1. รั ฐ ธรรมนู ญ
กั บ การ
สาธารณสุ ข
( P u b lic
H e a lt h
a nd the
ณั ฐ กร sวิtท t
C on i ิต
uานนท์ )
t io n

2. เนื ้ อ หาการบรรยาย
• ความหมาย ( me aning )
• ความเป็ น มา ( background )
• ประวั ต ิ ศ าสตร์ ร ั ฐ ธรรมนู ญ ไทย
( Constitutional
history of Thailand )
• ภาพรวมรั ฐ ธรรมนู ญ ไทยฉบั บ
ปั จ จุ บ ั น
• รั ฐ ธรรมนู ญ ไทยกั บ การสาธารณสุ ข
• กรณี ศ ึ ก ษาต่ า งๆ ( case study )

3. ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ ’ คื อ อะไร ?
• ภายหลังการเปลียนแปลงการปกครอง
่
เริ่มมีการนำาเอาคำาว่า ‘ธรรมนูญ’ ใน
ความหมาย “การกำาหนดอำานาจการ
ปกครองเป็นส่วนสัด” มาใช้ในชือของ่
รัฐธรรมนูญฉบับแรกของไทย เรียก
ว่า พระราชบัญญัติ ธรรมนูญการ
ปกครองแผ่นดินสยาม ชั่วคราว
พุทธศักราช 2475

4. ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ ’ คื อ อะไร ?
• ต่อมา พลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่น
นราธิปพงศ์ประพันธ์ (เมื่อครั้งดำารง
พระยศเป็นหม่อมเจ้าวรรณไวทยากร)
ทักท้วงว่าธรรมนูญเป็นคำาสามัญ ฟังไม่
เหมาะกับที่จะเป็นกฎหมายสำาคัญของ
ประเทศ จึงเสนอให้เรียกชื่อใหม่ว่า
รัฐธรรมนูญ โดยแปลมาจากคำาว่า
Constitution (คอนสติติวชั่น) หมายถึง
ระเบียบอำานาจหน้าที่ในการปกครอง
แผ่นดิน นับแต่นั้นมาจึงเริ่มใช้คำาๆ นี้อย่าง
แพร่หลาย

5. ความหมาย ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ ’
“...กฎหมายธรรมนูญการ
ปกครองแผ่นดินเป็นกฎหมาย
ที่บญญัตถึงระเบียบแห่งอำานาจ
ั ิ
สูงสุดในแผ่นดินทั้งหลาย และ
วิธีการดำาเนินการทัวไปแห่ง
่
อำานาจเหล่านี้ หรือจะกล่าวอีก
อย่างหนึ่งว่ากฎหมายธรรมนูญ
การปกครองวางหลักทัวไปแห่ง
่
อำานาจสูงสุดในประเทศ...”
หลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ดร.ปรีดี

6. ความหมาย ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ ’
“...รัฐธรรมนูญ หมายถึง
กฎหมายที่กำาหนดระเบียบแห่ง
อำานาจสูงสุดในรัฐ และความ
สัมพันธ์ระหว่างอำานาจเหล่านี้
ต่อกันและกัน...”
ศาสตราจารย์ ดร. หยุด แสงอุทย ั

7. ความหมาย ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ ’
• ตามพจนานุ ก รมฉบั บ
ราชบั ณ ฑิ ต ยสถาน พ.ศ.2542
รั ฐ ธรรมนู ญ [C onstitution]
หมายถึ ง “ บทกฎหมายสู ง สุ ด
ที ่ จ ั ด ระเบี ย บการปกครอง
ประเทศโดยกำ า หนดรู ป แบบ
ของรั ฐ ว่ า เป็ น รั ฐ เดี ย วหรื อ
รั ฐ รวม ระบอบการปกครอง
ของรั ฐ รวมทั ้ ง สถาบั น และ
องค์ ก ร การใช้ อำ า นาจ

8. ความหมาย ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ ’
ศ.ดร.วิษณุ เครืองาม “...กล่าวโดย
สรุป รัฐธรรมนูญ มีความ
หมายและลักษณะดังนี้
1) สถานะ เป็นกฎหมายสูงสุดของ
ประเทศในขณะนั้นๆ
แต่ได้กล่าวแล้วว่า ชื่ออาจเรียก
ต่างๆ กันออกไปได้
เช่น ในภาษาไทยเราเคยเรียก
ว่ารัฐธรรมนูญ ธรรมนูญการ
ปกครอง ในภาษาอังกฤษก็มีที่
เรียกต่างกันออกไป เช่น

