1. ‫‌های‬‫ه‬‫اندیش‬
‫جان‌تامپسو‬‫ن‬
JOHN BROOKSHIRE THOMPSON

2. ‫مقدمه‬
•‫جان‬،‫تامپسون‬‫استاد‬‫‌شناسی‬‫ه‬‫جامع‬‫دانشگاه‬‫کمبریج‬‫و‬‫از‬‫اعضای‬‫دانشگاه‬‫جسوس‬(‫عیسی‬)‫است‬.
•‫او‬‫مدارج‬‫ابتدایی‬‫خود‬‫را‬‫در‬،‫فلسفه‬‫جامعه‬‫شناسی‬‫و‬‫‌شناسی‬‫ن‬‫انسا‬‫اجتماعی‬‫در‬‫دانشگاه‬‫کیلی‬‫در‬‫سال‬1975‫بدست‬‫آورد‬.
•‫تامپسون‬‫تاثیر‬‫‌ها‬‫ه‬‫رسان‬‫در‬‫تشکیل‬‫جوامع‬‫مدرن‬‫را‬‫مورد‬‫مطالعه‬‫قرار‬‫داد‬‫و‬‫نظریات‬‫اجتماعی‬‫خود‬‫را‬‫در‬‫این‬‫مورد‬‫ارائه‬‫ن‬‫مود‬.
•‫یکی‬‫از‬‫‌های‬‫ه‬‫زمین‬‫اصلی‬‫کار‬،‫او‬‫نقش‬‫‌ها‬‫ه‬‫رسان‬‫در‬‫انتقال‬‫از‬‫فضا‬‫و‬‫زمان‬‫در‬‫زندگی‬،‫اجتماعی‬‫و‬‫ایجاد‬‫اشکال‬‫جدید‬‫عم‬‫ل‬‫و‬‫تعامل‬
‫فراتر‬‫از‬‫‌های‬‫ب‬‫چارچو‬‫زمانی‬‫و‬‫مکانی‬‫است‬.
•‫او‬‫به‬،‫شدت‬‫در‬‫مطالعات‬‫ارتباطی‬‫خود‬‫تحت‬‫تاثیر‬‫تفکر‬‫هرمنوتیک‬‫قرار‬‫دارد‬.
•‫دیگر‬‫مفاهیم‬‫کلیدی‬‫نظریات‬‫او‬‫تحول‬،‫‌ها‬‫ه‬‫رسان‬،‫سنت‬‫هویت‬‫و‬‫مفاهیم‬‫نمادین‬‫است‬.

3. ‫رسانه‌و‌مدرنیته‬
•‫جان‬،‫تامپسون‬‫تحت‬‫تأثیر‬‫‌های‬‫ه‬‫اندیش‬‫گیدنز‬‫در‬‫مدرنیته‬‫و‬‫پیامدهای‬‫آن‬‫و‬‫از‬‫جمله‬‫مفهوم‬‫‌ی‬‫ه‬‫فاصل‬‫زمان‬-‫مکان‬‫به‬
‫عنوان‬‫یکی‬‫از‬‫‌های‬‫ه‬‫مشخص‬‫جهان‬،‫مدرن‬‫معتقد‬‫است‬‫که‬‫هر‬‫فرایند‬‫‌ی‬‫ه‬‫مبادل‬،‫نمادین‬‫مستلزم‬‫‌ی‬‫ه‬‫فاصل‬‫ش‬‫کل‬‫نمادین‬
‫از‬‫‌ی‬‫ه‬‫زمین‬ِ‫د‬‫تولی‬‫خود‬‫است‬.
•‫او‬‫‌ی‬‫ه‬‫دربار‬‫نقش‬‫‌ها‬‫ه‬‫رسان‬‫در‬‫‌های‬‫ی‬‫‌بند‬‫ت‬‫صور‬‫فرهنگی‬‫و‬‫اجتماعی‬‫جهان‬،‫مدرن‬‫به‬‫نقش‬‫این‬‫‌ها‬‫ه‬‫رسان‬‫در‬
ِ‫ی‬‫‌ساز‬‫ی‬‫کاالی‬‫َشکال‬‫ا‬‫و‬‫ُور‬‫ص‬‫نمادین‬‫و‬‫تضعیف‬‫اقتدار‬‫دینی‬‫اشاره‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.
•‫او‬‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬:«‫پیشرفت‬‫مطبوعات‬‫اولیه‬‫بخش‬‫ضروری‬‫یک‬‫اقتصاد‬‫‌داری‬‫ه‬‫سرمای‬‫در‬‫اروپای‬‫اواخر‬‫قرون‬‫وس‬‫طی‬‫و‬‫اوایل‬
‫دوران‬‫مدرن‬‫بود‬.»

