C’eshte mjedisi? Mjedisi është burimi kryesor i jetës në Tokë dhe për këtë arsye duhet ruajtur dhe përdorur me kujdes. Mjedisi sot përdoret në mënyrë të pabarabartë në vende të ndryshme të botës dhe kërcënohet nga faktorë të shumtë. Mbrojtja e tij është një domosdoshmëri jo vetëm për brezat e sotëm, por edhe për brezat e ardhshëm. Mjedisi apo ambienti, është tërësia e rrethanave përreth një organizmi ose shume organizmave, kombinimin I kushteve atmosferike me jeten e gjallesave, zhvillimin, dhe mbijetesën e organizmave. Mjedisi mund te perkufizohet edhe si teresia e elementeve biotike dhe abiotike ne Toke. Lidhja e njeriut me natyren Lidhjet e njeriut me natyren jane mijeravjecare, dhe se fundi roli i mjedisit ne jeten e individit eshte me teper i karakerit ekonomiko-social, se sa i karakterit fizik qe ka qene shekuj me pare. Mjedisi dhe burimet natyrore jane aspekte shume te rendesishme per paqen, pasi kur burimet natyrore behen te pamjaftueshme atehere ne luftojme per to.Dhe kjo lloj lufte per te kompensuar pamjaftueshmerine ekonomiko-sociale te mjedisit ka dy rruge: grabitjen me force te pasurive natyrore te te tjereve dhe shtimin ne menyre te natyrshme te tyre, ne ato raste kur eshte e mundur nje gje e tille. Shtimi i gjelberimit nepermjet mbjelljeve te reja dhe ruajtja e gjendjes natyrore te vendeve turistike jane nje aspekt i shtimit ne menyre te natyrshme te pasurive natyrore dhe permiresimit te klimes mjedisore ne pergjithesi. Por, edhe lufta per te grabitur pasurite e te tjereve mund te konsiderohet nje veprim jo dhe aq cnjerezor sa shkaterrimi dhe shperfillja brutale e avantazheve mjedisore qe te ka falur natyra. Por ne kohet e sotshme njerzit nuk dine ta mirembajne mjedisin.Njeriu duhet te jetoje ne mjedis te paster e jo te ndotur nga mbeturinat.Ne mjedis ajri eshte kryesor dhe nese ai eshte i ndotur nuk e kemi shendetin e mire.
C’eshte mjedisi? Mjedisi është burimi kryesor i jetës në Tokë dhe për këtë arsye duhet ruajtur dhe përdorur me kujdes. Mjedisi sot përdoret në mënyrë të pabarabartë në vende të ndryshme të botës dhe kërcënohet nga faktorë të shumtë. Mbrojtja e tij është një domosdoshmëri jo vetëm për brezat e sotëm, por edhe për brezat e ardhshëm. Mjedisi apo ambienti, është tërësia e rrethanave përreth një organizmi ose shume organizmave, kombinimin I kushteve atmosferike me jeten e gjallesave, zhvillimin, dhe mbijetesën e organizmave. Mjedisi mund te perkufizohet edhe si teresia e elementeve biotike dhe abiotike ne Toke. Lidhja e njeriut me natyren Lidhjet e njeriut me natyren jane mijeravjecare, dhe se fundi roli i mjedisit ne jeten e individit eshte me teper i karakerit ekonomiko-social, se sa i karakterit fizik qe ka qene shekuj me pare. Mjedisi dhe burimet natyrore jane aspekte shume te rendesishme per paqen, pasi kur burimet natyrore behen te pamjaftueshme atehere ne luftojme per to.Dhe kjo lloj lufte per te kompensuar pamjaftueshmerine ekonomiko-sociale te mjedisit ka dy rruge: grabitjen me force te pasurive natyrore te te tjereve dhe shtimin ne menyre te natyrshme te tyre, ne ato raste kur eshte e mundur nje gje e tille. Shtimi i gjelberimit nepermjet mbjelljeve te reja dhe ruajtja e gjendjes natyrore te vendeve turistike jane nje aspekt i shtimit ne menyre te natyrshme te pasurive natyrore dhe permiresimit te klimes mjedisore ne pergjithesi. Por, edhe lufta per te grabitur pasurite e te tjereve mund te konsiderohet nje veprim jo dhe aq cnjerezor sa shkaterrimi dhe shperfillja brutale e avantazheve mjedisore qe te ka falur natyra. Por ne kohet e sotshme njerzit nuk dine ta mirembajne mjedisin.Njeriu duhet te jetoje ne mjedis te paster e jo te ndotur nga mbeturinat.Ne mjedis ajri eshte kryesor dhe nese ai eshte i ndotur nuk e kemi shendetin e mire.
