Sikh community, Sikh clture, Sikh economy achievement, Sikh traditional, Malysian sikh history, Evulation of sikh community in malaysia, sIKH culture, punjabi sikh punjabi Maysia

1. i
UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS
Fakulti Pendidikan & Pembangunan Manusia
SEMESTER 2 - SESI 2013/14
KPS 6054
PENDIDIKAN MULTIBUDAYA
TAJUK
TUGASAN
1
MEMAHAMI PELAJAR DAN
LATAR BELAKANG BUDAYA :
KAUM SIKH
DISEDIAKAN OLEH :
SELVI A/P PERMAL
NO.MATRIK: M20131000943

2. ii
PENGHARGAAN
Kami ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan jutaan terima kasih
kepada penyelia kami, Dr Abdul Talib Hashim yang telah banyak memberi bimbingan,
dorongan, tunjuk ajar, nasihat dan motivasi yang amat berguna sepanjang tempoh
penulisan ilmiah ini. Beliau telah banyak memberi tunjuk ajar tanpa rasa jemu. Segala
teguran dan nasihat yang diberikan akan kami jadikan sebagai panduan dan pegangan
dalam meneruskan cabaran pada masa akan datang.
Ucapan ribuan terima kasih juga ditujukan kepada usahawan-usahawan Sikh di
Kuala Lumpur atas kerjasama dan pertolongan yang diberikan dalam menjayakan
penulisan ilmiah ini. Kerjasama daripada mereka amat dihargai.
Penghargaan turut ditujukan kepada rakan-rakan seperjuangan, serta mereka
yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam usaha menjayakan penulisan
ilmiah ini. Tanpa sokongan dan kerjasama daripada semua pihak di atas, proses
penulisan ilmiah kami tidak akan berjalan dengan lancar dan sempurna.
Kerjasama, tunjuk ajar dan maklumat serta dorongan daripada semua pihak di atas
amat dihargai. Kami tidak dapat membalas budi kalian dan hanya dapat mengucapkan
ribuan terima kasih. Semoga kalian sentiasa sihat sejahtera dan diberkati oleh Tuhan.

3. iii
ISI KANDUNGAN
PENGHARGAAN
1.0 PENGENALAN
1
2.0 SEJARAH KEDATANGAN KAUM SIKH KE
TANAH MELAYU 1 - 3
3.0 SIAPAKAH SIKH DI MALAYSIA? 3 - 5
4.0 AGAMA SIKH 5 - 6
5.0 IDENTITI KAUM SIKH 6 - 7
6.0 INSTITUSI AGAMA – GURDWARA 7 - 8
7.0 SAMBUTAN & PERAYAAN 8
8.0 ADAT RESAM DAN KEPERCAYAAN
8.1 Mengandung
8.2 Kelahiran Bayi
8.3 Perkhawinan
8.4 Nilai kemasyarakatan & Persaudaraan
8.5 Pakaian
8.6 Kesenian dan Tarian
8.7 Makanan Tradisional
9 – 13
9.0 ISU GENDER DALAM KAUM SIKH 14
10.0 PERKEMBANGAN PENDIDIKAN KAUM SIKH DI
MALAYSIA
15
11.0 STATUS EKONOMI DAN PEMBENTUKAN
IDENTITI- KAUM SIKH
16
12.0 STEREOTYPE DAN SALAH TANGGAPAN 18
13.0 CABARAN IDENTITI KOMUNITI SIKH MASA KINI
PROSES ‘ENCULTURATION’
20
14.0 PANDANGAN PEMIMPIN MALAYSIA TERHADAP
KAUM SIKH
20
15.0 KAJIAN KES 22
16.0 BIBLIOGRAFI 24

4. 1
1.0 PENGENALAN
Malaysia terdiri daripada berbilang kaum. Kepelbagaian sosiobudaya sukar
untuk dinafikan di dalam sebuah negara seperti Malaysia yang lahir daripada acuan
masyarakat yang berbilang etnik iaitu Melayu, Cina dan India yang menjadi etnik
majoriti di samping kaum pribumi Sabah dan Sarawak serta orang asli dan tidak lupa
juga dengan kaum-kaum lain yang menjadi kaum minoriti. Setiap etnik mempunyai
sosiobudaya yang berbeza yang diwarisi daripada nenek moyang terdahulu. Budaya
dapat ditakrifkan sebagai tamadun atau peradaban. Ia juga bermaksud kemajuan
fikiran atau akal budi (cara berfikir dan berkelakuan). Kita sebagai rakyat Malaysia yang
berbilang kaum perlu sedar akan kewujudan kepelbagaian sosiobudaya ini yang
meliputi adat resam, bangsa, kepercayaan, jantina, bahasa dan struktur masyarakat
khususnya bagi kaum minoriti. Pepatah Melayu ada menyatakan bahawa ‘tak kenal
maka tak cinta’. Ini mengingatkan kita sebagai anggota negara yang bermultibudaya
untuk mengenali semua kaum minoriti dengan menyeluruh supaya dapat mengukuhkan
integrasi nasional di samping memupuk bibit-bibit perpaduan dalam masyarakat
multietnik ini. Salah satu kaum minoriti yang telah memberikan sumbangan terbesar
kepada pembangunan negara dan pengacuan pluralisme di Malaysia ialah kaum Sikh.
2.0 SEJARAH KEDATANGAN KAUM SIKH KE TANAH MELAYU
Sejarah kedatangan orang Sikh adalah sama jika dibandingkan dengan
imigran–imigran iaitu pada awal kurun ke-19. Faktor ekonomi dilihat sebagai penyebab
kedatangan imigran–imigran Sikh secara beramai–ramai ke negara–negara Asia
Tenggara seperti Burma, Indonesia dan Malaya. Masalah kekurangan tanah,
bertambahnya jumlah penduduk serta bencana alam di tanah asal menyemarakkan lagi
semangat mereka untuk ke Asia Tenggara. Tersedianya peluang–peluang pekerjaan
yang banyak dalam pelbagai bidang serta polisi imigrasi yang agak liberal,
menggalakkan penghijrahan beramai–ramai ke Malaya yang ketika itu diperintah oleh
Inggeris.

5. 2
Sesungguhnya, kedatangan kaum Sikh ke Tanah Melayu ketika zaman kolonial
berlaku dalam lima gelombang penghijrahan. Gelombang pertama berlaku pada
pertengahan abad ke-19 di mana para banduan politikal berketurunan Sikh di India
dibawa masuk oleh kerajaan British untuk mengisi pekerjaan bidang keselamatan.
Pada ketika itu orang Sikh digelar sebagai ‘ freedom fighters’ oleh British. Pihak British
telah menggunakan orang–orang Sikh dari India yang merupakan salah satu daripada
tanah jajahan British untuk berkhidmat dalam pasukan keselamatan kerana mereka
mempunyai susuk badan yang tegap.
Gelombang kedua pula berlaku pada tahun 1881 di mana Captain Speedy telah
diamanahkan oleh kerajaan British untuk mengatasi masalah jenayah akibat
pergolakan kongsi gelap Ghee Hin dan Hai San di Perak dengan menubuhkan Perak
Armed Police (PAP). Pada peringkat awal penghijrahan orang Sikh tertumpu ke negeri
Perak. Anutan Sikh menjadi elemen penting untuk menyatupadukan orang Sikh dalam
pasukan “Perak Armed Police” (PAP). Ini juga merupakan faktor utama mengapa boleh
terjalinnya hubungan yang kukuh dalam kalangan orang Sikh dalam pasukan
keselamatan ini. (Sushila, 1990). Selepas itu, orang Sikh juga digunakan oleh British
untuk menyertai pasukan ketenteraan iaitu Malaya States Guide (MSG) di negeri
Perak, Selangor, Pahang dan Negeri Sembilan. Di Sarawak pula, orang Sikh digunakan
sebagai penjaga penjara.
Gelombang ketiga kedatangan orang Sikh ke Tanah Melayu adalah dengan
migrasi individual tanpa pengaruh British. Ini adalah kerana wujudnya faktor tolakan
iaitu keadaan sosioekonomi serta masalah ketidaktenteraman di negara asal maka
kaum lelaki Sikh cuba berhijrah ke negara-negara Asia Tenggara. Malaysia telah
menjadi destinasi pilihan mereka kerana peluang pekerjaan untuk bidang keselamatan,
pembinaan landasan kereta api, perlombongan, pertanian, penggembala lembu,
perjawatan pentadbiran awam, dan sebagainya terbuka luas di Malaysia. Motif
kedatangan mereka adalah untuk mencari rezeki dan pulang ke negara asal.
Gelombang keempat kedatangan kaum Sikh lebih kepada migrasi golongan
wanita Sikh iaitu isteri kepada pekerja-pekerja Sikh yang telah ke Malaysia dalam
gelombang penghijrahan ke Malaya. Wanita Sikh secara beramai-ramai datang dari
Punjab ke Malaya dalam awal tahun 90an untuk menetap bersama-sama suami

