ผู้นำแบบผู้รับใช้ การแบ่งประเภทของผู้นำแบบง่าย ๆ มี 3 ประเภทคือ แบบใช้อำนาจเด็ดขาด (autocratic) แบบมีส่วนร่วม (participative) และแบบไม่ยุ่งเกี่ยว (laissez-faire) ผู้นำแบบผู้รับใช้ (Servant leadership) มีส่วนคล้ายกับผู้นำแบบมีส่วนร่วม คือเป็นผู้ช่วยเหลือให้ผู้ใต้บังคับบัญชาได้พัฒนาศักยภาพได้อย่างเต็มที่ มีการมอบอำนาจให้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจ ทำให้บุคลากรเกิดความพึงพอใจ และมีผลงานที่ดี Servant Leadership Adapted from: Servant Leadership by Vic Sassone , ICE Leadership President, U.S. Leadership, Inc. Robert K. Greenleaf and the modern servant leadership movement. Wikipedia

1. พ.อ. มารวย ส่งทานินทร์
ที่ปรึกษาศูนย์อานวยการแพทย์พระมงกุฎเกล้า
31 สิงหาคม 2556

2. Adapted from:
 Servant Leadership by Vic Sassone , ICE Leadership President,
U.S. Leadership, Inc.
 Robert K. Greenleaf and the modern servant leadership
movement. Wikipedia

3. 

การแบ่งประเภทของผูนาแบบง่าย ๆ มี 3 ประเภทคือ แบบใช้
้
อานาจเด็ดขาด (autocratic) แบบมีส่วนร่วม (participative) และ
แบบไม่ยุงเกี่ยว (laissez-faire)
่
ผูนาแบบผูรบใช้ (Servant leadership) มีส่วนคล้ายกับผูนาแบบมี
้
้ั
้
ส่วนร่วม คือเป็ นผูช่วยเหลือให้ผใต้บงคับบัญชาได้พฒนา
้
ู้ ั
ั
ศักยภาพได้อย่างเต็มที่ มีการมอบอานาจให้มีส่วนร่วมในการ
ตัดสินใจ ทาให้บุคลากรเกิดความพึงพอใจ และมีผลงานที่ดี

4. 




เป็ นนักฟั งที่ดี (Listening): เน้นการฟั ง
อย่างมีประสิทธิภาพ
เข้าใจความรูสึกผูอื่น (Empathy):
้ ้
เข้าใจความรูสึกและมุมมองของผูอื่น
้
้
ให้การดูแลทางจิตใจและวิญญาณ
(Healing): ช่วยเหลือผูอื่นเป็ นองค์รวม
้
มีความตระหนักในตนเอง
(Awareness): รูคุณค่าของตน
้
ความรูสึก จุดแข็ง และจุดอ่อน
้
รูจกโน้มน้าวใจคน (Persuasion): มี
้ั
อิทธิพลต่อผูอื่นโดยวิธีการโน้มน้าว
้

มีกรอบความคิด (Conceptualization):
บูรณาการความเป็ นจริงในปั จจุบนและ
ั
ความน่าจะเป็ นในอนาคต
 คาดการณ์ล่วงหน้าได้ (Foresight): มี
สัญชาตญาณ เชื่อมโยงอดีต ปั จจุบน
ั
และอนาคต
 เป็ นผูให้บริการ (Stewardship): จัดสรร
้
ทรัพยากรเพื่อทาในสิ่งที่ดีข้ ึน
 มุ่งมั ่นพัฒนาคน (Commitment to the
growth of people): รับผิดชอบต่อความ
ต้องการของผูอื่น
้
 สร้างชุมชน (Building community):
สร้างความรูสึกว่าเป็ นชุมชนเดียวกัน
้

5. 



ในสมัยโบราณ มีแนวคิดเช่นนี้คือ ในคาภีร ์ เต๋า เต้อ จิง (Tao Te
Ching) โดยเล่าจื้อ (Lao-Tzu) กล่าวถึงผูนาว่า ผูนาที่ดีทสุด คือ
้
้
ี่
ประชาชนไม่รูสึกว่าถูกปกครอง รองลงไปคือผูที่ประชาชนรักและยก
้
้
ย่อง ที่แย่คือผูที่ประชาชนหวาดกลัว ที่แย่ที่สุดคือผูทประชาชน
้
้ ี่
เหยียดหยามและไม่เชื่อฟั ง
Chanakya แต่งตาราอรรถศาสตร์ (Arthashastra) ไว้ว่า ผูนาที่ดดจาก
้
ี ู
ความพอใจของผูตดตาม
้ ิ
ในศาสนาคริสต์ กล่าวว่า พระเยซูสอนเหล่าสาวกว่า ใครต้องการเป็ น
ผูที่ยงใหญ่ให้ทาตนเป็ นผูรบใช้ แม้แต่พระองค์เองก็ปฏิบตตนเช่นนั้น
้ ิ่
้ั
ั ิ
และยอมเสียสละชีวิตเพื่อเป็ นค่าไถ่ให้กบบุคคลอีกมากมาย
ั
ในศาสนาอิสลาม กล่าวว่า ผูนาคือผูที่ยอมรับใช้ปวงชน (the leader of
้
้
a people is their servant)