CILAT JANË PROBLEMET ?
Ajri, toka, ujërat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, ujërat nëntokësore dhe gjithçka ku jeton dhe ndikon tek njeriu përbëjnë mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullshëm ekonomik i botës e civilizimi i saj, krahas progresit të madh që kanë sjellë, kanë ndërhyrë edhe në dëmtimin, ku më shumë e ku më pak, të mjedisit tonë rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i botës së gjallë, është shumë i ndotur me produkte e mbeturina të shumëllojshme, ndër to vendin kryesorë e zënë mbetjet kimike apo siç i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.Të gjitha këto dëmtojnë e shkatërrojnë pa dallim bimët, kafshët edhe vetë njeriun.Natyrë me anë të proceseve dekompozuese që shkaktoheshin ose përshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tokësore, diellore etj, bëjnë të mundur eliminimin e këtyre mbeturina ndotëse. Sot vihet re gjithmonë e më shumë përdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime të tilla pretendon të rrisi pjellorinë e tokës. Por bima nuk thith të gjithën.Një pjese e mirë që mbetet e paasimiluar, me anë të ujit të reshjeve apo vaditjeve depërton në brendësi të tokës dhe ndot ujërat nëntokësore, ato të burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, dëmtojnë rëndë mjedisin rrethues, dëmtojnë rëndë shëndetin e vetë fajtorit i cili është njeriu.
SI TË VEPROJMË PËR TA NDALUAR ? Shumë njerëz ankohen për të ndaluar këtë “rrëmujë“ që është bërë në rruzullin tokësor ,por nuk iu intereson . Një gjë është shumë e qartë. Natyra ndotet shumë lehtë, por pastrohet me shumë vështirësi.Njerëzit duhen të ndërgjegjësohen, duhet të apelojnë për të mbajtur pastër ambientin e tyre. Detyra parësore e tij është mënjanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit është obligim njerëzor për të evituar katastrofat ekologjike. Jo vetëm nëShqipëri , por dhe në vende të tjera të botës duhen të vendosen sa më shumë tabela ku të tregojnë : “ Një veprim i gabuar , një rrezik i madh për jetën “. Por shumë t domosdoshme janë edhe koshat ku njerëzit të hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen vënd e pa vënd . Pra , njeriu duhet të jetojë në harmoni me natyrën, duhet të kujdeset për atë, dhe të shfrytëzojë me efikasitet të mirat e saj, përndryshe natyra e ndëshkon atë dhe brezat që do të vijnë.
Ngrohja globale i referohet rritjes së temperaturës në planetin Tokë në një periudhë të caktuar. Një tjetër kuptim i ngrohjes globale është ai i një hipoteze sipas të cilës ngrohja e Tokës vjen si pasojë e përdorimit nga njeriu të lëndëve fosile.
Ndryshimet klimatike në Tokë kanë ndodhur me cikle të caktuara gjatë gjithë historisë së planetit, përfshirë ardhjen dhe largimin e akullnajave në epokat e akullta përkatëse.
CILAT JANË PROBLEMET ?
