School sw

1. Сургуулийн нийгмийн
ажил
Нийгмийн ажлын багш
Магистр. Б.Уянга

2. Хичээлийн товч агуулга
 Сургуулийн нийгмийн ажлын үүсэл
хөгжил, олон улсын сургуулийн
нийгмийн ажлын хөгжил, практик
аргууд, сургуулийн нийгмийн ажилтны
үйл ажиллагааны үндсэн чиглэл, чиг
үүрэг, сургуулийн нийгмийн ажлын
үйлчилгээг төлөвлөх, хүргэх, үнэлэх
арга зүй, сургуулийн нийгмийн ажил
дахь хүүхэд хамгааллын асуудлыг
судлана.

3. Энэ хичээлээр дараах мэдлэг
чадварыг эзэмшинэ
 Сургуулийн нийгмийн ажлын арга зүй,
сургууль- гэр бүл- хүүхэд хэмээх
гурвалсан холбоон дахь бүхий л
харилцааг зохицуулах онол арга зүйн
мэдлэг чадвар эзэмшүүлнэ.

4. Ном сурах бичиг
Ном сурах бичиг Зохиогч Хэвлэгд
сэн
огноо
Хэвлэгдсэ
н газар
1 Сургуулийн нийгмийн ажилтны гарын
авлага.
О. Мягмар, Б.
Цэрэнлхам, Х.
Өлзийтунгалаг.
1999 УБ
2 Сургуулийн нийгмийн ажлын
үйлчилгээ.
АХИС, УБИС.
/орчуулга/
2002 УБ
3 Олон улсын сургуулийн нийгмийн
ажил.
МУБИС, СНАН.
/орчуулга/
2004 УБ
4 Сургуулийн нийгмийн ажлын өнөөгийн
байдал судалгааны тайлан.
АХИС 2006 УБ
5 Монголын нийгмийн ажлын өнөөгийн
байдал судалгааны тайлан.
АХИС 2008 УБ
6 Нийгмийн ажлын үйлчилгээ.
Сургуулийн нийгмийн ажилтанд
зориулсан гарын авлага
БСШУЯ 2008 УБ

5. Удиртгал
 Сургууль нь хүүхдийн сурган хүмүүжүүлэх үйл явцад
хүүхдийг төлөвшүүлэх, нийгэмшүүлэх бүхий л асуудлыг
хариуцдаг байсан. Тэгвэл өнөөдөр хүүхэд хангалттай
тусламж дэмжлэг, мэдээлэл, нөлөөллийн хэрэгцээ,
шаардлага өсч байгаатай холбогдуулан сургуульд
сургуулийн нийгмийн ажилтныг ажиллуулах болсон.
Сургуулийн орчин нөхцөл байдлаас хүүхдүүдийн
төлөвшил, сурах үйл явцад сөргөөр нөлөөлөх хүчин
зүйлүүд байдаг.
 Сургуулийн нийгмийн ажилтан эцэг эх, багш, хүүхэд,
гэсэн гурвалсан холбоон дээр үйл ажиллагаагаа
явуулдаг. Сургуулийн нийгмийн ажилтан нь сурах,
сургах үйл ажиллагааг хүүхдийн сайн сайхан
амьдралд хүргэх нөхцлийг нийгэмд дасан зохицон
амьдрах бие хүнийг төлөвшүүлж өгдөг мэргэжлийн
үйл ажиллагаа юм.

6. Хүүхдийн хүмүүжлийн орчинд хэд хэдэн
үндсэн орчин багтаж байдаг.
 Гэр бүл
 Сургууль
 Найз нөхөд
 Нийгэм
Эдгээр орчны хүчин зүйлүүд нь хүүхдэд
шууд ба шууд бусаар нөлөөлж байдаг. Энэ
байдал нь хүүхдийн төлөвшил, хүмүүжлийн
төсөөлөл загвар дүрслэлийг нэг бол
сэргээж өгдөг, эсвэл гэмтээж байдаг.
Тиймээс хүүхдийн сурах ба хүмүүжихэд
шууд нөлөөлж байдаг.

