1. 1
“ เศรษฐกิจพอเพียง”
พลเอกเอกชัย ศรีวิลาศ
ผู้อานวยการ สานักสันติวิธีและธรรมาภิบาล
สถาบันพระปกเกล้า
ekkachais@hotmail.com

2. 2

3. 3
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
แนวการดารงอยู่และปฏิบัติตน
ของประชาชนในทุกระดับ ทั้ง
ครอบครัว ชุมชน รัฐ ให้ดาเนินไป
ในทางสายกลาง

4. 4
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
 ความพอประมาณ (Moderation)
 ความมีเหตุผล (Reasonableness)
 การมีภูมิคุ้มกันตนเอง (Self Immunity)

5. 5
 เงื่อนไขความรู้
 รอบรู้ รอบคอบ
 ระมัดระวัง
 ใช้เหตุผลวิทยาศาสตร์
 เงื่อนไขคุณธรรม
 ซื่อสัตย์ สุจริต
 ความเพียร
 ไม่โลภเกินไป

6. 6
ความพอประมาณ
 การปฏิบัติตัว
 การดาเนินงาน
 การผลิต
 การพัฒนา
 อัตราเติบโตที่มั่นคง
 สมดุล ไม่รีบร้อน
 ไม่ก้าวกระโดด
 ไม่ใหญ่เกินไป ไม่เล็กเกินไป

7. 7
ความมีเหตุผล
 ศักยภาพที่มีอยู่
 ฐานทรัพยากร
 สภาพสิ่งแวดล้อม
 ความหลากหลายทางชีวภาพ
 ภูมิปัญญาท้องถิ่น
 เทคโนโลยีที่เหมาะสม

8. 8
การมีภูมิคุ้มกันตนเอง
 การมีระบบการผลิตที่
หลากหลาย
 ผสมผสาน
 กระจายตลาด
 กระจายสินค้า
 ระบบตรวจสอบป้องกัน
 การประกันภัย
 ตลาดล่วงหน้า
 กองทุนออมทรัพย์
 มีเครือข่ายในการช่วยเหลือ

9. 9
เริ่มต้น: ง่ายๆจากแนวพระราชดาริสู่ความพอเพียง
 ศึกษาข้อมูลอย่างเป็นระบบ
 พัฒนาอย่างองค์รวม ครบวงจร / บูรณาการ
 แก้ปัญหาเริ่มจากจุดเล็ก
 ทางสายกลาง
 ค่อยเป็นค่อยไป
 ช้าๆแต่มั่นคง
 เท่าไรก็พอดี
 คานึงภูมิสังคม
„ ไม่ติดตารา ทาให้ง่าย มีลาดับขั้นตอน
„ มุ่งประโยชน์คนส่วนใหญ่เป็นหลัก
„ ประหยัด เรียบง่ายได้ประโยชน์
„ ใช้ธรรมชาติช่วยธรรมชาติ
„ การมีส่วนร่วม
„ ซื่อสัตย์สุจริต จริงใจต่อกัน

10.  เน้นการพัฒนาคน
 ระเบิดจากข้างใน
 ปลุกจิตสานึก
 พึ่งตนเองได้
 ความพอเพียง
 ขาดทุนคือกาไร
10
 ทางานอย่างมีความสุข
 คุ้มค่ามากกว่าคุ้มทุน
 บริการรวมที่จุดเดียว
 ปลูกป่าในใจคน
 การให้
 รู้ รัก สามัคคี
เริ่มต้น: ง่ายๆจากแนวพระราชดาริสู่ความพอเพียง

11. 11

12. 12
ผู้นำกำรเปลี่ยนแปลง
( ครู – ศึกษำนิเทศก์
)
เราได้นาเข้าสู่ชีวิตหรือยัง
แนวคิดเศรษฐกิจ
พอเพียงคือ
รากฐานของชีวิต

13. 13
พระราชดารัสพระบาทสมเด็จประเจ้าอยู่หัวฯ
จากวารสารชัยพัฒนา ฉบับประจาเดือนสิงหาคม ๒๕๔๒
“... เศรษฐกิจพอเพียง เป็นเสมือนรากฐานของชีวิต
รากฐานความมั่นคงของแผ่นดิน เปรียบเสมือน
เสาเข็มที่ถูกตอกรองรับบ้านเรือนตัวอาคารไว้นั่นเอง
สิ่งก่อสร้างจะมั่นคงได้ก็อยู่ที่เสาเข็ม แต่คนส่วนมาก
มองไม่เห็นเสาเข็ม และลืมเสาเข็มเสียด้วยซ้าไป...”

