Παρουσίαση της ενότητας Ελληνιστικός Πολιτισμός , Ιστορία Α Λυκείου ( Γράμματα, Θρησκεία, Επιστήμες, Τέχνες)

1. Ο ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

2. Η ΓΛΩΣΣΑ
 Εκτεταμένη χρήση της ελληνικής
 Η μορφή της ελληνικής γλώσσας που προέκυψε και διαδόθηκε
κατά τους ελληνιστικούς χρόνους είναι γνωστή ως Κοινή
Ελληνική ή απλώς Κοινή
 Πώς; οφείλεται στη συγχώνευση των ελληνικών διαλέκτων -
έχοντας ως βάση την αττική διάλεκτο
 Πού; στο χώρο της Ανατολής, όπου συνέρρεαν Έλληνες και
όπου υπήρχε ανάγκη να επικοινωνήσουν με ευκολία μεταξύ
τους αλλά και με τους γηγενείς
 επικράτησαν οι απλούστερες διαλεκτικές ιδιομορφίες
 Χρήσεις:
 α) χρησιμοποιήθηκε στην καθημερινή επικοινωνία από το λαό
αλλά και από συγγραφείς της εποχής.
 β) όργανο διάδοσης των κηρυγμάτων του χριστιανισμού (Αγία
Γραφή)
ΔεμοιράκουΜαρία

3. Πάπυρος από την Αίγυπτο
(1ος αι. π.Χ.). Περιέχει
την επιστολή ενός εργάτη
στη γυναίκα του. Είναι
γραμμένη στην απλή
γλώσσα που μιλούσαν
εκείνη την εποχή.
(Τορόντο, Βιβλιοθήκη
Πανεπιστημίου
Βικτωρίας)
ΔεμοιράκουΜαρία

4. ΘΡΗΣΚΕΙΑ
 Οι συνθήκες ευνοούσαν την ανάμειξη των θρησκευτικών
πεποιθήσεων και παράλληλα την εμφάνιση νέων λατρειών.
 Γιατί; Λόγοι κοινωνικοί, πολιτικοί· όχι θρησκευτικοί
 Βασιλείς: να εδραιώσουν την κυριαρχία τους
 Απλοί πολίτες: αναζητούν συγκινήσεις και ελπίδα για μια
καλύτερη ζωή.
 Ελευσίνια μυστήρια, Διονυσιακές τελετές ,μυστήρια της Ίσιδας,
του Μίθρα και της Κυβέλης, λατρεία του Σάραπη (νέα λατρεία)
 Λατρεία Σάραπη: αντίστοιχος του Πλούτωνα· δημιούργημα του
Πτολεμαίου
 Η τεχνητή αυτή συνένωση ποικίλων θρησκευτικών δοξασιών
και η διαμόρφωση νέων λατρειών είναι γνωστή με τον
όρο θρησκευτικός συγκρητισμός.
ΔεμοιράκουΜαρία

5. Άγαλμα της θεάς Ίσιδας
των ελληνιστικών
χρόνων. Η λατρεία της
αιγυπτιακής αυτής
θεότητας ήταν
ευρύτατα διαδεδομένη
σ' όλο τον ελληνιστικό
κόσμο. (Ρώμη, Μουσείο
Καπιτωλίου)
ΔεμοιράκουΜαρία

6. ΤΑ ΓΡAΜΜΑΤΑ
Μαζική παραγωγή βιβλίων
Συγγραφείς: μιμητές έργων κλασικής εποχής
Γραμματικοί: αντέγραφαν και σχολίαζαν κείμενα
κλασικών στις βιβλιοθήκες·
Ποίηση: έλλειψη πρωτοτυπίας και έμπνευσης
Οι ποιητές κόλακες των ηγεμόνων ή μιμητές
κλασικών ποιητών.
Καλλιεργήθηκε το επίγραμμα και η κωμωδία
(Μέναδρος)
ΔεμοιράκουΜαρία

7. ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ
Ποίηση
 Πολλοί ποιητές πληρωμένοι κόλακες των ισχυρών υμνούσαν
τα πρόσωπα και τις πράξεις των βασιλέων  Καλλίμαχος
 Μιμητές παλαιών ποιητικών ειδών, όπως του ηρωικού έπους.
 Απολλώνιος ο Ρόδιος «Αργοναυτικά»
 Πρωτοτυπία- εισηγητής βουκολικής ποίησης  Θεόκριτος
«Ειδύλλια»
 Καινούργιο ποιητικό είδος με σατιρικό λόγο  Ηρώνδας ,
«Μίμοι»
 Καλλιεργήθηκε το επίγραμμα
 Καλλιεργήθηκε η κωμωδία που σατιρίζει ανθρώπινους
χαρακτήρες  Μένανδρος
ΔεμοιράκουΜαρία

8. Ιστοριογραφία
Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης
έζησε τους χρόνους της ρωμαϊκής επέκτασης.
 Δεκαεπτά χρόνια έμεινε στη Ρώμη ως όμηρος
 συναναστράφηκε με σημαντικά πρόσωπα, όπως
ήταν αυτά του κύκλου των Σκιπιώνων.
 Γράφει την ιστορία της εποχής του
 προσπαθεί να εξηγήσει στους συγχρόνους του
τους λόγους της επικράτησης των Ρωμαίων.
ΔεμοιράκουΜαρία

