Διδακτική πρόταση

1. ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΢ΔΝΑΡΙΟ:
ΞΑΝΑΖΟΤΜΕ ΣΗ ΜΑΥΗ
ΣΟΤ ΢ΠΕΡΥΕΘΟΤ;
της Γεωργίας Παντίδοσ,
Φιλολογοσ

2. Η ΒΤΖΑΝΣΘΝΗ ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΘΑ ΢ΣΘ΢ ΑΡΥΕ΢ ΣΟΤ 9οσ ΑΘ. μ. Υ.
Η ΒΟΤΛΓΑΡΘΚΗ ΕΞΑΠΛΩ΢Η.

3. Η ΒΤΖΑΝΣΘΝΗ ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΘΑ ΢ΣΘ΢ ΑΡΥΕ΢ ΣΟΤ 11οσ ΑΘ. μ. Υ.
ΤΠΕΤΘΤΝΟ΢ Ο ΒΑ΢ΘΛΕΘΟ΢ Β΄ ΒΟΤΛΓΑΡΟΚΣΟΝΟ΢

4. ΒΑ΢ΘΛΕΘΟ΢ Β΄ Ο
Β Ο ΤΛ ΓΑ Ρ Ο Κ Σ Ο Ν Ο ΢
(958 -1025)
Ανζβθκε ςτο κρόνο του
Βυηαντίου το 976, ςε θλικία
μόλισ 18 ετϊν. ΢χεδόν
αγράμματοσ, αλλά ικανότατοσ
ςτρατιωτικόσ, ξεκακάριςε πρϊτα
τθν επικράτειά του από τισ
εμφφλιεσ διαμάχεσ με τισ
εξεγζρςεισ του Βάρδα ΢κλθροφ
και του Βάρδα Φωκά.
Διαχειρίςτθκε με ςφνεςθ τα
οικονομικά, αφινοντασ γεμάτα
τα κρατικά κθςαυροφυλάκια,
όταν πζκανε.

5. ΑΠΟ ΣΗ «ΦΛΟΓΕΡΑ ΣΟΤ ΒΑ΢ΙΛΙΑ» ΣΟΤ ΚΩ΢ΣΗ ΠΑΛΑΜΑ
Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΟΤ ΒΑ΢ΙΛΕΙΟΤ Β’ ΒΟΤΛΓΑΡΟΚΣΟΝΟΤ

6. ― Bλζπω· είναι πάτθμα ςτρατοφ· βλζπω είναι λάμψθ αρμάτων.
΢ταυροί κι αϊτοί και λάβαρα και λόγχεσ και ςκουτάρια,
κι από το ςφγνεφο κεόσ ομθρικόσ δε βγαίνει. …..Kαι βλζπω…
Oδθγθτισ του αλφγιςτοσ γίγαντασ καβαλλάρθσ,
και ξεχωρίηει ανάμεςα ςε όλουσ, και κοςτίηει,
ζνασ, για όλουσ. ……….Bαςιλικιά θ ςτολι του.
Kι άλλοι ςτο πλάι του ςαν αυτόσ βαςιλικά ντυμζνοι,
μα τθ μεγαλοςφνθ του δεν τθ φορεί κανζνασ·
γφρω πολλοί βαςιλικοί, μα ο βαςιλιάσ είν' ζνασ.
Aρχοντικιά είν' θ όψθ του και τθσ ψυχισ του εικόνα,
λάμπ' θ χαρά ςτα μάτια του, κ' είναι το κοίταμά τουσ
ίςο, κακάριο, και χτυπά, και μζςα τουσ δε ςτζκει
το κρφψιμο του πονθροφ, το κόλωμα του χαφνου,
και ςει το γζλιο του πλατφ κι όλο τ' αδρό του ςϊμα,
και μζς' από του ξάςτερου μετϊπου τθν καμάρα
κυβερνθτισ ο ΢τοχαςμόσ, κριτισ θ Περθφάνια·

