nub

1. НҮБ түүний системийн
байгууллага, Олон улсын бага
хурал
Гүйцэтгэсэн: Б.Чойжилсүрэн
Г.Буянбадрал
П.Цогзолмаа
Ц.Ууганбилэг

2. НҮБ нь олон улсын энхтайван, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах, улс
гүрнүүдийн хооронд эрх тэгш, өөртөө засан тохинох зарчмыг хүндэтгэн
найрсаг харилцааг хөгжүүлэх, нийгэм-эдийн засаг, соёл, хүмүүнлэгийн шинж
чанартай олон улсын асуудлыг шийдвэрлэх, арьсны өнгө, хүйс, хэл, шашин
шүтлэгийг үл харгалзан хүний үндсэн эрх, эрх чөлөөг хүндэтгэх явдлыг
хөхүүлэн дэмжих талаар улс орнуудын хамтын ажиллагааг уялдуулан
зохицуулах үндсэн зорилгыг өмнөө тавьдаг.
2

3. НҮБ-ын үүсэл
3

4. НҮБ-ын үүсэл
Өнө мөнх энх тайван байдлыг хангахад чиглэсэн хамтын чармайлтыг
зохион байгуулалтай болгон бэхжүүлэх ерөнхий санааг ЗХУ Польш улсын
хоорондын найрамдал харилцан туслалцааны тунхаглалд анх 1941 онд
дэвшүүлсэн тухай
• Оросын эрдэмтдийн бүтээлд дурдсан байдаг
Тунхаглалд анх 1941 онд дэвшүүлсэн тухай оросын эрдэмтдийн бүтээлд
дурдсан байдаг. 1941 оны 8дугаар сард АНУ-н ерөнхийлөгч, Их Британы
ерөнхий сайд нарын гаргасан Атлантын харти гэдэг баримт бичигт анх
илэрхийлсэн гэж
• Өрнөдийн эрдэмтэд үздэг
4

5. НҮБ-ын үүсэл
Японы милитаризм
Номхон далайд
байлдаан эхэлсний
дараахан 1942 оны
босгон дээр 26 улс
гарын үсэг зурсан
Нэгдсэн үндэсний
тунхаглал гэдэг баримт
бичиг нь дайны дараах
үеийн хамтын
ажиллагааны үзэл
санааг бэхжүүлсэн.
Англи, Америк, ЗХУ-н
гадаад хэргийн сайд
нарын москвад 1943
оны 10-р сард болсон
хурлаас бүх нийтийн
аюулгүй байдлын
асуудлаар гаргасан
тунхаглалд энх
тайваныг эрхэмлэдэг
бүх улсын тэгш, бүрэн
эрхэд үндэслэсэн
дэлхийн шинэ
байгууллага бий болгох
шаардлагатайг цохон
тэмдэглэсэн
1944 оны 9-р сарын
сүүлээр Англи, АНУ,
ЗХУ, Хятадын
төлөөлөгчид Вашингтон
хотын ойролцоох
Дмбартон Өүкс гэдэг
ордонд хуралдаж
дэлхийн ирээдүйн
байгууллагын зорилго,
бүтэц, чиг үүргийн
талаарх баримт бичгийн
төслийг гаргасан байна.
Англи, АНУ, ЗХУ-н
тэргүүнүүд 1945 оны
эхээр Ялтад хийсэн
уулзалт дээр “Энх
тайван аюулгүй
байдлын ерөнхий олон
улсын байгууллага”буй
болгохоор
шийдвэрлэснээ
тунхагласан .
1945 оны 4сарын25-нд
50 орны төлөөлөгч Сан-
Франциско хотод “олон
улсын байгууллагын
талаарх Нэгдсэн
үндэснүүдийн хурлыг
хийж уг байгууллагын
дүрмийн төслийг
боловсруулан 6 сарын
26 нд гарын үсэг зурсан.
Уг дүрэм 1945.10.24-д
хүчин төгөлдөр
болсноор НҮБ
байгуулагдсан.
5

6. НҮБ-н нэрийн тухай
6
• НҮБ байгуулагдсаны
өмнөхөн насан өөд болсон
АНУ-ын ерөнхийлөгч
Рузвельтийн гэгээн дурсгалыг
хүндэтгэн түүний санал
болгосоноор “Нэгдсэн
Үндэсний Байгууллага”
хэмээн нэрлэсэн. НҮБ-ын төв
байр АНУ-ын Нью-Йорк
хотод байрладаг

7. НҮБ-ын зорилго, зарчим
НҮБ-н зорилгыг 5-н үндсэн чиглэлд хуваан тодорхойлдог
• Энх тайван, олон улсын аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах,
зөрчигчдийн эсрэг хамтын арга хэмжээ авах
• Улс хоорондын найрамдалд харилцааг үндэстэнүүд өөртөө засан
тохинох тэгш эрхийн үндсэн дээр хөгжүүлэх
• Эдийн засаг нийгэм соёл, хүмүүнлэгийн салбарт олон улсын хамтын
ажиллагааг хөгжүүлэхэд дөхөм үзүүлэх
• Хүний эрхийг хамгаалахад чиглэсэн зарчим, хэм хэмжээг сахин
бататгах хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхэд дөхөм үзүүлэх
• Дээрх зорилтуудыг хангах хэрэгт олон улсын харилцан ажиллагааг
нийцүүлэн зохицуулах эрх зүйн үндсийг хөгжүүлэх бэхжүүлэх
7

8. Энхтайван, аюулгүй байдлыг сахиулах ,Хүн
төрөлхтөний үйл ажиллагааны бүхий л салбарт олон
улсын хамтын ажиллагааг зохицуулах төв нь болж
байдаг.
8

9. Олон улсын хамтын үйл ажиллагааг НҮБ-н дүрэмд
доор дурдсанаар тодорхойлсон
• Бүх улсын тэгш эрхийн зарчим
• Улс гүрний дотоод хэрэгт үл оролцох зарчим
• Маргааныг тайван арга эв зүйгээр шийдвэрлэх зарчим
• Улс гүрний нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, улс төрийн
тусгаар тогтнолын эсрэг үл заналхийлэх, хүч үл хэрэглэх зарчим
• НҮБ-н дүрмээр авсан үүргээ улс орон бүр үнэнч, шударгаар
биелүүлэх зарчим
9

10. НҮБ-н гишүүн болох тухай
Улс бүх шинж чанар бүрэлдсэн байх
Энх тайваныг эрхэмлэдэг байх
НҮБ-н дүрэмд заасан үүргүүдийг хүлээн зөвшөөрсөн
Тэдгээр үүргүүдийг биелүүлэх чадвартай байх
Бас биелүүлэх зориг шийдвэртэй байх
10