Ajri, toka, ujërat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, ujërat nëntokësore dhe gjithçka ku jeton dhe ndikon tek njeriu përbëjnë mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullshëm ekonomik i botës e civilizimi i saj, krahas progresit të madh që kanë sjellë, kanë ndërhyrë edhe në dëmtimin, ku më shumë e ku më pak, të mjedisit tonë rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i botës së gjallë, është shumë i ndotur me produkte e mbeturina të shumëllojshme, ndër to vendin kryesorë e zënë mbetjet kimike apo siç i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.Të gjitha këto dëmtojnë e shkatërrojnë pa dallim bimët, kafshët edhe vetë njeriun.Natyrë me anë të proceseve dekompozuese që shkaktoheshin ose përshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tokësore, diellore etj, bëjnë të mundur eliminimin e këtyre mbeturina ndotëse. Sot vihet re gjithmonë e më shumë përdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime të tilla pretendon të rrisi pjellorinë e tokës. Por bima nuk thith të gjithën.Një pjese e mirë që mbetet e paasimiluar, me anë të ujit të reshjeve apo vaditjeve depërton në brendësi të tokës dhe ndot ujërat nëntokësore, ato të burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, dëmtojnë rëndë mjedisin rrethues, dëmtojnë rëndë shëndetin e vetë fajtorit i cili është njeriu.
SI TË VEPROJMË PËR TA NDALUAR ? Shumë njerëz ankohen për të ndaluar këtë “rrëmujë“ që është bërë në rruzullin tokësor ,por nuk iu intereson . Një gjë është shumë e qartë. Natyra ndotet shumë lehtë, por pastrohet me shumë vështirësi.Njerëzit duhen të ndërgjegjësohen, duhet të apelojnë për të mbajtur pastër ambientin e tyre. Detyra parësore e tij është mënjanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit është obligim njerëzor për të evituar katastrofat ekologjike. Jo vetëm nëShqipëri , por dhe në vende të tjera të botës duhen të vendosen sa më shumë tabela ku të tregojnë : “ Një veprim i gabuar , një rrezik i madh për jetën “. Por shumë t domosdoshme janë edhe koshat ku njerëzit të hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen vënd e pa vënd . Pra , njeriu duhet të jetojë në harmoni me natyrën, duhet të kujdeset për atë, dhe të shfrytëzojë me efikasitet të mirat e saj, përndryshe natyra e ndëshkon atë dhe brezat që do të vijnë.
Ngrohja globale i referohet rritjes së temperaturës në planetin Tokë në një periudhë të caktuar. Një tjetër kuptim i ngrohjes globale është ai i një hipoteze sipas të cilës ngrohja e Tokës vjen si pasojë e përdorimit nga njeriu të lëndëve fosile.
Ndryshimet klimatike në Tokë kanë ndodhur me cikle të caktuara gjatë gjithë historisë së planetit, përfshirë ardhjen dhe largimin e akullnajave në epokat e akullta përkatëse.
1. •TEMA:”Perdorimi I kripes dhe sodes nejeten e
perditshme”
•Cila eshte rendesia e kripes dhe sodes”
•Cilat jane demet qe ato shkaktojne?
•Per se sherbejne kripa dhe soda?
•Pranoi:Anila Hani Punoi:Xhesiona Pera XI-9
2. Kripa është lëndë e bardhë dhe e fortë në trajtë kokrrizash
të vogla të kristalta, e tretshme nëuje, me shije të njelmët,
që nxirret nga uji I detit (nëpër kripore) a nga toka (në
miniera) dhe që përdoret në gjelle ose u hidhet ushqimeve
për t'i ruajtur për një kohë të gjatë. Në kimi kripa njihet si
përbërje kimike e formuar nga zëvendësimi i plotë a i
pjesshëm i hidrogjenit të një acidi me metal e me njëvlerës
të tij. Në mjekësi kripa njihet si lëndë e bardhë dhe e
kristaltë që pihet për të dalë jashtë kur jemi kaps, sulfati i
magnezit.
3. Mungesa e konsumit të kripës në organizëm shton shkallën e vdekshmërisë nga sëmundjet e
zemrës për 56%. Sasia më e madhe e konsumimit të kripës nuk paraqet rrezik për zhvillimin e
shtypjes së lartë të gjakut.
