نظریه منش و میدان پیر بوردیو Pierre Bourdieu

1. ‫میدان‬ ‫و‬ ‫منش‬ ‫نظریه‬
‫بوردیو‬ ‫پیر‬ ‫های‬‫اندیشه‬(1930-2002)
PIERRE BOURDIEU

2. ‫نامه‬‫زندگی‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫دينگيون‬ ‫در‬ ‫بورديو‬1930‫پدرش‬ ‫و‬ ‫نسق‬ ‫صاحب‬ ‫پدربزرگش‬ ‫كه‬ ‫جايي‬ ،‫شد‬ ‫متولد‬
‫بود‬ ‫پستچي‬.
‫ك‬ ‫كار‬ ‫معلم‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫يكسال‬ ‫مدرك‬ ‫ازاخذ‬ ‫پس‬ ‫خواندو‬ ‫فلسفه‬ ‫نرمال‬ ‫اكول‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫پاريس‬ ‫در‬‫رد‬.‫در‬
‫هاي‬ ‫سال‬ ‫در‬ ‫الجزاير‬ ‫استقالل‬ ‫جنگ‬ ‫جريان‬1958-1962‫خدمت‬ ‫فرانسه‬ ‫ارتش‬ ‫در‬ ‫كه‬ ‫زماني‬ ‫و‬
‫شد‬ ‫او‬ ‫شناختي‬ ‫جامعه‬ ‫شهرت‬ ‫مبناي‬ ‫كه‬ ‫داد‬ ‫انجام‬ ‫انسانشاختي‬ ‫تحقيق‬ ، ‫كرد‬ ‫مي‬.
‫سال‬ ‫در‬ ‫بورديو‬1968‫ك‬ ‫جايي‬ ،‫بودرفت‬ ‫نهاده‬ ‫بنيان‬ ‫آرون‬ ‫كه‬ ‫اروپا‬ ‫شناسي‬ ‫جامعه‬ ‫مركز‬ ‫به‬‫تا‬ ‫ه‬
‫داشت‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫رياست‬ ‫مرگش‬ ‫زمان‬.‫سال‬ ‫در‬1975‫گذاشت‬ ‫پايه‬ ‫را‬ ‫اي‬ ‫رشته‬ ‫بين‬ ‫مجله‬
‫ر‬ ‫شناختي‬ ‫جامعه‬ ‫آثار‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫پذيرفته‬ ‫كلي‬ ‫احكام‬ ‫تا‬ ‫كرد‬ ‫مي‬ ‫تالش‬ ،‫آن‬ ‫طريق‬ ‫از‬ ‫كه‬‫ضمن‬ ‫در‬ ‫ا‬
‫دهد‬ ‫تغيير‬ ،‫شناسي‬ ‫جامعه‬ ‫علمي‬ ‫دقت‬ ‫به‬ ‫بندي‬ ‫پاي‬.

3. ‫آثار‬
‫نظريۀ‬‫انتخاب‬ ‫و‬ ‫عملي‬ ‫داليل‬ ،‫كنش‬‫عقالني‬
‫م‬‫ل‬‫ع‬‫و‬‫ري‬‫ذي‬‫پ‬‫ل‬‫أم‬‫ت‬
‫دربارۀ‬‫سلطۀ‬ ‫و‬ ‫تلويزيون‬‫ژرناليسم‬
‫تمايز‬
‫آكادميک‬ ‫انسان‬
‫پرسش‬‫هاي‬‫جامعه‬‫شناسي‬
‫اجتماعي‬ ‫ساختارهاي‬‫اقتصاد‬
‫آدم‬ ‫فالكت‬‫ها‬
‫و‬ ‫نمادين‬ ‫قدرت‬ ‫و‬ ‫زبان‬....

