2. PANIMULA
Ang Pambansang Kaunlaran ay hindi nakakamit sa isang iglap lamang.
Napakalawak at napakasalimuot ng ating ekonomiya dulot ng
pinagsama-samang sektor na nakikibahagi nito. Nandiyan pa ang
mga suliraning hinaharap natin tulad ng kahirapan, kakulangan sa
trabaho, kurapsiyon at iba pa.
Sa kabila nito patuloy pa rin tayong nagsusumikap na
mapagtagumpayan ito at makaahon tayo sa hirap at hamon ng
buhay.
3. PANIMULA
Kung titignan natin ang pambansang ekonomiya sa pinakamaliit na
lebel tulad ng sambahayan, higit nating mauunawaan ang kalagayan
ng ating ekonomiya sa kabuuan. Tulad ng isang sambahayan,
masasabi natin na may pag-unlad at pagsulong kung may matibay
tayong batayan nito.
Kagaya ng masiglang pangkabuhayan at may sapat na resources na
tumutugon sa mga pangangailangan at kagustuhan ng bawat
kasapi nito.
4. PANIMULA
Sa pamamagitan ng pagtutulungan ng bawat kasapi na may
kanya-kanyang tungkuling ginagampanan, ito ay magdudulot
ng masayang pamumuhay. Kung may suliranin mang dumaan
sa sambahayan, nasosolusyonan kaagad ito sapagkat may
pagkakaisa ang bawat kasapi.
Sa tamang pamamahala ng mga magulang nagagabayan
nila nang wasto ang sambahayan.
6. PAUNANG PAGTATAYA
1. Ito ay tumutukoy sa kakayahan ng isang bansa na masuportahan
ang lahat ng pangangailangan ng tao para sa matiwasay na
pamumuhay at takbo ng ekonomiya ng isang bansa.
A. kaunlaran
B. katuparan
C. kaginhawaan
D. katagumpayan
7. PAUNANG PAGTATAYA
2. Alin sa mga salik na ito ang nagagamit nang mas episyente
upang mas marami pa ang mga malilikhang produkto at
serbisyo?
A. kapital
B. yamang- tao
C. likas na yaman
D. teknolohiya at inobasyon
8. PAUNANG PAGTATAYA
3. Sino ang naniniwala na ang kaunlaran ay matatamo lamang
kung mapauunlad ang yaman ng buhay?
A. Fajardo at Dy
B. Todaro at Smith
C. Benjamin Castro
D. Feliciano Fajardo
9. PAUNANG PAGTATAYA
4. Sa usaping pagsulong, alin sa mga sumusunod na pahayag
ang tinutukoy ni Fajardo na nagbibigay ng totoong pag-unlad?
A. pag-alis
B. pagsukat
C. paghawak
D. pagbahagi
10. PAUNANG PAGTATAYA
5. Ang Pilipinas ay humaharap sa malaking hamon sa taong 2020 hanggang sa
kasalukuyan, binago nito ang pamumuhay ng tao at ekonomiya. Sa iyong palagay,
may pag-asa pa ba tayong uunlad muli?
A. Wala, dahil bagsak ang ekonomiya ng Pilipinas.
B. Mayroon, dahil hindi tayo pababayaan ng gobyerno.
C. Wala, dahil limitado ang galaw o kilos ng bawat tao para maghanapbuhay.
D. Mayroon, kung magkakaisa tayong lahat upang labanan ang pagkalat ng
virus.
11. GAWAIN 1: INSTA-SAGOT
Pansinin ang mga larawan sa susunod na
pahina. Suriing mabuti ang kalagayan ng
bawat larawan. Bigyan ng malikhaing
pamagat ang bawat larawan.
16. PAMPROSESONG TANONG:
1. Ano ang iyong napuna sa mga larawan? Alin ang higit na
nakapukaw ng iyong pansin? Bakit?
2. Alin sa malikhaing pamagat na ibinigay mo sa mga larawan
ang ninais mong maging kalagayan ng iyong lipunan at ng
ating bansa? Ipaliwanag.
3. Paano nga ba mailalarawan ang isang bansang maunlad?
*yan ang ating tatalakayin ngayon araw.
17. ANG PAMBANSANG KAUNLARAN…
- ay tumutukoy sa kakayahan ng isang bansa na masuportahan ang lahat ng
pangangailangan ng tao para sa matiwasay na pamumuhay at takbo ng
ekonomiya ng isang bansa.
- Ito rin ay nagsasabi kung ang isang lipunan ay nagampanan ang kabutihan para
sa panlipunang kapakanan tulad ng edukasyon, kalusugan, imprastraktura at
iba pang serbisyong panlipunan.
