Bài trình bày trong sự kiện The Path to Doctorhood: First step into the ocean Sử dụng tài liệu học tập trong trường Y Bài trình bày do BS. Hoàng Bảo Long, hiện đang là điều phối viên nghiên cứu của Đơn vị nghiên cứu lâm sàng trường Đại học Oxford tại Hà Nội (OUCRU) thực hiện -- Thông tin chi tiết về các hoạt động của nhóm FSH Website: http://fsh.org.vn/ Facebook: https://www.facebook.com/fshresearchgroup FSH Education Channel: https://www.youtube.com/user/fsheducation

1. Sử dụng tài liệu học tập
trong trường Y
BS. Hoàng Bảo Long
Điều phối viên nghiên cứu lâm sàng
Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford, Hà Nội

2. NỘI DUNG
1. ĐỌC TÀI LIỆU
2. MỘT SỐ CÔNG CỤ HỌC TẬP
3. VAI TRÒ CỦA TIẾNG ANH
4. VAI TRÒ CỦA Y HỌC BẰNG CHỨNG
2

3. PHẦN 1. ĐỌC TÀI LIỆU

4. Đọc tài liệu
4
?
Kiến thức
hoàn toàn mới
Trả lời
một câu hỏi

5. Nguồn tài liệu học tập?
1. Bạn học ở đâu?
2. Bạn có hài lòng với tài liệu bạn sử dụng?
3. Bạn gặp khó khăn gì?
5

6. Khảo sát: Y4 đọc tài liệu ở đâu?
17%
17%
17%
21%
23%
29%
56%
92%
100%
Web/diễn đàn thường thức, không chính thống [VN]
Tạp chí y học quốc tế [EN]
Web tổng hợp kiến thức y khoa [EN]
Hướng dẫn lâm sàng và khuyến cáo [EN]
Web không chính thống [EN]
Sách y khoa [EN]
Văn bản chính thức [VN]
Web/diễn đàn y khoa, không chính thống [VN]
Giáo trình, sách y khoa [VN]
6

7. Khảo sát: Đánh giá về tài liệu trường Y
25
30
64
50
11
20
Hài lòng với tài liệu ở trường Y
Ghi nhớ các kiến thức quan trọng
Thực sự Vừa phải Không
7

8. Khảo sát: Khi cần tìm câu trả lời?
8
75%
TÌM NGAY TRÊN INTERNET
BẰNG TIẾNG VIỆT
80%
SỚM ĐI HỎI THÀY CÔ,
BÁC SĨ NỘI TRÚ
30%
KHÔNG BAO GIỜ
TÌM TRÊN INTERNET
BẰNG TIẾNG ANH
65%
KHÔNG
TÌM NGAY TRONG TÀI LIỆU
CỦA TRƯỜNG Y

9. Khảo sát: Khó khăn khi đọc tài liệu?
23%
33%
33%
50%
50%
54%
54%
69%
73%
Tài liệu quá ngắn
Khó hiểu, không gần với lâm sàng
Không áp dụng được tài liệu tiếng Anh
Lười
Tài liệu quá dài
Chưa biết phương pháp tổng hợp kiến thức từ tài liệu
Chưa tập trung khi đọc
Chưa biết phương pháp đọc tài liệu
Không có tiếng Anh để đọc tài liệu tiếng Anh
9

10. Các loại tài liệu tham khảo
• Thường thức
• Diễn đàn y khoa
• Tài liệu học tập ở trường
• Sách chuyên ngành
• Sổ tay (Manuals, Handbooks, Pocketbooks)
• Sách tóm tắt (Review books)
• Sách giáo khoa (Textbooks)
• Sách chuyên sâu
• Trang web về y khoa (Medscape, NEJM, Uptodates …)
• Khuyến cáo (Recommendations), Hướng dẫn lâm sàng (Clinical guidelines)
• Báo cáo nghiên cứu (Research)
10

11. Các loại tài liệu tham khảo
Loại tài liệu Độ sâu Độ rộng Độ tin cậy
Thường thức ● ●● ●
Diễn đàn y khoa ●● ●● ●●
Tài liệu học tập ●● ●● ●●●●
Sổ tay ● ●●● ●●●●●
Sách tóm tắt ●● ●●●● ●●●●●
Sách giáo khoa ●●● ●●●● ●●●●●
Sách chuyên sâu ●●●●● ●● ●●●●●
Trang web y khoa ●●● ●●●●● ●●●●
Khuyến cáo, hướng dẫn ●●●● ●●● ●●●●
Báo cáo nghiên cứu ●●●●● ●● ●●●●
11

12. Đọc tài liệu
• Mục đích: đọc để làm gì?
• Chưa có khái niệm gì: đọc một bài hoàn chỉnh
• Trả lời câu hỏi: tập trung vào vấn đề cần giải đáp
• Mục tiêu: thu được điều gì?
• Chưa có khái niệm gì: một bản tóm tắt nội dung về …
• Trả lời câu hỏi: câu trả lời và những lí giải cho …
• Mức độ: sâu, rộng, tin cậy?
12