6. 3
mereka. Manakala, gelombang kelima menyaksikan migrasi kaum Sikh untuk
memenuhi pekerjaan professional di Malaya seperti kedoktoran, perguaman,
perguruan, perjawatan tinggi awam dan sebagainya.
Penempatan awal orang Sikh di Malaya tertumpu di pantai barat iaitu di Perak, Pulau
Pinang, Perak, Wilayah Persekutuan dan Selangor. Bandar–bandar yang menjadi
tumpuan orang Sikh termasuklah Ipoh, Taiping, Kuala Lumpur dan Seremban.
Sebenarnya, bandar Ipoh menjadi titik tolak perkembangan Sikh di Malaysia
terutamanya dengan penubuhan sebuah pertubuhan kaum Sikh tertua di Malaysia,
malah dikhabarkan paling awal di Asia iaitu Khalsa Diwan. Oleh sebab kumpulan
mereka kecil dibandingkan dengan kumpulan etnik yang lain, maka mereka didapati
berselerak luas. Jika terdapat lebih kurang dua puluh keluarga di sesuatu kawasan
penempatan, maka penempatan itu dikenali sebagai kampung Benggali. Misalannya
Kampung Benggali, Taiping dan Tanjung Rambutan.
Orang Sikh yang termasuk juga golongan orang Punjabi adalah dirujuk sebagai satu
“komuniti agama”. Mereka membeza–bezakan satu kumpulan yang lain dengan
berdasarkan sistem kasta dan juga pembahagian kawasan. Bahasa ibunda orang Sikh
adalah bahasa Punjabi tetapi terdapat banyak dialek yang digunakan oleh mereka di
kawasan–kawasan yang berkaitan. Orang Sikh secara umum dapat dikategorikan
sebagai “Arora Sikh”, “Jat Sikh”, “Khatri Sikh”, Mazhbi Sikh” mengikut pengkhususan
pekerjaan mereka.
3.0 SIAPAKAH SIKH DI MALAYSIA?
Shromani Gurdwara Parbandhak Committee (SGPC) Amritsar di Punjab
mendefinisikan orang Sikh sebagai:
‘’ A Sikh is any person whose faith consists of belief in one God, the 10
Gurus, The Guru Grant Sahib and other scriptures of the Sikh religion.
Additionally, he or she must believe in the necessity and importance of
amrit. (Nesbitt,1996 p.99)

7. 4
Presiden Khalsa Diwan di Malaysia, Santokh Singh Randhawa pula
menyatakan bahawa:
“Sikh sama sekali tidak sama dengan Hindu. Punjabi pula tidak ada
hubungan langsung dengan Benggali. Benggali adalah satu kaum dari
Benggala India. Masyarakat perlu faham siapa kami dan apa agama
kami. Bagi Sikh, Tuhan itu satu…”
Pastinya etnilk ini akan naik marah apabila ada orang yang memanggil mereka
sebagai Benggali. Namun, tidak ramai yang tahu akan perbezaan antara istilah
Benggali dan Sikh. Sebagai kelompok minoriti berjumlah kira-kira 126,000 orang di
serata pelosok negara Malaysia, sebenarnya banyak sejarah penting mengenai mereka
yang boleh diketengahkan untuk pengetahuan umum. Di negara kita, majoriti penganut
Singh berketurunan Punjabi, satu masyarakat dari daerah Punjab di utara India. Namun
apa kaitan mereka dengan Benggali? Oleh sebab penghijrahan mereka ke Tanah
Melayu ketika itu dengan menaiki kapal dari sebuah pelabuhan di Benggala, India
sekali gus semua yang datang dari lokasi itu digelar Benggali. Hakikatnya, mudah
untuk mengenali masyarakat Sikh di negara ini atau di mana-mana negara sekalipun.
Wajah orang dari India tetapi mempunyai kulit cerah sedikit berbanding mereka dari
Selatan. Paling mudah untuk mengecam mereka ialah melalui identiti pakaian iaitu
serban untuk lelaki dan selendang di kepala wanita Sikh.
Perkataan Sikh berasal daripada bahasa Sanskrit ‘shisya’ yang membawa maksud
‘pengikut’ atau ‘penganut’ (Lajwanti, 1985:1-2). Manakala ‘Sikhisme’ berasal dari Sikh
dengan kata dasarnya ‘shisya’ iaitu murid atau pelajar dan ‘ siksa’ yang bermaksud
arahan. Justeru, Sikh merupakan kaum atau penganut agama Sikh yang akur dengan
peraturan dan arahan Sri Guru Nanak Dev Ji dan Sembilan orang guru yang lain; iaitu
Sri Guru Angad Dev Ji (1539-1552), Sri Guru Amar Das Ji (1552 – 1574), Sri Guru Ram
Das Ji (1574 – 1581), Sri Guru Arjan Dev Ji (1581 – 1606), Sri Guru Hargobind Sahib Ji
(1606 – 1644), Sri Guru Har Rai Ji (1664 – 1661), Sri Guru Har Kishan Ji ( 1661 –
1664), Sri Guru Teg Bahadur Ji (1664 – 1675) dan Sri Guru Gobind Ji (1675 – 1708).
Selepas guru terakhir penganut Sikh menghormati kitab suci ‘Sri Guru Grant Sahib Ji’
sebagai sumber ajaran agama mereka yang muktamad. (Sarjit Singh, 1998, p.18-19)

8. 5
Komuniti Sikh sering mengidentifikasikan diri mereka kepada tiga golongan
utama iaitu:
i. Amrit-dhari – penganut Sikh yang memohon amrit dan seterusnya
menjadi anggota kaum Khalsa Panth @ Persaudaraan Khalsa.
Kehidupan mereka berpandukan ajaran agama Sikh yang sebenarnya
dan menghormati segala peraturan Khalsa.
ii. Kesh-dhari – penganut yang berada dalam golongan tengah iaitu
mereka akan memakai serban dan menyimpan janggut tetapi mereka
belum memohon amrit untuk menjadi anggota Khalsa yang tulen dan
ikhlas.
iii. Sehaj-dhari – penganut Sikh yang tidak memakai serban dan belum lagi
bersedia untuk memohon amrit.
4.0 AGAMA SIKH
Secara umumnya, kaum Sikh menganut ajaran agama Sikh yang diasaskan
oleh Sri Guru Nanak Dev Ji (1469 – 1539) Agama ini merupakan ajaran agama yang
paling muda di dunia dan kelima terbesar dari segi penganutnya. Agama ini adalah
agama monoteisme dan kepercayaan utamanya ialah mengenai ketuhanan yang satu,
bersifat nirankar iaitu tidak berbentuk (‘formless’) @ tidak mengandungi unsur
antropomofisme (pemberian sifat manusia kepada dewa dewi) abadi, sanagat berkuasa
dan manusia tidak dapat menghuraikannya. Penganut Sikh percaya bahawa Tuhan
(Waheguru) berada di mana-mana sahaja. Tuhan sahajalah mempunyai segala sifat
kesempurnaan. (Sarjit Singh, 1998, p.20)
Sri Guru Nanak Dev Ji menolak system kasta yang diamalkan oleh masayarakat Hindu
dan menyeru kepada penganut Sikh bagi mengukuhkan persaudaraan sesama
manusia. (Tully & Jacab 1986, p.17). Agama Sikh menekankan konsep kemanusiaan
sejagat yang tidak boleh dibezakan mengikut kedudukan, ststus tinggi rendah di kaca
mata Waheguru. Ajaran agama ini juga menekankan konsep persamaan gender dan
memandang tinggi golongan wanita. Sri Guru Nanak Dev Ji tidak pernah
menggalakkan sesiapapun untuk memeluk agama ini, sebaliknya sentiasa memberikan