4. ‫چاپ‬‌:‫تضعیف‌قدرت‌کلیسا‬
•‫تامپسون‬‫با‬‫اشاره‬‫به‬‫نقش‬‫صنعت‬‫چاپ‬‫در‬‫تضعیف‬‫اقتدار‬‫دینی‬‫کلیسا‬‫و‬‫ظهور‬‫و‬‫گسترش‬‫اصالحات‬‫مذهبی‬‫در‬‫غرب‬
‫می‬‫افزاید‬:«‫کلیسا‬‫در‬‫‌های‬‫ل‬‫سا‬‫اولیه‬‫صنعت‬‫چاپ‬‫به‬‫شدت‬‫از‬‫تولید‬‫‌های‬‫ه‬‫شیو‬‫جدید‬‫تکثیر‬‫متون‬‫حم‬‫ایت‬‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬...‫اما‬
‫کلیسا‬‫‌توانست‬‫ی‬‫نم‬‫‌های‬‫ت‬‫فعالی‬‫‌ها‬‫ه‬‫چاپخان‬‫و‬‫‌فروشان‬‫ب‬‫کتا‬‫را‬‫به‬‫همان‬‫شدت‬‫کاتبان‬‫و‬‫نسخه‬‫نویسان‬‫در‬‫دوران‬
‫‌نویسی‬‫ت‬‫دس‬‫کنترل‬‫کند؛‬‫زیرا‬‫‌ها‬‫ه‬‫چاپخان‬‫و‬‫‌شان‬‫ت‬‫محصوال‬‫زیاد‬‫بود‬‫و‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫‌توانستند‬‫ی‬‫م‬‫متون‬‫را‬‫با‬‫س‬‫رعت‬‫و‬‫تعداد‬
‫زیاد‬‫تولید‬‫و‬‫پخش‬‫کنند‬.»
•‫او‬‫با‬‫تأکید‬‫بر‬‫نقش‬‫‌ی‬‫ه‬‫رسان‬‫چاپ‬‫و‬‫نیز‬‫ناشران‬‫و‬‫مترجمان‬‫در‬‫بسط‬‫و‬‫گسترش‬‫اندیشه‬‫اصالحی‬‫مارت‬‫ین‬‫لوتر‬‫و‬
‫اومانیزم‬‫در‬‫سراسر‬،‫اروپا‬‫همانند‬‫اینیس‬‫و‬‫مک‬‫لوهان‬‫‌گرایی‬‫ل‬‫عق‬،،‫فردگرایی‬‫اومانیزم‬‫و‬‫اصالحات‬‫مذهبی‬‫ر‬‫ا‬‫که‬‫منجر‬
‫به‬‫تضعیف‬‫اقتدار‬‫دینی‬‫کلیسا‬‫شده‬،‫بود‬‫مرهون‬‫‌ی‬‫ه‬‫شیو‬‫جدید‬‫ارتباط‬‫یعنی‬‫چاپ‬‫و‬‫نوشتار‬‫‌داند‬‫ی‬‫م‬.