- Ito rin ay tumutukoy sa paggamit ng mga makabagong teknolohiya at
kagamitan, pangkalahatang pagbabagong pangkabuhayang gawain mula
agrikultura patungo sa sektor ng industriya.
18. MGA PALATANDAAN NG PAMBANSANG
KAUNLARAN
1. Pagkakaroon ng pagsulong ng isang bansa.
2. Mga pagbabago sa lipunan gaya ng pagtatayo ng mga bagong istruktura.
3. Pag-unlad ng pamumuhay ng mga tao o ang pagbawas sa mga iskwater.
4. Hindi makikita ang pagkakaroon ng hindi pagkakapantay-pantay na antas ng pamumuhay
ng mga tao.
5. Mayroong kaayusang panlipunan ang isang bansa.
6. Mayroong kalayaan ang mga tao na makaahon sa kahirapan.
7. Mababa ang bilang ng mga krimen na nagaganap.
19. DIKSIYONARYONG MERRIAM-WEBSTER
-ang pag-unlad ay pagbabago mula sa mababa
tungo sa mataas na antas ng pamumuhay.
- Isa itong kaisipang maaaring may kaugnayan
din sa salitang pagsulong.
20. FELICIANO R. FAJARDO
Ayon sa sinulat ni Feliciano R. Fajardo, inilahad niya ang
pagkakaiba ng pagsulong at pag-unlad.
Ang pag-unlad ay isang progresibo at aktibong proseso.
Ang pagsulong ay nakikita at nasusukat tulad halimbawa ng
daan, sasakyan, kabahayan, gusali, pagamutan, bangko, paaralan
at marami pang iba.
21. FELICIANO R. FAJARDO
Ang pagsulong ay nakikita at nasusukat.
Ang mga halimbawa nito ay mga daan, sasakyan, kabahayan, gusali, pagamutan,
bangko, paaralan, at marami pang iba.
Ang mga ito ang resulta ng pag-unlad. Subalit hindi doon nagtatapos ang pag-unlad.
Dapat itong makalikha ng mas marami at lalong mabuting produkto at serbisyo.
Dagdag pa niya, ang pag-unlad ay isang progresibong proseso ng pagpapabuti ng
kondisyon ng tao, gaya ng pagpapababa ng antas ng kahirapan, kawalan ng
trabaho, kamangmangan, di-pagkakapantay-pantay, at pananamantala.
22. MICHAEL P. TODARO AT
STEPHENE C. SMITH
Sa kabilang banda, ayon naman kina Michael P. Todaro
at Stephene C. Smith sa tradisyunal na pananaw,
binigyang diin ang pag-unlad bilang pagtamo ng patuloy
na pagtaas ng income per capita nang sa gayon ay
mapabibilis ang pagdami ng awtput ng bawat bansa
kaysa sa bilis ng pag-unlad ng populasyon.
23. MICHAEL P. TODARO AT
STEPHENE C. SMITH
Sa makabagong pananaw naman ang pagsulong ay
kumakatawan sa malawakang pagbabago sa buong sistemang
panlipunan. Dapat ituon ang pansin sa iba’t ibang
pangangailangan at nagbabagong hangarin ng mga tao upang
masiguro ang paglayo mula sa di- kaaya-ayang kondisyon ng
pamumuhay tungo sa kondisyon na mas kasiya-siya.
24. SA AKDANG “DEVELOPMENT AS FREEDOM”
(2008) NI AMARTYA SEN
Ipinaliwanag na ang kaunlaran ay matatamo lamang kung
“mapauunlad ang yaman ng buhay ng mga tao kaysa sa yaman
ng ekonomiya nito”.
Upang matamo ito, mahalagang bigyang pansin ang pagtanggal
sa mga ugat ng kawalang kalayaan tulad ng kahirapan,
diskriminasyon at hindi pagkakapantay-pantay at ng iba pang
salik na naglilimita sa kakayahan ng mga mamamayan.
25. PAGSASANAY BILANG 1:
Basahin at suriin ang
mga nilalaman ng
dayagram na “Power
Thinking”. Hanapin
ang kasagutan upag
makompleto ang
bawat kahon.
Konsepto ng Pag-unlad at Pagsulong
Kahulugan ayon sa
Diksyonaryo
Pag-unlad:
Pagsulong:
Kahulugan ayon kay
Feliciano Fajardo
Pag-unlad:
Pagsulong:
Kahulugan ayon kina
Todaro at Smith
Pag-unlad:
Pagsulong:
Kahulugan ayon kay
Sen
Pag-unlad:
Pagsulong:
26. MGA PALATANDAAN NG PAG-
UNLAD
Maaari kayang magkaroon ng
pagsulong kahit walang pag-
unlad?