14. ปฐมบทของเศรษฐกิจพอเพียง (๒๕๑๗)
 เกิดจากพระราชดาริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ โดยทรงมีพระ
ราชกระแสรับสั่งในเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงแก่ผู้เข้าเฝ้าถวายพระพร
ชัยมงคล เนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษาแต่พระพุทธศักราช ๒๕๑๗
 “...คนอื่นจะว่าอย่างไรก็ช่างเขาจะว่าเมืองไทยล้าสมัย ว่าเมืองไทยเชย
ว่าเมืองไทยไม่มีสิ่งใหม่ แต่เราอยู่อย่างพอมีพอกิน และขอให้ทุกคนมี
ความปรารถนาที่จะให้เมืองไทยพออยู่พอกิน มีความสงบ ช่วยกัน
รักษาส่วนร่วม ให้อยู่ที่พอสมควร ขอย้าพอควร พออยู่พอกิน มี
ความสงบไม่ให้คนอื่นมาแย่งคุณสมบัตินี้ไปจากเราได้...”

15. ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
 ได้รับการเชิดชูสูงสุดจากองค์การสหประชาชาติ (UN)
 นายโคฟี อันนัน เลขาธิการสหประชาชาติ ทูลเกล้าฯถวายรางวัล
The Human Development Lifetime Achievement Award แก่
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๔๙
 ปาฐกถาว่าปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีประโยชน์ต่อประเทศไทยและ
นานาประเทศ และสามารถเริ่มได้จากการสร้างภูมิคุ้มกันในตนเอง สู่
หมู่บ้าน และสู่เศรษฐกิจในวงกว้างขึ้นในที่สุด
 องค์การสหประชาชาติสนับสนุนให้ประเทศสมาชิก ๑๖๖ ประเทศยึด
เป็นแนวทางสู่การพัฒนาประเทศแบบยั่งยืน

16. 16
รางวัลความสาเร็จสูงสุดด้านการพัฒนา
มนุษย์นี้ ข้าพระพุทธเจ้าทั้งหลายมี
ปณิธานที่จะส่งเสริมประสบการณ์และนา
แนวทางการปฏิบัติในการนาปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียงอันทรงคุณค่าอย่าง
หาที่สุดมิได้ของพระองค์ท่าน มาช่วยจุด
ประกาแนวความคิดในปรัชญาดังกล่าวสู่
นานาประเทศต่อไปในโอกาสนี้
ข้าพระพุทธเจ้ามีความปลื้มปีติและ
ภาคภูมิใจทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย
รางวัลความสาเร็จสูงสุด ด้านการ
พัฒนามนุษย์ แด่ใต้ฝ่าละอองธุลีพระ
บาท”
องค์การสหประชาชาติทูลเกล้าฯ ถวายรางวัล
พร้อมทั้งประกาศราชสดุดีเฉลิมพระเกียรติ
28 พฤษภาคม 2549
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสู่สากล

17. เราจะครองแผ่นดินโดยธรรม
เพื่อประโยชน์สุขแห่งมหาชนชาวสยาม
ธรรมมาภิบาล
Good Governance
พระปฐมบรมราชโองการ ในพิธีบรม
ราชาภิเษก ณ พระที่นั่งไพศาล
ทักษิณ ในพระบรมมหาราชวัง
(วันที่ 5 พฤษภาคม 2493)