11. НҮБ-н гишүүнд элсүүлэх асуудлыг
• Аюулгүйн зөвлөлийн зөвлөмжөөр Ерөнхий Ассамблей шийддэг.
• Санал хураалтад оролцсон гишүүдийн гуравны хоёрын саналаар
элсүүлдэг журамтай.
• НҮБ-н дүрмийн 6-р зүйлд гишүүнээс хасч болох тухай заалт
байдаг.
11

12. НҮБ-н эрхлэх байгууллагууд
• Ерөнхий Ассамблей
• Аюулгүйн Зөвлөл
• Эдийн Засаг, Нийгмийн Зөвлөл
• Нарийн Бичгийн Даргын Газар
• Олон Улсын Шүүх
• Асрамжийн зөвлөл
12

13. Ерөнхий Ассамблей
Бүх гишүүн улсаас бүрдэх Ерөнхий Ассамблейд улс бүр
1 саналын эрхтэй бөгөөд НҮБ-тэй холбоотой бүх
асуудлыг хэлэлцэнэ.
НҮБ-н дүрмийн дагуу ерөнхий Ассамблей нь дараах
эрхтэй.
1. ОУ-ын энх тайван аюулгүй байдлыг бэхжүүлэх
2. Зэвсэглэлийг хорогдуулах, зэвсэг хураах
3. Улс хоорондын найрамдалт харилцаа, хамтын
ажиллагааны нөхцлийг бүрдүүлэх
4. Хүн амын бодлого, хүний эрх, үндсэн эрх чөлөөг
хангах зэрэгт дөхөм үзүүлэх
5. Байгаль орчин, экологийг хамгаалах
6. ОУЭЗ-г төрөлжүүлэн эмхэтгэх, дэвшилттэйгээр
хөгжүүлэх
Мөн олон улсын шүүхийг сонгодог НҮБ-н төсвийг
баталж санхүүгийн үйл ажиллагаанд хяналт тавьдаг.
13

14. Ерөнхий Ассамблей
• Жил бүр ээлжит чуулган хийдэг
• Цаг үеийн нөхцөл байдлаас хамаарч онц
тусгай, тусгай чуулганыг мөн хуралдуулдаг
• Гишүүн орнуудад 60 хоногийн өмнө
мэдэгдэнэ.
• Чуулганд гишүүн биш улс гүрэн, засгийн
газар хоорондын болон төрийн бус
байгууллага, НҮБ-ээр зөвшөөрөгдсөн эрх
чөлөөний хөдөлгөөний төлөөлөгчид
ажиглагчаар оролцож болдог.
• Ерөнхий Ассамблей ээлжит чуулганы үед
ерөнхий хороо, бүрэн эрхийн хорооноос
гадна 6 үндсэн хороотой.
14

15. Ерөнхий Ассамблей эрх хэмжээ
• Гишүүн элсүүлэх асуудлыг
шийддэг
• Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын
бус гишүүд, эдийн засаг,
нийгмийн зөвлөлийн
гишүүдийг сонгодог.
• Ерөнхий нарийн бичгийн
даргыг томилдог
15

16. Ерөнхий Ассамблей
• Манай улсын Засгийн газар НҮБ-ын Ерөнхий
Ассамблейд эдийн засгийн хөгжил ба байгаль
хамгаалах, зэвсэг хураах долоо хоног
• улс түмэн энх тунх амьдрах эрхийн тухай
тунхаглал, олон улсын яриа хэлэлцээ явуулах
үндсэн чиглэл, зарчмууд
• цөмийн зэвсэггүй статус, төрийн хэвшил,
үндэсний мэргэжилтэй боловсон хүчин,
хоршоолол, хөдөөгийн эмэгтэйчүүдийн аж
байдал, бичиг үсгийн боловсрол, далайд
гарцгүй хөгжиж буй орнуудын өвөрмөц
хэрэгцээ, шаардлага, ардчиллын боловсрол
зэрэг асуудлыг санаачлан хэлэлцүүлж нийт 80
гаруй удаа тогтоол батлуулаад байна.
• Ерөнхий Ассамблейн 69 дүгээр чуулганд
Монгол Улсын цөмийн зэвсгээс ангид статус,
олон улсын аюулгүй байдал, Бичиг үсгийн
боловсролыг дэмжих, Ардчиллын боловсролын
асуудлаар гурван ч тогтоолын төслийг
хэлэлцүүлж эхлээд байна.
16

17. Аюулгүйн зөвлөл
• ОУ-н энх тайван, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах
бэхжүүлэх талаар НҮБ-н үндсэн үүргийг биелүүлэх гол
механизм юм.
• ОУ-н маргааныг зохицуулах, улс гүрний хооронд
зэвсэгт мөргөлдөөн гаргахгүй байх
• түрэмгийлэл, энх тайвныг зөрчсөн бусад үйлдлийг
таслан зогсоох, энх тайвныг сэргээн тогтоох асуудлаар
өргөн эрх эдэлдэг.
• 15 гишүүн орноос бүрддэг. АНУ, АНГЛИ, ОХУ, Франц,
БНХАУ байнгын гишүүд нь юм.
• Аюулгүйн Зөвлөл тасралтгүй ажиллаж байхаар зохион
байгуулагдана.
• Энэ зорилгын үүднээс Аюулгүйн Зөвлөлийн гишүүн
бүр Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын байрлаж байгаа
газарт төлөөлөгчөө байнга байлгах ёстой.
17

18. Аюулгүйн зөвлөл
• Байнгын бус гишүүдийн
сонгуульд газарзүйн
бүсүүдийг шударгаар
төлөөлүүлэх зарчмыг
баримталдаг.
• Ази, Африкын бүсээс 5, латин
америк, карибын бүлгээс 2,
канад, Австрали, шинэ
зеландын бүлгээс 2 г.м
18

19. Аюулгүй зөвлөлийн үйл ажиллагаа
Энх тайвныг сахих, хамгаалах
үүднээс:
1. Хэлэлцээ хийх, зуучлах
2. Албадлага хэрэглэх
3. Энхийг сахих хүчин илгээх
4. Түрэмгийллийг таслан зогсоох
19

20. Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөл
• НҮБ, түүний системийн 14
төрөлжсөн байгууллагын Эдийн
засаг, нийгмийн талын үйл
ажиллагааг зохицуулан чиглүүлдэг
• ОУ-н эдийн засаг, нийгмийн
асуудлыг хэлэлцэж зөвлөмж гаргадаг.
• Эдийн засаг, экологи, нийгмийн
салбарын(соёл, боловсрол, эрүүл
мэндийн) талаар судалгаа шинжилгээ
хийдэг.
20

21. Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөл
• 54 улсыг жил тутам гуравны нэг нь шинэчлэгдэхээр 3 жилийн
хугацаагаар сонгоно.
• Азиас 11, Африк 14, Латин америкаас 10, Өрнөд европ ба бусад
улсаас 13, Зүүн европоос 6 гишүүнийг сонгоно.
• Зохион байгуулалтын 1 хуралдаан, ажил төрлийн 1 чуулган хийдэг.
• Ажил хэргийн 9 комисстой. үүнд
1. Статистикийн
2. Хүн ам ба хөгжлийн
3. Нийгмийн хөгжлийн
4. Хүний эрхийн
5. Эмэгтэйчүүдийн байдлын
6. Мансууруулах бодисын
7. Гэмт хэргээ сэргийлэх
8. Шинжлэх ухаан
9. Технологийн зохистой хөгжлийн
21

22. Эрх хэмжээ
• Зөвлөл хүний эрх ба хэн бүхний
үндсэн эрх чөлөөг хүндэтгэн сахих
явдлыг дэмжих зорилгоор зөвлөмж
гаргах эрхтэй.
• Зөвлөл эрх хэмжээнийхээ хүрээний
асуудлаар Ерөнхий Ассамблейд
оруулахаар конвенцийн төсөл
бэлтгэх эрхтэй.
• Зөвлөл Нэгдсэн Үндэстний
Байгууллагаас тогтоосон журмын
дагуу эрх хэмжээнийхээ хүрээний
асуудлаар олон улсын хурал
чуулганыг зарлан хуралдуулах
эрхтэй.
22

23. Нарийн бичгийн даргын газар
• НҮБ-н өдөр тутмын өргөн хүрээтэй үйл
ажиллагааг гардан явуулах үүрэгтэй.
• НҮБ-н гол байгууллагуудаас гарч байгаа
тогтоол шийдвэрийг хэрэгжүүлэх ажлыг
зохион байгуулдаг.
1. Хурал чуулганы ажлыг үйлчилгээгээр
хангах
2. Баримт бичгийг нь орчуулах, хэвлэн
түгээх
3. ОУ-н гэрээ бүртгэх
4. НҮБ-н архив болон мэдээллийн санг
эрхлэх
23

24. Нарийн бичгийн дарга
• НҮБ-н захиргааны дээд албан тушаалтан
• Ерөнхий Ассамблейгаас 5 жилийн
хугацаагаар томилдог.
• Улируулан томилж болно.
• НҮБ-н гол байгууллагуудын хуралдаанд
оролцдог.
• НҮБ-н үйл ажиллагааны тухай илтгэлийг
жил бүр ерөнхий Ассемблейд оруулдаг.
• Олон улсын энх тайван аюулгүй байдалд
занал учруулж болох аливаа асуудлын
талаар аюулгүйн зөвлөлд мэдээлж,
анхааруулж байх үүрэгтэй.
• НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга нар
Монголд нийт 4 удаа айлчилсан
24

25. Олон улсын шүүх
• НҮБ-н хууль зүйн гол байгууллага юм.
• ОУШ-ийн 15 шүүгчийг аюулгүйн зөвлөл ба
ерөнхий Ассамблей харилцан зөвшилцөн 9
жилийн хугацаатайгаар томилдог.
• Мэргэжилийн бие даасан хүмүүс байна.
• НҮБ-н дүрэм эрх зүйн чанартай маргааныг
ОУШ-д шилжүүлж байх журамтай.
• Энэ шүүхэд хэрэг хэлэлцэхэд оролцогч тал нь
зөвхөн улс гүрэн байдаг.
• Маргаанд оролцогч талуудын хувьд ОУШ-
ийн шийдвэр императив хүчинтэй байх
зарчимтай
• Эрх зүйн талаар зөвлөмж дүгнэлт гаргах
эрхтэй
25

26. Олон улсын шүүх
• Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын гишүүн
бүр өөртөө холбогдох хэргийн талаар Олон
улсын шүүхээс гаргасан шийдвэрийг
биелүүлэх үүрэг хүлээнэ.
• Хэрэгт холбогдох аль нэг тал шүүхийн
шийдвэрээр хүлээлгэсэн үүргийг эс
биелүүлбэл нөгөө этгээд нь Аюулгүйн
Зөвлөлд хандаж болох бөгөөд Аюулгүйн
Зөвлөл шаардлагатай гэж үзвэл шүүхийн
шийдвэрийг гүйцэтгүүлэхийн тулд авах
арга хэмжээний талаар зөвлөмж буюу
шийдвэр гаргаж болно.
• Ерөнхий Ассамблей буюу Аюулгүйн
Зөвлөл эрх зүйн аливаа асуудлаар зөвлөх
санал гаргуулахаар Олон улсын шүүхээс
хүсч болно.
26

27. Асрамжийн зөвлөл
1994 онд татан буугдсан
Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын зорилгоос
үүдэн асрамжийн тогтолцоо нь дараах гол
зорилттой болно
(а) олон улсын энх тайван, аюулгүй байдлыг
бэхжүүлэх
(b) асрамжийн нутаг дэвсгэрийн хүн амын улс
төр, эдийн засаг, нийгэм, боловсролын хөгжил
дэвшилд дөхөм үзүүлэх, тухайн нутаг дэвсгэрийн
болон хүн амын онцлог нөхцөл байдал, хүн амынх
нь чөлөөтэй илэрхийлсэн хүсэл зориг, асрамжийн
тухай холбогдох хэлэлцээр тус бүрийн заалтыг тус
тус харгалзан үзэх үндсэн дээр өөрийгөө удирдах
ёсыг тогтоох буюу тусгаар тогтнох дэвшилтэт
хөгжилд нь нэг адил дөхөм үзүүлэх
27

28. НҮБ, түүний системийн байгууллага
• НҮБ-н төрөлжсөн байгууллагууд
• Олон усын атомын Эрчим хүчний агентлаг
• Ерөнхий Ассамблей, эдийн засаг нийгмийн зөвлөлийн туслах
байгууллагууд орно.
1. НҮБ-н худалдаа хөгжлийн бага хурал
2. Хүрээлэн орчны хөтөлбөр
3. Хөгжлийн хөтөлбөр
4. Хүүхдийн сан
5. Хүн амын сан
28

29. Олон усын атомын Эрчим хүчний агентлаг
• 1957 OHД БАЙГУУЛАГДСАН энэ
байгууллага нь НҮБ-ын
системд багтдаг Засгийн газар
хоорондын автономит байгууллага
бөгөөд 149 гишүүн оронтой.
ОУАЭХА-ийн Нарийн бичгийн
дарга нарын газар /НБДГ/
Австрийн нийслэл Вена хотноо
байрладаг.
• ОУАЭХА-ийн удирдах байгууллага
нь Ерөнхий бага хурал болон
Захирагчдын зөвлөл байна.
Агентлагийн гишүүн бүх улсын
төлөөлөгч Ерөнхий бага хуралд
оролцдог. Захирагчдын зөвлөл 35
гишүүнээс бүрддэг.
29

30. Олон усын атомын Эрчим хүчний агентлаг
Агентлагийн зорилго нь:
• Атомын эрчим хүчний хөгжил, энх тайванч зорилгод атомын
эрчим хүчийг хэрэглэх явдалд дэмжлэг үзүүлэх
• Даян дэлхийд зэвсэг хураах бодлогыг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг
үзүүлэх
• Энх тайвны зорилгод зориулагдсан цөмийн материал,
тоног төхөөрөмжийг цэргийн зориулалтаар хэрэглэхгүй байхын
баталгаа гаргах
• Цөмийн зэвсгийг дэлгэрүүлэхгүй байхад тавих хяналтын
системийг хэрэгжүүлэх
• Цөмийн эрчим хүчний салбарт эрдэм шинжилгээ
• судалгааны ажил хийж, атомын эрчим хүчийг энх тайванч
зорилгод ашиглахад дэмжлэг үзүүлэх.
• Цөмийн шижлэх ухаан, технологийн бүхий л талаар
мэдээлэл өгдөг байх зэрэг болно.

