λατινικά

1. Σιαμαντούρα Σωτηρία - Φιλόλογος
ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ
Π Υπάρχει υποτακτική ή απαρέμφατο.
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
o Κύριες προτάσεις ειδικό απαρέμφατο.
κρίσεως
o Κύριες προτάσεις βουλητική πρόταση ή ειδικό απαρέμφατο.
επιθυμίας
o Ευθεία ερώτηση πλάγια ερώτηση
o Δευτερεύουσες προτάσεις δευτερεύουσες, άλλα μεταβάλλουν
την οριστική σε υποτακτική.
Α. ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣ
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
οριστική ενεστώτα/παρατατικού απαρέμφατο ενεστώτα
οριστική παρακειμένου/υπερσυντελίκου απαρέμφατο παρακειμένου
οριστική μέλλοντα/συντελ.μέλλοντα απαρέμφατο μέλλοντα
δυνητική υποτακτική απαρέμφατο μέλλοντα
υποτακτική του απραγματοποίητου απαρέμφατο παρακειμένου ενεργ.
περιφραστικής συζυγίας
ΠΡΟΣΟΧΗ!
o δε μας ενδιαφέρει το ρήμα εξάρτησης (αρκτικός-ιστορικός χρόνος).
Β. ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ

2. Σιαμαντούρα Σωτηρία - Φιλόλογος
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
α) βουλητική πρόταση
[ut (καταφατική)/ne (αρνητική),
υποτακτ. ενεστώτα/παρατατικού
προστακτική/βουλητική υποτακτική ανάλογα με το χρόνο εξάρτησης].
β) τελικό απαρέμφατο
[πάντα σε ενεστώτα, με υποκείμενο σε
αιτιατική (ετεροπροσ.) ή ονομαστική
(ταυτοπροσ.)]
γ) σπάνια υποτακτική
noli/nolite + απαρέμφατο αρνητική βουλητική πρόταση.
Γ. ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
οριστική
δυνητική υποτακτική υποτακτική
απορηματική υποτακτική
ενεστώτας ενεστώτας (από αρκτικό χρόνο)
παρατατικός (από ιστορικό χρόνο)
παρακείμενος παρακείμενος (από αρκτικό χρόνο)
υπερσυντέλικος (από ιστορικό χρόνο)
μέλλοντας ενεστώτας ενεργητ. περιφρ. συζυγία (από
αρκτικό χρόνο)
παρατατικός ενεργητ. περιφρ. συζυγία (από
ιστορικό χρόνο)
ΠΡΟΣΟΧΗ!
o το «ή όχι» δηλώνεται με το necne (διμελείς πλάγιες ερωτήσεις).
o οι ευθείες ερωτήσεις που δεν εισάγονται με κάποιο εισαγωγικό μόριο στον πλάγιο λόγο
εισάγονται με το num, ne, none (εξάρτηση από ρήμα quaero).
o οι πλάγιες ερωτήσεις εισάγονται: an non μετά από nescio (αγνοώ), dubito (αμφιβάλλω),
incertum est (είναι αβέβαιο).
si μετά από ρήματα που σημαίνουν απόπειρα ή αναμονή, conor, ex(s)pecto

3. Σιαμαντούρα Σωτηρία - Φιλόλογος
Δ. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
οριστική/υποτακτική υποτακτική
ΠΡΟΣΟΧΗ!
o τηρείται ο κανόνας ακολουθίας των χρόνων.
o η υποτακτική μιας δευτερεύουσας πρότασης πλαγίου λόγου στον ευθύ λόγο αντιστοιχεί με
οριστική του ίδιου χρόνου ή μέλλοντα.
o τα απαρέμφατα του ευθύ λόγου διατηρούνται στον πλάγιο λόγο.
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
ego se/ipse/ille/is-ea-id
tu ille/is-ea-id
meus-a-um suus-a-um/ipsorum-arum-orum
noster-a-um suus-a-um/ipsorum-arum-orum
tuus-a-um illius/eius
vester-ra-rum illorum-arum-orum
hic-haec-hoc
iste-a-ud ille-a-ud/is-ea-id
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
nunc (τώρα tunc,tum (τότε)
hodie (σήμερα) eo/illo die (εκείνη την ημέρα)
cras (αύριο) postero die/postridie (την άλλη ημέρα)

