Presentación empregada no obradoiro do Centro Ágora "HISTORIA(S) DE CINEMA A TRAVÉS DOS FESTIVAIS".

1. Revelacións asiáticas
Novas cinematografías nos festivais

2. En agosto de 1950 estreouse no Xapón
o filme Rashomon de Akira Kurosawa.
Concursou no Festival de Venecia o
ano seguinte, en 1951, e a culpábel foi
unha muller, Giuliana Stramigioli,
profesora de italiano na Universidade
de Toquio que fundou a distribuídora
Italiafilm, coa cal introduciu no país
asiático o cinema neorrealista. Foi
Giuliana quen recomendou Rashomon
á axencia Unitalia, que andaba na
procura dun filme xaponés para o
festival.
Rashomon gañou na Mostra de Venecia
1951 o León de Ouro. En decembro de
estreouse nos EEUU e na seguinte
edición dos Oscars, en 1952, levou un
premio honorífico por ser o filme en
lingua non inglesa máis destacado do
ano.

3. Akira Kurosawa
N: 23 de marzo de 1910,
Shinagawa, Toquio (Xapón)
M: 24 de agosto de 1956,
Setagaya, Toquio (Xapón)
Akira Kurosawa é probabelmente o máis
coñecido dos cineastas xaponeses. Foi
premiado na Berlinale (Premio Especial
por Vivir en 1954; Oso de Prata e
FIPRESCI por A fortaleza escondida, 1959),
Cannes (Palma de Ouro por Kagemusha,
1980) e de novo en Venecia (León de
Prata por Os sete samurais, 1954; León de
Ouro honorífico, 1982). Tamén gañou o
Oscar honorífico (1990) e antes un ao
mellor filme de fala non inglesa por Dersu
Uzala (1975).

4. O éxito de Rashomon abriulle
definitivamente as portas en
Occidente ao cinema xaponés, que
nesa altura contaba xa con máis de
medio século de historia. O propio
Festival de Venecia puxo os seus
ollos nun mestre incontestábel, e
daquela xa nos últimos anos da súa
vida, Kenji Mizoguchi, de quen puxo
en competición en 1952 Vida de
O'Haru e despois Contos da Lúa
pálida (León de prata, 1953), O
intendente Sanshô (León de prata,
1954), A emperatriz Yang Kwei Fei
(1955) e A rúa da vergonza (1956).
Cannes tamén se interesou por
Mizoguchi: Os amantes crucificados
competiu pola Palma de Ouro en
1954.

5. Kenji Mizoguchi
N: 16 de maio de 1898,
Hongo, Toquio (Xapón)
M: 24 de agosto de 1956,
Quioto (Xapón)

6. Yasujiro Ozu
N: 12 de decembro de 1903,
Toquio (Xapón)
M: 12 de decembro de 1963,
Toquio (Xapón)
Máis tardío foi o recoñecemento
doutro mito, Yasujiro Ozu, que
nese tempo era considerado
“demasiado xaponés” como para
que funcionase en Occidente.
Puntualmente viuse en Europa
algún dos seus filmes ­incluído o
memorábel Contos de Toquio
(1953)­ mais só competiu nun
gran festival, o de Berlín, co seu
penúltimo filme, O outono da
familia Kohayagawa (1962). O
prestixio de Ozu comeza de
verdade despois da súa morte,
en 1963.

7. A presenza de cineastas xaponeses nos
festivais foi devagar normalizándose.
Teinosuke Kinugasa gañou o Gran
Premio en Cannes por A porta do
inferno (1953), que logo gañou un
Oscar honorífico e outro ao mellor
vestiario en cor; Masaki Kobayashi
gañou levou dous premios especiais do
xurado en Cannes por Harakiri (1962)
e O máis alá (1964); Hiroshi Inagaki
competiu en Berlín (Arashi, 1957) e
Venecia (O home do carriño, 1958);
Kon Ichikawa visitou Venecia e os
Oscars con A harpa birmana (1956) e
pasou con outros filmes por Berlín,
Cannes e Locarno...

8. O cinema indio foi outra das
revelacións da década dos 50.
Grande cinéfilo, Satyajit Ray, que
comezou como deseñador gráfico,
puxo o seu talento (e os seus
aforros) na produción dun filme
xustamente mítico, Pather Panchali.
A falta de medios fixo que a rodaxe
se demorase tres anos e finalmente
puido finalizala grazas ao apoio do
goberno de Bengala Occidental.
Estreouse en agosto de 1955 e o
boca­orella fixo dela un éxito.
Competiu no Festival de Cannes en
1956. Foi proxectada a medianoite
diante de poucos espectadores.