31. МАГАТЕ-гийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлүүд
гэвэл
• Цөмийн шинжлэх ухаан, технологийн
ололтыг хэрэглэх
caлбарт бие даасан байдалтай болоход
нь гишүүн улс орнуудад тусламж
үзүүлэхтэй холбоотой техникийн
хамтын ажиллагааны хөтөлбөрийг
хэрэгжүүлэх. Эрчим хүчний
үйлдвэрлэл, XAA, MAA, усны
нөөцийг хөгжүүлэхэд цөмийн
эрчим хүчийг ашиглах талын
хөтөлбөүүд боловсруулахад нь гишүүн
орнуудад тусламж үзүүлэх, ялангуяа аж
үйлдвэрт атомын эрчим
хүчийг ашиглахад ихээхэн анхаарах.
• Цөмийн материал, тоног төхөөрөмжийг
цөмийн зэвсэг бүтээж хэрэглэхэд
ашиглахгүй байхад хяналт
тавих үндсэн дээр баталгааны систем
бий болгох явдал байдаг. Хяналт
шалгалтыг зөвхөн тухайн улстай
зөвшилцсөний дагуу хийх ба баталгааг
сайн дурын үндсэн дээр гаргана.
Өнөөдөр 118 улс орон баталгаа
гаргахаар зөвшилдөөд байгаагийн 102
нь 1968 оны Цөмийн зэвсгийг
дэлгэрүүлэхгүй байх тухай
гэрээнд гарын үсэг зурсан.
31

32. Монгол, ОУАЭХА-ийн хамтын ажиллагааны тухай
• Монгол Улс 1973 онд ОУАЭХА-ийн гишүүн болж,
1975 оноос хойш Техникийн хамтын ажиллагааны
хөтөлбөрт хамрагдагдсан.
• Энэ хөтөлбөрийн шугамаар манай улс 1975-2005 онд
9 сая 730500 ам. долларын тусламж авсан.
Тухайлбал,
1. цөмийн технологийг хүнс,
2. хөдөө аж ахуй,
3. эрүүл мэнд,
4. геологи, уул уурхай, эрчим хүч,
5. байгаль орчин, боловсрол, шинжлэх ухааны салбарт
нэвтрүүлэх, цөмийн болон цацрагийн хамгаалалтыг
бэхжүүлэх чиглэлээр мэргэжлийн зөвлөлгөө, багаж
төхөөрөмж авах
6. зэргээр тус агентлагтай хамтран 45 төсөл
хэрэгжүүлж, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад 130
орчим хүн оролцуулсан болно.
• Техникийн хамтын ажиллагааг энэ түвшинд
хүргэхэд 1984 онд манай улсад айлчилсан
ОУАЭХА-гийн тухайн үеийн Ерөнхий захирал
Ханс Бликсийн айлчлал чухал хувь нэмэр
оруулсан гэж үздэг. Тус айлчлалын дараа манай
улс ОУАЭХА-гийн Захирагчдын Зөвлөлд 1985-
1987 онд сонгогдон ажилласан.
• Монгол Улс 1992 онд Цөмийн шинжлэх ухаан,
технологийн судалгаа, хөгжил, сургалтын Ази,
Номхон далайн бүсийн хамтын ажиллагааны
Гэрээнд нэгдэн орсон. 2005, 2007 онд
Улаанбаатар хотноо Цөмийн энергийн комисс,
Улсын мэргэжлийн хяналтын газраас ОУАЭХА-
тай хамтран “Цацрагийн үүсгүүрт хяналт тавих
үндэсний дэд бүтцийг бэхжүүлэх” төслийн
бүсийн зохицуулах хурал зохион байгуулсан нь
манай улсад тус агентлагийн шугамаар бүсийн
хэмжээнд хийсэн томоохон ажил болсон юм.
32

33. НҮБ-н худалдаа хөгжлийн бага хурал
• 1964 онд Ерөнхий Ассамблейн
шийдвэрээр байнгын туслах
байгууллагын статустайгаар
байгуулагдсан. Одоо 88 гишүүн
улстай. Монгол улс энэ
байгууллагад 1968 онд элссэн.
• Ядуурлыг багасгах
• Хөгжиж буй орнуудын хамтын
ажиллагааг идэвхжүүлэх
• Гадаад өрийн асуудлыг
шийдвэрлэх зохистой арга замыг
олж нэвтрүүлэх
33

34. Хүрээлэн орчны хөтөлбөр
• UNEP буюу Нэгдсэн Үндэсний
байгууллагын байгаль орчны
хөтөлбөр нь байгаль орчны талаар
хөгжиж буй орнуудад туслалцаа
үзүүлэн, хүрээлэн буй орчны талаар
үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус
байгууллага юм.
• Анх 1972 оны 6-р сард Ерөнхий
Ассамблейн тогтоолоор
байгуулагдсан.
• Дээд байгууллага нь 58 гишүүнтэй,
гишүүдийг Ерөнхий Ассамблейгээс
4 жилийн хугацаатай сонгодог.
34

35. Хөгжлийн хөтөлбөр
• хүн төрөлхтнийг илүү сайн сайхан
амьдрахад туслахаар өөрчлөлтийг дэмжигч,
мэдлэг, туршлага, нөөцөд тудгуурлан улс
орнуудыг холбодог НҮБ-ын даян дэлхийн
хөгжлийн сүлжээ юм.
• 36 гишүүн оронтой Ерөнхий
Ассамблейгаас 3 жилийн хугацаагаар
томилдог гишүүн орнууд болон, НҮБ-тэй
холбоотой байгууллагын сайн дурын
хандиваар санхүүждэг.
• Хөтөлбөрийн төлөөлөгчид Хөгжиж байгаа
170 гаруй орон, газар нутагт суурин
ажиллаж байна.
35