4. ‫نظریات‬
‫جز‬ ‫چيزي‬ ‫عمل‬ ‫در‬ ،‫پندارد‬ ‫مي‬ ‫شخصي‬ ‫انتخاب‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫فرد‬ ‫چه‬ ‫آن‬ ‫است‬ ‫معتقد‬ ‫بورديو‬‫ن‬‫ي‬‫تيجه‬
‫نيست‬ ،‫است‬ ‫كرده‬ ‫تحميل‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫تعلقش‬ ‫گروه‬ ‫كه‬ ‫قواعدي‬ ‫سازي‬ ‫دروني‬.
‫را‬ ‫سازي‬ ‫دروني‬ ‫كار‬ ‫و‬ ‫ساز‬ ‫اين‬ ‫وي‬«‫منش‬»(‫واره‬ ‫عادت‬)‫نامد‬ ‫مي‬.«‫ب‬ ‫بورديو‬ ‫ي‬ ‫انديشه‬ ‫در‬ ‫منش‬‫ه‬
‫كننده‬ ‫مصرف‬ ‫ي‬ ‫ذائقه‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫معني‬ ‫اين‬-‫تلويزي‬ ‫هاي‬ ‫نمايش‬ ،‫موسيقي‬ ‫مصرف‬ ‫مانند‬‫و‬ ‫وني‬...-
‫ساخت‬ ‫اجتماعي‬ ‫موقعيت‬ ‫براساس‬ ً‫ا‬‫ترجيح‬ ‫بلكه‬ ،‫نيست‬ ‫شخصي‬ ‫انتخاب‬ ‫يک‬ ً‫ا‬‫صرف‬‫و‬ ‫شود‬ ‫مي‬ ‫ه‬
‫گيرد‬ ‫مي‬ ‫شكل‬».
‫مي‬ ‫بازتوليد‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫مي‬ ‫توليد‬ ‫هم‬ ‫همزمان‬ ،‫افراد‬ ‫هاي‬ ‫منش‬ ‫از‬ ‫يک‬ ‫هر‬ ‫بنابراين‬‫كند‬.
‫بين‬ ِ‫ق‬‫انطبا‬ ‫فهم‬ ‫صدد‬ ‫در‬ ‫بورديو‬ ‫منش‬ ‫ي‬ ‫نظريه‬ ،‫گيدنز‬ ِ‫ي‬‫ياب‬ ‫ساخت‬ ‫ي‬ ‫نظريه‬ ‫همانند‬‫ساختارهاي‬
‫اجتماعي‬(‫نهادي‬ ‫قدرت‬ ‫مانند‬)‫است‬ ‫فردي‬ ‫عامليت‬ ‫و‬.
‫به‬ ‫بورديو‬«‫سرمايه‬»‫مي‬ ‫فرهنگي‬ ‫جهت‬‫نيز‬ ‫فرهنگ‬ ‫و‬ ‫آموزش‬ ‫حوزۀ‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫دهد‬
‫مي‬‫كشاند‬

5. ‫مفاهیم‬ ‫و‬ ‫تعاریف‬
‫منش‬(‫واره‬ ‫عادت‬:)‫آمادگي‬ ‫به‬‫يادگيري‬ ‫فرآيندهايي‬ ‫طي‬ ‫انساني‬ ‫عامل‬ ‫كه‬ ‫دارد‬ ‫اشاره‬ ‫هايي‬‫و‬
‫مي‬ ‫كسب‬ ‫زندگي‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫پذيري‬ ‫جامعه‬‫كند‬.‫م‬ ‫به‬ ‫واكنش‬ ‫توانايي‬ ‫فرد‬ ‫به‬ ‫آمادگي‬ ‫اين‬‫وقعيت‬‫هاي‬
‫شيوه‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫اجتماعي‬‫مي‬ ‫معيني‬ ‫هاي‬‫دهد‬.‫عادت‬‫مي‬ ‫مشخص‬ ‫واره‬‫خ‬ ‫سرگذشت‬ ‫ما‬ ‫چگونه‬ ‫كند‬‫را‬ ‫ود‬
‫دوش‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫با‬‫مي‬‫كشيم‬.
‫میدان‬:‫ميدان‬‫نظريۀ‬‫بورديو‬‫است‬ ‫اجتماعي‬ ‫موقعيت‬ ‫عينيت‬ ‫دربارۀ‬.‫س‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫جامعه‬‫لسله‬
‫ساخت‬ ‫مراتبي‬‫از‬ ‫مند‬«‫ميدان‬‫هاي‬»‫مي‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫مختار‬ ‫خود‬ ً‫ا‬‫نسبت‬‫شود‬.‫ميدا‬ ‫مانند‬‫ن‬‫هاي‬
‫آموزش‬ ‫و‬ ‫اقتصادي‬ ‫ادبيات‬ ،‫سياسي‬.‫هر‬«‫ميدان‬»‫ك‬ ‫سياسي‬ ‫و‬ ‫فرهنگي‬ ‫روابط‬ ‫حسب‬ ‫بر‬‫بين‬ ‫ه‬
‫جايگاه‬‫كنش‬ ‫توسط‬ ‫آن‬ ‫درون‬ ‫شدۀ‬ ‫اشغال‬ ‫هاي‬‫مشخص‬ ،‫دارد‬ ‫گرايي‬‫مي‬‫شود‬.‫به‬‫ي‬ ،‫كلي‬ ‫طور‬‫ک‬
،‫است‬ ‫خود‬ ‫خاص‬ ‫سازماندهي‬ ‫قواعد‬ ‫داراي‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫اجتماعي‬ ‫زندگي‬ ‫قلمرو‬ ‫نوعي‬ ‫ميدان‬
‫اي‬‫مجموعه‬‫موقعيت‬ ‫از‬‫مي‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫ها‬‫كنش‬ ‫حامي‬ ‫و‬ ‫كند‬‫موقعيت‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫هاي‬‫هاست‬