27. MGA PALATANDAAN NG PAG-
UNLAD
Pagsulong:
Maraming bansa sa kasalukuyan, tulad ng China at Malaysia, ang sinasabing progresibo.
Maraming modernong gusali ang naitatayo sa mga nasabing bansa. Maraming mga
korporasyon ang kumikita nang malaki subalit karamihan sa mga ito ay pagmamay-ari at
pinamamahalaan ng mga dayuhang mamumuhunan.
Sa katunayan, sa kauna-unahang pagkakataon ay naiulat ng United Nations Conference
on Trade and Development (UNCTAD) na noong 2012 ay mas malaki ang bilang ng mga
dayuhang mamumuhunan (FDI) sa mga papaunlad na bansa kompara sa mauunlad na
bansa.
28. MGA PALATANDAAN NG PAG-
UNLAD
Ang pagpasok ng mga dayuhang mamumuhunang ito
ay nakapagtataguyod ng mas mabilis na paglago at
pagsulong ng kanilang ekonomiya.
Subalit, laganap pa rin ang kahirapan, kawalan ng
sapat na edukasyon, at patuloy na pagbaba ng antas
ng kalusugan sa mga nasabing papaunlad na bansa.
29. MGA PALATANDAAN NG PAG-
UNLAD
Maliban sa mga mamumuhunan, malaki rin ang naitulong ng
mga likas na yaman tulad ng langis sa pagsulong ng
ekonomiya ng isang bansa.
Karamihan ng mga bansa sa Gitnang Silangan tulad ng UAE,
Qatar, at Saudi Arabia ay nagtamo ng mabilis na paglago ng
ekonomiya dala ng kanilang kita mula sa langis ayon na rin
sa ulat ng International Monetary Fund noong 2013.
30. MGA PALATANDAAN NG PAG-
UNLAD
Nakapagpatayo sila ng maraming gusali at imprastraktura na
talaga namang nakatulong sa pag-unlad ng mga nasabing
bansa. Bunga nito, nakapag-angkat sila ng mga makabagong
teknolohiya, magagaling na manggagawa, at mga dekalidad
na hilaw na materyales mula sa ibang bansa.
31. MGA PALATANDAAN NG PAG-
UNLAD
Bukod pa sa mga likas na yaman, may iba pang mga
salik na maaaring makatulong sa pagsulong ng
ekonomiya ng isang bansa. Sa librong Economics,
Concepts and Choices (2008) nina Sally Meek, John
Morton at Mark Schug, inisa- isa nila ang mga ito.
32. MGA SALIK SA PAG-UNLAD AT
PAGSULONG
1. Likas na Yaman -Malaki ang naitutulong ng mga likas na yaman sa pagsulong
ng ekonomiya lalong-lalo na ang mga yamang-lupa, tubig, kagubatan, at
mineral. Subalit hindi kasiguraduhan ang mga likas na yaman sa mabilis na
pagsulong ng isang bansa.
2. Yamang-Tao - Isa ring mahalagang salik na tinitingnan sa pagsulong ng
ekonomiya ang lakas-paggawa. Mas maraming output ang nalilikha sa isang
bansa kung maalam at may kakayahan ang mga manggagawa nito.
33. MGA SALIK SA PAG-UNLAD AT
PAGSULONG
3. Kapital - Sinasabing lubhang mahalaga ang kapital sa pagpapalago ng
ekonomiya ng isang bansa. Sa tulong ng mga kapital tulad ng mga makina sa
mga pagawaan ay nakalilikha ng mas maraming produkto at serbisyo.
4. Teknolohiya at Inobasyon- Sa pamamagitan ng mga salik na ito, nagagamit
nang mas episyente ang iba pang pinagkukunang –yaman upang mas
maparami pa ang mga nalilikhang produkto at serbisyo.
34. MGA SALIK SA PAG-UNLAD AT
PAGSULONG
Masasabing ang pagsulong ay isa lamang aspekto ng pag-unlad. Sa pagsulong, sinusukat
ang halaga ng mga produkto at serbisyong nalikha sa loob ng isang panahon. Sa pagsukat
nito, ginagamit ang Gross Domestic Product (GDP), Gross National Product (GNP), GDP/
GNP per capita at real GDP/ GNP.
Sa kabilang banda, hindi sapat na panukat ang kabuuang halaga ng mga produkto at
serbisyo dahil hindi nito naipakikita kung paano naipamamahagi ang kita at yaman ng
bansa sa mga mamamayan nito. Samakatuwid, hindi sapat ang mga numero,
makabagong teknolohiya, at nagtataasang gusali upang masabing ganap na maunlad ang
isang bansa.