Sipas një hulumtimi, ku kishin marrë pjesë 3681 vullnetarë, të moshës 60 vjeçe dhe më të rinj,
që ishte kryer në universitetin Loven në Belgjikë, moskonsumi i duhur i sasisë së kripës shton
gjasat për të vdekur, si pasojë e sulmit në zemër dhe në tru. Njerëzit që konsumojnë ushqimin
më me pak kripë janë më të rrezikuar nga vdekja për 56% në krahasim me ata persona që
ushqimin e kishin konsumuar më tepër kripë. Sipas studiuesit, Jan Stasen, kripa nuk shton
rrezikun për shtypje të lartë të gjakut. Në hulumtim, i cili kishte zgjatur për tetë vite rresht,
kishin ndodhur 50 raste të vdekjeve tek ata persona që e kishin konsumuar shumë pak kripën,
24 raste të tjera tek ata me konsum mesatar të kripës, si dhe dhjetë raste tek ata persona që
në krahasim me dy grupet e para kishin konsumuar sasi më të lartë të kripës. Edhe pse nuk
kishin shpjegim për rezultatet, hulumtuesit spekulojnë se sasia e ulët e kripës në trup shkakton
stres në sistemin nervor, zvogëlon ndjeshmërinë ndaj insulinës dhe ndikojnë tek hormonet të
cilat kontrollojnë shtypjen e gjakut dhe absorbimin e natriumit
4. Pse kripe himalaje dhe jo kripe deti ?
Te dyja kane te njejten perberje ndersa
kripa himalaje eshte e kristalizuar nga
prasioni dhe ka nje strukture qe mbahet
nga lidhje elektrike pra ka energji,
vibrazion, dhe memorje, e cila kur
shkrihet ne uje i kalon organizmit tone qe
ka aq shume nevoje . Kjo kripe eshte
kristalizuar miliona vjet me pare kur ujrat
e detit nuk ishin te ndotura sic jane sot.
Kripa e detit nuk ka strukture kristaline
elektrike si rrjedhim ska energji por ka te
gjith elementet kimik pra 84 e bashke me
to ka edhe shum element metalik e
pislliqe te ndryshme nga industrite qe
derdhin mbeturinat ne det . Keto element
thithen bashke me kripen dhe provokojne
semundje te ndryshme ne org sidomos ne
tru.
5. Kripa e tepërt më e rrezikshme se duhani
Italianët e konsumojnë ushqimin me tepër kripë, kjo për faktin se 9 në 10
persona çdo ditë në ushqimin e tyre, krahas sasisë së kripës së hedhur në
fillim vijojnë ti shtojnë më tepër nga normalja.
Këtë fakt e vërtetojnë të dhënat e publikuara nga zyra e konsumatorit në Itali,
në pjesën për konsumin e kripës dhe efektet e saj.
Sipas kësaj shoqate thuhet se me një lugë kripë me pak në ditë, mund të
evitohen 67 mijë raste infarkti në vit, dhe 40 mijë raste hipertensioni, të cilat
kripa i stimulon së tepërmi.
Sakaq sasia e tepërt e kripës e përdorur në ushqim do të provokonte raste
më të shumta infarkti se ato që shkaktohen nga pirja e duhanit.
6. Edhe pse duhet shmangur sasia e tepruar e kripës (më shumë se 6 gramë
në ditë), për shkak të ndikimit të dëmshëm në shëndet, shkencëtarët
amerikanë zbulojnë se kjo mëlmesë ndikon si antidepresiv natyral.
Sipas hulumtimeve, mungesa e kripës te kafshët mund të çojë madje edhe
deri te simptoma e deprimimit, kështu që studimet e bëra te minjtë
sugjerojnë se për gëzim, megjithatë, nevojitet pak kripë.
Shkencëtarët gjithashtu kanë gjetur dëshmitë për zhvillimin e varshmërisë
në kripë, gjë e cila shpjegon pse shumë njerëz vazhdojnë të kripin ushqimin
jashtë mase, pavarësisht tërheqjes së vërejtjes lidhur me ndikimin e kripës
në rritjen e tensionit të gjakut si dhe rritjen e rrezikut nga sulmi në zemër
dhe në kokë.