5. ‫چاپ‬‌:‫‌داری‌و‌جامعه‌مدرن‬‫ه‬‫‌گرایی،‌سرمای‬‫ل‬‫عق‬
•‫با‬‫توجه‬‫به‬‫چند‬‫منبعی‬ِ‫ن‬‫شد‬‫معرفت‬‫و‬‫شناخت‬‫آدمی‬‫درکنار‬‫معرفت‬‫دینی‬‫به‬‫‌ی‬‫ه‬‫واسط‬‫چاپ‬‫و‬‫‌های‬‫ه‬‫رسان‬‫م‬‫کتوب‬‫که‬
‫گسترش‬‫‌گرایی‬‫ل‬‫عق‬‫و‬‫علمی‬‫اندیشی‬‫و‬‫تضعیف‬‫قرائت‬ِ‫ی‬‫رسم‬‫دینی‬‫را‬‫در‬،‫‌داشت‬‫ی‬‫پ‬‫تامپسون‬‫یادآو‬‫ری‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫که‬
‫‌ی‬‫ه‬‫رسان‬،‫چاپ‬‫گردآوری‬‫و‬‫انتشار‬‫اطالعات‬‫‌ی‬‫ه‬‫دربار‬‫دنیای‬‫طبیعی‬‫و‬‫اجتماعی‬‫را‬‫به‬‫مراتب‬‫‌تر‬‫ن‬‫آسا‬‫کرد‬.
•‫کاالیی‬ِ‫ی‬‫ساز‬‫ُور‬‫ص‬‫و‬‫َشکال‬‫ا‬‫نمادین‬‫و‬‫همچنین‬‫گسترش‬‫‌گرایی‬‫ل‬‫عق‬‫و‬‫اصالحات‬‫مذهبی‬‫به‬‫عنوان‬‫دو‬‫مش‬‫خصه‬‫و‬
‫نیز‬‫نیروی‬‫‌ی‬‫ه‬‫‌برند‬‫ش‬‫پی‬‫مدرنیته‬‫به‬‫عنوان‬‫آثار‬‫و‬‫پیامد‬‫‌های‬‫ه‬‫رسان‬‫فنی‬‫به‬‫ویژه‬‫چاپ‬‫و‬،‫نوشتار‬‫ایده‬‫‌ای‬‫است‬‫که‬
‫تامپسون‬‫در‬‫راستای‬‫‌های‬‫ه‬‫اندیش‬‫اینیس‬،‫مک‬‫لوهان‬‫و‬،‫گیدنز‬‫آن‬‫را‬‫در‬‫کتاب‬‫رسانه‬‫و‬‫مدرنیته‬‫پرورانده‬‫است‬.
•‫وی‬‫در‬‫این‬،‫کتاب‬‫‌ها‬‫ه‬‫رسان‬‫را‬‫از‬‫جمله‬‫عوامل‬‫ظهور‬‫و‬‌ِ‫ل‬‫تکام‬،‫مدرنیته‬‫بسط‬‫و‬‫گسترش‬‫اقتصاد‬‫و‬‫تجارت‬
‫‌داری‬‫ه‬‫سرمای‬،‫‌گیری‬‫ل‬‫شک‬‫‌های‬‫م‬‫نظا‬‫سیاسی‬‫دولت‬-،‫ملت‬‫تقویت‬‫جهانی‬،‫سازی‬‫‌ی‬‫ه‬‫توسع‬‫فرایند‬‫معناس‬‫ازی‬‫و‬
‫‌گیری‬‫ل‬‫شک‬‫هویت‬‫شخصی‬‫مدرن‬‫و‬‫‌بندی‬‫ت‬‫صور‬‫َشکال‬‫ا‬‫جدید‬‫تعامل‬‫اجتماعی‬‫معرفی‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.

6. ‫سه‌مفهوم‌تعامل‬
•‫یکی‬‫از‬‫مفاهیم‬ِ‫ل‬‫قاب‬‫تأمل‬‫در‬‫قلمرو‬‌‫ه‬‫نظری‬‫ی‬‫‌گرایی‬‫ل‬‫تعام‬،‫مفهوم‬«‫شبه‬‫تعامل‬‫‌ای‬‫ه‬‫رسان‬‫شده‬»‫ی‬‫جان‬‫تامپسون‬‫اس‬‫ت‬
‫که‬‫متأثر‬‫از‬ِ‫م‬‫مفهو‬ِ‫ل‬‫تعام‬ِ‫ی‬‫فرااجتماع‬‫هورتون‬‫و‬‫ُهل‬‫و‬‫و‬‫‌ی‬‫ه‬‫ادام‬‫‌ی‬‫ه‬‫اید‬‫گافمن‬‫است‬.
•‫تامپسون‬‫در‬‫کتاب‬‫‌ها‬‫ه‬‫رسان‬‫و‬‫نوگرایی‬‫برای‬‫بررسی‬‫تأثیر‬‫‌ی‬‫ه‬‫توسع‬‫‌های‬‫ه‬‫رسان‬‫ارتباطی‬‫بر‬‫الگوهای‬‫س‬ِ‫ی‬‫نت‬‫تعامل‬
،‫اجتماعی‬‫سه‬‫نوع‬‫تعامل‬‫را‬‫از‬‫هم‬‫تفکیک‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬:
.1‫تعامل‬‫رو‬‫در‬‫رو‬
.2‫تعامل‬‫‌ای‬‫ه‬‫رسان‬‫شده‬
.3‫شبه‬‫تعامل‬‫‌ای‬‫ه‬‫رسان‬‫شده‬

