Ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος

1. Τίτος Πατρίκιος
Ζωή αφιερωμένη στο στοχασμό και την ποίηση
•Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928
•Σπούδασε νομικά και κοινωνιολογία
•Ποιητής , δοκιμιογράφος και
μεταφραστής
•Ανήκει στους σημαντικότερους
εκπροσώπους της πρώτης μεταπολεμικής
γενιάς

2. Ο ίδιος ο ποιητής δίνει σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή ,τη
συγκρότηση της προσωπικότητάς του και την ποίηση στην εκπομπή
«Μονόγραμμα» ( 1985 )
Πηγή : Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ
http://www.hprt-archives.gr/V3/public/main/page-
assetview.aspx?tid=4737&autostart=0
•Η δύναμη της λέξης πάντα τον
μάγευε .
• Το θέατρο τον γοήτευε, αλλά
και τον φόβιζε .
•Η Κατοχή ήταν εποχή
τρομερής πνευματικής
δραστηριότητας .
•Αναφέρεται στην αντιστασιακή
του δράση με μετριοπάθεια ,
χωρίς διάθεση αυτοκολακείας .
•Οι σπουδές του στη Νομική του
δίδαξαν τον αδέκαστο
ορθολογισμό.

3. Ο χαρακτήρας της ποίησής του
• Ο Τ. Πατρίκιος γράφει ποίηση
κοινωνική .
•Σταθερά του θέματα είναι η εξορία,
ο φόβος , η απομόνωση , η
εξαθλίωση, η ανικανοποίητη ερωτική
επιθυμία .
• Ο λόγος του είναι επιγραμματικός ,
το ύφος του πεζολογικό.
• Η σκέψη του καθαρή και τα
συναισθήματά του αυθεντικά .
• Η ματιά του , ευαίσθητη και
στοχαστική ,αναζητά διαρκώς την
αλήθεια.
• Κυριαρχούν στην ποίησή του τα
αντιθετικά μοτίβα ( ήχοι – σιωπές /
παρελθόν – παρόν … )

4. Η νεανική ποίηση του Τ. Πατρίκιου
• Εντυπώνονται βιώματα του Εμφυλίου και της
εξορίας με πρόδηλη κάποτε την αγωνία του
θανάτου .
• Αναφορές σε πληγές της μνήμης , σε τόπους
δακρύων και αίματος , σε μονοπάτια αδιέξοδα , σε
σκηνικά εφιαλτικά .
• Λόγος απλός , εύληπτος , μα συνάμα οξύς ,
καταγγελτικός .
• Λέξεις ενδεικτικές της σκληρής πραγματικότητας
( χειροπέδες , εξορία , σίδερα … ) συνυπάρχουν με
λέξεις τρυφερές και αισιόδοξες (όνειρα , φώτα ,
ήλιος , δουλειά …)
« …Όταν βλέπεις στο δρόμο δυο ανθρώπους με χειροπέδες , μη νομίσεις τίποτα
περισσότερο , μη νομίσεις τίποτα λιγότερο.
Δυο άνθρωποι.
Σαν και σένα . »
( « Δυο άνθρωποι » - Συλλογή « Χρόνια της Πέτρας » )

5. Η ηθική στάση του ποιητή απέναντι σε γεγονότα που τον σημάδεψαν
( Κατοχή – Εμφύλιος )
ΟΦΕΙΛΗ
Μέσα από τόσο θάνατο που έπεσε και πέφτει,
πολέμους, εκτελέσεις, δίκες, θάνατο κι άλλο
θάνατο
αρρώστια, πείνα, τυχαία δυστυχήματα,
δολοφονίες από πληρωμένους εχθρών και φίλων,
συστηματική υπόσκαψη κ' έτοιμες νεκρολογίες
είναι σα να μου χαρίστηκε η ζωή που ζω.
Δώρο της τύχης, αν όχι κλοπή απ' τη ζωή άλλων,
γιατί η σφαίρα που της γλύτωσα δε χάθηκε
μα χτύπησε το άλλο κορμί που βρέθηκε στη θέση
μου.
'Ετσι σα δώρο που δεν άξιζα μου δόθηκε η ζωή
κι όσος καιρός μου μένει
σαν οι νεκροί να μου τον χάρισαν
για να τους ιστορήσω.
( Συλλογή « Μαθητεία » 1952 – 1962)
• Ο βίαιος θάνατος επικρατεί στα χρόνια
της Κατοχής και του Εμφυλίου :
εκτελέσεις , αρρώστιες , πείνα , « τυχαίες
δολοφονίες » , προδοσία , δολιότητα ,
υποκρισία , ανελευθερία , συνθέτουν ένα
εφιαλτικό σκηνικό .
• Αίσθημα ενοχής επισκιάζει τη χαρά
από τη διαπίστωση ότι ο ποιητής
επέζησε .
• Τόσοι άλλοι , σύντροφοι , φίλοι
χάθηκαν …
• Μοναδική διέξοδος απενοχοποίησης να
μιλήσει για τους νεκρούς μέσα από
την ποίησή του , ιστορώντας τις ιδέες ,
τη ζωή , τον αγώνα τους …
• Ίσως έτσι ξεπληρώσει την οφειλή του!

