1. Η λυγερή
Η λυγερή, του Ανδρέα Καρκαβίτσα, είναι ένα από
τα πιο ενδιαφέροντα και σημαντικά έργα της
ελληνικής πεζογραφίας. Το έργο αυτό δημοσιεύτηκε
σε συνέχειες στο περιοδικό «Εστία» (8 Απριλίου
έως 27 Αυγούστου 1890).
Η Ανθή, η λυγερή του χωριού, αγαπά ένα παλικάρι
(καρολόγος) τον Γιώργη Βρανά. Ο πατέρας της
όμως την υποχρεώνει να παντρευτεί τον βοηθό του
στο μπακάλικο, τον Νικολό Πικόπουλο, που είναι
μεσόκοπος και άσχημος, αλλά διακρίνεται για το
εμπορικό του δαιμόνιο… Ο Βρανάς, σαν ύστατη
προσπάθεια, προτείνει στην Ανθή να την απαγάγει..
Εκείνη όμως, για να μην πάει κόντρα στη θέληση
του πατέρα της, αρνείται και ο Βρανάς φεύγει
θυμωμένος… Ο πρώτος χρόνος του γάμου της
υπήρξε πολύ πικρός και η Ανθή ζούσε με την
ανάμνηση του Γιώργη της!! Όμως όταν ο Βρανάς
παντρεύεται μια άλλη κοπέλα του χωριού κι η Ανθή
γεννάει το πρώτο της παιδί τότε, επέρχεται «η
Αφομοίωσις», όπως ονομάζεται το τελευταίο
κεφάλαιο του βιβλίου… Η Ανθή σταδιακά
μεταμορφώνεται. Εξιδανικεύει, για να μπορέσει να
το αποδεχτεί, το φερτό, το αδιάφορο, το άσχημο, το
απεχθές και ταυτίζεται μαζί του… Η αφομοίωση
επέρχεται νομοτελειακά!!! Η λυγερή, όπως και όλες
«αι λυγεραί των χωρίων», όπως χαρακτηριστικά
αναφέρει ο συγγραφέας, υποτάσσονται χωρίς
αντιρρήσεις στη μοίρα τους, δεν αντιδρούν και
ταυτίζονται με το «εχθρικό περιβάλλον»…
Το έργο βασίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός, σε
ένα προσωπικό βίωμα του συγγραφέα.
Συγκεκριμένα, το 1887, η παιδική του αγάπη,

2. Ιολάνδη Βασιλειάδη, παντρεύτηκε έναν άλλον άντρα
με αποτέλεσμα η οδύνη, η οργή, η απογοήτευση, το
πάθος του για την αγαπημένη του και η ανάγκη να
διακωμωδήσει την έλλειψη πίστης των γυναικών, να
τον οδηγήσει στο πορτρέτο της Λυγερής, που είναι
μία απ’ τις χιλιάδες γυναίκες της εποχής;;, η οποία
ακολουθεί τους κανόνες και τα πρέπει των άλλων
και υποτάσσεται σ’ αυτούς και όχι στα θέλω της…
Όλο το έργο στηρίζεται στην έντονη διαμάχη
συναισθήματος και συμφέροντος.
Όπως όμως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Π.Δ.
Μαστροδημήτρης: «…Ο Καρκαβίτσας υπερέβη
τόσο τους περιορισμούς μιας απλής πιστής
αντιγραφής όσο και τις υπερβολές ενός ρομαντικού
εξωραϊσμού της πραγματικότητας, και κατέγραψε
στο έργο του τη σταδιακή μετάβαση προς τη
σοβαρή και σε βάθος κριτική και αμφισβήτηση
κατεστημένων αντιλήψεων και θεσμών».
Μπορεί ο Καρκαβίτσας να σκιαγράφησε υπέροχα
την εποχή του, αλλά το έργο αυτό, προσωπική μου
άποψη, είναι ένα αριστούργημα με διαχρονική αξία,
αφού περιγράφει με ανατριχιαστικό τρόπο τη
μετάλλαξη της ελληνικής κοινωνίας στο εφιαλτικό
σήμερα.
Η ελληνική κοινωνία, άλλος λιγότερο και άλλος
περισσότερο, διακατεχόμενη από το «σύνδρομο της
λυγερής», όχι απλά υποτάχτηκε στα θέλω και τα
πρέπει των χειραγωγών της, αλλά ταυτίστηκε με το
αποκρουστικό τους πρόσωπο!!!
Το σημερινό κατάντημα δεν έγινε ερήμην μας… Η
χώρα «απέραντο λημέρι» δεν οικοδομήθηκε σε μια
μέρα… Έχουμε ιστορικές, προσωπικές ευθύνες
απέναντι στους νέους ανθρώπους. Πρέπει να

3. απαλλαγούμε άμεσα απ’ το «σύνδρομο της
λυγερής»… Για να γίνει αυτό πρέπει, χθες κιόλας,
να σπάσουμε τους φράχτες των μαντριών… Να
προτάξουμε τα δικά μας θέλω για μια ανθρώπινη
κοινωνία… Ο καθένας ας αρχίσει απ’ τον εαυτό του
και να πάψει να πιστεύει σε αυτόκλητους Σωτήρες.
Διαφορετικά θα συνεχίσουν να επικρατούν τα…
πρέπει να σου κόψω το μισθό, πρέπει να σου
κόψω τη σύνταξη, πρέπει να σου κόψω τα
φάρμακα, πρέπει να καταργήσω την παιδεία,
πρέπει να είσαι άνεργος, πρέπει να δουλεύεις
και χωρίς μισθό, πρέπει να μας ευγνωμονείς
που ακόμα αναπνέεις, πρέπει να το
βουλώνεις… γιατί εμείς πρέπει να κρατήσουμε
τα προνόμιά μας..
2 – 9 – 2012 Κώστας Φίλος