18. ธรรมของผู้ปกครอง
ความเที่ยงธรรม(อวิโรธนะ)
การไม่เบียดเบียน(อวิหิงสา)
ความอดทน(ขันติ)
ทศพิธราชธรรม
ศีล
ความไม่โกรธ(อักโกธะ)
ความอ่อนโยน(มัททวะ)
ความซื่อตรง(อาชชวะ)
ความเพียร(ตบะ)
บริจาค
ทาน

19. สอดคล้อง
สภาพธรรมชาติ
ภูมิสังคม
หลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

20. 20
• เน้นการพัฒนาคน
• ระเบิดจากข้างใน
• ปลุกจิตสานึก
• พึ่งตนเองได้
• ความพอเพียง
• ขาดทุนคือกาไร
• ทางานอย่างมีความสุข
• คุ้มค่ามากกว่าคุ้มทุน
• บริการรวมที่จุดเดียว
• ปลูกป่าในใจคน
• การให้
• รู้ รัก สามัคคี
หลักการทรงงาน  ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
 ศึกษาข้อมูลอย่างเป็นระบบ
 แก้ปัญหาเริ่มจากจุดเล็ก
 คานึงภูมิสังคม
 พัฒนาอย่างองค์รวม ครบวงจร /
บูรณาการ
 ไม่ติดตารา ทาให้ง่าย มีลาดับ
ขั้นตอน
 มุ่งประโยชน์คนส่วนใหญ่เป็นหลัก
 ประหยัด เรียบง่ายได้ประโยชน์
 ใช้ธรรมชาติช่วยธรรมชาติ
 การมีส่วนร่วม
 ซื่อสัตย์สุจริต จริงใจต่อกัน
34

21. 21

22. 22
ธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลง
 ทุกสิ่งทุกอย่างมีการเปลี่ยนแปลง
 การเปลี่ยนแปลงเกิดจาก ปัจจัยภายนอก / ภายใน
ทั้งควบคุมได้ / ควบคุมไม่ได้
 การเปลี่ยนแปลงมีลักษณะเป็นวัฎจักร มีทั้งขึ้นและลง
เวลาขึ้นอย่าประมาท เวลาขาลงต้องรีบยับยั้ง
 ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงมีทั้งด้านวัตถุ/สังคม/
สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรม เกิดขึ้นได้รวดเร็ว/
รุนแรง และกว้างขวาง

23. 23
สังคมไทยในปัจจุบัน
 บริโภคนิยม
 ไม่มีความประหยัด
 นิยมแต่ของนอกขาดไทยนิยม
 วัตถุนิยมมากกว่าธรรมนิยม
 ขาดความอดทน
 ขาดความซื่อสัตย์สุจริต
 มีความแปลกแยก และเหลื่อมล้า
 ดาเนินชีวิตแบบหยิบโหย่ง ขี้โกง
 ใฝ่ต่า ส่าส่อน ขาดศักดิ์ศร/ใฝ่ดี)

24. 24
สัญญาณของความยากจน
 ขาดเป้าหมายทางการเงิน
 ขาดวินัยในการออม
 ไม่รู้จักคาว่า “ประหยัด” (ฟุ่มเฟือย)
 ชอบใช้เงินอนาคต (บัตรเครดิต ฯลฯ)
 นิยมลัทธิเอาอย่าง ( “ in ‟ trend ” )
 ชอบเด่นดัง ( “ จมไม่ลง ” )
 ติดการพนัน
 ชอบก่อหนี้ ( “ หนี้นอกระบบ ” )
 เกียจคร้าน
 อยาก/โลภ (“ไม่สันโดษ”)

25. 25
ใช้วิธีคิดแบบเดิมๆ
 วิธีคิดกระบวนทัศน์แบบ “โง่ จน เจ็บ”
 วิธีทาโครงการ “ ไม่ล้ม ก็เลิก ” “ ทาโครงการที่ใบ ”
 “พรุ่งนี้รวย” หลักการแบบ “เงินนาหน้า ปัญญา
ตามหลัง”
 ชอบงานแบบ “ ปักป้าย ถ่ายรูป ”
 งาน Top-down เลียนแบบปูพรม “ กล้วยแขกทั้ง
ตาบล”
 วิสัยทัศน์แบบ “เงินเนรมิตได้ทุกอย่าง”
 ปรัชญาแบบ “มูลค่ามาก่อนคุณค่า”