9. 6
nasihat murni kepada orang ramai untuk mematuhi ajaran agama masing-masing
dengan baik.
Dalam agama Sikh semua hari adalah sama penting dan tiada hari-hari yang
istimewa untuk penganutnya bersembahyang. Namun demikian, atas alasan cuti dan
sebagainya penganut Sikh di Malaysia lazimnya mengunjungi Gurdwara pada setiap
hari Ahad bagi sembahyang jemaah. Sembahyang berjemaah sangat penting kerana
aktiviti ini menekankan aspek kesamaan sesama manusia tanpa mengira gender dan
merupakan sesuatu yang bersifat asas. Segmen pembacaan ayat-ayat suci daripada
kitab Sri Guru Grant Sahib Ji, nyanyian lagu agama, mendengar katha, melafaz simran
dan sebagainya menekankan semangat kemanusiaan dengan memuji kebesaran
Waheguru bagi mendapatkan ketenangan serta panjatkan kesyukuran kepada Tuhan.
5.0 IDENTITI KAUM SIKH
Pada tahun 1699, Sri Guru Gobind Singh memperkenalkan satu orde baru yang
dikenali sebagai ‘Khalsa’ bermaksud yang tulen untuk membentuk persaudaraan
Khalsa. Berasaskan orde baru ini, setiap penganut Sikh perlu menjalani upacara amrit
sanskar untuk memakai atau mengamalkan simbol 5K @ Panjh Kakkar sebagai
pakaian rasmi yang baharu untuk mereka. Dalam agama Sikh, upacara amrit sanskar
ialah upacara pembaptisan dalam agama Kristian dan sangat penting bagi penganut
Sikh dalam usaha mendekati Tuhan. Upacara ini bersifat kolektif dan hanya akan
diadakan apabila penganutnya bersedia untuk memohon amrit supaya boleh
dibaptiskan.
Panjh Kakkar atau 5K bukan bertujuan untuk memupuk nilai eksklusif atau
keunggulan tetapi bertujuan untuk memelihara perpaduan Sikh dalam usaha mencapai
matlamat serta cita-cita Gurus. Ini membolehkan mereka menjaga nazar mereka yang
dibuat pada hari pembaptisan. Sebelum dibaptis, seorang Sikh perlu mandi terlebih
dahulu, tidak boleh memakai barang kemas, alat solekan atau hiasan, dan memakai
simbol 5K untuk melambangkan identiti Sikh yang ideal iaitu :
i. Kesh (rambut panjang) – penganut Sikh tidak boleh memotong atau
mencukur rambut pada mana-mana bahagian badan mereka.

10. 7
ii. Kangha (sikat) – sikat mempunyai hubungan rapat dengan rambut untuk
memastikan rambut sentiasa terurus lagi bersih. Sikat ini diperbuat
daripada kayu dan selalu disimpan dalam serban.
iii. Kirpan (pedang kecil) – seseorang yang memegang kirpan dianggap
begitu setia, komited dan teguh imannya. Mereka akan sentiasa
memastikan tiada penganiayaan dan ketidakadilan berlaku kepada
golongan yang lemah.
iv. Kaachera (seluar pendek) – dipakai pada setiap masa untuk
menunjukkan kesediaan bertindak, ketangkasan melakukan sesuatu
serta menandakan tahap kecergasan seseorang Sikh.
v. Kara (gelang besi) – mengingatkan seseorang Sikh untuk
menghindarkan diri daripada terpengaruh dengan anasir negatif dan
melambangkan kepatuhan penganut Sikh dengan agamanya.
Simbol 5K ini perlu dipatuhi untuk melambangkan keimanan seseorang Sikh
(Khalsa) yang sejati dan tulen. Proses amrit sanskar akan dilakukan oleh 5 orang Sikh
yang soleh dan sempurna yang digelar sebagai PanjhPiare (‘5 Beloved Ones’). Selain
itu, apabila seseorang menjadi Khalsa, individu tersebut perlu mematuhi empat
larangan iaitu tidak boleh memotong atau mencukur rambut pada mana-mana
bahagian badan, tidak boleh makan daging yang dipotong dengan paksaan, tidak boleh
minum arak, hisap tembakau atau dadah dan tidak boleh mengadakan hubungan seks
selain suami atau isteri. Identiti berasaskan agama Sikh ini menetapkan bahawa
upacara amrit sanskar sebagai identiti Sikh yang sebenar dan signifikan.(Sarjit Singh,
1999, p.188)
6.0 INSTITUSI AGAMA – GURDWARA
Pusat keagamaan terpenting bagi penganut Sikh ialah Gurdwara. Kuam Sikh
menghormati gurdwara kerana gurdwara merupakan tempat ibadat dan pusat untuk
kaum Sikh berinteraksi serta mengeratkan perpaduan. Hal ini adalah kerana kehidupan
orang Sikh disusun dan distruktur dengan kewujudan gurdwara iaitu di mana-mana ada
kaum Sikh, pasti ada gurdwara. Tanpa gurdwara, penganut Sikh tidak dapat menjalani
kehidupan dengan sempurna dan tidak dapat mempelajari peraturan hidup sebagai
seorang Sikh. Menurut Pritham Singh Gill (1990: p.227-234), Gurdwara:

11. 8
“……..have became an integral part of the Sikh community and they have
been so from its very birth. Gurdwaras produces Sikhs and Sikhs
produces Gurdwaras. Gurdwaras are the memory of their Gurus, whom
they cannot forget..”
Gurdwara merupakan tempat untuk mempelajari mesej yang termaktub dalam
kitab suci Sri Guru Grant Sahib Ji. Kitab ini diberikan penghormatan tertinggi dan paling
agung oleh penganut Sikh di Gurdwara. Di dalamnya, terkandung pelbagai sabda
penganut beragama Sikh, Islam dan Hindu dari pelbagai latar belakang kasta,
pekerjaan dan wilayah yang berbeza. (Duggal, 1993, p.228)
Setiap kumpulan etnik secara umumnya mempunyai ciri-ciri budaya yang
melambangkan identiti dan menandakan sempadan antara etnik masing-masing. Ciri-
ciri budaya ini merangkumi aspek bahasa, kepercayaan, pantang larang, sambutan dan
perayaan, pakaian, warisan tradisi dan sebagainya. Warisan nenek moyang dengan
elemen budaya seperti alatan muzik, tarian, seni lukis, fesyen dan makanan diturunkan
dari satu generasi ke generasi berikutnya. Namun demikian, generasi muda kini
membuat beberapa modifikasi elemen budaya untuk memartabatkan dirinya dalam era
moden dan global ini. Seseorang yang menganggap dirinya sebagai ahli etnik tertentu
mengidentifikasikan dirinya sebagai ahli kumpulan tersebut, berkongsi nilai budaya
yang sama dan mempunyai keahlian yang boleh dikenal pasti oleh orang lain. Akan
tetapi, identiti seseorang tidak mutlak. Identiti merupakan ciptaan sejarah (‘historical
construction’) dan bersifat dinamis. (Sarjit Singh, 1999, p.187)
7.0 SAMBUTAN & PERAYAAN
Sambutan dan perayaan dalam kalangan Sikh penuh ceria dengan warna-warni
yang melambangkan semangat Sikhsme. Di Malaysia, terdapat 5 perayaan yang
berasosiasi dengan kehidupan Sikh Gurus (Gurpurabs), Birthof Khalsa (Vaisakhi), Hola
Mohalla (Sikh style sports), Diwali dan Lohri.
Gurpurabs merupakan ulang tahun kehidupan guru-guru Sikh sama ada
penganut Sikh menyambut hari ulang tahun kelahiran mereka, kematian atau hari-hari

12. 9
penting yang lain tentang Guru. Sambutan yang paling signifikan dalam kalangan Sikh
ialah hari ulang tahun kelahiran Guru Nanak, Guru Gobind Singh, Guru Ajan Dev dan
Guru Teg Bahadur. Setiap sambutan hari-hari istimewa ini mesti disambut dengan
Akhand Path (bacaan terus menerus Sri Guru Grant Sahib Ji di Gurdwara. Vaisakhi
pula akan disambut oleh semua penganut Sikh pada 14 April setiap tahun kerana ia
merupakan tarikh Khalsa diwujudkan dan pesta menuai di Punjab. Hari tersebut amat
penting untuk mewujudkan ikatan Khalsa Panth. Upacara sambutannya sama seperti
upacara dalam perayaan Gurpurabs.
Hola Mohalla merupakan sambutan sukan atau pertandingan dalam kalangan
Sikh seperti bola sepak, kriket, kabaddi, hoki dan sebagainya. Hari ini amat penting
untuk menunjukkan kecekapan dan ketangkasan seseorang Sikh. Lohri yang selalu
disambut dalam bulan Januari pula merupakan hari untuk menyambut kelahiran anak
lelaki yang baharu dalam keluarga. Diwali pula akan disambut dengan lampu-lampu
bercahaya sebagai simbol kehidupan baharu yang amat bermakna.
8.0 ADAT RESAM DAN KEPERCAYAAN
Sikhisme menerima teori ‘karma’ atau ‘reinkamasi’ dan setiap individu akan melalui
beberapa putaran hidup yang berlainan untuk mencapai nirvana. Adalah dipercayai
bahawa terdapat lapan empat ribu juta kali putaran hidup atau Junn kesemuanya.
Pendek atau panjang putaran yang dilalui oleh seseorang di dalam dunia ini untuk
mencapai nirvana adalah bergantung kepada dosa yang dilakukannya. Sikhisme
menafikan aktiviti bertafakur atau bermeditasi kerana difikirkan sebagai aktiviti yang sia-
sia sekiranya minda manusia tidak suci.
8.1 Mengandung
Ibu mengandung tidak dibenarkan makan buah yang berkembar kerana dikhuatiri
boleh menyebabkan mendapat anak kembar. Mendapat anak kembar bukanlah suatu
pantang larang dalam masyarakat Sikh tetapi kelahiran anak kembar besar
kemungkinan akan mendatangkan beban kepada sesetengah keluarga terutamanya
keluarga yang susah. Ibu mengandung juga tidak dibenarkan memegang objek tajam