36. Зорилго нь
• НҮБ-н хүч бололцоог, ядуурлыг
арилгах, хүн амыг ажлаар хангах,
хүрээлэн орчныг сэргээн тэтгэх
зорилтыг хэрэгжүүлэхэд
төвлөрүүлэн чиглүүлэх
• Хүний зохистой хөгжлийн төлөө
олон улсын хамтын ажиллагааг
бэхжүүлэхэд оршино.
• Жил бүр бэлтгэн гаргадаг “хүний
хөгжлийн төлөө тухай илтгэл” нь
дээрх зорилгыг хэрэгжүүлэх
бодлого, үзэл баримтлал, арга
хэмжээг боловсруулан
сурталчилдаг.
36

37. Хүүхдийн сан
• Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараах Европ, мөн Хятад
дахь хүүхдийг хоол хүнс, эм, хувцас хунараар тэтгэх
яаралтай хэрэгцээг хангах зорилгоор ОУ-ын
Хүүхдийн Тусгай Санг Ерөнхий Ассамблей 1946 онд
анхныхаа чуулганы шийдвэрээр байгуулсан.
• 1953 онд Сангийн үзэл санааг хөгжиж байгаа
орнуудын хүүхдэд тусламж үзүүлэх алсын зорилттой
холбож өргөтгөн НҮБ-ын Хүүхдийн Сан гэдэг
байнгын байгууллага буй болжээ.
• ЮНИСЕФ -ийн гол зорилго нь хүүхдийг хамгаалах,
өсгөн бойжуулж хөгжүүлэх талаар улс гүрнүүд,
ялангуяа хөгжиж байгаа орнуудын яармайлтыг
дэмжиж хүмүүнлэгийн ба тэтгэлгийн туслалцаа
үзүүлэхэд оршино. Бага насны хүүхдүүдийн
эндэгдлийг багасгах, халдварт өвчнөөс хамгаалах,
шимт тэжээлээр хангах, эрүүл чийрэг өсгөх зорилтыг
онцлон үздэг. 1965 онд Нобелийн Энх Тайвны
шагнал хүртсэн
37

38. Хүүхдийн сан
• ЮНИСЕФ-ийн гол зорилго нь хүүхдийг
хамгаалах, өсгөн бойжуулж хөгжүүлэх
талаар улс гүрнүүд, ялангуяа хөгжиж
байгаа орнуудын яармайлтыг дэмжиж
хүмүүнлэгийн ба тэтгэлгийн туслалцаа
үзүүлэхэд оршино.
• Бага насны хүүхдүүдийн эндэгдлийг
багасгах, халдварт өвчнөөс хамгаалах,
шимт тэжээлээр хангах, эрүүл чийрэг өсгөх
зорилтыг онцлон үздэг.
• 1965 онд Нобелийн Энх Тайвны
шагнал хүртсэн
38

39. Хүн амын сан
• Ерөнхий Ассамблейн санаачилгаар
1969 онд байгуулагдсан.
• Хөгжиж буй орнуудын хүн амын
салбарт тусламж үзүүлэх олон
талын хөрөнгө, нөөцийн томоохон
эх үүсвэрийг бүрэлдүүлэх чиг
үүрэгтэй.
• Манай улс 1970-иад оны дундаас
эхлэн хамтран ажиллаж эхэлсэн.
39

40. Гол хөтөлбөр нь:
• Хүн амын хэт өсөлтийг аажмаар
сааруулж тогтвортой болгох.
• Хөгжиж байгаа орнуудаас
тогтвортой хөгжлийн бодлогодоо
хүний аж амьдралыг сайжруулах
арга замыг өргөн тусгаж
хэрэгжүүлэхэд удирдамж болох
стратегийг боловсруулах
• Эмэгтэйчүүдийн тэгш эрхийг
дэмжин хэрэгжүүлэхэд тус тус
чиглэнэ.
40

41. Зорилго,Үндсэн үйл ажиллагаа
• Байгаль орчны ажиглалт хийх
• Үнэлэлт дүгнэлт гаргах
• Зохистой ашиглах эдийн
засгийн ажиллагааны талаар
судалгаа хийж жишиг, удирдаж
боловсруулах.
41
• Хүрээлэн орчныг хамгаалах,
сэргээн тэтгэх амин чухал
асуудлаар олон улсын хамтын
ажиллагааны зорилтыг
тодорхойлон, хэрэгжилтийг нь
зохион багуулахад оршино.

42. НҮБ ба Монгол
• БНМАУ нь НҮБ-д элсэн орохоор 1946 оноос
эхлэн өргөдөл гарган 1952, 1955, 1956, 1957
онуудад таван удаа санал хураалтад орсон ч
эдгээрт Гоминданы Хятад болон бусад орны
зүгээс татгалзсан хариу авсаар байлаа. 1961
оны хуралдаанд БНМАУ-ын зургаа дахь
удаагаа өгсөн өргөдөлийн дагуу санал
хураалт явуулж дэмжигдсэнээр аравдугаар
сарын сарын 27-нд Монгол Улс НҮБ-ын
гишүүн болов. Ийнхүү 15 жилийн дараа НҮБ-
д элсэхээр Монгол Улсаа төлөөлж очсон
Гадаад явдлын яамны орлогч сайд, эрдэмтэн
зохиолч Д.Цэвэгмид тэргүүтэй
Б.Жаргалсайхан, Б.Дашцэрэн, Б.Ванчиндорж
нарын дипломатууд Нью-Йорк хотноо НҮБ-
ийн төв байрны өмнө төрийнхөө далбааг
мандахыг анх үзжээ.
42

43. НҮБ ба Монгол
• Монгол Улс ингэж олон улсын
хамтын нийгэмлэгийн бүрэн эрхт
гишүүн болсноор НҮБ-ын
системийн байгууллагууд, олон
улсын гэрээ хэлэлцээрүүд, олон
талт хамтын ажиллагаануудад
оролцох өргөн боломжийг нээсэн
Манай улс өнгөрсөн хагас зуу
гаруй жилийн хугацаанд төр
засгийн түвшинд дэлхийн 173
улстай албан ёсны харилцаа
тогтоож, олон улсын болон бүс
нутгийн засгийн газар хоорондын
70 гаруй байгууллагад элсээд
байна
43

44. НҮБ-тай харилцах, хамтран ажиллах зорилго,
чиглэл
• НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн болон бусад хурал,
чуулганд оролцон,
• хэлэлцэж буй асуудлуудаар төр, засгийн газрынхаа
бодлого, байр суурийг илэрхийлэх,
• Олон улсын хамтын нийгэмлэгийн нийтлэг эрх ашиг,
өөрийн улсын ашиг сонирхолд нийцсэн асуудлыг
санаачлан хэлэлцүүлж тогтоол, шийдвэр батлуулах,
• НҮБ, түүний системийн байгууллагуудад сонгогдон
ажиллах
• манай улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээ, конвенц,
Ерөнхий Ассамблей, Аюулгүйн Зөвлөлийн тогтоол
шийдвэрүүдийн биелэлтийг НҮБ-д мэдээлэх
• нийгэм-эдийн засгийн хөгжлийн зорилтуудаа
хэрэгжүүлэхэд НҮБ-ын дэмжлэг, туслалцаа, тус
байгууллагын оюуны чадавх, мэдлэг, мэдээллийг авч
ашиглах зэрэг хэлбэр томоохон байр суурийг эзэлдэг.
44

