ponolohiya

1. EDFL 1

2. PONOLOHIYA
Makaagham na pag-aaral ng
mga tunog ng wika
Tinatawag ding palatunugan

4. 1. Ponemang Segmental
2. Ponemang Suprasegmental

5. PONEMANG SEGMENTAL
Ito ang mga tunog na ginagamitan ng mga
katumbas na letra upang mabasa at
mabigkas.
 Katinig
-Paraan ng Artikulasyon
-Punto ng Artikulasyon
 Patinig
 Diptonggo
 Ponemang Malayang Nagpapalitan
 Pares Minimal
 Kambal-katinig

6. 1. Ponemang katinig - binubuo ng 16 na
ponema
/b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, w , y, ˀ/
/ ˀ / -pasara/impit na tunog o saglit na pagpigil sa
hangin
/ ŋ / - kumakatawan sa titik na /ng /

7. - 1. Ponemang katinig
Paraan ng Artikulasyon- Inilalarawan kung paanong ang
hininga ay lumalabas sa bibig o sa ilong sa pagbigkas
(pailong, pasara, pasutsot, pagilid, pakatal)
Punto ng Artikulasyon- Ipinapakita kung saang bahagi ng
bibig nangyayari ang pagbigkas, (panlabi, pangngipin,
panggilagid, palatal, velar, panlabi-pangngipin)

8. 2. Ponemang patinig - binubuo ng 5 ponema
/a, e, i, o, u/

9. DIPTONGGO-tumutukoy ito sa
pinagsamang tunog ng isang patinig
/a,e,i,o,u / at tunog ng isang
malapatinig /w, y/ sa iisang pantig.
(aw, iw, ay
, ey
,iy
,oy
,uy)
Hal.Araw,ayaw,baboy, aliw ,sisiw ,kahoy, tuloy, sawsaw,
kasuy, bahay, kulay,beywang,kami‘y

10. KLASTER
magkasamang tunog ng dalawang
ponemang katinig sa iisang pantig;
matatagpuan ito sA-inisyal, sentral,
pinal
Hal. Blusa, kwento, traysikel,intriga
isport

11. PARES MINIMAL - pares ng salita na
magkatulad sa bigkas maliban sa isang ponema
na matatagpuan sa parehong kaligiran na siyang
pinagkaiba ng kanilang kahulugan.
siyang pinagkaiba ng kanilang kahulugan.
Hal. Pala-bala ; hari- pari; tali-bali

12. PONEMANGMALA
Y
ANGNAGP
AP
ALIT
AN- pares ng
salitang nagtataglay ng magkaibang ponemang
matatagpuan sa magkatulad na posisyon na
hindi nagbabago ang kahulugan.
HALIMBAWA
babai
lalaki
- babae
- lalake
madumi- marumi
guru- guro

13. Walang ponemikong simbolong katawanin
-pantulong sa ponemang segmental na siyang
dahilan kung bakit higit na nagiging mabisa ang
paggamit ng ponemang segmental sa ating
pakikipagtalastasan.
SUPRASEGMENT
AL
TONO
HABA O DIIN
ANTALA
INTONASYON

14. SUPRASEGMENT
AL
1.TONO- Ito ay ginagamit upang tukuyin ang
emosyon o tindi ng damdaming nakabalot sa
pahayag ng isang tagapagsalita. Dito lubusang
malalaman ang kahulugan ng pahayag na
kanyang gustong sabihin.

15. SUPRASEGMENT
AL
2. HABA O DIIN- Ito ay ang bigat ng pagbigkas
ng pantig na maaaring makapag-iba sa kahulugan ng
mga salita maging ang mga ito man ay magkapareho
ng baybay

16. SUPRASEGMENT
AL
3. ANTALA- Tumutukoy sa saglit na pagtigil ng
pagsasalita upang higit na maging malinaw ang
mensaheng ipinahahayag.

17. SUPRASEGMENT
AL
4.INTONASYON- Ito ay ang pagbaba at pagtaas
sa bigkas o intonasyon ng pantig.
Halimbawa:
 Kumain ka na.
 Kumain ka na?
 Kumain ka na!