6. ‫مفاهیم‬ ‫و‬ ‫تعاریف‬(‫ادامه‬)
‫سرمایه‬:‫كه‬ ‫شود‬ ‫مي‬ ‫اطالق‬ ‫توانايي‬ ‫و‬ ‫مهارت‬ ،‫قابليت‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ‫به‬ ‫بورديو‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫سرمايه‬‫فرد‬
‫تواند‬‫مي‬‫روابط‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫يابد‬ ‫دست‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫اكتسابي‬ ‫يا‬ ‫انتسابي‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫جامعه‬ ‫در‬‫ساير‬ ‫با‬ ‫ش‬
‫برد‬ ‫بهره‬ ‫خود‬ ‫موقعيت‬ ‫پيشبرد‬ ‫براي‬ ‫ها‬ ‫گروه‬ ‫و‬ ‫افراد‬.‫اقتصادي‬ ‫تواند‬ ‫مي‬ ‫سرمايه‬(‫ثر‬‫وت‬)،
‫اجتماعي‬(‫استفاده‬ ‫قابل‬ ‫هاي‬ ‫پيوند‬ ‫و‬ ‫روابط‬ ‫مجموعۀ‬)‫فرهنگي‬ ،(‫ف‬ ‫و‬ ‫دانش‬ ،‫تحصيالت‬‫رهنگ‬
‫شده‬ ‫كسب‬)‫نمادين‬ ‫حتي‬ ‫يا‬ ‫و‬(‫كاريزما‬ ‫و‬ ‫پرستيژ‬)‫باشد‬.‫س‬ ‫يک‬ ‫مجموع‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫سرمايه‬‫كل‬ ‫رمايۀ‬
‫جامعه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫موقعيت‬ ‫كه‬ ‫سازند‬ ‫مي‬ ‫اجتماعي‬ ‫گروه‬ ‫هر‬ ‫يا‬ ‫فرد‬ ‫هر‬ ‫براي‬ ‫را‬‫شخص‬‫كن‬ ‫مي‬‫ند‬.
‫تمایز‬:‫مجموعه‬ ‫معني‬ ‫به‬ ‫تمايز‬ ‫مفهوم‬‫هايي‬‫تفاوت‬‫و‬ ‫رفتارها‬ ‫كه‬ ‫است‬‫هاي‬‫سبک‬‫زندگي‬‫افراد‬
‫ها‬ ‫ميدان‬ ‫در‬ ‫گرفتنشان‬ ‫قرار‬ ‫و‬ ‫سرمايه‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫متفاوتشان‬ ‫هاي‬‫موقعيت‬ ‫دليل‬ ‫به‬ ‫جامعه‬‫ي‬
‫گوناگون‬ ‫اجتماعي‬‫ها‬‫آن‬‫ميان‬‫شود‬ ‫مي‬ ‫ظاهر‬.،‫فرهنگي‬ ‫سليقۀ‬ ‫آنچه‬ ‫همۀ‬ ‫بورديو‬ ‫باور‬ ‫به‬‫ان‬‫هاي‬‫تخاب‬
‫و‬ ‫هنري‬....‫كامال‬ ‫است‬ ‫ممكن‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫مي‬ ‫ناميده‬”‫طبيعي‬“‫ش‬ ‫افراد‬ ‫ذاتي‬ ‫هاي‬‫قريحه‬ ‫از‬ ‫ناشي‬ ‫و‬‫مرده‬
‫دارد‬ ‫آنها‬ ‫اجتماعي‬ ‫موقعيت‬ ‫و‬ ‫وضعيت‬ ‫با‬ ‫اثباتي‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫مستقيم‬ ‫رابطۀ‬ ،‫شود‬.