7. Ja disa keshilla per perdorimin e saj:
1.Eshte e ditur qe lufton e pastron parazitet nga frutat dhe zarzavatet. Mjafton 1 luge sode buke
e tretur ne uje e me pas i shplajme mire.
2. Mjafton 1/2 gote sode ne frigorifer, per te hequr ererat.
3. Lufton kriprat e depozituara te ujit ne lavatrice dhe lavastovilje, gjate procesit lares, 1 luge me
ilacin lares.
4. Ndihmon tretjen e ushqimit. Tresim 1 maje luge ne uje dhe e pijme.
5. Zbut dhe shplodh kembet. Tresim ne uje te vaket 2 luge sode per cdo lt uje.
6. Zbardh dhe heq njollat nga dhembet e perdorur mbi furcen larese por nuk keshillohet
perdorimi i perhershem.
7. Per pastrimin e tapeteve, i hedhur mbi to dhe pas 8 oreve i shkundim e kalojme fshesen me
korrent.
8. Per te pasur nje larje me me rezultat te rrobave te bardha, duke i shtuar pluhurit lares 1 luge
sode.
9. Me nje cope ku kemi hedhur sode, ferkojme orendite e argjendta. Pastrimi i garantuar….
8. Soda e bukes eshte nje perberes me formulen NaCO3. Ajo jepet si keshille nga
shume mjeke per efektet e saja kurative, madje perdoret edhe si alternative per
disa medikamente. Megjithate soda e bukes mund te shkaktoje efekte anesore
shume serioze nese nuk perdoret ne menyre korrekte.
Antiacid
1. Menyra me e zakoneshme e perdorimit te sodes se bukes eshte si antiacid.
Soda e bukes eshte bazike kur tretet ne uje. Ky solucion mund te perdoret ne
rastet kur keni djegie stomaku. Nuk eshte e keshillueshme qe perdorni sode
buke kur e keni stomakun plot, ose nese nuk jeni tolerante ndaj natriumit.
Sigurohuni qe pluhuri te jete tretur plotesisht perpara se te pini. Konsultohuni me
mjekun tuaj nese jeni duke marre medikamente te tjera pasi soda e bukes mund
te bashkeveproje me keto medikamente.
Acidoza
2. Kur nja pacient e ka gjakun shume acid atehere ai vuan nga acidoza. Soda e
bukes ne tretesire mund te jepet ne rruge intravenale per te trajtuar kete
problem. Kjo normalisht behet neper spitale, ku nje qese me kete tretesire
injektohet ne gjakun e pacientit. Kjo duhet bere gjithmone nga staf i kualifikuar
mjeksor.
9. 3. Studimet e kane treguar se trajtimet kunder ketij fenomeni, jane
me te suksesshme nese epinefrina kombinohet me bikarbonat
sodiumi.
Lekura
4. Perdorimi i sodes se bukes pas djegies nga dielli dihet se
qeteson. Ne nje vaske me uje te ngrohte hidhni nje filxhan me sode
buke dhe shtrihuni. Sigurohuni qe pas larjes ne vaske te shpelani
cdo mbetje te sodes se bukes.
Kujdes
5. Soda e bukes eshte nje kripe dhe njerezit qe kane probleme te
presionit te gjakut ose probleme me veshkat duhet te konsultohen
me nje mjek fillimisht. Gjithashtu soda e bukes e kombinuar me
acidin e stomakun krijon gas duke dhene enjtje te stomakut.
10. Tretja
Një nga përdorimet tipike të bikarbonatit të
natriumit është ai i favorizimit të tretjes së
ushqimit. Në këto raste është më mirë që të
mos tretet në ujë. Mirë është të hidhet në një
lëng portokalli apo limoni. Megjithatë, i mirë
është edhe përdorimi në një gotë me ujë ku
mund të shtohen disa pika lëng limoni.