13. 10
seperti pisau atau gunting dan tidak boleh memotong apa-apa ketika gerhana
matahari. Mengikut kepercayaan mereka, perbuatan tersebut boleh menyebabkan
anak lahir dalam keadaan calar-balar pada muka dan tidak cantik.
Selain itu, terdapat juga persamaan adat resam kaum Sikh dengan Melayu iaitu
sekiranya isteri mengidam sesuatu, suami perlu cuba untuk mendapatkan sesuatu
yang diidam isteri supaya dapat mengelakkan anak yang dilahir terkena tulah
(terkenan) seperti meleleh air liurnya. Mengikut kepercayaan kaum Sikh, selepas
kelahiran sekiranya anak itu tidak berhenti menangis, keluarganya perlu ke tempat uri
ditanam dan dipukul tanah itu untuk menghentikan tangisan. Hari lahir pula tidak boleh
disambut sebelum tarikh lahirnya, mesti disambut selepas atau pada hari lahirnya
kerana ia boleh menyebabkan pendek umur.
8.2 Kelahiran Bayi
Amalan biasa bagi menyambut kelahiran bayi ialah dengan memberi hadiah.
Pemberian nama merupakan upacara penting yang dikenali sebagai Naamkaran. Bayi
yang baru lahir akan diberi nama setelah Granthi membaca Ardas. Kemudian kitab
mereka Sri Guru Granth Sahib akan dibuka secara rambang dan bayi akan dinamakan
mengikut huruf pertama dalam muka surat tersebut.
Nama akhir atau nama belakang penganut Sikh adalah sama, berbeza hanya
mengikut jantina iaitu Singh bagi lelaki manakal Kaur bagi perempuan. Singh
bermaksud ‘Singa’ manakala Kaur memberi maksud ‘Puteri’. Nama-nama orang Sikh
ialah ‘unisex’; misalnya nama Jaswant boleh digunakan sebagai Jaswant Singh atau
Jaswant Kaur untuk menunjukkan jantinanya. Selain nama diakhiri dengan Singh atau
Kaur ada sesetengah daripada kaum Sikh yang menambah gelaran komuniti kecil
mereka seperti Gill, Sidhu, Bhar, Randhawa, Ahluwalia dan sebagainya. Apabila
seseorang remaja lelaki mencapai umur sebelas hingga enam belas tahun, satu
upacara akan dijalankan iaitu upacara pemakaian serban. Upacara ini dipanggil
Daastar Bandhni lazimnya dilakukan oleh para agama Sikh yang dipanggil Granthi
atau ketua masyarakat.

14. 11
8.3 Perkahwinan
Penganut Sikh dimestikan berkahwin kerana perkahwinan adalah penyatuan dua roh
menjadi satu. Perkahwinan dalam ajaran Sikh digelar sebagai Anand Karaj yang
bermaksud ‘blissful union’. Penyatuan ini disamakan dengan penyatuan antara
manusia dengan Tuhan iaitu satu matlamat penting dalam kehidupan setiap penganut
Sikh. Perkahwinan dalam masyarakat Sikh dimestikan kerana cara hidup berkeluarga
atau grihasth asram adalah cara hidup yang paling utama dan semula jadi sifatnya.
Berdasarkan konsep perkahwinan Sikh, seseorang Sikh tidak seharusnya hidup
terasing atau membujang malahan perlu berusaha untuk pembangunan komunitinya.
Bagi orang Sikh, perkahwinan adalah suci dan mereka percaya pada sistem
monogami iaitu tidak berkahwin lebih dari seorang isteri. Dalam agama mereka,
penceraian adalah mustahil dan tidak dibenarkan. Namun penceraian masih boleh
berlaku di mahkamah sivil.
Perkahwinan antara individu yang mempunyai hubungan kekeluargaan atau
endogami dilarang atau tidak digalakkan. Oleh itu, pemilihan menantu biasanya dibuat
oleh ibu bapa masing-masing. Ini adalah kerana kaum Sikh merupakan satu komuniti
yang kecil maka kerja merisik dan menyelidik latar belakang seseorang mudah
dilakukan. Waktu yang sesuai untuk merisik adalah semasa musim-musim perayaan
dan upacara sembahyang di Gurdwara. Suasana ini memberikan kesempatan kepada
golongan yang lebih tua untuk mengetahui latar belakang keluarga, taraf pendidikan,
pekerjaan dan lain-lain mengenai gadis atau lelaki. Proses peminangan atau pemilihan
jodoh juga bermula dengan pihak perempuan. Tiada istilah ‘perigi mencari timba’
kerana adat dalam masyarakat Sikh adalah perempuan yang meminang lelaki.
Perkahwinan campur adalah dilarang sama sekali dalam masyarakat Sikh kerana
perasaan takut bangsa tersebut akan kehilangan identiti bangsa Sikh pada masa akan
datang seperti mana yang berlaku terhadap bangsa Yahudi. Terdapat satu peraturan
khas dalam perkahwinan di Gurdwara iaitu upacara perkahwinan hanya boleh
dijalankan sekiranya kedua-dua pasangan pengantin beragama Sikh.
Mengikut adat perkahwinan kaum Sikh, pihak wanita akan mengeluarkan
belanja yang banyak bukan sekadar membayar dowry (hantaran) tetapi juga perlu
menyediakan cincin emas bukan sahaja untuk pengantin lelaki bahkan untuk ibu bapa

15. 12
pengantin lelaki juga. Menjadi kebiasaan keluarga pengantin perempuan perlu
menyediakan set bilik tidur, set sofa dan barang dapur untuk melengkapi rumah
pengantin.
8.4 Nilai kemasyarakatan & Persaudaraan
Bangsa yang minoriti di negara ini begitu berjaya dalam apa jua bidang yang mereka
ceburi kerana bangsa Sikh mempunyai nilai atau budaya kerjasama dan persaudaraan
yang begitu menebal sejak kecil lagi. Jika kaum Cina di perantauan ada ‘bamboo
network’ untuk saling membantu dalam bidang perniagaan, begitu juga kaum Yahudi
dalam bidang perbankan dan kewangan, kaum Sikh pula mempunyai hubungan rapat
dalam semua aspek kehidupan.
Adalah dipercayai bahawa dalam budaya kaum Sikh, jika salah seorang
daripada kaumnya miskin dan meminta sedekah, maka seluruh kaum Sikh di kawasan
itu adalah berdosa. Maka itu, menjadi tanggungjawab seluruh warga Sikh memastikan
tiada dalam kalangan mereka yang miskin. Begitu juga dalam bidang pendidikan dan
bidang sosial yang lain. Jarang sekali kaum Sikh terlibat dengan masalah disiplin dan
jenayah kerana seluruh kaum Sikh menjadi mata dan telinga kepada masyarakat.
8.5 Pakaian
Pakaian bagi masyarakat Sikh ialah serban @ Dastaar bagi kaum lelaki dan Punjab
bagi kaum wanita. Sesungguhnya, signifikasi tradisi utama serban ialah persaudaraan
(‘spirit of brotherhood’) di mana dua orang lelaki Sikh akan bertukar serban untuk
menjadikan hubungan mereka sebagai adik-beradik. Pemakaian serban juga ada
beberapa jenis ikatan dan menggunakan pelbagai warna lagi bergaya. Kain serban
yang sangat panjang lebih kurang 5 hingga 6 meter diperlukan dalam mengikat serban
kerana perlu melingkari seluruh kepala. Jadi, amat sukar bagi mereka yang tidak mahir
menggunakannya.
Wanita pula kelihatan ayu dengan selendang @ Duppatha @ Chunni di kepala
dan baju Punjabi labuh dengan seluar mengikut bentuk kaki. Corak latar yang