26. 26
 ทาให้เกิดสมดุล
 พร้อมรองรับการปลี่ยนแปลง

27. 27

28. 28
การปฏิบัติตนตามแนวทางเศรษฐกิจแบบพอเพียง
“...ความเป็นอยู่ที่ต้องไม่ฟุ่มเฟ้อ ต้องประหยัดไปในทางที่
ถูกต้อง...”

29. 29
การพึ่งตนเอง

30. 30
ทาอะไรต้องพอเพียง

31. 31

32. 32
การพัฒนาสังคมที่ยั่งยืน
การเจริญเติบโต (Growth)
การกระจาย (Distribution)
การส่งผ่านข้ามเวลา (Transfer over Times)

33. 33
การพัฒนาที่ยั่งยืน
 การดีขึ้นของเราต้องไม่ทาให้ผู้อื่นเลวลง
 การดีขึ้นต้องต่อเนื่องจากปัจจุบันและต้องไม่ทาลาย
อนาคต

34. 34
เราจะเริ่มต้นเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงอย่างไร
ปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต

35. 35
การรู้รัก สามัคคี/ร่วมมือร่วมใจ

36. 36

37. 37

38. 38

39. 39

40. 40
ศึกษาข้อมูลอย่างเป็นระบบ

41. 41
ไม่มีการแบ่งแยก
ความคิดเห็นปรองดองกันประสานงานกัน

42. 42
การมีส่วนร่วม

43. 43

44. 44

45. 45
ทาบัญชีครัวเรือน

46. 46

47. 47
ขาดทุนคือกาไร

48. 48
วิถีแห่งความสุข

49. 49
ขาดทุน คือกาไร… การเสียคือการได้
การที่คนอยู่ดีมีสุขนั้น นับที่เป็นมูลค่าเงินไม่ได้

50. 50
แก้ปัญหาจากจุดเล็ก
นาความรู้มาเชื่อมโยงกัน
ประสมประสานปรับปรุงความรู้
ความคิด
พิจารณาแล้วนาออกใช้ให้ได้ผล

51. 51
การประยุกต์ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
ด้วย บันได ๓ ขั้น
 เรียนรู้
 ประยุกต์ใช้
 สร้างให้กลายเป็นวัฒนธรรม

52. 52
ทางานเพื่ออะไรก็ทาเพื่อความสุข
ทุกคนต้องการความสุขแต่ว่าถ้าความสุขเป็น
ของเฉพาะบุคคล ก็เป็นความสุขที่โง่

53. 53

54. 54
การมีส่วนร่วม

55. 55
การประยุกต์ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
บันได ๓ ขั้น
 เรียนรู้ – ศรัทธา
 ประยุกต์ใช้
 กลายเป็นวัฒนธรรม

56. 56
มองแบบองค์รวม เข้ากับภูมิสังคม
 ควรศึกษางานและสภาพทั่วไป
 สภาพการณ์และอุปกรณ์ต่าง ๆ
ไม่เหมือนที่คาดหมายไว้
 สภาพของผู้ทางานในระยะ
ศึกษากับผู้ทางานในระยะ
ปฏิบัติงาน
 ดัดแปลงตัวเองให้เข้ากับสภาพ
ในปัจจุบัน

57. 57
มีลาดับขั้นตอนมุ่งคนส่วนใหญ่

58. 58
ประหยัด เรียบง่ายได้ประโยชน์
 ให้ปฏิบัติเพียงครึ่งเดียว
คือไม่ต้องทั้งหมดหรือ
แม้แต่เศษหนึ่งส่วนสี่ก็
พอหมายความว่าถ้าทา
ได้เศษหนึ่งส่วนสี่ของ
ประเทศก็จะพอ นั้นไม่ได้
แปลว่าเศษหนึ่งส่วนสี่
ของพื้นที่แต่เศษหนึ่ง
ส่วนสี่ของการกระทา
 (พระราชดารัสเนื่องในโอกาสวัน
เฉลิมพระชนมพรรษา ๔ ธันวาคม
๒๕๔๑)

