Πρόκειται για μια πρόταση διαπολιτισμικής προσέγγισης της Βυζαντινής Ιστορίας με αξιοποίηση των ΤΠΕ. Παρουσιάστηκε στο Σεμινάριο Συμβουλευτικής Παιδαγωγικής του Γρ. Β'θμιας Εκπ/σης Ν. Χαλκιδικής στις 9-3-2011 και καταστρώθηκε από την Κωνσταντίνα Παπακώστα, φιλόλογο, υποψήφια διδάκτορα Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
1. Η αξιοποίηση του διαδικτύου για μια διαπολιτισμική προσέγγιση της βυζαντινής ιστορίας Project με θέμα τους Ακρίτες της Ευρώπης Κωνσταντίνα Παπακώστα Φιλόλογος – Υποψήφια διδάκτορας Εκπαιδευτικής Πολιτικής
51. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! Κωνσταντίνα Παπακώστα - Φιλόλογος
Editor's Notes
1η ώρα: Με αφόρμηση την αναφορά στους ακρίτες (σελ. 37 του σχολικού βιβλίου) αναφέρουμε περισσότερα για αυτούς συζητώντας με όλη την τάξη. Στη συνέχεια αναθέτουμε σε ομάδα μαθητών να συγκεντρώσει πληροφορίες για το Διγενή Ακρίτα (και χάρτες). Αξιοποιούμε τη σχολική βιβλιοθήκη και την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια wikipedia στην αγγλική ( http :// en . wikipedia . org / ) και την ελληνική της έκδοση (Βικιπαιδεία – http :// el . wikipedia . org / ), όπως και τις ιστοσελίδες του I δρύματος M είζονος E λληνισμού ( www . ime . gr ) και του ευρωπαϊκού προγράμματος ACRINET ( www . acrinet . net ). Κανονίζουμε κάποια ώρα, με δική μας επίβλεψη ή με τη βοήθεια του καθηγητή πληροφορικής, να συγκεντρώσουν τα παιδιά τις απαραίτητες πληροφορίες (μελέτη δευτερογενών πηγών). Φροντίζουμε να έχουμε δώσει ακριβείς οδηγίες πλοήγησης ώστε να μην αποπροσανατολιστούν οι μαθητές στον κυκεώνα των προσφερόμενων πληροφοριών. Δεύτερη ομάδα αναλαμβάνει να αντλήσει πληροφορίες μέσα από αποσπάσματα από το σχετικό έπος, τα δημοτικά τραγούδια και εικόνες (μέσα από φάκελο υλικού που της έχουμε δώσει – μελέτη πρωτογενών πηγών). Σε αυτή την ομάδα των παιδιών καλό είναι να ανήκουν και παιδιά μεταναστών. (Τα τελευταία καλό είναι να μην επικεντρωθούν σε πληροφορίες για τον πρίγκιπα Μάρκο, αλλά για το Διγενή και τον Rodrigo Diaz , όπως και κάποια ελληνόπουλα καλό είναι να επικεντρωθούν στον πρίγκιπα Μάρκο).
Στο τέλος μπορούμε να κάνουμε σύγκριση των τριών και να αναφέρουμε και άλλους αντίστοιχους στην Ευρώπη (π.χ. Ζίγκφριντ, Ρολάνδος, βασιλιάς Αρθούρος, Τριστάνος) και να τους τοποθετήσουμε στο χάρτη. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ μπορεί να διευρυνθεί ανάλογα με την παρουσία αλλοδαπών μαθητών και τον τόπο καταγωγής τους, αφού οι ίδιοι μπορούν να τροφοδοτήσουν με πληροφορίες και υλικό και για άλλους, αντίστοιχους ήρωες. Αξίζει να σημειωθεί ότι σκοπός δεν είναι να τεκμηριώσουμε την ιστορική υπόσταση των παραπάνω ηρώων, αλλά αξιοποιώντας στοιχεία από τα έπη και τα τραγούδια που γράφτηκαν για αυτούς να επισημάνουμε τη μυθοποίηση του ήρωα και τη συμβολική του χρήση ως υπερασπιστή ενάντια στον εχθρό.