16. 13
digunakan pada pakaian mereka juga tidak keterlaluan dengan warna terang
menambahkan lagi kecantikan wanita Sikh yang terkenal dengan hidungnya yang
mancung. Pakaian Punjabi juga digunakan khas untuk majlis perkahwinan tetapi
dengan corak yang lebih menarik iaitu dipenuhi sulaman manik dan benang emas.
Itulah antara kelebihan orang Punjabi kerana kemahiran unik mereka yang terkenal
dalam aktiviti menyulam kain dan sulaman mereka yang berkualiti tinggi.
8.6 Kesenian dan Tarian
Kaum Sikh mempunyai pelbagai jenis tarian dan permainan muzik selain turut
menggemari aktiviti permainan tradisional tetapi kebanyakannya berbentuk menguji
kekuatan. Kebanyakan alat muzik yang digunakan dalam masyarakat Sikh secara
asasnya seperti muzik Punjabi yang mana ia menggunakan banyak alat ketukan iaitu
gendang atau rebana yang dikenali sebagai jorri (tabla). Waja (piano kecil) dan tabla
adalah dua alat muzik terpenting dalam masyarakat ini. Muzik Punjabi berirama rancak
dan sarat dengan emosi, menceritakan variasi perasaan seperti kegembiraan,
keceriaan, kesakitan dan semangat mendalam. Begitu juga dengan lagunya yang turut
mempunyai melodi penuh emosi dan perasaan.
Kaum Sikh memang kaya dengan keseniannya. Segala ekspresi dan ciptaan
akan berlandaskan sesuatu objek atau perkara yang begitu indah, cantik dalam bentuk
visual. Kaum Sikh amat tertarik untuk menghasilkan potret lukisan ‘Gurus’ yang
lazimnya dapat dilihat di semua rumah penganut Sikh. Seterusnya, kemahiran
menghasilkan kipas tangan Pekha, katil tradisi Manja dan banyal lagi telah diwarisi
sejak berzaman-zaman. Seni pertahanan diri kaum Sikh dikenali sebagai Gatka yang
memberi fokus kepada kesatuan jiwa, tubuh dan minda pengamalnya turut diajar sejak
kecil.
Lazimnya apabila kita melihat tarian dalam filem Hindi, ramai mengaitkannya
dengan bhangra dan realitinya itulah ‘Raja Tarian’ dalam masyarakat Sikh kerana
sehingga kini ia antara satu daripada tarian yang masih digunakan secara meluas
malah sudah ada yang memodenkan gaya tarian dan irama lagunya seperti yang
digerakkan kumpulan muzik popular kaum Sikh iaitu Goldkartz. Bhangra oleh dua
orang adik-beradik iaitu Manjit Singh Gill dan Sukhjit Singh Gill. Tarian Bhangra akan

17. 14
membabitkan ramai penari lelaki dan wanita kebiasaannya melebihi enam orang
dengan menggunakan pakaian berlainan warna untuk menaikkan seri dalam rentak
tarian itu yang memerlukan tenaga tinggi penarinya kerana pergerakannya yang
sangat pantah dan lincah. Jika orang Melayu terkenal dengan joget lambak ketika
majlis perkahwinan, begitu juga masyarakat Sikh yang menjadikan bhangra sebagai
tarian bebas yang boleh disertai sesiapa sahaja apatah lagi tarian itu sendiri tidak
mengehadkan pergerakan dan penarinya bebas melakukan aksi mengikut alunan dhol
iaitu gendang atau rebana. Terdapat jenis tarian lain seperti Jhumar yang lebih
memfokuskan pergerakan tangan daripada kaki, taraian Luddi yang memaparkan
gerakan seperti ular, tarian Dhamal yang merujuk kepada tarian kampung. Tarian yang
khusus kepada kaum wanita Sikh pula seperti tarian Giddha, Sammi, Jaggo dan Kikkli.
8.7 Makanan Tradisional
Makanan kaum Sikh memang bervariasi dan menyelerakan. Makanan kaum ini
memang mudah disediakan dan tidak perlu dihidangkan secara eksotik dengan lauk
tambahan. Makanan kaum Sikh konvensional ialah chapatthi, Parotha, Makkhi (roti
jagung), Poori, nasi putih, tayiru @ susu masam, dan kacang pea. Sayuran yang
banyak menjadi pilihan kaum Sikh ialah bayam, ubi kentang, bunga kubis, bawang
mentah, achar dan chutney. Makanan seperti ayam, ikan dan makanan laut akan
dimasak ala Punjab. Manisan kaum Sikh terdiri daripada ladoo, jilebi, Barfi, Gulab
Jamun, Gajar Halwa, Methia dan sebagainya. Minuman laasi yang dihasilkan dengan
yogurt turut menjadi penambah selera. Dalam masa yang sama tidak boleh dinafikan
juga bahawa makanan tradisi kaum Sikh ini banyak minyak, bersapi dan bergula tetapi
amalan pemakanan atau diet yang seimbang oleh kaum ini telah memberikan gaya
hidup sihat bagi kaum Sikh.
9.0 ISU GENDER DALAM KAUM SIKH
Sarjit S. Gill dalam ‘Malaysian Sikhs and Gender Issues’ (2000) menggambarkan
bahawa agama Sikh memberi penekanan terhadap isu kesamaan gender antara lelaki
dan wanita dalam setiap kehidupan sosial. Namun kajian beliau di Malaysia masih

18. 15
menunjukkan bahawa secara praktisnya kedudukan golongan wanita Sikh masih
rendah berbanding kaum lelaki. Hakikatnya, ajaran agama Sikh mengenai kesamaan
gender tidak diamalkan secara menyeluruh. Ketidaksamaan gender ini dikatakan
mungkin berlaku kerana pengaruh majoriti golongan lelaki Sikh yang lebih tinggi serta
mereka merupakan komuniti minoriti dalam konteks masyarakat Malaysia yang lebih
besar. Oleh sebab itu, kaum lelaki Sikh tidak sanggup untuk melepaskan peranan
dominan mereka menyebabkan kaum wanita Sikh terus menerus mengalami kesan
prejudis itu. Beliau juga mendapati penyertaan kaum wanita dalam sesi diskusi,
persidangan atau seminar yang telah dianjurkan sehinggalah tahun 2000 ini, tidak
ketara dan penglibatan mereka juga tidak seaktif golongan lelaki Sikh. Peranan wanita
Sikh dalam organisasi Gurdwara juga telah terpinggir ke bahagian guru ka langgar
atau dapur dan mereka tidak terlibat dalam posisi pembuat dasar dalam gurdwara.
Posisi ini telah didominasi oleh kaum lelaki Sikh.
Walaupun pelbagai ajaran telah diberikan dalam agama Sikh tentang persamaan
gender antara golongan lelaki dan wanita di semua tempat tetapi masyarakat Sikh
masih tidak boleh lari daripada penafian hak wanita dalam beberapa isu secara tidak
langsung. Senario di mana upacara Sathi (turut membakar diri selepas kematian
suami) yang begitu menyayatkan hati telah menjadi saksi wanita perlu diberi kesamaan
gender dengan memansuhkan amalan ini dalam kalangan masyarakat India. Anak
lelaki akan dilabelkan sebagai asset dalam keluarga kerana dialah yang akan mewarisi
harta moyang secara berzaman-zaman dan menegakkan nama tradisi keluarga
manakala anak perempuan sering kali difikirkan sebagai liabiliti yang boleh membebani
seseorang. Semua pendakwahan agama Sikh dibuat oleh kaum lelaki dan ada
sesetengah Gurdwara yang tidak mempunyai ‘priest’ wanita. Malah, wanita Sikh tidak
dibenarkan mengambil bahagian dalam upacara akhand path (membaca pesanan Sri
Guru Grant Dev Ji) dan tidak dibenarkan berdakwah. Jagbir Singh (2011) dalam
bukunya Sikhism Today mengungkap tentang ajaran Sikh jauh sekali berbeza untuk
menyamakan unsur gender ini tetapi ajaran yang diimpikan itu tidak menjadi realiti
sepenuhnya kerana masih ada segelintir yang bersifat patriarchal dan wanita Sikh
selalu memainkan peranan kedua dalam domain rumah tangga.