59. 59
การมีส่วนร่วม

60. อัตลักษณ์ของเศรษฐกิจพอเพียง
 เน้นประโยชน์สุขของตนและของประชาชนร่วมกัน (พระปฐมบรมราช
โองการ)
 ไม่ปฏิเสธเงิน แต่ใช้เงินทางานไม่ใช่เป็นนาย (ไม่ปฏิเสธเมกะโปรเจ็ค)
 คานึงถึงหลักความสมดุลระหว่างความมั่งคั่งทางวัตถุ (material
wealth) คู่กับความมั่นคั่งทางจิตใจ (spiritual wealth)
 เป็นระบบเศรษฐกิจที่ให้ความสาคัญกับ “จริยธรรม” ทุกขั้นตอน
 เป็นระบบเศรษฐกิจที่มองมนุษย์ในฐานะที่เป็นมนุษย์ ไม่ใช่แค่ทรัพยากร
มนุษย์

61. ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
 ได้รับการเชิดชูสูงสุดจากองค์การสหประชาชาติ (UN)
 นายโคฟี อันนัน เลขาธิการองค์การสหประชาชาติ ทูลเกล้าฯถวายรางวัล
The Human Development Lifetime Achievement Award แก่
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๔๙
 ปาฐกถาว่าปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีประโยชน์ต่อประเทศไทยและ
นานาประเทศ และสามารถเริ่มได้จากการสร้างภูมิคุ้มกันในตนเอง สู่
หมู่บ้าน และสู่เศรษฐกิจในวงกว้างขึ้นในที่สุด
 องค์การสหประชาชาติสนับสนุนให้ประเทศสมาชิก ๑๖๖ ประเทศยึดเป็น
แนวทางสู่การพัฒนาประเทศแบบยั่งยืน

62. 62
พระราชดารัสพระบาทสมเด็จประเจ้าอยู่หัวฯ
จากวารสารชัยพัฒนา ฉบับประจาเดือนสิงหาคม ๒๕๔๒
“... เศรษฐกิจพอเพียง เป็นเสมือนรากฐานของชีวิต
รากฐานความมั่นคงของแผ่นดิน เปรียบเสมือน
เสาเข็มที่ถูกตอกรองรับบ้านเรือนตัวอาคารไว้
นั่นเอง สิ่งก่อสร้างจะมั่นคงได้ก็อยู่ที่เสาเข็ม แต่คน
ส่วนมากมองไม่เห็นเสาเข็ม และลืมเสาเข็มเสีย
ด้วยซ้้าไป...”

63. 63
การซื่อสัตย์
 สุจริตต่อบ้านเมือง
 สุจริตต่อประชาชน
 สุจริตต่อหน้าที่

64. 64
พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของ
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ๒๕๐๖
 งานทุกอย่างทาด้วยน้าใจ
 อย่าเพิ่งท้อแท้หมดกาลังใจ
 จงตั้งใจให้คิดดี
 ผ่อนคลายอุปสรรคต่างๆ ด้วยเหตุผลและหลักวิชา
 ทางานด้วยน้าใจต้องหวังผลงานนั้นเป็นสาคัญ

65. 65
พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริญญาบัตร
ของมหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒสงขลา
 การทางานขึ้นอยู่กับความสามารถในการใช้วิชาการ
กับการสัมพันธ์ติดต่อและประสานกับผู้อื่น
 กระทาด้วยจิตใจที่ใสสะอาดปราศจากอคติ
 กระทาด้วยความคิดเห็นที่อิสระเป็นกลาง ถูกต้องตาม
หลักเหตุผล