4. Σιαμαντούρα Σωτηρία - Φιλόλογος
heri (χτες) pridie (την προηγούμενη ημέρα)
adhuc (μέχρι τότε) ad id/ad hoc tempus (μέχρι εκείνη τη στιγμή)
hic (εδώ) ibi/illic (εκεί)
hoc loco (σε αυτόν τον τόπο) illo loco (σε εκείνον τον τόπο)
ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ
ειδικό απαρέμφατο κύρια πρόταση κρίσεως με οριστική
ενεστώτα οριστική ενεστώτα
παρακειμένου οριστική παρακειμένου
μέλλοντα οριστική μέλλοντα
τελικό απαρέμφατο κύρια πρόταση επιθυμίας (με προστακτική ή
βουλητική πρόταση βουλητική/προτρεπτική υποτακτική)
πλάγια ερώτηση (με υποτακτική) ευθεία ερώτηση
ενεστώτας/παρατατικός ενεστώτας
παρακείμενος/υπερσυντέλικος παρακείμενος
ενεργ. περιφραστ. συζυγία μέλλοντας
ενεστώτα/παρατατικού
δευτερεύουσα πρόταση (με υποτακτική) δευτερεύουσα πρόταση (με οριστική ή
υποτακτική)
ΠΡΟΣΟΧΗ!
o μεταβάλλεται ΜΟΝΟ ο χρόνος, ανάλογα με το χρόνο του ρήματος εξάρτησης.
«ego, pater, cana esse malo»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από τη
φράση «Iulia respondit».
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor:
Να επαναδιατυπώσετε τις παραπάνω προτάσεις, αφού τις εξαρτήσετε από το: Cicero dixit.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Noli spectare quanti homo sit: Για τη δευτερεύουσα πρόταση αυτής της περιόδου να
δηλώσετε το είδος της, να δικαιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της και να τη μεταφέρετε στον
ευθύ λόγο.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Tu hominem investiga: Να μετατρέψετε την πρόταση αυτή σε βουλητική εξαρτώμενη από τη
φράση Cicero illum monebat (= ο Κικέρων συμβούλευε εκείνον).
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Homo es impudens: Να επαναδιατυπώσετε την πρόταση, αφού την εξαρτήσετε από τη φράση
Nasica dixit.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
quae utilia factu essent:• Να αναγνωρίσετε το είδος και το συντακτικό ρόλο της παραπάνω
δευτερεύουσας πρότασης (μονάδες 3) • να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς
της σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων (μονάδες 4) • να τη μετατρέψετε στον ευθύ λόγο
(μονάδες 2).
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Σιαμαντούρα Σωτηρία - Φιλόλογος
«(puer) bene quievit»: Να επαναδιατυπώσετε την πρόταση με εξάρτηση από τη φράση Arria
marito respondebat. Μονάδες 6
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Quin taces, ut consequaris, quod vis? Να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση από τις
φράσεις: Philosophus hominem interrogat … και Philosophus hominem interrogavit …
Μονάδες 6
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra
castra abiciat: Να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο του ρήματος της υποθετικής
πρότασης, να μεταφέρετε τον υποθετικό λόγο από τον πλάγιο λόγο σε ευθύ και να
αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου. Μονάδες 9
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit ? Να μεταφέρετε την περίοδο
στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση από τη φράση: Mater filium interrogavit ... Μονάδες 5
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Licinus servus Athenas fugit et in Asiam abiit: Να μετατρέψετε τις παραπάνω προτάσεις
σε πλάγιο λόγο, αφού τις εξαρτήσετε από τη φράση Cicero dixit.Μονάδες 6
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Solus Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit: να μετατρέψετε τον
ευθύ λόγο σε πλάγιο, αφού τον εξαρτήσετε από το: Cicero dixit...
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Cum omnes recentem esse dixissent: Να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα1),
τον τρόπο εισαγωγής της (μονάδα 1), να αιτιολογήσετε την έγκλιση (μονάδα 1) και τον χρόνο
εκφοράς της (μονάδα 1). Να ξαναγράψετε την πρόταση, αντικαθιστώντας τον cum με τον ubi
(μονάδες 2). Μονάδες 6
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite: Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, αφού
τον εξαρτήσετε από το Cato monet eos (μετατρέποντας την κύρια πρόταση σε
δευτερεύουσα). Μονάδες 4
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Domi satis salutationum talium audio: να μετατραπεί ο ευθύς λόγος σε πλάγιο με εξάρτηση
από τη φράση Caesar dixit. Μονάδες 4
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
«ego, pater, cana esse malo»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από τη
φράση «Iulia respondit». (Μονάδες 8)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………