constitutionalism and sovereignty

1. Constitutionalism and
Sovereignty
Dr.Piyanan Songsoontorawat
Bachelor of Political Science Program
NRRU

2. วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม
• อธิบายพัฒนาแนวคิดเกียวกับรัฐธรรมนูญนิยมในแต่ละยุคได้
• อภิปราย เปรียบเทียบแนวความคิดพืนฐานของทฤษฎีรัฐธรรมนูญนิยมได้
• อธิบายแนวคิดอํานาจอธิปไตยได้
• สรุป และอธิบายทฤษฎีการแบ่งแยกอํานาจได้
• วิเคราะห์แนวความคิดพืนฐานของทฤษฎีรัฐธรรมนูญนิยมกับบริบทของประเทศไทยได้

3. พัฒนาแนวคิดเกียวกับรัฐธรรมนูญนิยม
• พัฒนาแนวคิดเกียวกับรัฐธรรมนูญยุคแรก
• แนวคิดรัฐธรรมนูญนิยมในสมัยกลาง
• แนวคิดรัฐธรรมนูญนิยมในสมัยใหม่

4. พัฒนาแนวคิดเกียวกับรัฐธรรมนูญยุคแรก
ให้ความสําคัญกับกฎหมายในฐานะทีเป็นกฎเกณฑ์ทีควบคุมความประพฤติ
ของผู้ปกครอง อันจะนํามาซึงผู้ปกครองทีดี โดยมีเพลโต้(Plato) นัก
ปรัชญาชาวกรีกเป็นเจ้าของแนวคิดดังกล่าว
สมัยโรมัน คือ ทฤษฎีสัญญาประชาคม (Social Contract) ซึงมี
แนวคิดว่ากฎหมายคือสัญญาร่วมกันของประชาชน
คริสตศตวรรษที 13 พระเจ้าแผ่นดินอังกฤษในขณะนันคือพระเจ้าจอห์น
Magna Carta

5. แนวคิดพืนฐานของทฤษฎีรัฐธรรมนูญนิยม
• เป็นการแสดงถึงความพยายามในการนํากฎหมายลายลักษณ์อักษรเข้ามาแทนที
จารีตประเพณีทีไม่มีความแน่นอนเพือจํากัดอํานาจผู้ปกครองและรับรองสิทธิ
เสรีภาพของประชาชนผู้อยู่ภายใต้การปกครอง
• การพัฒนาในช่วงแรกนียืนอยู่บนข้อตกลงทีเรียกว่าสัญญาสังคม การทีขุนนาง
ขอให้พระเจ้าแผ่นดินลงนามในเอกสารทางการเมืองดังกล่าวอยู่บนพืนฐาน
ความคิดทีว่าผู้ปกครองคือกษัตริย์ต้องปกครองประชาชนตามจารีตประเพณีที
เป็นเสมือนสัญญาสังคมทีได้รับการยอมรับมาในอดีต เมือผู้ปกครองไม่ทําตาม
คํามันสัญญานันผู้อยู่ภายใต้การปกครองคือขุนนางและประชาชนย่อมมีสิทธิที
จะเรียกทวงให้ผู้ปกครองปฏิบัติตามสัญญาได้

6. แนวคิดรัฐธรรมนูญนิยมในสมัยกลาง
** ปรัชญากฎหมายธรรมชาติ (Natural law)
• เซนต์ออกุสติน (Saint Augustin) ซึงเขียนหนังสือชือ "นครของพระเป็น
เจ้า"
• เซนต์โทมัส อไควนัส นครเป็นผลมาจากธรรมชาติ
• โกรติอุสเชือว่ากฎหมายธรรมชาติมีโครงสร้างทีมีลักษณะอิสระไม่จําต้องอาศัยข้อ
อ้างอิงในทางศาสนา