7. ‫مفاهیم‬ ‫و‬ ‫تعاریف‬(‫ادامه‬)
‫خشونت‬‫نمادین‬:‫قدرت‬ ‫اعمال‬ ‫امكان‬ ‫و‬ ‫پتانسيل‬ ‫يک‬ ‫نمادين‬ ‫قدرت‬ ‫يا‬ ‫خشونت‬‫يا‬‫خشو‬‫است‬ ‫نت‬
‫كه‬‫شود‬‫مي‬ ‫سبب‬‫بروز‬ ‫منشاء‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫و‬ ‫كرده‬ ‫كنترل‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫رفتارهاي‬ ‫شدت‬ ‫به‬ ‫افراد‬‫آن‬
‫كنند‬ ‫هماهنگ‬ ‫خشونت‬.

8. ‫ای‬‫رسانه‬ ‫مصرف‬(‫ادامه‬)
‫يعني‬ ‫معين‬ ‫خوهاي‬ ‫و‬ ‫ُلق‬‫خ‬ ،‫فرهنگي‬ ‫توليد‬ ِ‫ن‬‫ميدا‬ ‫هر‬‫هاي‬‫منش‬‫پديد‬ ‫را‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫شبيه‬‫آو‬‫مي‬‫رد‬.
‫را‬ ‫خوها‬ ‫و‬ ‫ُلق‬‫خ‬ ‫اين‬ ،‫توليدكنندگان‬‫پذيرند‬‫مي‬[‫دروني‬ ‫و‬‫سازند‬‫مي‬]‫آن‬ ،‫مؤثر‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫تا‬‫چ‬‫را‬ ‫ه‬‫كه‬
‫مصرف‬ ً‫ا‬‫نهايت‬ ‫و‬ ‫توليد‬‫شود‬‫مي‬‫بسازند‬ ‫و‬ ‫بدهند‬ ‫شكل‬ ،.
‫بورديو‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫منش‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫ميدان‬ ‫هم‬ ‫اگرچه‬‫اند‬‫مهم‬،[‫اما‬]‫ي‬‫رابطه‬‫ديالكتيكي‬‫ها‬‫آن‬‫بيشت‬‫رين‬
‫تعريف‬ ‫را‬ ‫يكديگر‬ ً‫ال‬‫متقاب‬ ‫منش‬ ‫و‬ ‫ميدان‬ ‫دارد؛‬ ‫را‬ ‫معنا‬ ‫و‬ ‫اهميت‬‫كنند‬‫مي‬.‫اثر‬ ‫بر‬‫رابط‬‫ي‬‫ه‬‫ديالكتيكي‬
،‫ميدان‬ ‫و‬ ‫منش‬ ‫ميان‬‫ها‬‫كنش‬‫ويژه‬ ‫به‬‫هاي‬‫كنش‬‫ريزي‬ ‫پايه‬ ‫فرهنگي‬‫شوند‬‫مي‬.
‫ارتقاء‬ ‫براي‬ ‫سياستمداران‬ ‫اصلي‬ ‫ابزار‬ ‫را‬ ‫تلويزيون‬ ‫بورديو‬‫شان‬‫موقعيت‬‫ب‬ ‫مبارزه‬ ‫در‬‫و‬ ‫احزاب‬ ‫ا‬
‫هاي‬‫گروه‬‫مخالف‬‫داند‬‫مي‬.‫كند‬‫مي‬ ‫استدالل‬ ‫بورديو‬‫ناچار‬ ‫تلويزيون‬ ‫كنندگان‬ ‫مصرف‬ ‫كه‬‫مشاهده‬ ‫به‬
ِ‫د‬‫دا‬ ‫برون‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫جهان‬ ‫درباره‬ ‫رايج‬ ‫و‬ ‫اصلي‬ ‫سياسي‬ ‫عقايد‬ ‫و‬ ‫مسلط‬ ‫روايت‬ ‫پذيرش‬ ‫و‬‫مي‬‫هاي‬‫دان‬
‫هستند‬ ‫فرهنگي‬ ‫توليد‬.