7. ‌‫تعامل‌رو‌در‬‫رو‬‌:FACE TO FACE INTERACTION
•«‫تعامل‬‫رو‬‫در‬‫رو‬»،‫در‬‫زمان‬‫و‬‫مکان‬‫مشترک‬‫صورت‬‫‌گیرد‬‫ی‬‫م‬‫و‬ِ‫ن‬‫‌کنندگا‬‫ت‬‫شرک‬‫د‬‫ر‬
،‫تعامل‬‫دارای‬‫حضور‬‫فیزیکی‬‫هستند‬.‫ویژگی‬‫این‬‫نوع‬،‫تعامل‬‫نه‬‫فقط‬‫گفت‬،‫ار‬‫بلکه‬‫عالئم‬
‫نمادینی‬‫مانند‬‫حرکات‬‫سر‬‫و‬،‫دست‬ِ‫ن‬‫زبا‬‫تن‬‫و‬‫نظایر‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫است‬‫که‬ِ‫م‬‫نظا‬ِ‫ی‬‫ارجاع‬
‫زمانی‬-ِ‫ی‬‫مکان‬،‫مشترک‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫را‬‫به‬‫وجود‬‫آورده‬‫است‬.‫تعامل‬‫رو‬‫در‬‫رو‬‫یک‬ِ‫ن‬‫جریا‬‫دو‬
‫‌ی‬‫ه‬‫سوی‬‫ارتباط‬‫و‬‫دارای‬‫ویژگی‬«‫گفت‬‫و‬‫گویی‬»‫است‬.

8. ‫تعامل‌رسانه‌ای‌شده‬‌:MEDIATED INTERACTION
•«‫تعامل‬‫‌ای‬‫ه‬‫رسان‬‫شده‬»،‫به‬‫شکل‬‫پیام‬‫رسانی‬‫از‬‫طریق‬،‫نامه‬،‫تلگراف‬‫تلفن‬‫و‬‫فکس‬‫مربوط‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫مستل‬‫زم‬‫استفاده‬‫از‬‫یک‬
‫‌ی‬‫ه‬‫وسیل‬‫فنی‬(،‫کاغذ‬‫سیم‬،‫برق‬‫امواج‬‫الکترومغناطیسی‬‫و‬‫غیره‬)‫برای‬‫برقراری‬‫ارتباط‬‫و‬‫تعامل‬‫است‬.
•‫این‬‫نوع‬،‫تعامل‬‫امکان‬‫انتقال‬‫اطالعات‬‫یا‬‫محتوای‬‫نمادین‬‫به‬‫افرادی‬‫را‬‫فراهم‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫از‬‫نظر‬‫زمانی‬‫یا‬‫مکانی‬‫ی‬‫ا‬‫هر‬‫دو‬‫دور‬
‫هستند‬.
•‫تعامل‬‫‌ای‬‫ه‬‫رسان‬‫شده‬‫از‬‫زمان‬‫و‬‫مکان‬‫فراتر‬‫‌رود‬‫ی‬‫م‬.‫به‬‫نظر‬،‫تامپسون‬‫این‬‫امتداد‬‫پیام‬‫در‬‫‌ی‬‫ه‬‫گستر‬‫زمانی‬‫و‬،‫مکانی‬‫پ‬‫یامدهای‬‫زیر‬
‫را‬‫دارد‬:ِ‫ن‬‫طرفی‬‫تعامل‬‫فاقد‬ِ‫ت‬‫ارجاعا‬ِ‫ک‬‫مشتر‬‫حضور‬‫رو‬‫در‬‫رو‬،‫هستند‬‫بنابراین‬‫باید‬‫اطالعات‬‫مربوط‬‫به‬‫‌های‬‫ت‬‫باف‬‫یک‬‫دیگر‬-
‫آدرس‬‫و‬‫تاریخ‬‫‌ها‬‫ه‬‫نام‬‫و‬‫‌ها‬‫س‬‫فک‬‫و‬‫شناسایی‬‫مکالمات‬‫تلفنی‬-‫را‬‫بیشتر‬‫در‬‫نظر‬‫بگیرند‬.
•‫‌ی‬‫ه‬‫نکت‬‫مهم‬‫در‬‫این‬‫نوع‬‫تعامل‬‫این‬‫است‬‫که‬‫همانند‬‫تعامل‬‫رو‬‫در‬،‫رو‬‫دارای‬ِ‫ی‬‫ویژگ‬‫گفت‬‫و‬‫گویی‬‫است‬.‫البته‬‫تعام‬‫ل‬‫‌ای‬‫ه‬‫رسان‬
‫شده‬‫تا‬‫حدی‬‫‌تر‬‫ه‬‫گسترد‬‫و‬‫‌حد‬‫ی‬‫ب‬‫و‬‫مرزتر‬‫از‬‫تعامل‬‫رو‬‫در‬‫رو‬‫است‬‫و‬‫چون‬‫ُرد‬‫ب‬‫عالئم‬‫نمادین‬‫در‬‫این‬‫نوع‬‫تعامل‬‫محدود‬‫اس‬،‫ت‬
‫افراد‬‫به‬‫منظور‬‫تفسیر‬‫‌های‬‫م‬‫پیا‬‫ارسالی‬‫ناچارند‬‫هرچه‬‫بیشتر‬‫به‬‫منابع‬‫خود‬‫اتکا‬‫کنند‬.