66. 66
พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของ
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์:๑๙ กรกฎาคม ๒๕๑๖
 การทางานให้มีคุณภาพ
สมบูรณ์ ต้องทาความเห็นให้
ถูกต้อง
 ใช้ปัญญาไตร่ตรองให้เหตุผลที่
แท้
 วางแผนด้วยหลักวิชา
 ร่วมมือปรองดองกัน
 มีความพากเพียรไม่ย่อหย่อน

67. 67
มองแบบองค์รวม เข้ากับภูมิสังคม
 ศึกษางานและสภาพทั่วไปให้ทั่วถึง
 สภาพการณ์และอุปกรณ์ต่าง ๆ ไม่เหมือนที่คาดหมายไว้
 สภาพของผู้ทางานในระยะศึกษากับผู้ทางานในระยะ
ปฏิบัติงาน
 ดัดแปลงตัวเองให้เข้ากับสภาพในปัจจุบัน

68. 68
แก้ปัญหาจากจุดเล็ก

69. 69
มีลาดับขั้นตอนมุ่งคนส่วนใหญ่

70. 70
อย่ายึดติดตาราและปริญญา

71. 71
เศรษฐกิจพอเพียง
เกิดได้ ถ้าใจปรารถนา

72. 72
อุดรูรั่วของชีวิต
 รายได้
 แชร์
 กู้เงิน
 ใช้ในส่วนที่ไม่เพิ่มรายได้
 การออมจะใช้หนี้ได้
 ไม่ต้องเดือดร้อน
 ไม่ต้องเสียเกียรติ

73. 73
เราจะเริ่มต้นเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงอย่างไร
 เริ่มต้นที่ตัวเรา
 จัดระเบียบชีวิต
 ปรับเปลี่ยนวิธีคิด
 ปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต

74. 74
พึ่งตนเอง
 ทาพอที่จะใช้
 ไม่ขอคนอื่น
 อยู่ได้ด้วยตนเอง
 ยืนบนขาตัวเอง

75. 75
เราจะเริ่มต้นเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงอย่างไร
เริ่มจะเริ่มต้นเศรษฐกิจ
พอเพียงอย่างไร

76. 76
เราจะเริ่มต้นเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงอย่างไร

77. 77
เราจะเริ่มต้นเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงอย่างไร
จัดระเบียบชีวิต

78. 78

79. 79
เราจะเริ่มต้นเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงอย่างไร
ปรับเปลี่ยนวิธีคิด

80. 80

81. 81

82. 82

83. 83

84. 84
มีความพอเพียงด้วยการอุดรูรั่วของชีวิต
มีเงินเดือนเท่าไร จะต้องใช้ภายในเงินเดือน การทาแชร์
นี้เท่ากับเป็นการกู้เงิน การกู้เงินนี้นามาใช้ในสิ่งที่ไม่ทา
รายได้นั้นไม่ดี อันนี้เป็นข้อสาคัญ เพราะว่าถ้ากู้เงินและ
ทาให้มีรายได้ ก็เท่ากับจะใช้หนี้ได้ไม่ต้องติดหนี้ ไม่ต้อง
เดือดร้อน ไม่ต้องเสียเกียรติ
(พระราชดารัสเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ๔ ธันวาคม ๒๕๔๐)

85. คนไทยรักในหลวง
แต่ทาไมจึงไม่ทาตามที่พระองค์ทรงสอน
85

86. 86

87. 87
ตัวอย่างการประยุกต์ใช้
เศรษฐกิจพอเพียงในระดับบุคคล

88. 88

89. 89

90. 90
การแบ่งปัน

91. 91
การรู้รัก สามัคคี ร่วมมือร่วมใจ

92. 92
ไม่สุดโต่ง ไม่โลภอย่างมาก
คนเราก็อยู่เป็นสุข...

93. 93
พอใจในความจาเป็นของชีวิต มีความโลภน้อย ไม่
เบียดเบียนคน

94. 94
ไม่มีการแบ่งแยก
ความคิดเห็นปรองดองกันประสานงานกัน

96. 4$4ภูแ
ภูมิปัญญาไทย