6. ข้อดี
 เป็ นแนวคิดในการทางานและความเป็ นอยูในระยะยาว และมีผลบวก
่
ต่อสังคม
 เป็ นการบริหารบุคคล ที่ทาให้บุคลากรปฏิบตกบลูกค้าในทางที่ดี ทา
ั ิ ั
ให้ลกค้าเกิดความจงรักภักดี
ู
 สร้างความผูกพันของบุคลากร
 เป็ นวัฒนธรรมองค์กรที่ดี
 เน้นความสาคัญของผูนาที่มีตอบุคลากร
้
่
 ทาให้ผลตอบแทนการลงทุนด้านบุคลากรดีข้ ึน องค์กรมีผลงานทีดีข้ ึน
่
ข้อเสีย
 เป็ นการลงทุนระยะยาว ต้องอาศัยเวลา

7. 


Servant Leadership ในยุคปั จจุบนเริมต้นในปี ค.ศ. 1970s เมื่อ
ั ่
Robert K. Greenleaf ประพันธ์เรือง The Servant as Leader ที่เขา
่
ระบุว่า :
ผูนาแบบผูรบใช้ (servant leader) เป็ นผูที่ปรารถนาช่วยเหลือ
้
้ั
้
ผูอื่นก่อน จากนั้นจึงเลือกที่จะนา ตรงกันข้ามกับผูที่ตองการเป็ น
้
้ ้
ผูนาก่อน
้
การดูแลความต้องการสูงสุดของผูอื่นก่อน เป็ นสิ่งที่ผนาแบบ
้
ู้
servant leader ให้ความสนใจเป็ นลาดับแรก

8. 


ผูนาแบบ servant leader เป็ นเรืองเกี่ยวกับ การพัฒนาคน
้
่
(growing people)
เป็ นการนาโดยใช้แรงจูงใจ ชี้นา และปรับเปลี่ยนผูอื่น เพื่อ
้
ตอบสนองความต้องการของเขาทั้งทางร่างกายและจิตวิญญาณ
ความต้องการทางจิตวิญญาณ (spiritual needs) หมายถึง
แรงจูงใจ ความท้าทาย และการให้กาลังใจ ความต้องการทาง
ร่างกาย (physical needs) หมายถึงผลรวมของทักษะ ความรู ้
และทรัพยากร

9. 

มีคาที่กล่าวถึงผูนาอีกลักษณะหนึ่ง คือผูนาแบบจิตวิญญาณ
้
้
(Spiritual Leadership) ที่เป็ นผลงานของ Dr. Louis (Jody) Fry
ศาสตราจารย์ ด้านการบริหารและการนา มหาวิทยาลัย Tarleton
State University in Killeen มลรัฐ Texas กล่าวว่า:
ผูนาแบบจิตวิญญาณประกอบด้วย ค่านิยม ทัศนคติ และ
้
พฤติกรรม ที่เป็ นแรงจูงใจจากภายในตนเองและผูอื่น ทาให้เกิด
้
ผัสสะของจิตวิญญาณร่วมกัน ส่งผลให้เกิดความมุ่งมั ่นและมี
ผลผลิตที่ดีข้ ึน

11. Spiritual Leadership เกี่ยวข้องกับ:
 การสร้างวิสยทัศน์ของผูนาร่วมกับสมาชิก ทาให้รูสึกถึงเสียง
ั
้
้
เรียกร้องที่มีความหมายของชีวิต ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลง
 เป็ นการสร้างวัฒนธรรมที่เห็นประโยชน์ตอผูอื่นเป็ นหลัก ด้วย
่ ้
ความหวังและความศรัทธา ที่บุคคลเกิดความรูสึกร่วมในเป็ น
้
สมาชิก มีความเข้าใจและซึ้งใจ รูสึกได้ถึงการได้รบการดูแลที่ดี
้
ั
และความห่วงใย จากผูนา
้

13. 