13. Đọc tài liệu
• Thông tin thu được:
• Có bằng chứng ủng hộ
• Dẫn từ những nguồn tài liệu đáng tin cậy
• Có sự đồng thuận của nhiều nơi
• Liên tục được cập nhật
13

14. Kiến thức hoàn toàn mới
• Nguồn:
• Thường thức, diễn đàn y khoa: lấy khái niệm
• Sách tóm tắt: từ khóa chuyên ngành
• Sách giáo khoa, trang web y khoa: kiến thức chi tiết
• Sách chuyên sâu: kiến thức sâu
• Hỗ trợ:
• Ghi chép: từ khóa, nội dung chính, biểu diễn dưới dạng mindmap/cây sơ đồ
• Đánh dấu
14

15. Trả lời câu hỏi
• Phạm vi giải đáp:
• Có/Không (Có cần truyền tiểu cầu cho bệnh nhân có tiểu cầu 50 x 109/L
không?)
• Bao nhiêu (Truyền bao nhiêu khối tiểu cầu? Truyền tới bao giờ?)
• Tại sao (Tại sao cần truyền tiểu cầu? Tại sao lại truyền xxx đơn vị?)
• Cơ chế
• Bằng chứng
• Nên tham khảo nhiều nguồn khác nhau
15

16. Ví dụ
• Kĩ năng khám thần kinh
• Chưa có khái niệm gì
• Một bản tóm tắt các bước chính khám thần kinh
• Không cần sâu, tin cậy được
• Nguồn tài liệu:
• Handout của trường
• Sách Nội khoa cơ sở
• Handbook về thần kinh
• Clip hướng dẫn khám thần kinh trên mạng/DVD
• Chú ý: cần tìm hiểu sâu hơn về từng nội dung
16

17. Ví dụ
• Cách dùng vancomycin
• Trả lời câu hỏi
• Đường dùng? Liều dùng? Chỉnh liều cho BN suy thận?
• Sâu, tin cậy
• Nguồn:
• MIMS, Medscape
• Textbook về Dược lí
• Khuyến cáo lâm sàng
• Các báo cáo nghiên cứu về PK/PD
17

18. Bản đồ tư duy (Mindmap)
18

19. Bảng
19
Class I Class II Class III Class IV
Blood loss (mL) <750 750 – 1500 1500 – 2000 >2000
Blood loss (% blood
volume)
<15% 15 – 30% 30 – 40% >40%
Pulse rate <100 >100 >120 >140
Pulse pressure Normal or ↑ ↓ ↓ ↓
Blood pressure Normal Normal ↓ ↓
Urinary output
(mL/hr)
>30 20 – 30 5 – 15 Negligible

20. Biểu đồ, sơ đồ
20
Appendicitis
Appendiceal Rupture
 Peritonitis
Abscess & Phlegmon
TIME 48 hrs 72 hrs0 hr

21. Hình vẽ mô phỏng
21
• Granulocytes (basophils,
eosinophils, neutrophils)
• Monocytes
• Lymphocytes
• Function: Defense against
infections
• Normal amount: 4.0 - 10.
G/l

22. Đánh dấu trong sách
Tóm tắt
22

23. Kết hợp các phương pháp
23

24. PHẦN 2. MỘT SỐ CÔNG CỤ HỌC TẬP

25. MỘT SỐ CÔNG CỤ HỌC TẬP
1. Sổ tay lâm sàng (Clinical Handbook)
2. Công cụ tính toán (Medical calculator)
3. Trang web tra cứu
4. Chuyên dụng:
• Kiểm tra tương tác thuốc (Drug Interaction Checker)
• Ca lâm sàng (NEJM)
• Clip hướng dẫn thủ thuật (NEJM, youtube)
25

26. Sổ tay lâm sàng
• Harrison’s Manual of Medicine
• Tarascon Internal Medicine and Critical Care Pocketbook
• The Washington Manual of Critical Care
• Oxford Handbook of Clinical Medicine
26

27. Sổ tay lâm sàng
• Hướng dẫn cơ bản về các vấn đề hồi sức cấp cứu
• Cung cấp thông tin ngắn gọn về các bệnh lí
• Dễ dàng tra cứu tại nơi làm việc
• Vẫn đòi hỏi sự hiểu biết chuyên sâu
• Không phải lúc nào cũng mua được
27

28. Công cụ tính toán
• QxMD Calculator
• http://www.mdcalc.com/
• Bảng điểm trong các sổ tay lâm
sàng
28

29. Công cụ tính toán
• Không cần ghi nhớ công thức/bảng điểm và tính tay
• Có thể sử dụng ngay tại giường bệnh vì cho câu trả lời nhanh chóng
• Cần có smartphone/máy tính (truy cập Internet)
29