45. НҮБ ба Монгол
Үйл ажиллагаа
• Монгол Улсын санаачилгаар НҮБ-
аас 1970-аад оныг "Бичигтэн болох
10 жил" хэмээн зарласан байдаг. 50
гаруй тогтоол санаачлан батлуулж,
500 гаруй тогтоол шийдвэрт
хамтран зохиогчоор нэгдэж ороод
байна. Түүнчлэн Монгол Улс нь
НҮБ-ын цөмийн зэвсгийн эсрэг
тэмцлийг тууштай дэмжиж ирсэн
бөгөөд улсынхаа нутаг дэвсгэрийг
Цөмийн зэвсэггүй бүс нутаг хэмээн
зарласан билээ.
Хамтран ажиллаж буй тодорхой
чиглэлүүд:
• Ядуурлыг бууруулж, нийгэм, эдийн засгийн
хөгжлийг хангах /Мянганы хөгжлийн
зорилтуудыг үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх/,
• Нийгмийн хөгжил дэх хоршооллын үүрэг
ролийг бэхжүүлэх,
• Бичиг үсэг үл мэдэх явдлыг арилгахад тус
дөхөм үзүүлэх,
• Далайд гарцгүй орнуудын байдлыг сайжруулах,
• Монгол улсын цөмийн зэвсэггүй статусыг
баталгаажуулах,
• Шинээр болон сэргээн тогтоосон орнуудын
ардчиллыг дэмжих, хувь нэмэр оруулах

46. Олон Улсын Хурлын тухай ойлголт
• Нийтийн ашиг сонирхлыг
хамарсан асуудлаар олон
талын хэлэлцээ явуулах гол
арга нь олон улсын хурал
(ОУХ) юм. Өөрөөр хэлбэл,
олон улсын хэлэлцээ ба хурал
нь олон талын дипломат үйл
ажиллагааны хоёр нэртэй нэг
зорилготой хэрэглүүр юм.
Тэгэхдээ ОУХ нь хэлэлцээний
нэг хэлбэр болж харьцангуй
хожуу гарч ирсэн.
• ОУХ гэдэг бол хоёроос дээш
тооны улсын бүрэн эрхт
төлөөлөгчид олон улсын
асуудлаар санал солилцох
буюу тохиролцоонд хүрэх
зорилгоор хийдэг албан ёсны
уулзалт юм гэж Л.Р.Оппенгейм
тодорхойлсон байдаг.
46

47. ОУХ-ын шинж
• хэлэлцэх асуудал нь олон улсын холбогдолтой байна
• оролцогчид нь бүрэн эрхт улсууд байна
• уулзалт нь албан ёсны, бүрэн эрхт төлөөлөгчдийнх байна
• зорилго нь санал солилцох буюу тохиролцоонд хүрэхэд оршино
Аливаа ОУХ-ын зорилго, ажиллагаа, үр дүн нь ОУЭЗ-н
нийтээр зөвшөөрсөн зарчимд нийцэж байх ёстой.
47

48. Олон Улсын Хурлын тухай ойлголт
• Зарим ОУХ тодорхой хугацаанд
тогтмол хуралддаг. Жишээ нь: НҮБ-
ын Ерөнхий Ассамблей, НҮБ-ийн
системийн бусад байгууллагын
чуулганууд тогтмол болдог. Зарим
хурал хэд хэдэн жилээр үргэлжлэх ч
бас байна. Жишээ нь Европын
Аюулгүй Байдал, Хамтын
Ажиллагааны Зөвлөлгөөн 1973
оноос 1994 онд ОУБ болж
хувиртлаа зарим завсарлагатайгаар
20 гаруй жил үргэлжилсэн.
• ОУХ-ыг конгресс (их хурал),
конференц (бага хурал), ассамблей
(чуулган), форм (чуулга),
зөвлөлгөөн, уулзалт гэх зэргээр янз
янзаар нэрлэнэ. Сүүлийн үед төр,
засгийн тэргүүнүүдийн чуулгыг
саммит (оргил гэсэн утгатай) гэж
нэрлэх нь элбэгшиж байна. Эрх
зүйн үүднээс үзэхэд эдгээр нэрийн
хооронд чанарын ялгаа байхгүй.
Бүгдээрээ субъектүүдийн бүрэн
эрхт төлөөлөгчдийн уулзалтын нэр
юм.
48

49. Олон улсын хурлыг
• оролцогч субъектийн байдлаар:
а. засгийн газар хоорондын
б. засгийн газрын бус
• объектын хувьд:
а. улс төрийн
б. улс төрийн бус
в. дипломат хурал (конференц)
• оролцох субъектийн хүрээний хувьд
а. түгээмэл
б. бүс нутгийн
• нээлтэй
• хаалттай
• нэг буюу хэсэг улс санаачлан
хуралдуулдаг
• холбогдох ОУБ-ын санаачилга,
шийдвэрээр хуралдуулдаг
49

50. Олон Улсын Хурлыг бэлтгэх
ОУХ-д бэлтгэх ажил дараах
асуудлыг хамардаг:
• Хурлын зорилгыг тодорхойлох
• Хэлэлцэх хэргийн нь төлөвлөгөөг
гаргах
• Оролцогчдын хүрээ
• Төлөөлөгчдийн түвшин
• Хурлыг хийх газар
• Эхлэх өдөр
• Үргэлжлэх хугацааг тохиролцох
• Хурлын дэгийг урьдчилан
боловсруулах
• ОУХ-г засгийн газар хоорондын
байгууллагын хүрээнд буюу
түүний ивээлээр хийж байгаа бол
хуралдах газар, хугацааг уг
байгууллагын тогтоолоор
шийдвэрлэдэг практиктай. Ийм
шийдвэрээр хийж байгаа ОУХ-
ын бэлтгэлийг тухайн
байгууллагын гүйцэгтэх аппарат
голчлон хангадаг журамтай.
50

51. Хурлын ажлын дэг, шийдвэр гаргах журам
• ОУХ-ын дотоод ажиллагааны
зохицуулалтын удирдамж
баримт бичгийг хурлын дэг
(фроцедур) гэнэ. Түүнийг
хуралд оролцож байгаа
төлөөлөгчид баталдаг
• Дэг нь хурлын гурван бүрэлдэхүүн хэсэг
болох:
төлөөлөгчид, хурлаас сонгосон удирдлага,
нарийн бичгийн даргын газрын эрх хэмжээ,
чиг үүрэг, харилцан ажиллагааны журмыг
тогтоосон акт юм.
Түүнийг бүх оролцогч даган биелүүлэх
үүрэгтэй. Хурлын дэгийг нийтээр баримтлах
нэгдмэл дүрэм байхгүй. Гэхдээ, энэ талаар
НҮБ-ын хүрээнд тогтсон заншилын хэм
хэмжээ, нийтлэг загвар барил бий. Жишээ нь
Ерөнхий ассамблейн чуулганы ажлын дэгийн
тусгай дүрэм (Правила Процедуры, Rules of
Procedure) байдаг.
51