7. Сургуулийн нийгмийн ажилтан нь
зөвхөн асуудалд орсон бэрхшээлтэй
тулгарсан хүүхэдтэй ажиллаад зогсохгүй
сайн явж байгаа үлгэр жишээ хүүхдүүдийг
дэмжин улам цааш нь хөгжүүлэх үйл
ажиллагааг явуулдаг.

8. Сургуулийн нийгмийн ажлын
түүхэн хөгжил
 Сургуулийн нийгмийн ажил нь анх Америкт 1906-1907 оны
хичээлийн жилээс “Гэрээр үйлчлэх багш” нэртэйгээр
эхэлсэн бөгөөд одоо дэлхийн олон оронд хүүхэд, сургууль,
гэр бүлийг холбох гүүр болсон, хүүхдийн эрх ашгийг
хамгаалан, тэдэнд үйлчилдэг мэргэжилтнүүд ажиллаж
байна.
 Нийгмийн сурган хүмүүжүүлэгч, нийгмийн туслах,
сургуулийн асрагч, боловсролын нийгмийн ажилтан гэх
мэтээр улс орнуудад өөр өөрөөр нэрлэж байгаа ч хүүхдэд
тулгарсан асуудал, бэрхшээлийг сургууль, багш, эцэг эх
болон олон нийтийн оролцоотойгоор шийдвэрлэх ажлыг
сургуульд ажиллаж буй эдгээр мэргэжилтнүүд гүйцэтгэдэг.
 Сургуулийн нийгмийн ажил, үйлчилгээг хүргэж байгаа
байдал нь улс орон бүрт нийгэм, эдийн засгийн байдал,
соёл, зан заншил зэргээс шалтгаалан өөр өөр байна.

9. Харин манай оронд улс төр, эдийн засгийн
огцом өөрчлөлтүүд нийгмийн олон асуудлыг бий
болгосон 1990-ээд онд тэдгээр асуудлыг
шийдвэрлэх тогтолцоо, үйлчилгээ, мэргэжилтэн
бий болгох хэрэгцээг төрүүлсэн нь нийгмийн
ажлын мэргэжил үүсэх нөхцлийг бүрдүүлсэн билээ.
Өмнөх социалист нийгмийн тогтолцоонд байсан
“хүүхдийн байгууллага, нийгмийн үйлчилгээний
системийг шинэчлэх шаардлага ч энд нөлөөлсөн
байна. Улаанбаатарын гудамжинд тэнэмэл
хүүхдүүд бий болж хөдөөд сургууль завсардах
явдал нэмэгдсэн нь нэн тэргүүнд нийгмийн шинэ
орчинд хүүхэдтэй ажиллах мэргэжилтний эрэлтийг
бий болгосон.

10.  1990-ээд оны нийгэм, эдийн засгийн хямрал
хүүхдийн амьдралд олон сөрөг нөлөө
авчирсан нь тэдэнд туслах, тэднийг нийгмийн
халамж үйлчилгээнд хамруулах, сурах хөгжих
эрхээ эдлэхэд нь тэдэнд нийгмийн дэмжлэг
өгөх хэрэгцээг төрүүлсэн юм. Ингээд 1997 оны
хичээлий жилээс /нийслэлийн 57-р сургууль,
Ирээдүй цогцолбор/ туршилтын төслийг
амжилттай хэрэгжүүлж, 1998-1999 оны
хичээлийн жилд сургуульд нийгмийн ажилтан
хэрэгтэй эсэхийг тогтоох зорилгоор түүвэр
судалгаа ерөнхий боловсролын сургууль дээр
нийгмийн ажилтны орон тоо албан ёсоор бий
болов.

11. Сургуулийн нийгмийн ажилтан
бол хүүхэд бүрийг сурах, хөгжих
тэгш боломжийг хангах, тэдний
оролцоог дэмжих, хүүхэд
хамгааллын үйлчилгээ үзүүлэх,
нийгмийн ажлын боловсрол
эзэмшсэн, эрх бүхий байгууллагаар
итгэмжлэгдсэн мэргэжлийн
боловсон хүчин юм.

