Presentación realizada por Diego Cangas, 1º BACH A do IES Pintor Colmeiro

1. Do esplendor medieval á
decadencia dos Séculos Escuros
DIEGO CANGAS COSTA

2. Guión
 Introdución
 A Sociedade Galega na Idade Media I,II
 A Era Compostelá I,II
 A Decadencia Socioeconómica I,II,III
 A Minorización do Galego
 O comezo dos Séculos Escuros
 Conclusión
 Bibliografía

3. Introdución
 Nesta presentación analizaremos as distintas etapas da sociedade Galega e
a lingua na Idade Media. Determinaremos tamén as causas da transición
que sufrimos dende o esplendor medieval ou Era Compostelá ata os
Séculos Escuros.

4. A sociedade galega na Idade Media
 Abrangue dende o S.V ata o XV.
 A economía basease no sector agrícola e mariñeiro, complementada pola
actividade artesanal e comercial concentrada nos burgos.
 Sociedade estamental onde a nobreza e clero detentan todo o poder, os
campesiños moran no campo e a burguesía comercial e artesanal se
concentra na urbe.
 Os señores perden paulatinamente poder, mentres os monarcas o gañan.
 Galiza funciona en ocasións como reino independente ao integrarse no
reino asturleones e no castelán posteriormente.

5. A sociedade galega na Idade Media II
 A ideoloxía e case absolutamente católica. A Igrexa persegue as disidencias
e intenta controlar toda práctica social.
 Existe unha gran discriminación ao conxunto feminino, incluso amparada
pola lei nas partidas de Afonso X, e tamén aos leprosos, prostitutas,
herexes, homosexuais e xudeus.

6. A Era Compostelá
 É a etapa do esplendor galego comprendida entre o século XII e XIII.
Fenómenos que a propician:
 A paz relativa debido ao cese das guerras contra os árabes, que da
lugar ao aumento de poboación, mellora de condicións de
subsistencia, florecemento do comercio...
 As melloras na agricultura que da lugar aos excedentes agrarios, que
ao comercializase xeraban riqueza nas urbes e alimentaba á poboación
en crecemento
 O crecemento das urbes e da burguesía xera fortes tensións cos nobres
que desembocan nas Revolucións Irmandiñas.

7. A Era Compostelá II
 O ascenso da dignidade da cidade de Santiago, conseguido por Diego
Xelmírez, que promoveu a peregrinación aos restos do Apóstolo Santiago
mediante o Camiño de Santiago, por onde entrou riqueza tanto a nivel
material como cultural.
 O papel destacado que posúe a nobreza galega na corte asturleonesa e
castelá.
 Nace grazas ao esplendor a arte románica, espallada ao longo da ruta
xacobea e a lírica trobadoresca galego-portuguesa.
 O galego acada aquí o seu período de máximo prestixio e atópase plena
normalidade.

8. A decadencia socioeconómica
 Comeza a mediados do século XIII e ven dada polos seguintes factores:
 A independencia de Portugal no 1121, o que provoca un debilitamento
do peso político de Galiza limitando a expansión cara o sur e perde a
súa posición central.
 A unificación das coroas noroccidentais a partir do 1230, que provoca
o desprazamento do poder cara o leste peninsular.
 O estancamento económico, que da paso a unha crise social. É
provocada pola presión demográfica no agro, que da lugar a divisións
excesivas das terras e cultivo doutras de inferior calidade entón a
produción cae. E tamén se atopa a Peste Negra que da lugar a unha
catástrofe demográfica.

9. A decadencia socioeconómica II
 As Guerras de Sucesión, nas que a nobreza galega apoia no século XIV a
Pedro I fronte a Henrique de Trastámara, o cal vence. Desta maneira
entrou en Galiza aristocracia castelá acompañada da súa corte.
 Posteriormente, no 1474, unha parte apoia a dona Xoana e outros por
Isabel, quen ao final venceu. Ao acabar as tropas dos Reis Católicos
ocuparon Galiza e someteron á nobreza. Tamén entraron membros da
clase dirixente castelá de novo.
 Tamén estalan as Revoltas Irmandiñas no 1441 coa vontade de tomar
Santiago polo ferrolán Roi Xordo, que fracasa. O clima do século XV é moi
violento. Dadas as condicións rexorden

10. A decadencia socioeconómica III
 Tamén estalan as Revoltas Irmandiñas no 1441 coa vontade de tomar Santiago polo ferrolán
Roi Xordo, que fracasa.
 O clima da segunda metade do século XV é xeralmente violento e rexorden as Irmandades na
cidade dirixidas por burgueses e compostas por campesiños, fidalgos e señores.
 Consideran á nobreza causante da delincuencia e da situación de inxustiza que vivía o reino.
Os castelos e fortalezas convértense nos obxectivos da ira dos irmandiños.
 Chegan a controlar o país e intentan restablecer a paz social e seguridade en colaboración cos
concellos. Pese a isto o rei firma un acordo coa nobreza anula o poder e a ofensiva nobiliaria
comeza no 1469 para recibir o golpe definitivo en Santiago, na batalla da Almáciga.

11. A minorización do Galego
 O momento no que o galego comezou a súa etapa de minorización foi a
mediados do S. XIII.
 Fernando III comeza a dirixir a documentación a Galiza en castelán.
 Posteriormente Afonso X consolida a lingua castelá como lingua oficial de
relacións con Santiago de Compostela.
 Tamén é determinante a entrada de aristocracia castelá nas guerras de
sucesión e as súas cortes, que traen o seu propio idioma. Desta maneira a
nobreza galega acaba utilizando o galego unicamente para relacións locais
e co pobo.

12. O comezo dos Séculos Escuros
 Dadas as condicións o galego comeza a ser visto como lingua de uso
coloquial e de certa maneira comezan aquí os prexuízos.
 Isto leva consigo a decadencia do esplendor artístico conseguido e a
produción literaria pasa a ser nula.
 Os galegos comezan a ser discriminados ao ser derrotados nas Revoltas
Irmandiñas e pasan a ser vistos como “escravos” ou persoas dunha clase
inferior. Isto contribúe ao abandono do galego en moitos ámbitos pola
vergonza que senten fronte a estes acosos sociais.

13. Conclusión
 Conclúo entón que as causas da transición do punto de máis esplendor da
historia galega a case todos os niveis ata o punto máis baixo ou negro son
as mencionadas na decadencia socioeconómica de Galicia comezada no
século XIII. Este proceso decadente tamén orixina a minorización do
galego e moitos dos prexuízos que aínda perviven hoxe en día.

14. Bibliografía
 Loia
 Wikipedia
 España Fascinante
 Lingua galega e literatura 1º Bach. LOMCE de Baia edicións.