7. แนวคิดรัฐธรรมนูญนิยมในสมัยกลาง
** ทฤษฎีประชาธิปไตยเสรีนิยม
• อันมีรากฐานแนวคิดมาจาก "สัญญาประชาคม" ทีประชาชนตกลงยินยอมสละสิทธิ
เสรีภาพทีเคยมีอยู่ตามธรรมชาติ
• "ปรัชญาว่าด้วยการแบ่งแยกการใช้อํานาจอธิปไตย"
• ประกาศเอกราชของประเทศอเมริกาปี ค.ศ. 1776 และมีการจัดทํารัฐธรรมนูญในปี
ค.ศ.1787 และการปฏิวัติใหญ่ในฝรังเศสปี ค.ศ.1789

8. หลักการทีรัฐธรรมนูญในระบบสากล
• รัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษรเป็นสัญญาประชาคมต้องให้คนทังสังคมมีส่วนร่วมในการจัดทํา
• รัฐธรรมนูญต้องคุ้มครองศักดิศรีความเป็นมนุษย์ความเสมอภาค สิทธิเสรีภาพของคนแต่ละคน
ตามคติสัญญาประชาคมของกฎหมายธรรมชาติ
• รัฐธรรมนูญจะต้องให้ความสําคัญกับการทําให้การจํากัดอํานาจของผู้ปกครองมีประสิทธิภาพ
• รัฐธรรมนูญต้องเป็นการปกครองโดยความยินยอมของผู้อยู่ใต้ปกครอง
• มีการปกครองโดยกฎหมายทีเรียกว่านิติรัฐ

9. แนวคิดรัฐธรรมนูญนิยมในสมัยใหม่
• ต้องการใช้รัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษรมาจํากัดอํานาจของผู้ปกครองและ
คุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน
• ต้องการสร้างความเป็นธรรมให้เกิดขึนในสังคมโดยคุ้มครองคนทีอ่อนแอกว่า
• ต้องการสร้างเสถียรภาพและประสิทธิภาพให้เกิดขึนในการจัดการบ้านเมือง
โดยเฉพาะระบบการเมือง

10. แนวความคิดพืนฐานของรัฐธรรมนูญนิยม
• ทฤษฎีสัญญาประชาคม
• หลักความเป็นสูงสุดของกฎหมายรัฐธรรมนูญ
• ทฤษฎีการแบ่งแยกการใช้อํานาจอธิปไตย
• หลักนิติรัฐ

11. ทฤษฎีสัญญาประชาคม
• ทุกคนต้องทําพันธะสัญญาซึงกันและกันมอบอํานาจ
สิทธิให้กับบุคคลหรือกลุ่มบุคคลในการปกครองคนใน
สังคม เพือให้สังคมสงบสุข
Thomus Hobbes
• รัฐทังหลายโดยธรรมชาติย่อมมีกฎแห่งธรรมชาติ
ปกครองอยู่ซึงผูกพันบุคคลทุกคน
John Locke
• โดยสัญญาประชาคมมนุษย์ดํารงอยู่ในทางการเมืองชัว
ชีวิต เราสามารถเคลือนไหวและมีเจตจํานงเสรีโดยมี
กฎหมายบัญญัติไว้...ทังนีเป็นไปตามธรรมชาติ
Jean Jacques
Rousseau

12. หลักความเป็นสูงสุดของกฎหมายรัฐธรรมนูญ
• หลักความเป็นสูงสุดของรัฐธรรมนูญ (Supremacy of the Constitutional) ซึง
เป็นผลของรัฐธรรมนูญในระบอบประชาธิปไตยอันเป็นกฎเกณฑ์สูงสุดในการปกครอง
ประเทศ

13. ทฤษฎีการแบ่งแยกการใช้อํานาจอธิปไตย
• มองเตสกิเออ (Montesquieu) นักปราชญ์ชาวฝรังเศส เขาได้เสนอแนวคิดในการ
แบ่งแยกการใช้อํานาจอธิปไตยออกเป็นสามอํานาจคือ อํานาจนิติบัญญัติ อํานาจบริหาร และ
อํานาจตุลาการเพือทําให้เกิดดุลยภาพของอํานาจไม่ให้มีการผูกขาดอํานาจอยู่ทีองค์กรใดองค์กร
หนึงหรือบุคคลใดบุคคลหนึง