35. MGA SALIK SA PAG-UNLAD AT
PAGSULONG
Higit pa rito ang kahulugan ng pag-unlad. Higit
pa ito sa mga modernong kagamitan at mga
makabagong teknolohiya sapagkat kasama rito
ang mga pagbabago sa lipunan at paraan ng
pamumuhay ng mga tao.
36. PAGSASANAY BILANG 2:
Itala ang mga salik na nakatutulong
sa pagsulong ng ekonomiya ng bansa
gamit ang concept mapping chart.
Gamit ang mga salik na iyong naitala,
ipaliwanag naman sa text box kung
paano pa mapagbubuti ng Pilipinas
ang pagsulong ng ekonomiya nito.
38. ______________________1. Ito ay tumutukoy sa kakayahan ng
isang bansa na suportahan ang lahat ng pangangailangan ng tao
para sa matiwasay na pamumuhay at takbo ng ekonomiya ng
isang bansa.
______________________2. Ito ang mga salik na ginagamit nang
mas episyente sa mga pinagkukunang yaman upang mas
maparami pa ang mga nalilikhang produkto at serbisyo.
39. ______________________3. Isa sa mga mahahalagang salik
na tinitingnan sa pagsulong ng ekonomiya.
______________________4. Malaki ang naitutulong nito sa
pagsulong ng ekonomiya lalong-lalo na ang yamang-lupa,
tubig, kagubatan, at mineral.
41. PAGLALAPAT
1. Bilang isang mag-aaral, ano-ano ang maaari mong gawin upang
makatulong sa pag-unlad ng bansa? Paano mo hihikayatin ang ibang
tao na tulungan ang bansang Pilipinas na bumangon mula sa
kahirapan? Gawin ito sa sagutang papel.
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_________________.
43. PAGTATAYA
Panuto: Basahin at unawain ang
mga pahayag sa ibaba. Piliin at
isulat ang titik ng tamang sagot sa
sagutang papel.
44. PAGTATAYA
1. Ito ay tumutukoy sa kakayahan ng isang bansa na masuportahan
ang lahat ng pangangailangan ng tao para sa matiwasay na
pamumuhay at takbo ng ekonomiya ng isang bansa.
A. kaunlaran
B. katuparan
C. kaginhawaan
D. katagumpayan
45. PAGTATAYA
2. Alin sa mga salik na ito ang nagagamit nang mas episyente
upang mas marami pa ang mga malilikhang produkto at
serbisyo?
A. kapital
B. yamang- tao
C. likas na yaman
D. teknolohiya at inobasyon
46. PAGTATAYA
3. Sino ang naniniwala na ang kaunlaran ay matatamo lamang
kung mapauunlad ang yaman ng buhay?
A. Fajardo at Dy
B. Todaro at Smith
C. Benjamin Castro
D. Feliciano Fajardo
47. PAGTATAYA
4. Sa usaping pagsulong, alin sa mga sumusunod na pahayag
ang tinutukoy ni Fajardo na nagbibigay ng totoong pag-unlad?
A. pag-alis
B. pagsukat
C. paghawak
D. pagbahagi
48. PAGTATAYA
5. Ang Pilipinas ay humaharap sa malaking hamon sa taong 2020 hanggang sa
kasalukuyan, binago nito ang pamumuhay ng tao at ekonomiya. Sa iyong palagay,
may pag-asa pa ba tayong uunlad muli?
A. Wala, dahil bagsak ang ekonomiya ng Pilipinas.
B. Mayroon, dahil hindi tayo pababayaan ng gobyerno.
C. Wala, dahil limitado ang galaw o kilos ng bawat tao para maghanapbuhay.
D. Mayroon, kung magkakaisa tayong lahat upang labanan ang pagkalat ng
virus.
Halimbawa, ang makabagong pamamaraan ng pagtatanim ng palay ay kinapapalooban ng isang proseso, at ito ang pag-unlad. Ang resulta nito ay mas maraming ani, at ito ang pagsulong.
Halimbawa, ang makabagong pamamaraan ng pagtatanim ng palay ay kinapapalooban ng isang proseso, at ito ang pag-unlad. Ang resulta nito ay mas maraming ani, at ito ang pagsulong.
Sa makabagong pananaw naman, isinasaad na ang pag-unlad ay dapat na kumatawan sa malawakang pagbabago sa buong sistemang panlipunan. Dapat na ituon ang pansin sa iba’t ibang pangangailangan at nagbabagong hangarin ng mga tao at grupo sa nasabing sistema upang masiguro rin ang paglayo mula sa di-kaaya-ayang kondisyon ng pamumuhay tungo sa kondisyon na mas kasiya-siya.