9. ความหมาย ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ ’
ศ.ดร.วิษณุ เครืองาม “...กล่าวโดย
สรุป รัฐธรรมนูญ มีความ
หมายและลักษณะดังนี้ (ต่อ)
2) ลักษณะ เป็นกฎหมายลาย
ลักษณ์อักษร
มีชื่อหรือศัพท์ใช้เรียกให้เห็น
ว่าต่างจากกฎหมาย ธรรมดาอืนๆ ่
3) สาระ ว่าด้วยกฎเกณฑ์การ
ปกครองประเทศ…”

10. ความเป็ น มาในประวั ต ิ ศ าสตร์ โ ลก
• สมัยแรก สมัยโบราณกาล
• สมัยทีสอง ยุคมหาบัตร
่
• สมัยทีสาม รัฐธรรมนูญ
่
ประชาธิปไตย
• สมัยทีสี่ รัฐธรรมนูญของรัฐสมัย
่
ใหม่

11. ความเป็ น มาในประวั ต ิ ศ าสตร์ โ ลก
สมัยแรก สมัยโบราณกาล
• ไม่มี ความหมาย และ ขอบเขต ชัดเจน
• เป็น จารีตประเพณี หรือ โองการของ
กษัตริย์
• มีลักษณะเป็น ราชาธิปไตย โดยแท้

12. ความเป็ น มาในประวั ต ิ ศ าสตร์ โ ลก
สมัยทีสอง มหาบัตร (Magna Carta)
่
พระเจ้าจอห์น ลงพระนามยอมรับ
กฎบัตร Magna Carta ในวันที่
15 มิถุนายน ค.ศ.1215
• มีลักษณะเป็นกฎหมายที่ จำากัดอำานาจ
ผู้ปกครอง (กษัตริย์)
• ว่าด้วย สิทธิเสรีภาพของราษฎร
• เป็นรากฐานการปกครองระบอบ
ประชาธิปไตย

13. King
John

14. Magna
Carta
1215

15. ความเป็ น มาในประวั ต ิ ศ าสตร์ โ ลก
สมัยทีสาม รัฐธรรมนูญประชาธิปไตย
่
รัฐธรรมนูญสหรัฐอเมริกา ค.ศ.1789
รัฐธรรมนูญฝรั่งเศส ค.ศ.1791
• ต้องเป็น กฎหมายสูงสุด
• ต้องยอมรับการ แบ่งแยกอำานาจ
• ต้องประกัน สิทธิเสรีภาพของ
ประชาชน
• ว่าด้วย อำานาจอธิปไตยเป็นของปวงชน

16. The American War for
Independence
(the American Revolution)

17. Signing The Declaration of
Independence
(July 4, 1776)

18. The Declaration of
Independence 1776

19. Signing of the Constitution of
the United States (September
14, 1787)

20. The Constitution of the United
States 1789

21. The French Revolution (July
14, 1789)

22. Declaration of the Rights of Man and
of the Citizen 1789

23. From declaration to
constitution 1791

24. ความเป็ น มาในประวั ต ิ ศ าสตร์ โ ลก
สมัยทีสี่ รัฐธรรมนูญของรัฐสมัยใหม่
่
• เป็น สัญลักษณ์ หรือ องค์ประกอบ
จำาเป็น ของ รัฐเอกราช
• คือ คำากลางๆ สำาหรับใช้เรียก กฎหมาย
เกี่ยวกับกฎเกณฑ์การปกครองประเทศ
สูงสุด เท่านัน
้

25. แนวความคิ ด ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ
นิ ย ม ’
รัฐธรรมนูญนิยม
(Constitutionalism)
เป็นกระแสความคิดที่ให้
ความสำาคัญกับการจัดทำา รัฐธรรมนูญ
ทีเป็นลายลักษณ์อักษร ในฐานะ
่
กฎหมายสูงสุด ของรัฐทั้งหลาย ใน
ลักษณะทีเป็น สัญญาประชาคม โดย
่
ให้ความสำาคัญกับ การมีกลไก
ควบคุม หรือการดุลและคานอำานาจ
ไม่ให้ใช้เกินขอบเขต

26. แนวความคิ ด ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ
นิ ย ม ’
• รัฐธรรมนูญต้อง จำากัดอำานาจรัฐ
และ คุ้มครองสิทธิเสรีภาพ
ประชาชน
• รัฐธรรมนูญต้อง สร้างความเป็น
ธรรมในสังคม ให้เกิด ขึนจริงๆ
้
โดยมุงให้ความคุ้มครองผูที่อ่อนแอ
่ ้
กว่า
• รัฐธรรมนูญต้อง สร้างเสถียรภาพ

27. vititanon@hotm
ail.com