14. หลักนิติรัฐ
• กาเร เดอ มัลแบร์ ( R. Carre de Malberg) ซึงได้กล่าวไว้ว่าหลักนิติรัฐเป็นหลักทีรัฐ
ต้องยอมตนอยู่ใต้ระบบกฎหมายในความสัมพันธ์กับปัจเจกชนและคุ้มครองสถานะของปัจเจก
ชน โดยรัฐต้องยอมตนอยู่ใต้กฎเกณฑ์สองนัยคือ การกําหนดสิทธิและเสรีภาพของประชาชน
และการกําหนดวิธีการและมาตราการซึงรัฐสามารถใช้เพือบรรลุวัตถุประสงค์

15. หลักนิติรัฐ
• กฎหมายของบ้านเมืองย่อมมีความสําคัญยิงใหญ่และเด็ดขาดกว่าอํานาจอืน
• บุคคลทุกคนย่อมอยู่ภายใต้กฎหมายบ้านเมือง
• กฎหมายรัฐธรรมนูญเป็นเพียงการรองรับสิทธิของมนุษย์ตามทีศาลได้รับรองและ
บังคับบัญชาให้เท่านัน

16. แนวคิดอํานาจอธิปไตย
• การใช้อํานาจอธิปไตยโดยนิตินัย (De Jure Sovereignty) ซึงหมายความถึง สิทธิแห่ง
อํานาจตามกฎหมายทีจะกระทําการอย่างหนึงอย่างใด
• การใช้อํานาจอธิปไตยโดยพฤตินัย (De Facto Sovereignty) ซึงก็หมายถึง
ความสามารถในทางข้อเท็จจริงทีจะกระทําการเช่นนัน

17. แนวคิดอํานาจอธิปไตย
• แนวคิดทฤษฎีว่าด้วยอํานาจสูงสุดเป็นของพระผู้เป็นเจ้า ของสันตะปาปา ของ
กษัตริย์
• แนวคิดทฤษฎีว่าด้วยอํานาจอธิปไตยเป็นของประชาชน
• แนวคิดทฤษฎีว่าด้วยอํานาจอธิปไตยเป็นของชาติ

22. แนวคิดทฤษฎีว่าด้วยอํานาจอธิปไตยเป็นของชาติ
• การออกเสียงเลือกตังเป็นหน้าที ซึงประชาชนต้องปฏิบัติตาม
• ผู้แทนแต่ละคนไม่ได้เป็นผู้แทนของประชาชน
• ประชาชนไม่มีส่วนร่วมทางกฎหมายกับการเมือง

23. ทฤษฎีการแบ่งแยกอํานาจ

24. สรุป
แนวคิดรัฐธรรมนูญนิยม (Constitutionalism) คือ แนวความคิดทีจะใช้
รัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษรให้เป็นเครืองมือในการกําหนดรูปแบบการปกครองและกําหนด
กลไกอันเป็นโครงสร้างพืนฐาน (Infra-structure) ในการจัดองค์กรบริหารรัฐ ซึงการใช้
รัฐธรรมนูญในลักษณะสัญญาประชาคมเป็นเครืองมือในการจัดองค์กรบริหารของรัฐสมัยใหม่
นันมีวัตถุประสงค์ในการจํากัดอํานาจผู้ปกครองและคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน ซึงเป็น
วัตถุประสงค์อันเกิดขึนเป็นลําดับแรกและคงอยู่จนปัจจุบันนี และวัตถุประสงค์ในการสร้าง
เสถียรภาพและประสิทธิภาพให้กับรัฐบาลในระบบการเมือง ซึงวัตถุประสงค์ข้อนีต้องการใช้
รัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษรเป็นกลไกทีจะทําให้รัฐบาลบริหารบ้านเมืองให้เป็นไปโดยเรียบร้อย
ต่อเนืองและแก้ไขปัญหาทีเกิดขึนในสังคมได้และวัตถุประสงค์ประการสุดท้ายคือเพือสร้างความ
เป็นธรรมให้เกิดขึนในสังคม