19. 16
10.0 PERKEMBANGAN PENDIDIKAN KAUM SIKH DI MALAYSIA
Pertubuhan sosioagama seperti Khalsa Diwan Malaya serta Guru Khalgidar
Diwan Malaya dan kemunculan suara surat khabar komuniti Sikh memainkan peranan
penting dalam usaha mempropagandakan Pendidikan Punjabi. Muncullah sekolah
aliran Punjabi di Tanah Melayu seperti Guru Khalsa School (bertukar nama menjadi
Guru Khalgidhar School) masih beroperasi hingga kini dan merupakan satu-satunya
sekolah aliran Punjabi tertua di Malaysia. Institusi Guru Nanak di Ipoh juga masih wujud
dengan imej baharu sebagai sebuah kolej kemahiran. Bahasa Punjabi akan diberi
penekanan kerana kaum Sikh berpegang teguh kepada konsep pembentukan sesuatu
bangsa itu hanya akan berlaku jika ada kegemilangan bahasanya kerana bahasa
melambangkan bangsa. Justeru, pusat Gurdwara telah dijadikan pusat untuk mengajar
ilmu kehidupan dan bahasa Punjab secara informal. Pada tahun 1997 Khalsa Diwan
Malaysia telah menjana sumber kewangan untuk Punjabi Education Trust Malaysia
(PETM) untuk memahirkan serta menyediakan guru-guru bertauliah bagi mengajar
bahasa Punjab di pusat-pusat Gurdwara di negeri-negeri tertentu. PETM telah
menginovasi pelbagai kaedah dan teknik P dn P yang sesuai dengan perkembangan
terkini dan mudah diterima oleh pelajar masa kini.
Aktivit persuratkhabaran Punjab pula telah mencambahkan benih kesedaran
dalam kalangan kaum Sikh akan kepentingan bidang pendidikan dalam usaha
memajukan komunitinya. Antara surat khabar tersebut ialah Khalsa Prakash, Khalsa
Sewak, Khalsa Malaya Darpan (akhbar bulanan atau mingguan), Pardesi Khalsa
Sewak, Nawan Sansar dan Malaya Samachar (akhbar harian). Malah, akhbar-akhbar
ini juga memperjuangkan kepentingan bahasa Punjab, kesusasteraan, ajaran Sikhsme,
budaya dan sebagainya. Rata-ratanya pelajar-pelajar Sikh begitu cenderung untuk
belajar tinggi kerana impian kaum ini untuk memasuki jawatan professional di negara
kita. Buktinya, kita boleh melihat banyak golongan professional bidang kedoktoran,
perguaman, pengurusan dan perguruan yang terkenal menonjolkan wajah kaum Sikh.
Pernahkah kita terfikir bahawa satu bangsa yang jumlah penduduknya seluruh
dunia tidak sampai 20 juta tetapi boleh menjadi Perdana Menteri kepada penduduk
yang berjumlah 1.1 bilion! Apakah rahsia kehebatan bangsa Sikh ini? Rahsianya ialah

20. 17
kegigihan, pendidikan dan kepatuhan terhadap ajaran agama dan norma kehidupan
kaum Sikh sejagatnya secara kolektif.
11.0 Status ekonomi dan Pembentukan Identiti – Kaum Sikh
Malaysia dijangka untuk menjadi sebuah negara perindustrian menjelang
Wawasan 2020 (Tun Dr Mahathir Muhamad,1991).Secara tidak langsung atau tidak
disedari, setiap orang tidak boleh melepaskan diri daripada perniagaan atau
keusahawanan di mana sama ada berperanan sebagai peniaga atau pengguna.
Usahawan memainkan peranan penting dalam masyarakat di mana mereka bukan
sahaja mencari keuntugan tetapi meningkatkan taraf ekonomi negara. Selain itu
mereka juga mewujudkan peluang pekerjaan dan mengurangkan kadar pengangguran.
Peluang untuk menjadi seorang usahawan yang berjaya adalah terbuka kepada
sesiapa sahaja tanpa mengira kaum dan status kewangan. Oleh itu, pada abad ini
terdapat ramai usahawan Sikh yang berjaya serta telah mengharumkan nama negara
dipersada antarabangsa. Ramai usahawan Sikh telah menceburi bidang perniagaan
tekstil dan berpengalaman selama bertahun-tahun. Contohnya Gulati’s Silk Store, Euro
Moda, Libaas Enterprise, Globe Silk Store dan sebagainya adalah dimiliki oleh kaum
Sikh. Bukan itu sahaja, dengan tertubuhnya Network of International Sikh
Entrepreneurs (NISE), ia memberi peluang yang lebih kepada usahawan Sikh untuk
meluaskan perniagaan yang sedia ada di mana ia menjadi platform untuk menukar atau
berkongsi maklumat, mempromosi produk dan perkhidmatan antara ahli. NISE juga
menganjurkan persidangan di mana usahawan Sikh antarabangsa yang berjaya
berkongsi tips kejayaan mereka, justeru memberi motivasi dan semangat untuk lebih
berjaya pada masa depan.
Objektif utama penubuhan NISE adalah untuk membekalkan peluang untuk
membangun terutamanya kepada usahawan baru serta bakal usahawan. Selain itu,
mereka juga memberi tunjuk ajar cara pengurusan perniagaan, berkongsi pengalaman
serta mengembangkan rangkaian untuk pembangunan perniagaan.Hal ini banyak
membantu usahawan Sikh untuk membangunkan perniagaan mereka supaya berjaya
bukan di dalam negara tetapi juga di persada dunia terutamanya dalam era globalisasi

21. 18
ini. Walaubagaimanapun, usahawan dan peniaga adalah berbeza dan tidak serupa
tetapi berkaitan antara satu sama lain, di mana usahawan mengenalpasi peluang dan
berusaha menceburi perniagaan yang baru bukan untuk keuntungan diri dan keluarga
sahaja bahkan untuk meningkatkan ekonomi negara dan sanggup mengambil risiko.
Menurut Chew Li Ling (1999), untuk menjadi seorang usahawan yang berjaya dalam
abad ke-21, beliau haruslah memiliki sifat-sifat yang tertentu dan memenuhi beberapa
syarat berikut:
 Kreatif dan Inovatif
 Mencipta pasaran untuk masa depan.
 Mementingkan persekitaran atau suasana persekitaran.
 Bekerjasama dengan pihak tertentu untuk kebaikan bersama.
 Bersikap positif dan aktif serta bersemangat menghadapi cabaran.
 Berkeyakinan tinggi dan optimistik.
Dalam aktiviti ekonomi, usahawan Sikh yang berjaya adalah mereka yang
memperolehi keuntungan yang banyak dan produktif. Di sebalik kejayaan mereka
terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi pembangunan keusahawanan.Di
antaranya adalah pengurusan, tidak kira pengurusan pekerja, masa atau kewangan.
Kebanyakan usahawan yang tidak berjaya adalah kerana tidak dapat mengusai bidang
pengurusan dengan baik sama ada pengurusan masa, pekerja atau
kewangan.Seseorang usahawan bukan sahaja perlu mempunyai motivasi yang tinggi,
tetapi juga harus mengetahui cara-cara memotivasikan dan melayan pekerjanya
dengan baik kerana mereka memainkan peranan yang penting untuk menjayakan
sesuatu perniagaan.
Faktor strategi pemasaran dan perkhidmatan yang baik kepada pelanggan juga
penting untuk berjaya. Tanpa pemasaran dan perkhidmatan yang baik tidak akan
menjanjikan kejayaan usahawan. Tambahan pula, usahawan Sikh ada yang kurang
berjaya disebabkan mereka tidak dapat mengusai strategi pemasaran dengan baik
dimana mereka mengiklankan produk secara konvensional serta tidak mengunakkan
teknologi internet iaitu melalui laman web. Mereka tidak sanggup membelanjakan wang
semata-mata untuk promosi pengiklanan. Maklumat terkini tentang peluang
perniagaan, keperluan dan kehendak pelanggan adalah sangat penting kepada

22. 19
seseorang usahawan kerana dapat mengetahui kecenderungan dan permintaan
pelanggan dari semasa ke semasa. Oleh itu, jika usahawan Sikh tidak dapat
menguasai faktor-faktor ini, mereka mungkin akan gagal dalam bidang keusahawanan
atau perniagaan mereka.
Seseorang usahawan Sikh mengalami banyak cabaran untuk berjaya, oleh itu
mereka haruslah tidak mudah putus asa jika mengalami kegagalan dan berani
mengambil risiko serta mengenalpasti peluang yang ada.
12.0 STEREOTAIP DAN SALAH TANGGAPAN TERHADAP KAUM SIKH
1. Kaum Sikh adalah orang Arab dan beragama Muslim
Ramai yang salah membuat pentafsiran bahawa orang Sikh ini berasal dari
Arab dan mereka beragama Islam kerana ada segelintir kaum lelaki Tanah Arab
yang memakai serban. Sebenarnya lelaki Sikh yang berserban tidak akan
memotong rambut dan janggutnya atas pegangan Khalsa 5K. Tetapi lelaki
muslim pula akan memakai serban tetapi dibenarkan memotong rambut dan
janggutnya pula boleh diuruskan dari semasa ke semasa.
2. Sikhisme adalah ajaran Hindu
Ajaran Hinduisme dan Sikhisme adalah berbeza sama sekali kerana penganut
ajaran Hindu ialah penganut honoteist iaitu pemujaan dewa dewi manakala
ajaran Sikhisme tidak percaya akan konsep ini. Mereka berpegang kepada
kewujudan satu Tuhan Waheguru yang unggul. Cara sembahyang juga turut
berbeza.
3. Sikhsme telah diwujudkan untuk membela Hinduisme
Ajaran agama Sikh ini tidak diwujudkan untuk membela mana-mana ajaran
agama di dunia. Tekanan dan ketidakadilan yang berlaku terhadap golongan
askar di India telah mencetus usaha untuk mengajar ajaran agama Sikh untuk
membela diri daripada ketidakadilan.
4. Kaum Sikh ialah pengganas
Ada propaganda yang menggambarkan golongan Sikh sebagai pengganas
kerana mereka dibawa ke Tanah Melayu dan dijadikan pegawai keselamatan,
tentera, polis dan sebagainya. Ini telah memberi gambaran kaum ini sebagai