13. Ажлын байрны үндсэн чиг үүрэг:
 Хүүхэд хамгааллын үйлчилгээ үзүүлэх
 Хүүхэд бүрийн онцлог байдлыг харгалзсан,
тэднийг сурах хөгжих тэгш боломжоор хангасан,
сэтгэл өөдрөг суралцах харилцааны таатай уур
амьсгал бүрдсэн, эрүүл аюулгүй хүүхдэд ээлтэй
сургуулийн орчин бүрдүүлэхэд нөлөөлөх.
 Хүүхдийн оролцоо, тэдний өөрийн удирдлагын
байгууллага, сонирхлын бүлгүүдийг дэмжиж,
нийгэмших, бие хүн болон төлөвших үйл явцыг
идэвхижүүлэх.
 Хүүхдийн эрхийг хамгаалах чиглэлээр сургууль –
гэр бүл – олон нийт, төрийн ба төрийн бус
байгууллагын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх

14. Сургуулийн НА-ын мэргэжлийн үйл ажиллагаандаа
дараах үндсэн зарчмуудыг баримтлана.
 Мэргэжлийн ур чадвартай байх
 Хүн болгоны дахин давтагдашгүй чанарыг
хүндэтгэн үзэх
 Хүн бүрийг байнга өсөн нэмэгдэх чадвартайд
итгэх
 Хүний эрхийг хүндэтгэх
 Шудага ёсыг эрхэмлэх
 Хувийн нууцыг хадгалах
 Үйлчилгээг хүртээмжтэй хүргэх
 Хүлээцтэй тэвчээртэй байх хэрэгтэй
 Энэрэнгүй хүнлэг байх нь чухал
 Сэтгэл харамгүй байх зэрэг мэргэжлийн үндсэн
зарчмуудыг баримтлана.

15. Сургуулийн нийгмийн ажлын үйл
ажиллагааны үндсэн 3 хүрээ байдаг.
 Ердийн сургууль : 1500- 2000 сурагч: 1
нийгмийн ажилтан. 1: 1500-2000
 Эмзэг бүлэгт багтах сурагчдын тоо
ихтэй сургуульд 1: 500- 1000
 Тусгай боловсрол шаардлагатай
сургууль: 1: 50- 350

16. Сургуулийн нийгмийн ажилтан дараах
чадваруудыг эзэмшсэн байна.
 Суралцагсад болон сонсогч талаа анхааралтай сонсох
 Ярианы болон аман бус харилцаа дохио, хөдөлгөөнийг
тайлбарлан ойлгох чадвартай
 Түншүүдтэй харилцаа холбоо тогтоох чадвартай
 Итгэлцлийг бий болгох чадвартай
 Бүртгэл судалгаа хийх чадвартай
 Тулгарч байгаа бэрхшээл, нийгмийн хэрэгцээ шаардлагыг
системтэй нь ажиглан үнэлэх чадвартай
 Сурагчдын сурах үйл явцад нөлөөлөх нийгэм сэтгэл зүй,
нийгэм эдийн засаг, ахуйн, хууль эрхзүйн орчинд нь үнэлгээ
өгөх чадвартай
 Сурагчдын сурах арга барил, нөхцөл бололцоог нэмэгдүүлэх,
оновчтой арга барилыг эрэлхийлэх чадвартай
 Сургууль дээр нйигмийн ажлын төсөл хөтөлбөрийг
боловсруулж ажиллах чадвартай

17.  Үүнээс гадна сургуулийн нийгмийн ажилтан
өөрийнхөө үйл ажиллагааны талаар сургууль,
боловсролын байгуулага, гэр бүл, олон нийтэд
сурталчлан таниулж байх, сургуулийн гадаад,
дотоод нөөц бололцоог тодорхойлох, эрх нь
зөрчигдөж байгаа хүүхдийг хамгаалах, өмгөөлөх,
өөрийн үйл ажиллагааны ачааллыг зөв зохион
байгуулах, мэргэжлийн харилцаа холбоогоо
шаардлагатай үед таслан зогсоох, аждын үр дүн,
үр ашгаа тооцон дүгнэх чадвартай, боловсролын
бодлого, сургууль сурагчдын асуудлаар санал
тавих, бодлогод нөлөөлөх чадваруудыг эзэмшсэн
байх хэрэгтэй. Мөн сургуулийн нийгмийн ажилтан
өөрийн мэргэжлийн ур чадвараа байнга
дээшлүүлж байх шаардлагатай.