Παράλληλα με τις σχετικές με το Διγενή Ακρίτα δραστηριότητες θα μπορούσε να διδαχθεί το αντίστοιχο κεφάλαιο στο μάθημα των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, έτσι ώστε να εμβαθύνει όλη η τάξη στο πολιτισμικό πλαίσιο και την αισθητική πλευρά των ακριτικών τραγουδιών. Επίσης, να διαφανεί η επιρροή του έπους και των ακριτικών δημοτικών τραγουδιών στη νεοελληνική παράδοση με παράλληλη μελέτη κειμένων που έχουν επηρεαστεί και/ή αναφέρονται στον ήρωα (Παλαμάς, Ψυχάρης, Καρκαβίτσας, Σικελιανός, Καζαντζάκης κλπ). Η παράλληλη διδασκαλία των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας θα μπορούσε να συνεχιστεί και για τους άλλους δύο ήρωες, οπότε θα προσεγγίζονταν τα αντίστοιχα επικά ποιήματα. Ως τελική παρουσίαση, συνδυαστική και για τα δύο αντικείμενα, μπορεί να γίνει μια δραματοποίηση ενός από τα διδαγμένα επικά ποιήματα που θα διαλέξουν οι μαθητές. Η μεταγραφή από ποιητικό σε θεατρικό λόγο μπορεί να γίνει στα πλαίσια του μαθήματος των νέων ελληνικών και η παρουσίαση της δραματοποίησης στα πλαίσια της τάξης, κοινή και για τα δύο μαθήματα. Το υλικό αυτού του σχεδίου εργασίας θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και στο μάθημα των καλλιτεχνικών. Οι μαθητές θα μπορούσαν να φτιάξουν ένα χάρτη της Ευρώπης κατά την περίοδο που μελετάμε και με τη μέθοδο του κολάζ να τοποθετήσουν πολεμιστές, με το σωστό οπλισμό, σε όλη την έκτασή του (όχι μόνο τους τρεις που προσεγγίσαμε αλλά και όσους έχουμε αναφέρει), σημειώνοντας τους αντιπάλους τους οποίους μάχονταν ο καθένας. Το κολάζ μπορεί να αναρτηθεί στην τάξη που εκπόνησε το πρότζεκτ. Προφανής είναι και η ανάμιξη που θα μπορούσε να έχει και το μάθημα της μουσικής, με την αξιοποίηση των αντίστοιχων δημοτικών τραγουδιών. Επίσης, μπορεί να αξιοποιηθεί περαιτέρω το μάθημα της πληροφορικής, αφού σε αρκετά παιχνίδια στρατηγικής (π.χ. Age of Empire ) παρουσιάζεται ο Rodrigo Diaz . Νέο πρότζεκτ που θα μπορούσε να σχεδιαστεί θα αφορούσε ακριβώς τη μελέτη της «ιστορικότητας» τέτοιων παιχνιδιών, όπως και κατάστρωση του πώς τα παιδιά μπορούν να μάθουν ιστορία μέσα από παιχνίδια στρατηγικής. Η συμβολή του μαθήματος της γεωγραφίας θεωρείται αυτονόητη. Δεν είναι απαραίτητη, ωστόσο, η συνεργασία του υπεύθυνου καθηγητή, αφού ο καθηγητής της Ιστορίας χρησιμοποιεί τη γεωγραφία ως εργαλείο της διδασκαλίας του. Θεωρούμε το θέμα των ακριτών εξαιρετικά γόνιμο στα πλαίσια της κατανόησης της αλληλεπίδρασης των λαών, ακόμα και αν δεν υπάρχει άμεση γεωγραφική γειτνίαση. Επίσης, στο να αποκτήσουν τα παιδιά ιστορική σκέψη, δηλαδή να κατανοήσουν πώς οι πολιτικές, οικονομικές συνθήκες οδηγούν στη διαμόρφωση κοινής πραγματικότητας. Το ίδιο θέμα, των ακριτών, μπορεί εύκολα να συνδυαστεί και με τα μαθήματα των Αρχαίων Ελληνικών από μετάφραση της β’ γυμνασίου, καθώς γνωστή είναι η επίδραση του ηρωικού έπους στο ακριτικό.