52. Хурлын ажлын дэг нь дараах асуудлыг хамардаг
• хэлэлцэх хэргийг батлах
• хурлын ажиллагааг удирдан явуулах
• байгууллагыг сонгох
• хурлын туслах нарыг нь сонгох
• нарийн бичгийн даргын газрыг
бүрдүүлэн, түүний ажлын журмыг батлах
• хурлын ажиллагааг явуулах, санал
хураахад шаардагдах бүрэлдэхүүн тоо
(Кворум)-г тогтоон батлах (оролцож
байгаа төлөөлөгчдийн ердийн олонхоор
ихэвчлэн тогтоодог)
• санал хураах журмыг тогтоох
• хуралд ажиглагч оруулах эсэх асуудал
• дэгийн дүрэмд өөрчлөлт оруулах журам
зэрэг олон асуудлыг зохицуулдаг
Энэ дүрэм нь ОУХ-ын дотоод эрх зүйн
үндэс нь юм.
52

53. Хурлын ажлын дэг, шийдвэр гаргах журам
• Хурлын шийдвэрийг ихэвчлэн
санал хураах аргаар гаргадаг.
Сүүлийн үед, ерөнхий зөвшилд
хүрч нийцсэн саналаар
(консенсусаар) шийдвэрлэх
аргыг өргөн хэрэглэдэг болсон.
• ОУХ-ын үр дүн нь түүнээс гарах
баримт бичгээр баталгааждаг. Дээд
буюу өндөр хэмжээний уулзалт,
хурлаас гаргах баримт бичгийг гол
төлөв төгсгөлийн акт гэж нэрлэдэг
болсон. Тэр н; тунхаглал (мэдэгдэл)
, түүнийг хэрэгжүүлэх хөтөлбөр
холбогдох хавсралт протокол зэрэг
эрх зүйн баримт бичгээс голчлон
бүрэлддэг. Дипломат хурлын дүнд
ихэвчлэн олон улсын гэрээ,
конвенцыг баталдаг. ОУБ-ыг буй
болгох зорилготой хурал үүсгэн
байгуулах баримт бичгийг өөрөөр
хэлбэл, дүрэм буюу үндсэн хуулийг
нь баталж өгдөг.
53

54. Хурлын ажлын дэг, шийдвэр гаргах журам
• ОУХ-д ямар хэлийг албан
ёсны, ямрийг нь ажлын хэл
болгон хэрэглэхийг
тохиролцон. Албан ёсны
хэлийг үг хэлэх, мэдэгдэл
хийхэд их төлөв хэрэглэдэг.
Хурлын бүх баримт бичгийг уг
хэлээр гарган, ажлын хэлээр
бүх баримт бичгийг гаргах
журмыг хатуу баримталдаггүй.
• Хурлыг хийлгэж байгаа улсын
төр, засгийн тэргүүн, гадаад
хэргийн сайдын аль нэг нь
нээх заншил байдаг. Бас
төлөөлөгчдийн тэргүүн нараас
сонгосон ахмад төлөөлөгч нээх
нь ч бий.
54

55. ОУХ-аас гаргадаг актууд, тэдгээрийн эрх зүйн ач
холбогдол
• ОУХ хэлэлцсэн асуудлаараа тогтоол,
Хурлын баримт бичгийг:
тунхаглал, мэдэгдэл, төгсгөлийн акт
гаргах юмуу олон улсын гэрээ
конвенцийг тохиролцсоноор зорилгоо
биелүүлж, ажлаа төгсгөдөг. ОУХ,
ялангуяа дээд болон өндөр хэмжээний
уулзалтын төгсгөлийн актад бүх
оролцогч гарын үсэг зурдаг практик
буй болж байгаа. Гарын үсэг зурахгүй
нөхцөлд төгсгөлийн актад санал
нийлэн нэгдэж байгаагаа төлөөлөгчид
зохих мэдэгдэл хийх зэрэг хэлбэрээр
илэрхийлдэг. Зарим зүйл хэсэгт нь
өөрсдийн байр суурийг тодотгох
тайлбар хийх явдал ч бас байдаг. Тэр
тайлбар нь нэгэнт буй болсон
тохиролцоог хөндөж эвдэхгүй байх
журамтай.
• Хурлын ажлын протокол тэмдэглэл,
тунхаглал, мэдэгдэл, тогтоол
(зөвлөмжийн чанартай)
• Олон улсын гэрээ конвенц зэрэг эрх
зүйн баримт бичиг гэж ангилж
болно. (заавал биелэгдэх хэм хэмжээ
үүсдэг)
55

56. ОУХ-аас гаргадаг актууд, тэдгээрийн эрх зүйн ач
холбогдол
• ОУХ-аас гаргасан баримт
бичгийг олон янзаар нэрлэдэг.
Нэг төрлийн баримт бичгийн
нэрийн ялгаа нь тэдгээрийн
эрх зүйн чанарт нөлөөлөхгүй.
Жишээ нь: гэрээ, конвенц,
хэлэлцээр гэдэг гурван өөр
нэртэй баримт бичгээр
тогтоосон эрх зүйн хэм
хэмжээний хүчин нь адилхан
байх юм.
• Түгээмэл хамааралтай
асуудлаар болсон дээд болон
өндөр хэмжээний ОУХ,
чуулгаас мэдэгдэл, тунхаглал
батлахын хамт түүнийг
хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны
хөтөлбөрийг гаргах практик
сүүлийн үед дэлгэрч байна.
56

57. Асуулт
1.НҮБ хэдэн оны хэдэн сард байгуулагдсан бэ?
a.1945.10.25
b.1945.10.24
c.1945.10.20
2.НҮБ хэмээх нэрийг хэн анх санаачилсан бэ?
a.Франклин Рузвельт
b.Теодор Рузвельт
c.Чан Кайши
57

58. 3.БНМАУ хэдэн онд, хэд дэх гишүүнээр НҮБ-д элссэн бэ?
a.1960.10.26, 100
b.1961.10.27, 101
c.1961.11.27, 100
4.Аль улс нь НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүн биш вэ?
a. Хятад
b. АНУ
c. Герман
5.НҮБ-ын Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөл хэдэн гишүүн улсаас бүрддэг вэ?
a. 54
b. 15
c. 34
58