9. ‌‫شبه‌تعامل‌رسانه‌ای‬‫شده‬‌:MEDIATED QUASI-INTERACTION
•«‫شبه‬‫تعامل‬‫‌ای‬‫ه‬‫رسان‬‫شده‬»‫اشاره‬‫به‬ِ‫ی‬‫‌رسان‬‫م‬‫پیا‬‫‌های‬‫ه‬‫رسان‬‫جمعی‬‫مانند‬،‫کتاب‬‫روز‬،‫نامه‬
،‫رادیو‬‫تلویزیون‬‫و‬‫نظایر‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫است‬‫که‬‫فراتر‬‫از‬‫‌ی‬‫ه‬‫محدود‬‫زمان‬‫و‬‫مکان‬‫یا‬‫به‬‫عبارتی‬‫دارای‬
ِ‫د‬‫امتدا‬‫زمانی‬‫و‬‫مکانی‬‫است‬.
•‫این‬‫نوع‬،‫تعامل‬‫از‬‫دو‬‫جنبه‬‫با‬‫تعامل‬‫رو‬‫در‬‫رو‬‫و‬‫تعامل‬‫‌ای‬‫ه‬‫رسان‬‫شده‬‫تفاوت‬‫دارد‬:
.1‫این‬‫نوع‬‫‌رسانی‬‫م‬‫پیا‬‫نه‬‫برای‬‫افراد‬‫خاص‬‫و‬‫قابل‬،‫شناسایی‬‫بلکه‬‫برای‬‫طیف‬‫ن‬‫امشخصی‬‫از‬
‫گیرندگان‬‫بالقوه‬‫صورت‬‫‌گیرد‬‫ی‬‫م‬.
.2‫برخالف‬‫دو‬‫نوع‬‫تعامل‬،‫فوق‬‫فاقد‬ِ‫ت‬‫خصل‬‫گفت‬‫و‬‫گویی‬‫و‬ً‫ا‬‫عمدت‬‫تک‬‫گویانه‬‫اس‬‫ت‬.‫به‬‫این‬
‫معنی‬‫که‬‫جریان‬‫ارتباط‬ً‫ا‬‫عمدت‬‫یک‬‫سویه‬‫است‬.

10. •،‫تامپسون‬‫ویژگی‬‫های‬‫سه‬‫نوع‬‫تعامل‬‫یاد‬‫شده‬‫را‬‫چنین‬‫نشان‬‫می‬‫دهد‬:
‫ویژگی‬‫های‬‫تعاملی‬‫رو‬ ‫در‬ ‫رو‬ ‫تعامل‬‫تعامل‬‫رسانه‬‫ای‬‫شده‬‫تعامل‬ ‫شبه‬‫رسانه‬‫ای‬‫شده‬
‫مکانی‬ ‫و‬ ‫زمانی‬ ‫شرایط‬
‫متن‌و‌زمینه‌حضور‌مشترک؛‌نظام‬
‫مشترک‌ارجاع‌زمانی‌و‌مکانی‬
‌‫جدایی‌متن‌و‌زمینه‌ها؛‌گسترش‬
‫دسترسی‌زمانی‌و‌مکانی‬
‌‫جدایی‌متن‌و‌زمینه‌ها؛‌گسترش‬
‫دسترسی‌زمانی‌و‌مکانی‬
‫نمادین‬ ‫عالئم‬ ‫برد‬‫تعدد‌و‌کثرت‌عالئم‌نمادین‬‫محدود‌شدن‌برد‌عالئم‌نمادین‬‫محدود‌شدن‌برد‌عالئم‌نمادین‬
‫جهت‬‫گیری‬‫کنش‬‫معطوف‌به‌دیگران‌خاص‬‫معطوف‌به‌دیگران‌خاص‬
‌‫معطوف‌به‌طبف‌نامشخصی‌از‬
‫دریافت‌کنندگان‌بالقوه‬
‫گویی‬ ‫و‬ ‫گفت‬‫تک‬‫گویانه‬‫گفت‌و‌گویی‬‫گفت‌و‌گویی‬‫تک‌گویی‬