9. Algúns dos asistentes ­nomes ilustres
da crítica e a historiografía do cinema
como André Bazin, George Sadoul e
Lotte Eisner­ conseguiron convencer á
organización do festival de Cannes
para que promovesen unha segunda
proxección con todo o xurado
presente. Grazas a iso o filme levou
un premio especial (ao “mellor
documento humano”).
A segunda entrega da “triloxía de
Apu”, Aparajito (1956), gañou o León
de Ouro do Festival de Venecia en
1957. A triloxía complétase con Apur
Sansar, protagonizada polo debutante
Soumitra Chatterjee, que foi un dos
actores de referencia de Satyajit Ray.

10. Satyajit Ray é un dos autores máis
respectados da historia do cinema.
Competiu catro veces en Cannes ­a
última, en 1984 con Ghare Baire­,
gañou o Oso de Ouro na Berlinale
en 1973 con Ashani Sanket, un León
de Ouro en Venecia polo conxunto
da súa carreira en 1982 e o Oscar
honorífico en 1992, que agradeceu
desde o hospital poucas semanas
antes de morrer.
O seu descubrimento facilitou a
chegada a Europa das obras doutros
cineastas, como Ritwik Ghatak e
Mrinal Sen.

11. A filmografía de Abbas Kiarostami
(1940­2016) comeza nos anos 70,
mais a súa verdadeira revelación
internacional chegou coa estrea de
Onde está a casa do amigo? no Festival
de Locarno, onde levou o Leopardo de
Bronce. A partir dese momento,
Kiarostami converteuse nun habitual
dos grandes festivais: competiu cinco
veces na sección oficial de Cannes (e
levou a Palma de Ouro por O sabor das
cereixas, 1997) e tamén na de Venecia
(con O vento levaranos, 1999, Gran
Premio do Xurado).
Irán foi e é unha referencia para os
festivais con autores como Mohsen
Makhmalbaf (e as súas fillas Samira
e Hana), Jafar Panahi, Asghar
Farhadi, Rafi Pitts...

12. Nos 80 Europa descubriu a vitalidade
da chamada “Quinta Xeración” de
cineastas chineses, entre eles Zhang
Yimou (Oso de Ouro na Berlinale
1988 por Sorgo vermello, Oso de
Prata 2000 por O camiño a casa;
Gran Premio do Xurado en Cannes
1994 por Vivir!; León de Prata 1991
por A lanterna vermella, León de
Ouro 1992 por Qiu Ju, León de Ouro
1999 por Nin un menos) e Chen
Kaige (Palma de Ouro en Cannes
1993 por Adeus á miña concubina).

13. O cinema chinés non deixou de ter
presenza nos grandes festivais nas
últimas décadas. A sexta xeración ten
como figura máis destacada a Jia
Zhang­ke, León de Ouro en Venecia
con Natureza morta (2006) e desde
entón habitual de Cannes (mellor
guión en 2013 con Un toque de
violencia).

14. Hong­Kong achegou nomes
esenciais do cinema do noso tempo
como Wong Kar­wai (mellor
director en Cannes 1997 con Happy
Together) ou Johnnie To.
De Taiwan veñen dous mestres
imprescindíbeis: Hou Hsiao­hsien
(Premio do Xurado en Cannes 1993
por O mestre de marionetas, mellor
director en Cannes 2015 por A
asasina; León de Ouro en Venecia
1989 por Cidade de tristeza) e Tsai
Ming­Liang (Oso de Prata 1997 por
O río, Oso de Prata 2005 por O
sabor da sandía; León de Ouro 1994
por Vive l'amour, Gran Premio do
Xurado 2013 por Stray Dogs).

15. Os festivais de cinema teñen sempre
na diversidade un dos seus sinais de
identidade e os cinemas asiáticos
foron un fértil caldo de cultivo:
Camboxa (Rithy Panh), Corea do
Sur (Hong Sang­soo), Filipinas
(Lav Diaz), Xapón (Nobuhiro
Suwa, Naomi Kawase), Tailandia
(Apichatpong Weerasethakul), ...