6. Ο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ
ΟΙ ΑΠΟΣΚΕΥΕΣ
« Για το θεό , τι είναι αυτό που μου συμβαίνει και
δεν αγαπώ πια κανένα; (… )
Φίλοι που μας έδενε αφοσίωση ακατάλυτη όσο
κι αν καταπίεζε όσο και αν καταπιεζόταν ,
τώρα οι αμοιβαίες εξεγέρσεις μας άφησαν
γυμνούς από περιστατικά και μνήμες .
Γυναίκες που κάποιες στιγμές τα σώματά μας
ελικώθηκαν λες για πάντα , τώρα τίποτα δεν
ξέρουμε ούτε έχουμε την περιέργεια να
μάθουμε ο ένας για τον άλλο .
Μπορεί και να ΄ναι για καλύτερα , έτσι βαδίζω
προς το τέρμα χωρίς αποσκευές βαριές που
δυσκολεύουν το περπάτημα .»

7. Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
« Φόροι , φόροι για όλα , φόροι για τη
ζωή και για τη νύχτα … »
• Σε μια λέξη συμπεριέλαβε ο ποιητής
όλη την επώδυνη κοινωνική αλήθεια
• Η ρυπαρή πραγματικότητα της
νεοελληνικής μας κοινωνίας
αποτυπώνεται εύστοχα στον
εκχρηματισμό , την εκπόρνευση , την
πλήρη χειραγώγηση και την
υποταγή που επιβάλλει η οικονομική
ολιγαρχία .
ΦΟΡΟΣ
Κάτω από ΄να μαστίγιο χαρακώνοντας πλάτες κι
ουρανό
Μεγάλωσε τούτος ο τόπος, δούλος εκπορνευμένος
Κι οι φόροι ,φόροι για όλα ,φόροι για τη ζωή και
τη νύχτα
Υποτέλεια και προδοσία και μια αγορά γιγάντια
Όπου όλα απλωμένα πουλιούνται στις ανάλογες
τιμές (… )

8. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
• Ο ποιητής αποστρέφεται την
πολιτική απάθεια , την
αδιαφορία , τον εφησυχασμό .
• Η συναίνεση είναι πάντα
συνενοχή και συνυπευθυνότητα .
• Η τυφλή και άκριτη υποταγή
στα κελεύσματα της εξουσίας
μόνο επιζήμια μπορεί να είναι .
• Δεν έχει νόημα η καταδίκη , αν
δε συνοδεύεται από
κινητοποίηση , αν δεν προκαλεί
τη ρήξη με ό,τι νοσηρό
χαρακτηρίζει την πολιτική ζωή .

9. Ο ΕΡΩΤΑΣ
Σημαντικό μέρος της ποίησης του
Τ. Πατρίκιου αποτελούν τα ερωτικά
του ποιήματα που τον καθιστούν
ίσως έναν από τους πιο ερωτικούς
ποιητές της γενιάς του .
• Η ερωτική του ποίηση μοιάζει να
παλινδρομεί ανάμεσα στο
συναίσθημα , στον αισθησιασμό και
το φιλοσοφικό στοχασμό .

10. Κάποτε ο έρωτας γίνεται κατάσταση ιδεατή , όχι άμεσα αντιληπτή , μένει μετέωρος
ανάμεσα στη βεβαιότητα και την αμφισβήτηση , στην πίστη , στη στέρεη προσδοκία
και στη διάψευση , στα σίγουρα σχήματα και στο φθαρτό περίβλημα .
• Μοιάζει « με μυστικό καλά
κρυμμένο μες στο βαθύ πηγάδι
της φωνής του ερωτικού
συντρόφου … »
• Ο ποιητής « δεν αντέχει αυτή τη
μάταιη ελπίδα … Μα τη
ζεσταίνει κάθε βράδυ από την
αρχή »

11. Η ΠΟΙΗΣΗ
• Στο ερώτημα γιατί γράφει ποίηση ο Τ.
Πατρίκιος απαντά :
« Μόνο μια άκρη της αλήθειας να σηκώσω ,
να ρίξω λίγο φως στην
πλαστογραφημένη μας ζωή … »
• Στο ερώτημα ποια είναι η αποστολή
της ποίησης ο ποιητής απαντά :
« Επισκοπώντας τα πράγματα που έχουν ήδη
γίνει
Η ποίηση ψάχνει για απαντήσεις
σ’ ερωτήματα που δεν έχουν ακόμα τεθεί ».

12. Κι επειδή η ζωή δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια διαρκής
δοκιμασία, μια διακινδύνευση που διαρκώς ανανεώνεται …..

13. Αντί Τέλους
Η πατρίδα
Μ' αρέσει που θα τελειώσω τη ζωή μου
στην πατρίδα
κι ας είναι μια πατρίδα αλλιώτικη
από εκείνη που ονειρεύτηκα
είναι όμως μια πατρίδα αληθινή
γι' αυτό και κάθε μέρα
όπως όλοι οι γεννήτορες
γίνεται πιο ξένη.
Τίτος Πατρίκιος ,
δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εντευκτήριο,
τεύχ. 74, Σεπτέμβριος 2006