7. κ' είναι φεγγαροπρόςωποσ, κι ο καλοςτυλωμζνοσ
λαιμόσ του ομορφοκάκεται ςτουσ ϊμουσ· και είναι πφργοσ
χορταριαςμζνοσ, και δαςά ςτο πρόςωπό του θ τρίχα,
κφκλοσ τα γζνεια του πυκνόσ αςθμοχρυςωμζνοσ,
και κάκε που κυμοφ ςειςμόσ τθ ςκζψθ του ταράηει
το χζρι υψϊνεται ς' αυτά με βιά και τα φουχτϊνει,
ςα να ηθτά παλαίβοντασ να κρατθκι από κάπου.
Tο ςτικοσ του τετράγωνο κοντρί, και το κορμί του,
το βλζπω εγϊ, δεν ζγινε για πεηοδρόμου ςτράτεσ.
Tζτοιο κορμί, για το ρυκμό και τθν ορμι του αλόγου.
΢τ' άλογο απάνου, αςφγκριτοσ, και, καβαλλάρθσ, ζνασ.
΢τθ ςζλλα απάνου ριηωτόσ και ςαν εμζνα ωραίοσ,
αρχαίοσ, και ςαν πελεκθτόσ από 'να πλάςτθ που όλο
το ψιλοσ χφνει αμζτρθτο ςτο μετρθμζνο του ζργο.
΢τα κατθφόρια ολόιςοσ και ςτ' ανθφόρια ολόρκοσ,
ο ίδιοσ πάντα γιά υψωκι γιά κατεβι με τ' άτι,
κι αργοπατϊντασ, τρζχοντασ, ορμϊντασ, ίδιοσ πάντα,
κι όλο ςα ν' αγωνίηεται με κείνο να πετάξθ.
………Γιομάτοσ γνϊμθ, και όλοσ ζνασ γρανίτθσ,
και θ φυλι του ευγενικιά, και δείχνει
ςα ςυγγενάδι μακρινό δικό μασ, και δεν ζχει
τίποτε που να τόνε πθσ ςτερνοφ φιλόςοφου ίςκιο
με τθ βουλι τθν άβουλθ, ςτα μνιματα γυρμζνο.

8. Από Ψαλτιρι, αρχζσ 11ου αι.,
Η μεγάλθ προςφορά του
Βενετία, Biblioteca Nationale Βαςιλείου ςτο Βυηάντιο,
Marciana όπωσ μαρτυρά το
προςωνφμιό του, υπιρξε
θ κατάλυςθ του
βουλγαρικοφ κράτουσ.
Οι Βοφλγαροι υπό τον
Σςάρο ΢αμουιλ είχαν
δυναμϊςει πολφ και
απειλοφςαν το Βυηάντιο.
Σο 987, ςε μάχθ κοντά
ςτθ Λάριςα, ο ΢αμουιλ
κατατροπϊνει τον
Βαςίλειο, γεγονόσ που
ςθμάδεψε για όλθ του
τθ ηωι τθν πολιτικι του
ζναντι των Βουλγάρων.

9. ΣΟ ΟΡΑΜΑ
ΜΟΤ :
Η ΜΕΓΑΛΗ
ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ
Σ΢ΑΡΟ΢ ΢ΑΜΟΤΗΛ
(976-1018)

11. ΠΗΓΗ ΓΙΑ ΣΑ ΓΕΓΟΝΟΣΑ ΣΗ΢ ΕΠΟΧΗ΢
Η εποχή του Βασιλείου Β΄ του Βουλγαροκτόνου
καλύπτεται κατά κύριο λόγο από το έργο του
Ιωάννη ΢κυλίτζη, ενός ανώτατου Ρωμιού
υπαλλήλου που συνέγραψε προς τα τέλη του 11ου
αιώνα τη χρονογραφία "΢ύνοψις Ιστοριών"
η οποία καλύπτει την εποχή από το 811 έως το
1057. Ιδιαίτερη σημασία έχει βέβαια το τμήμα που
πραγματεύεται την εποχή του Βασιλείου του Β΄.
΢την "΢ύνοψη Ιστοριών" του ο ΢κυλίτζης
χρησιμοποίησε για την εποχή του Βασιλείου Β΄ τη
χαμένη μονογραφία του Θεόδωρου ΢εβαστείας.

12. ἀγγελκείςθσ δὲ τῷ βαςιλεῖ τῆσ τοῦ δουκὸσ ἀναιρζςεωσ πζμπεται
πάςθσ δφςεωσ ἄρχων ὁ μάγιςτροσ Νικθφόροσ ὁ Οὐρανόσ. ἔφκαςε
γὰρ καὶ οὗτοσ τὴν ἐκ Βαβυλῶνοσ φυγὴν ὠνθςάμενοσ καὶ τὴν βαςιλίδα
καταλαβϊν. ὅςτισ ἐν Θεςςαλονίκῃ γενόμενοσ, ἐπεὶ ἔγνω τὸν ΢αμουὴλ
τῇ τοῦ δουκὸσ Γρθγορίου τοῦ Σαρωνίτου ςφαγῇ καὶ τῇ ἁλϊςει τοῦ
υἱοῦ αὐτοῦ ἐπαιρόμενον, καὶ διὰ τοῦτο τά τε Θετταλικὰ διαβάντα
Σζμπθ καὶ τὸν Πθνειὸν περαιωςάμενον ποταμόν, Θετταλίαν τε καὶ
Βοιωτίαν καὶ Ἀττικὴν εἰςβαλόντα τε καὶ ἐν Πελοποννιςῳ διὰ τοῦ ἐν
Κορίνκῳ ἰςκμοῦ, καὶ πάντα ταῦτα δῃοῦντα καὶ λθϊηόμενον, ἄρασ καὶ
αὐτὸσ μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν ςτρατευμάτων καὶ τὰσ ὑπωρείασ διελκὼν
τοῦ ὆λφμπου καὶ ἐν Λαρίςςῃ γενόμενοσ, κἀκεῖςε λιπὼν τὴν
ἀποςκευὴν καὶ εὔηωνον λαβὼν τὸν ςτρατὸν τὴν Θετταλίαν ὁδοιπορίᾳ
ςυντόνῳ διελκὼν καὶ τὸ τῆσ Φαρςαλίασ πεδίον καὶ τὸν Ἀπιδανὸν
διαβὰσ ποταμόν, κατὰ τὸ χεῖλοσ τοῦ ΢περχειοῦ πιγνυςι τὴν
ςτρατοπεδείαν, εἰσ τὴν περαίαν καὶ αὐτοῦ τοῦ ΢αμουὴλ αὐλιηομζνου.