23. 20
‘martial racess’ dalam zaman kolonial. Sebenarnya, mereka bukanlah
pengganas tetapi guna tenaga yang khas untuk mengisi pekerjaan pertahanan
dan keselamatan negara.
5. Definisi Khalsa dan kesuciannya
Khalsa bermaksud tulen, suci @ ‘pure’. Apabila seseorang itu telah dibaptiskan
maka dia akan menjadi anggota badan Khalsa yang perlu berserah atau redha
kepada Tuhan sepenuhnya. Tetapi pada masa kini masyarakat menyalah tafsir
akan definisinya dan mula melakukan anjakan dalam budaya tersebut sehingga
menimbulkan kekeliruan tentang Sikhsme.
6. Amalan pemakanan daging
Kaum Sikh boleh makan semua jenis daging termasuk daging lembu dan
kerbau. Jadi amalan pemakanan vegetarian agak sukar untuk diikuti oleh
Khalsa yang menegakkan amalan menolak pemakanan daging.
7. Kaum lelaki Sikh menyembunyikan sikat, Kirpan di dalam serban
Mereka sebenarnya tidak menyembunyikan sikat tersebut tetapi telah diselitkan
pada bahagian kanan bahu lelaki mengikut prosedur yang telah ditetapkan.
8. Kaum wanita masih menjadi kaum yang tidak dihormati dalam isu gender Sikh
Kaum lelaki masih tidak menerima persamaan gender dalam ajaran kaum Sikh
sedangkan dalam ajaran tersebut telah jelas dinyatakan bahawa Sri Guru
Nanak Dev Ji telah memperjuangkan kesamaan hak untuk kaum wanita. Dalam
masa yang sama, Guru yang ke-10 Gobind Singh telah memberikan nama Kaur
untuk semua wanita Sikh bernaksud puteri manakala kaum lelaki diberikan
nama Singh (maksudnya, Singa yang melambangkan raja kehidupan) Jelas,
pandangan stereotaip tentang gender dalam kaum Sikh masih tidak berubah
hingga ke hari ini.
9. Isu kesamaan manusia dan hubungan etnik
Ajaran agama Sikh menegaskan bahawa setiap manusia adalah sama dan tidak
boleh dipisah-pisahkan mengikut kasta. Tetapi hingga kini wujud senario di
mana perkahwinan antara kasta tidak digalakkan malah dilarang sama sekali
dan juga penganut Sikh yang begitu taksub dengan perbezaan kasta tinggi
dengan yang rendah.
10. Sambutan perayaan Lohri
Sambutan perayaan Lohri masih dilakukan secara besar-besaran oleh kaum
Sikh di Malaysia. Perayaan ini adalah untuk menerima kelahiran anak lelaki

24. 21
baharu dalam keluarga. Justeru, sambutan ini tidak boleh disambut sama sekali
sekiranya kita berpegang pada ajaran agama menegakkan kesamaan gender
ataupun perayaan ini harus disambut untuk meraikan mana-mana anak yang
baharu dalam keluarga.
13.0 CABARAN IDENTITI KOMUNITI SIKH MASA KINI ATAU PROSES
‘ENCULTURATION’
1. Perkahwinan campur yang semakin meluas hingga menimbulkan keraguan
tentang identiti bangsa Sikh yang tulen di Malaysia.
2. Peraturan sekolah yang menghalang para pelajar Sikh menyimpan jambang,
janggut dan membawa kirpan ke sekolah menjejaskan upacara memohon amrit
sanskar.
3. Pengaruh budaya Hindu seperti budaya mengikat Rakhi untuk mewujudkan tali
persaudaraan adik dan abang yang sememangnya tidak wujud dalam ajaran
Sikh.
4. Upacara penamaan anak yang telah berubah mengikut trend semasa dan tidak
merujuk kepada upacara untuk mendapatkan huruf pertama nama anak
daripada kitab suci di Gurdwara.
5. Pengaruh budaya barat yang menghalalkan semua benda yang boleh
menimbulkan kemabukan dan khayalan seperti arak, dadah dan sebagainya. Ini
merupakan salah satu tegahan keras kepada seseorang anggota Khalsa.
6. Kes wanita yang menindik telinga dan hidung serta pada mana-mana bahagian
lain di tubuh mereka telah menggambarkan pandangan ajaran agama Sikh iaitu
penindikan ini hanya dilakukan ke atas hamba pada masa lampau dan ia
dilarang dalam ajaran agama Sikh.

25. 22
14.0 PANDANGAN PEMIMPIN MALAYSIA TERHADAP KAUM SIKH
Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Sultan Azlan Shah, Sultan Perak
Menggambarkan kaum Sikh sebagai :
“satu komuniti walaupun kecil kuantitinya tetapi mereka telah mampu bersaing dengan
komuniti lain dalam pelbagai bidang. Sumbangan kaum Sikh kepada negara dan
khususnya negeri Perak sangat memberangsangkan…”
Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj (Perdana Menteri Pertama Malaysia)
(dalam Majlis Pembukaan Gurdwara Alor Setar 1968)
“Kaum Sikh merupakan pencinta keamanaan dan warganegara setia yang telah
memainkan peranan penting untuk menegakkan kedaulatan undang-undang di negara
ini.”
Tun Abdul Razak (Perdana Menteri Kedua Malaysia)
(dalam Majlis Ulang tahun Guru Nanak di Kuala Lumpur 1969)
“ kaum Sikh merupakan kaum yang bertenaga dan ‘vigrant’. Malaysia amat bertuah
untuk ada liberalisasi budaya warisan Sikh…”
Tun Hussein Onn (Perdana Menteri Ketiga Malaysia)
(dalam Majlis Pembukaan Gurdwara di Selangor 1976)
“…saya pernah bertugas dengan kaum Sikh dalam Indian Army dan saya berasa
bahawa kaum Sikh merupakan kaum yang berani dan setia..”
Tun Dr Mahathir Mohammed (Perdana Menteri Keempat Malaysia)
(dalam Majlis Sambutan Vaisakhi di Kuala Lumpur, 2001)
“….kaum Sikh merupakan kaum yang berdikari, berdedikasi, dinamik dan ‘exuberant…”

26. 23
Tun Abdullah Haji Ahmad Badawi (Perdana Menteri Kelima Malaysia)
(dalam Majlis Hi-Tea Vaissakhi di Sunway Pyramid Hotel, 2006)
“…saya pernah bekerja dengan kaum Sikh dalam jabatan awam dan saya rasa kaum
Sikh walaupun bilangan mereka kecil di negara ini tetapi mereka mereka mampu
menonjol dalam usaha menyumbang ke arah pembangunan negara..”
Dato Seri Mohd Najib Tun Abdul Razak (Perdana Menteri Keenam Malaysia)
(dalam Sambutan Vaisakhi Gurdwara Kuala Lumpur, 2011)
“… walaupun secara relatifnya komuniti Sikh kecil tetapi sumbangan mereka kepada
negara amat baik. Kaum Sikh telah menyumbang sejarah perkembangan negara yang
paling signifikan iaitu dalam pasukan keselamatan negara dan juga dalam bidang
professional negara seperti kedoktoran dan perguaman. Terima kasih atas segala
sumbangan anda ke arah pembangunan negara…”
15.0 KAJIAN KES
Kenapa perkahwinan campur ditegah oleh kaum sikh?
Perkahwinan adalah institusi sosial wajib dalam semua masyarakat, tidak kira
tradisional atau moden. Institusi sosial itu berasaskan sepasang lelaki dan perempuan
disahkan sebagai suami dan isteri, dan juga sah di sisi undan undang(Jaswant Kaur
1987: 1). Walaupun majoriti rakyat Malaysia yang berbilang kaum mengamalkan
perkahwinan sesama kaum masing-masing, namun perkahwinan campur bukanlah
fenomena sosial yang baru. Yang menarik ialah perkahwinan campur mendapat reaksi
yang berbeza-beza dalam kalangan ahli masyarakat yang berlainan itu.Tidak banyak
kajian dibuat ke atas komuniti minoriti Sikh dalam masyarakat majmuk di Malaysia.
Oleh sebab itu, satu kajian dijalankan untuk mengkaji punca kenapa orang Sikh masih
menentang perkahwinan campur sehingga sekarang. Pada tahun 1987, Jaswant Kaur
telah mengkaji sikap orang Sikh terhadap perkahwinan campur di Ipoh, Perak. Kajian
itu dianggap penting kerana sikap yang akan menentukan sama ada orang itu
menerima atau menolaknya. Beliau mengkaji sikap orang Sikh mengenai isu itu
berdasarkan empat unsur: etnosentrisme, diskriminasi, prasangka dan stereotaip.
Hasilnya, beliau mendapati komuniti Sikh adalah satu kumpulan etnik yang berpegang