30. Trang web tra cứu
• Medscape: http://reference.medscape.com/
• Tạp chí Y học gia đình Hoa Kỳ: http://www.aafp.org/home.html
• NEJM: http://www.nejm.org/
• EvidenceUpdates: http://plus.mcmaster.ca/EvidenceUpdates/
• WHO: http://www.who.int/en/
• CDC: http://www.cdc.gov/
• MIMS: http://mims.com/
30

31. Medscape
31

32. AAFP
32

33. NEJM
33

34. EvidenceUpdates
34

35. WHO
35

36. CDC
36

37. MIMS
37

38. Kiểm tra tương tác thuốc
38

39. Ca lâm sàng
39

40. Clip hướng dẫn thủ thuật
40

41. PHẦN 3. VAI TRÒ CỦA TIẾNG ANH

42. Vai trò của tiếng Anh
• Khảo sát: Y4 và trình độ tiếng Anh
• Chỉ đọc được thông tin xã hội cơ bản: 56%
• Đọc được thông tin y khoa đơn giản: 23%
• Xử lí được tài liệu chuyên ngành: 21%
• Tài liệu tiếng Việt
• Không đủ rộng
• Thiếu bằng chứng
• Không cập nhật
• Khó đọc
42

43. Vai trò của tiếng Anh
• Tài liệu tiếng Anh: rộng, sâu, tin cậy
• Các hướng dẫn lâm sàng và khuyến cáo mới nhất
• Các báo cáo nghiên cứu mới nhất
• Các sách mới
• Nhiều công cụ hỗ trợ
• Được chuẩn bị cẩn thận, đẹp mắt, dễ hiểu
43

44. PHẦN 4. VAI TRÒ CỦA Y HỌC BẰNG
CHỨNG

45. Vai trò của y học bằng chứng
• Y học bằng chứng:
• “Bằng chứng”: kết quả từ nghiên cứu y khoa
• “Y học bằng chứng”: sử dụng các bằng chứng để hỗ trợ cho việc ra quyết
định trên lâm sàng
• Y học bằng chứng vs. Y học kinh nghiệm:
• Định lượng bằng số liệu cụ thể
• Kết luận dựa trên phân tích thống kê
• Kết hợp nhiều khía cạnh của thực hành lâm sàng (hiệu quả điều trị, kinh
tế, chất lượng cuộc sống …)
45

46. Y học bằng chứng thay đổi thực hành lâm sàng
Cho trẻ sơ sinh nằm sấp
• Lí luận: Tránh viêm phổi do trớ sữa (Spock, 1958)
• Bằng chứng:
• Gilbert R et al. Infant sleeping position and the sudden infant death syndrome:
systematic review of observational studies and historical review of
recommendations from 1940 to 2002. Int J Epidemiol. 2005 Aug;34(4):874-87.
Epub 2005 Apr 20.
• Phân tích hệ thống, số liệu quan sát, 1940-2002.
• Gia tăng nguy cơ hội chứng đột tử sơ sinh (SIDS) ở nhóm nằm sấp so với nhóm
nằm ngửa (OR 2.93, 95%CI 1.15-7.47).
46

47. Y học bằng chứng thay đổi thực hành lâm sàng
Beta-blocker chống chỉ định trong suy tim
• Lí luận: Gây nhịp chậm và làm giảm cung lượng tim
• Bằng chứng:
• Brophy JM et al. Beta-blockers in congestive heart failure. A Bayesian meta-
analysis. Ann Intern Med. 2001 Apr 3;134(7):550-60.
• Phân tích gộp, thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng, 1966-2000.
• Beta-blocker làm giảm tỉ lệ tử vong (OR 0.65, 95%CI 0.53-0.80) và giảm tỉ lệ nhập
viện (OR 0.65, 95%CI 0.53-0.79).
47

48. Bằng chứng là tất cả?
• Nghiên cứu “xấu” và “tốt”
• “There are 3 lies: lie, damn lie, and statistical lie”.
• Bệnh nhân thực tế không giống đối tượng nghiên cứu
• Vấn đề kinh tế, hiệu quả-chi phí
• Lựa chọn cá nhân của bệnh nhân
• Kinh nghiệm lâm sàng của bác sĩ
48

49. Thực hành y học bằng chứng
Bằng chứng
nghiên cứu
Kiến thức và
kinh nghiệm
lâm sàng
Bệnh nhân
(lựa chọn,
hoàn cảnh)
Môi trường
thực hành
lâm sàng
49

50. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nhóm nghiên cứu FSH. Khảo sát về tình hình học lâm sàng của sinh
viên Y4, 2015 (số liệu chưa công bố chính thức).
2. Tammy Hoffmann. Evidence-Based Practice Across the Health
Professions, 2010.
50

51. KẾT THÚC
Xin chân thành cảm ơn!