13. ΝΘΚΗΦΟΡΟ΢
ΟΤΡΑΝΟ΢ ΠΟΡΕΙΑ
΢ΑΜΟΤΗΛ
(προσ
΢ΣΡΑΣΟΠΕΔΟ Νότια
ΒΤΖΑΝΣΙΝΩΝ
Ελλάδα
και πίςω
ςτο
΢περχειό)
΢ΣΡΑΣΟΠΕΔΟ
΢ΠΕΡΧΕΙΟ΢ ΒΟΤΛΓΑΡΩΝ
ΠΟΣΑΜΟ΢

14. Νομαρχιακι Αυτοδιοίκθςθ Φκιϊτιδα
Ιςτορικά ςτοιχεία τθσ Τπάτθσ

15. ὄκβξωλ γὰξ ἀπιέηωλ ὑζζέληωλ ἐμ νὐξαλνῦ
θαὶ ηνῦ πνηακνῦ πιεκκπξνῦληνο θαὶ
πειαγίδνληνο, ἀπέγλωζην ηὸ λῦλ ἔρνλ ἡ
ζπκπινθή.

16. ἀλλ' ὁ μάγιςτροσ ἄνω καὶ κάτω τὸν ποταμὸν περιςκοπιςασ καί
τινα τόπον εὑρϊν, δι' οὗ ᾠικθ δυνατὸν ἔςεςκαι τοφτῳ
περαιωκῆναι, ἀγείρασ νυκτὸσ τὸν ςτρατὸν περαιοῦται τὸν
ποταμὸν καὶ τοῖσ περὶ τὸν ΢αμουὴλ ἀμερίμνωσ κακεφδουςιν
ἐπιτίκεται.

18. μζςα 12ου - μζςα 13ου αι.,
Μαδρίτθ, Biblioteca Nacional
θαὶ ζθάδνληαη κὲλ ἀξηζκνῦ θξείηηνπο, κεδελὸο πξὸο ἀιθὴλ ἀπηδεῖλ
ηνικήζαληνο, ἐπιήγε δὲ θαὶ αὐηὸο ὁ Σακνπὴι θαὶ ὁ ηνύηνπ πἱὸο Ῥωκαλὸο
βαζείαηο πιεγαῖο. θαὶ θἂλ ἑάιωζαλ, εἰ κὴ ηνῖο λεθξνῖο ζπκκίμαληεο
ἑαπηνὺο ἔθεηλην ὡο ηεζλεῶηεο, θαὶ λπθηὸο ἐπηγελνκέλεο ἔιαζνλ
δηαδξάληεο εἰο ηὰ ὄξε ηῶλ Αἰηωιῶλ, θἀθεῖζελ δηὰ ηῶλ θνξπθῶλ ηῶλ
ηνηνύηωλ ὀξέωλ δηειζόληεο ηὴλ Πίλδνλ δηεζώζεζαλ ἐλ Βνπιγαξίᾳ.

19. ὁ δὲ μάγιςτροσ τοὺσ αἰχμαλϊτουσ Ῥωμαίουσ
ἐλευκερϊςασ, ςκυλεφςασ δὲ καὶ τοὺσ πεςόντασ
Βουλγάρουσ, διαρπάςασ δὲ καὶ τὸ τῶν πολεμίων ςτρατόπεδον καὶ
πλοῦτον ὅτι πλεῖςτον περιβαλλόμενοσ, ςὺν τῇ ςτρατιᾷ
ἐπανζηευξεν εἰσ Θεςςαλονίκθν.

20. HISTORY CHANNEL
ΒΑ΢ΙΛΔΙΟ΢ Ο ΒΟΤΛΓΑΡΟΚΣΟΝΟ΢
ΟΙ ΒΟΤΛΓΑΡΟΙ ΓΙΑ ΣΟΝ ΢ΑΜΟΤΗΛ
«Η μάχθ του ΢περχειοφ»
Π.Πανταηισ, Πρακτικά
3ου ΢υνεδρίου Φκιωτικισ
Ιςτορίασ (Λαμία, 4-
6/11/2005).
«Κλειδί 1014 – Βαςίλειοσ Β’
ο Βουλγαροκτόνοσ (958-
1025)» του Αυγ. Ζενάκου.
Σο Βιμα 30/3/2003.