27. 24
kuat kepada agama, malahan kumpulan etnik itu bersifat pengelompok. Mereka amat
prihatin tentang siapa yang harus menganggotai kumpulan mereka, justeru mereka
berpegang kuat kepada prinsip endogami (Jaswant Kaur 1987: 105). Dengan kata
lain,perkahwinan campur dianggap sesuatu yang melencong dari norma kekeluargaan
kerana pertukaran agama untuk membolehkan perkahwinan campur itu dipandang
rendah oleh orang Sikh.
Tiga sebab konkrit kenapa orang sikh tidak setuju dengan perkhawinan campur?
 Akan dituduh kurang berpendidikan agama dan membawa malu kepada
saudara mara serta komuniti masyarakat Sikh itu sendiri.(Sarjit 1999, p.189)
 Sekiranya golongan wanita Sikh berkhawin dengan lelaki bukan berketurunan
Sikh maka tiada lagi generasi Sikh sebagai penyambung warisan kerana
gelaran Singh amat bermakna kepada kaum Sikh.
 Generasi tua Sikh berpendapat sekiranya berlaku perkhawinan campur maka
terhakislah bahasa Punjabi kerana akan didominasi oleh bahasa Inggeris atau
bahasa lain sebagai bahasa pertuturan.Tambahan pula generasi akan datang
tidak akan mempelajari tulisan Punjabi atau lebih dikenali sebagai “Gurmukhi”.
Ini akan memudaratkan generasi akan datang kerana tiada lagi penyambung
warisan budaya dan juga bahasa.
Maka sebab itulah generasi tua kaum Sikh akan selalu menasihatkan anak-
anak mereka semenjak dari kecil lagi bahawa amalan perkhawinan campur
adalah tidak digalakkan dalam tradisi mereka dan mereka hanya boleh
berkahwin dengan kaum Sikh sahaja. Untuk mengelakkan mereka dari
berkhawin dengan kaum lain maka pelbagai aktiviti diadakan untuk golongan
generasi muda serta tua dengan memberi kesedaran serta memupuk semangat
“Sikhism” dalam kalangan setiap kaum Sikh agar Kaum Sikh terus terpelihara
dari ditelan kepupusan zaman. Maka tidak hairanlah anak-anak Sikh ini akan
berpegang teguh kepada nasihat yang diberikan dan disematkan dalam diri
masing-masing sehingga mereka dewasa sehingakan ke hari ini kebanyakan
kaum Sikh tak kira lelaki ataupun wanita berkhawin dengan kaumnya sendiri.

28. 25
Walau bagaimanapun ada segelintir kaum Sikh yang berkhawin dengan kaum
lain di mana sehinggakan sekarang mereka dipinggirkan oleh kaum keluarga
mereka kerana bagi kaum Sikh perkahwinan campur adalah sesuatu yang
taboo dan tidak boleh diterima dan mereka sanggup untuk tidak mengaku
bahawa individu tersebut adalah anak kandung mereka.
Namun ada juga golongan Sikh yang akan menyuruh kaum lain
(sekirannya berkahwin dengan lelaki atau wanita sikh) untuk memeluk agama
Sikh dan menjadi sebahagian dari mereka. Maka proses pembaptisan akan
dijalankan seperti menyuruh kaum lain meminum amrit atau air suci. Dan fasa
terakhir pula adalah dengan memberi nama Singh untuk diletakkan di belakang
nama asal kaum lain. Sebagai contoh Raju nama India setelah pembaptisan
maka namanya akan berubah jadi Raju Singh. Namun yang demikian peratusan
penerimaan kahwin campur antara kaum Sikh dengan kaum lain amatlah sedikit
iaitu hanya 0.1% sahaja kerana tak kira golongan Sikh yang tinggi
pendidikannya atapun kurang, mereka menitikberatkan tradisi Sikhism dan
mengekalkan keaslian generasi Sikh terus berkembang tanpa adanya unsur
campuran.
16.0 PENUTUP
Sesungguhnya, kaum Sikh telah berjaya untuk menempa nama dalam pelbagai bidang
pembangunan negara walaupun mereka hanya digelar sebagai etnik minoriti di
Malaysia. Segala pegangan ajaran agama yang begitu menebal, budaya yang unik
serta sikap kepimpinan dan kegigihan yang begitu kolektif dalam kalangan masyarakat
Sikh adalah resipi kejayaan kaum Sikh di mana-mana pelosok dunia.

29. 26
BIBLIOGRAPHY
Dr.Daljeet. (2004). The Sikh Heritage. New Delhi: Prakash Book Depot.
Singh, G. (2000). Historical Sikh Shrines. Amritsar: Singh Brothers,Bazar Mai Sewan.
Singh, G. (2003). The Rise Of Sikhs Abroad. New Delhi: Arrt Creations.
Singh, J. G. (1996). Perspectives On The Sikh Tradition. Printwell,146,Industrial Foca
Point,Amritsar.
(Singh S. , Masyarakat Minoriti Sikh Di Malaysia , 1998, pp. 45-47)
Singh, N. G. (2008). The Feminine Principle In The Sikh Vision Of The Transcendent.
New York: Cambridge University Press.
Thakur, S. (1990). Two Decades of Indian Banking: The Service Sector Scenario.
South Asia Books.
Duggal, K.S. 1993a. The Sikh People Yesterday & Today. New Delhi: UBS Publishers.
Lajwanti, Lahori. 1985. The Concept of Man in Sikhism. New Delhi: Munishiram
Manorharlal Publishers.
Nesbitt, Eleanor. 1996. Sikhism: 99-134. IN Morgan, Peggy and Lawton, Clive (eds.),
Ethical Issues in Six Religious Traditions. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Pritam Singh Gill. 1975. Heritage of Sikh Culture. Jullundur: New Academic Publishing.
________, 1978. History of Sikh Nation. Jullundur: New Academic Publishing.
________, 1990. Trinity of Sikhism. Jullundur: New Academic Publishing.
Sarjit Singh. 1999. Diaspora Sikh dan Masalah Identiti Sikh di Malaysia. Akademika.
55: 183-192.
_______, 2001. Kedatangan Orang Sikh dan Penubuhan Gurdwara di Tanah
Melayu. Malaysia Dari Segi Sejarah. 29: 31-42.
________, 2005. Peranan Gurdwara dalam Pembentukan Identiti Sikh: Satu

30. 27
Kajian Perbandingan. Tesis Doktor Falsafah, Jabatan Antropologi & Sosiologi,
Universiti Kebangsaan Malaysia.
Sarjit S. Gill. 2001. Perubahan Sosio-Budaya dan Kesannya Terhadap Identiti Komuniti
Sikh di Malaysia: satu Perbincangan Kritis: 43-52. IN Shamsul Amri Baharuddin
(ed.). Pembentukan Identiti: Sebuah Wacana. Prosiding Program Malim Sarjana
ATMA. Bangi: Institut Alam & Tamadun Melayu, UKM.
_________, 2001. Perkahwinan Campur Peranakan Punjabi di Sabah. Sari
19: 189-203.
_________, 2002. Bibliografi Komuniti Sikh di Malaysia (1937-2002). Sari
20: 169-179.
_________, 2003. Malaysian Sikhs and Gender Issues. Akademika 63: 45-55.
_________, 2003. Konsep Etika dan Moral dalam Agama Sikh. Jurnal
Pengajian India 8: 16-34.
_________, 2003. Penglibatan orang Sikh dalam Tiga Pasukan Keselamatan
Kolonial British di Malaya Sehingga 1919. e-jurnal Vol. 1. Fakulti Sains Sosial
dan Kemanusiaan, Universiti Kebangsaan Malaysia. www.fssk.ukm.my/esumber/
_________, 2003. Documentation of research on Sikhs, a Minority Community
in Malaysia (1953-2003): 453-463. IN Saran Singh Sidhu, Sikhs Gurdwara in
Malaysia and Singapore: an Illustrated History 1873-2003. Kuala Lumpur: Sikh
Naujawan Sabha Malaysia.
Sarjit S. Gill & Mohd Mahadee Hj. Ismail. 2006. Perkahwinan campur peranakan
Punjabi di Sabah: 103-118. IN Jayum A. Jawan & Zaid Ahmad. (eds.), Inter-Ethnic
Relations in Malaysia: Selected Readings. Serdang: Universiti Putra Malaysia Press
(Kaur J. , Sikap Komuniti Sikh Terhadap Perkahwinan Campur, 1987)
(Gudwara Pengekal Budaya Sikh, 2001)
(Karaj, Mac 2000)