9. ‫ای‬‫رسانه‬ ‫مصرف‬
‫فرهنگي‬ ‫محصوالت‬ ِ‫ف‬‫مصر‬ ‫ي‬‫انگيزه‬ ،‫بورديو‬[‫اي‬‫رسانه‬ ‫و‬]ُ‫ح‬ ‫و‬ ‫سليقه‬ ‫ابراز‬ ‫به‬ ‫ما‬ ‫ميل‬ ‫را‬‫سن‬
‫مي‬ ‫سرچشمه‬ ‫اجتماعي‬ ‫مراتب‬ ‫سلسله‬ ‫در‬ ‫گرفتن‬ ‫جاي‬ ‫به‬ ‫نيازمان‬ ‫از‬ ‫كه‬ ‫داند‬‫مي‬ ‫انتخاب‬‫گيرد‬.
‫ي‬‫سرمايه‬ ‫نوع‬ ِ‫ي‬‫چيست‬ ‫و‬ ‫شان‬ ‫طبقاتي‬ ‫وضعيت‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫هايي‬ ‫شيوه‬ ‫به‬ ‫مخاطبان‬‫كه‬ ‫اي‬‫فرهنگي‬
‫مصرف‬ ‫و‬ ‫انتخاب‬ ‫را‬ ‫هايي‬ ‫متن‬ ،‫پرورانند‬ ‫مي‬ ‫سر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫تحصيل‬ ‫سوداي‬ ‫يا‬ ‫اند‬ ‫اندوخته‬‫كنند‬‫مي‬.
‫خواند‬ ‫مي‬ ‫نمادين‬ ‫خشونت‬ ‫نوعي‬ ‫را‬ ‫فرهنگي‬ ‫تحميل‬ ‫طريق‬ ‫از‬ ‫طبقاتي‬ ‫ي‬‫سلطه‬ ،‫او‬.
‫صورت‬ ‫فرهنگي‬ ‫توليد‬ ‫براي‬ ‫مبارزات‬ ‫و‬ ‫ها‬‫تالش‬ ،‫اقدامات‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫قلمروي‬ ‫ميدان‬
‫گيرد‬‫مي‬.‫اش‬ ‫اي‬‫رسانه‬ ‫هاي‬‫ميدان‬ ‫و‬ ‫آموزشي‬ ‫هاي‬‫ميدان‬ ،‫ادبي‬ ‫هاي‬‫ميدان‬ ‫به‬ ‫توان‬‫مي‬ ‫مثال‬ ‫براي‬‫اره‬
‫كرد‬.

10. ‫شدن‬ ‫جهانی‬ ‫و‬ ‫بودریو‬
‫شكلي‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫انتقادي‬ ‫بسيار‬ ‫ديدگاهي‬ ‫شدن‬ ‫جهاني‬ ‫فرايند‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بورديو‬ ‫ديدگاه‬‫آن‬ ‫ضد‬ ‫راديكال‬
‫بود‬:
.1‫ك‬ ‫هاي‬ ‫فرهنگ‬ ‫تهديد‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫كنندگي‬ ‫يكسان‬ ‫خطر‬ ‫در‬ ‫ويژه‬ ‫به‬ ‫بورديو‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫شدن‬ ‫جهاني‬‫وچک‬
‫ش‬ ‫مي‬ ‫تعريف‬ ‫آمريكايي‬ ‫گراي‬ ‫مصرف‬ ‫فرهنگ‬ ‫ويژه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫بزرگ‬ ‫هاي‬ ‫فرهنگ‬ ‫وسيله‬ ‫به‬‫ود‬.
.2‫اس‬ ‫فرهنگي‬ ‫مقاومت‬ ‫هاي‬ ‫فرايند‬ ‫شدن‬ ‫جهاني‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫راه‬ ‫تنها‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بر‬ ‫بورديو‬‫از‬ ‫كه‬ ‫ت‬
‫ها‬ ‫جنبش‬ ‫گسترش‬ ‫و‬ ‫انفعال‬ ‫هاي‬ ‫چرخه‬ ‫از‬ ‫جامعه‬ ‫خروج‬ ‫و‬ ‫فرهنگي‬ ‫توليد‬ ‫و‬ ‫خالقيت‬ ‫خالل‬‫ي‬
‫ها‬ ‫دموكراسي‬ ‫از‬ ‫خروج‬ ‫طريق‬ ‫از‬ ‫نهايت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫مطالباتي‬(‫نمايندگ‬ ‫هاي‬ ‫دموكراسي‬ ‫شبه‬ ‫يا‬‫ي‬)‫براي‬
‫انجام‬ ‫قابل‬ ‫مشاركتي‬ ‫هاي‬ ‫دموكراسي‬ ‫به‬ ‫شدن‬ ‫وارد‬‫است‬.