ชี้เปาหมายชัดและมีการสื่อสาร (Clarifying and Communicating) –
้
ผูนาระบุทศทางและเปาประสงค์ขององค์กร ที่ทาให้บุคลากรตืนเต้น
้
ิ
้
่
และอยากร่วมทางไปด้วย
ฟั งและชักชวน (Listening and Persuading) – ฟั งปั ญหาจากบุคลากร
อย่างเข้าใจ และใช้การชักชวนมากกว่าการบังคับ
ให้การดูแลเอาใจใส่และมีคณลักษณะที่ดี (Caring and Character) –
ุ
มีความจริงใจ เห็นประโยชน์แก่ผอื่นก่อน และมีคุณลักษณะผูนาทีดี
ู้
้ ่
สร้างความสามารถและมีการมอบอานาจ (Enabling and Empowering)
– มุ่งมั ่นพัฒนาบุคลากร ให้ความช่วยเหลือ ให้งานทีทาทาย ให้อิสระ
่ ้
และมอบหมายความรับผิดชอบ
ให้การสนับสนุนและมีการฉลองชัย (Encouraging and Celebrating) –
ให้กาลังใจบุคลากร ให้การยกย่องชมเชย และฉลองความสาเร็จ

14. 



บุคลากรสามารถเติบโตพร้อมกันไปกับองค์กร โดยมีพ้ ืนฐานของ
ค่านิยมและวิสยทัศน์ นั ่นคือทุกคนมีความเป็ นผูนา
ั
้
ผูนาต้องสร้างศรัทธาและความเคารพ
้
ผูนาต้องเป็ นผูให้ก่อน เป็ นครู เป็ นผูรู ้ เป็ นมาตรฐาน มากกว่าผู ้
้
้
้
ออกคาสั ่ง
ผูนาต้องมองด้วยสายตาของผูตดตาม เพื่อสร้างฝันให้เป็ นจริง
้
้ ิ

15. 




ผูนากล่าวว่า “’เรามาทาด้วยกัน’” แล้วแสดงให้ดู (Leaders do not say‚
้
“Get going.” Instead‚ they say‚ “Let’s go!” and lead the way.) เป็ น
ผูนาแล้วต้องกล้านา
้
ผูนาต้องพึงพาผูตาม (Leaders assume that their followers are working
้
่
้
with them.) ผูนาไม่สามารถทาได้ตามลาพัง ต้องมีทมงาน และให้การ
้
ี
ยกย่องกับทีม
ผูนาสร้างผูนารุนต่อไป (Leaders are people builders.) มีคนเก่งยิงมาก
้
้ ่
่
องค์กรยิงเข้มแข็ง
่
ผูนาคือผูให้ความช่วยเหลือ (Leaders do not hold people down – they
้
้
lift them up.) หน้าที่หนึ่งของผูนาคือ พัฒนาผูตดตาม
้
้ ิ
ผูนามีความไว้เนื้อเชื่อใจคน (Leaders have faith in people) เมื่อได้รบ
้
ั
ความไว้วางใจ เขาจะรับผิดชอบต่อผลงานในการทาให้ดีข้ ึน

16. 



เป็ นผูนาต้องมองสูงเข้าไว้ (Leaders keep their eyes on high goals.)
้
้ั
ทุกสิ่งเริ่มจากผูนาที่เป็ นผูตงเปาหมาย ผูตดตามมีทงนักคิดและนัก
้
้ ้ั ้
้ ิ
ปฏิบติ เลือกให้ถูกคน
ั
ผูนาต้องกล้าตัดสินใจ (Leaders are faced with many hard decisions‚
้
including balancing fairness to an individual with fairness to the
group.) บางครั้งผูนาต้องกล้าตัดจาหน่ายผูที่ไม่เห็นด้วย ให้ออกไป
้
้
นอกองค์กร
เป็ นผูนาต้องมีอารมณ์ขน (Leaders have a sense of humor.) กล้าที่จะ
้
ั
หัวเราะตนเอง แต่หวใจมีความอ่อนโยน
ั
ผูนาต้องนาให้เป็ น (Leaders can be led.) อย่ายึดมั ่นจนสุดโต่ง
้
พยายามหาทางออกที่ดีที่สุด รูจกเปิ ดใจ
้ั

17. 

ผูนาแบบผูรบใช้ (Servant Leadership) ตรงกับค่านิยมและ
้
้ั
แนวทางของการมุ่งสูความเป็ นเลิศคือ การนาองค์กรอย่างมี
่
วิสยทัศน์ การเรียนรูขององค์กรและบุคคล และการให้คณค่าต่อ
ั
้
ุ
บุคลากรและพันธมิตร (Visionary Leadership, Organizational and
Personal Learning, and Valuing Workforce Members and
Partners)
การนาองค์กรสูความเป็ นเลิศ สามารถใช้แนวทางการนาองค์กร
่
โดยปรัชญาและการปฏิบตของ Servant Leadership
ั ิ