59. 6.НҮБ-ын албан ёсны хэлэнд ямар хэлүүд багтдаг вэ?
a. Англи, франц, герман, хятад, араб
b. Англи, франц, орос, хятад, испани, араб
c. Англи, франц, орос, хятад, итали
7.НҮБ-ын Төв байр хаана байрладаг вэ?
a. Женев хот
b. Нью-Йорк хот
c. Бүд зөв
8.Олон улсын шүүх нь
a. НҮБ-ын системийн байгууллага мөн
b. НҮБ-ын системийн байгууллага биш
59

60. 9.НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүнээр ямар хугацаатай ажилладаг вэ?
a. 10 жилийн
b. 20 жилийн
c. Байнгын
10.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей хэдэн үндсэн хороотой
вэ?
a. 4
b. 5
c. 6
11.НҮБ-д гишүүнээр элсэх асуудлыг
a. НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөл шийдвэрлэнэ
b. НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн зөвлөмжид үндэслэн Ерөнхий Ассамблей
шийдвэрлэнэ
c. Гишүүн орнуудын олонхийн саналаар шийдвэрлэнэ
60

61. 12.Монгол Улс цэргийн албан хаагчдаа НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцуулахаар
аль улсад илгээсэн бэ?
a. Чад
b. Сьерра Леоне
c. Баруун Сахара
13.Ямар учраас БНМАУ-д тусгаар тогтнолын асуудлаар бүх нийтийн санал асуулга явуулах
болсон бэ?
a. Дэлхийн улс орнуудын шаардлагын дагуу
b. Чан Кайшийн болзлын дагуу
c. Монголчууд өөрсдөө санаачилан
14.НҮБ-ын Зэвсэг хураах асуудлаарх комисс нь
a. НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн харъяа байгууллага
b. НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн харъяа байгууллага
c. НҮБ-ын Эдийн засаг, нийгмийн комиссын харъяа байгууллаг
61

62. 15.Монгол Улс нь “гуравдагч хөрштэй” юу?
a. Монгол Улс нь ОХУ, БНХАУ гэсэн хоёрхон хөрштэй
b. Бүгд Найрамдах Казахстан Улс нь манайд газарзүйн хувьд хамгийн ойр учир
“гуравдагч хөрш” нь юм
c.Монгол Улс нь АНУ, Япон, Европын Холбоо, Энэтхэг, БНСУ, Турк зэрэг өрнө,
дорнын улс, холбоотой “гуравдагч хөрш”-ийн бодлогын хүрээнд түншлэлийн харилцаа,
хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлж буй
16.НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын бус гишүүнээс хэд нь Африк, Ази тивээс
сонгогддог вэ?
a. 3
b. 4
c. 5
17.НҮБ-ын Олон улсын шүүх нь дараах эрх мэдэлтэй
a. Олон улсын эрх зүйн талаар улс хоорондын маргааныг авч хэлэлцэх
b. Хувь хүн олон улсын гэмт хэрэг үйлдсэн талаар хэргийг шүүн таслах
c. Олон улсын байгууллага буюу улс хоорондын маргааныг авч хэлэлцэнэ
62

63. 18.НҮБ-ын Дүрэмд зааснаар улс нь бусад улсын эсрэг зэвсэгт хүч хэрэглэж болно
a. Тийм
b. Үгүй
c. Онцгой нөхцөлд хэрэглэж болно
19.НҮБ-ын Дүрэм болон ОУ-ын түгээмэл бусад гэрээгээр тогтоогдсон “ОУ-ын харилцаанд хүч
үл хэрэглэх явдал” ОУ-ын эрх зүйн зохицуулалтын ямар хэм хэмжээнд хамаарах вэ?
a. Эрх олгосон
b. Императив
c. Диспозитив
20.1965 онд нобелын энх тайваны шагнал авсан нүб-н системийн байгууллага
a. Хүүхдийн сан
b. Хүн амын сан
c. Юнеско
63

64. 21.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын гишүүдээс бусад гишүүдийг
сонгохдоо ямар зарчмыг зохих ёсоор анхаарах ёстой вэ?
a. газар зүйн шударга төлөөлүүлэх зарчим
b. газар нутгийн шударга хэмжээний зарчим
c. хүн амын шударга, тэгш хуваарилалтын зарчим
22.НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын бус гишүүнээр Франц улс сонгогдох болжээ. Франц
улс ийм эрхтэй юу?
a. Эрхтэй.
b. Франц улс Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын гишүүн тул хоёр суудал авах эрхгүй.
c. Аюулгүйн зөвлөлийн гишүүн хэдэн ч суудал авч болно
23.НҮБ-ын эрхлэх байгууллагуудад /дотоод механизмд/ үл хамаарахыг нь тодорхойл.
a. Ерөнхий ассамблей
b. Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөл
c. Эдийн засаг, санхүүгийн хороо
64

65. 24.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей нь
a. НҮБ-ын бүх гишүүн хүмүүсээс
b. НҮБ-ын бүх гишүүн улсаас
c. НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн санал болгосон 51 гишүүдээс бүрэлдэнэ
25.НҮБ-ын Олон улсын шүүхийн шүүгчийг …………….. сонгодог. Зөв хариултыг сонгоно уу.
a. НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн олонхийн саналаар бүх насаар нь сонгодог.
b.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн нийт гишүүдийн олонхийн саналаар 15 жилийн
хугацаатайгаар сонгодог.
c.НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей, Аюулгүйн Зөвлөлийн олонхийн саналаар 9
жилийн хугацаагаар сонгодог.
26.ОУХ-ыг оролцогч субъектийн байдлаар нь юу юж гэж ангилдаг вэ?
a. Засгийн газар хоорондын ба засгийн газрын бус
b. Улс хоорондын ба үндэстэн хоорондын
c. Улс төрийн ба улс төрийн бус
65

66. 27. ОУХ-ыг объектийн хувьд хэрхэн ангилдаг вэ?
a. Засгийн газар хоорондын ба засгийн газрын бус
b. Улс хоорондын ба үндэстэн хоорондын
c. Улс төрийн ба улс төрийн бус
28. ОУХ-д бүрэн эрхийн итгэмжлэлгүйгээр оролцох эрх бүхий субъектэд аль нь хамаарахгүй
вэ?
a. Төрийн тэргүүн
b. Шадар сайд
c. Засгийн газрын тэргүүн
29. ....... нь хурлын 3 бүрэлдэхүүн хэсэг болох төлөөлөгчид, хурлаас сонгосон удирдлага,
нарийн бичгийн даргын газрын эрх хэмжээ, чиг үүрэг, харилцан ажиллагааны журмыг
тогтоосон акт юм.
a. Тогтоол
b. Төгсгөлийн акт
c. Дэг
66

67. 30. ОУХ-аас гаргадаг баримт бичиг аль нь биш вэ?
a. Мэдэгдэл
b. Захирамж
c. Тунхаглал
67