11. Dhëmbët
Mund ta përdorini në vend të pastës së dhëmbëve duke
e hedhur në furçën që më parë e keni lagur. Dhëmbët
do të jenë të bardhë dhe të mbrojtur, njësoj sikur të jenë
larë me pastën tuaj të përditshme. Bikarbonati largon
aciditetin e ushqimeve nga goja dhe formon një shtresë
mbrojtëse në zmaltin e dhëmbëve. Por sipas mjekëve,
kjo lloj mënyre nuk duhet aplikuar më shumë se dy ose
tri herë në javë, sepse rrezikon të prishë zmaltin e
dhëmbëve.
12.
Mbrëmjeve kur këmbët janë të ënjtura dhe të lodhura
“masazhet” me përdorimin e bikarbonatit të natriumit janë
shumë të këshillueshme. Mjafton të shtoni në ujë 2 lugë sodë
për çdo litër ujë dhe t’i mbani këmbët në të për dhjetë minuta.
Nëse keni probleme me kallot përgatisni një përzierje me sodë
dhe ujë dhe vendoseni mbi kallo. Në këtë mënyrë shërben si
një “skrub” për eliminimin e qelizave të vdekura, duke u
dhuruar këmbëve butësi.
13. Kush vuan nga myku e di mirë, që kruajtja në disa raste
bëhet thuajse e padurueshme. Shumë gjinekologë
këshillojnë të lahen pjesët intime me ujë dhe sodë për
të larguar djegien.
Ndërkaq, bikarbonati synon të ristabilizojë pehazhin e
mukozës vaginale. Është e mjaftueshme një lugë sodë
në një litër ujë të ftohtë.
14. Dihet që sot në treg ekzistojnë shumë produkte për pastrimin e shtëpisë. Të gjithëve na jepet
mundësia të zgjedhim mes detergjenteve specifike, ekologjike, ekonomike, me emër firme të njohur
apo jo. Në të vërtetë, kur bëhet fjalë për pastrimin e shtëpisë, duhet të kujtojmë se “mjetet” më të mira
për t’u përdorur janë ato të dikurshme, kur nëpër shtëpi gjeje vetëm produkte të thjeshta e natyrale.
Bikarbonati i natriumit (soda) është njëra prej tyre (bashkë me limonin, vajin dhe uthullën). Derivat i
acidit karbonik, ajo njihet si një pastruese e fuqishme. Është në gjendje të neutralizojë substancat
alkaline dhe ato acide. Kjo e bën atë një deodorant natyral, që mund të përdoret shumë mirë për të
luftuar bakteret. Për më tepër është shumë ekonomike dhe në shtëpi mund të përdoret për mënyra të
ndryshme: - për pastrimin e tapeteve: shpërndajeni në mënyrë uniforme mbi tapet, lëreni për 24 orë
dhe pastaj pastrojeni me fshesë me korrent.
- për pastrimin e tenxhereve dhe pjatave shumë të ndotura: për të larguar yndyrën e vështirë shtojini
një lugë bikarbonat natriumi dozës normale të ilaçit të enëve për lavastoviljen
-për pastrimin e çelikut dhe porcelanit: duke mos qenë gërryes arrin të heqë në mënyrë të shkëlqyer
formacionet gëlqerore dhe njollat, për shembull nga lavamani i kuzhinës.
-për larjen e rrobave: shtoni një lugë sodë në çdo larje në lavatriçe në mënyrë që të ndalet krijimi i
formacioneve gëlqerore te rrobat. Në këtë mënyrë, rrobat me ngjyrë i ruajnë ato, ndërsa të bardhat
nuk bëhen gri.
- për pastërtinë e frigoriferit: përgatisni një solucion me ujë të ngrohet dhe sodë (2 ose tri lugë për një
litër ujë) dhe fshijeni frigoriferin me një leckë. Nuk ka nevojë për shpëlarje. Mund të përdoret edhe në
vazon e luleve të freskëta e të sapokëputura, për të “jetuar” më gjatë.