9. Φιλοσοφία
 Η φιλοσοφική σκέψη επικέντρωσε το ενδιαφέρον της σε
προβλήματα που αφορούσαν τη ζωή του άνθρωπου.
Αποκτά πρακτικό και ηθικό περιεχόμενο
 Η Αθήνα πνευματικό κέντρο
 Ακαδημία Πλάτωνα
 Λύκειο Αριστοτέλη
 Στωικοί φιλόσοφοι : Ζήνωνας, Ποικίλη Στοά · η ζωή έχει
μικρή αξία, γι’ αυτό ο άνθρωπος πρέπει να είναι
αυτάρκης και εγκρατής. Η ευτυχία του δεν εξαρτάται από
τα επίγεια.
 Eπίκουρος : Κήπος του Επίκουρου · Μόνο με την
πνευματική, κυρίως, απόλαυση είναι δυνατόν ο
άνθρωπος να οδηγηθεί στην ευτυχία.
ΔεμοιράκουΜαρία

10. ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
 Συστηματοποιήθηκε η γνώση
 Οι γεωγραφικές γνώσεις διευρύνθηκαν με την ανακάλυψη νέων
περιοχών, άγνωστων μέχρι τότε στους Έλληνες (Νέαρχος , Πυθέας,
Ερατοσθένης)
 Αστρονομία : Αρίσταρχος ο Σάμιος , σφαιρικότητα της γης και
διπλή κίνηση της
 Πρόοδος μαθηματικών : Ευκλείδης, Στοιχεία· Το πιο
πολυδιαβασμένο βιβλίο μετά την Αγία γραφή.
 Φυσικές επιστήμες :Αρχιμήδης(ειδικό βάρος, μοχλοί, κάτοπτρα)
 Φυσιογνωστικές επιστήμες: Αλεξάνδρεια, ζωολογικός και
βοτανικός κήπος
 Βιολογία: Ηρόφιλος (νευρικό σύστημα, κυκλοφορία αίματος)
 Ιατρική: Γαληνός από την Πέργαμο.
ΔεμοιράκουΜαρία

11. Ανατομικά και
ιατρικά εργαλεία των
ελληνιστικών
χρόνων. Η ανατομία
ήταν ο κλάδος της
ιατρικής που
αναπτύχθηκε
ιδιαίτερα κατά τους
ελληνιστικούς
χρόνους. Πατέρας της
ανατομίας θεωρείται
ο Ηρόφιλος από τη
Χαλκηδόνα, ο οποίος
έζησε και έκανε τις
έρευνες του στην
Αλεξάνδρεια.
(Λονδίνο, Βρετανικό
Μουσείο)
ΔεμοιράκουΜαρία

12. ΤΕΧΝΕΣ
 Πρωτοτυπία και παραγωγικότητα
 Στόχος των καλλιτεχνών
α) να προκαλέσουν θαυμασμό και κατάπληξη
β) να προβάλουν μέσω της τέχνης τα ανθρώπινα συναισθήματα
 νέα καλλιτεχνικά κέντρα :η Ρόδος και η Πέργαμος, όπου
λειτούργησαν τοπικές καλλιτεχνικές σχολές.
αρχιτεκτονική
 απέκτησε κοσμικό χαρακτήρα και εξυπηρέτησε τις ανάγκες και
την πολιτική των βασιλέων
 Ναϊκές κατασκευές: περιορίστηκαν
 Οικοδομήθηκαν μεγαλειώδη κτήρια με πληθωρική διακόσμηση
(γυμνάσια, στοές, ανάκτορα, αγορές)
 Κατασκευή μεγάλων και πολυτελών κατοικιών
ΔεμοιράκουΜαρία

13. Μεγάλη στοά στην είσοδο
της ακρόπολης της
Λίνδου (αρχές τον 2ον αι.
π.Χ.). H κατασκευή
κοσμικού χαρακτήρα
κτηρίων, όπως οι στοές,
είναι χαρακτηριστικό της
αρχιτεκτονικής των
ελληνιστικών χρόνων.
ΔεμοιράκουΜαρία

14. Δήλος Οικία της λίμνης
ΔεμοιράκουΜαρία

15. ΕΞΟΧΙΚΆ ΔΉΛΟΥ
ΔεμοιράκουΜαρία

16. ΟΙΚΊΑ ΔΕΛΦΙΝΙΏΝ (ΜΩΣΑΪΚΌ ΜΕ ΔΕΛΦΊΝΙΑ)
ΔεμοιράκουΜαρία

17. Δήλος, Οικία Διονύσου
ΔεμοιράκουΜαρία

18. Οικία Ινωπού (ιερός ποταμός της Δήλου)
ΔεμοιράκουΜαρία

19. Οικία Ινωπού (ιερός ποταμός της Δήλου)
ΔεμοιράκουΜαρία

20. Οικία της Τριαίνης
ΔεμοιράκουΜαρία

21. Δήλος, Οικία των προσωπείων
ΔεμοιράκουΜαρία

22. Οικία των προσωπείων
Παρουσιάζει το θεό
Διόνυσο με
γυναικεία ρούχα να
κρατάει θύρσο* και
κύμβαλο*. Ο θεός
είναι στεφανωμένος,
όπως και ο
πάνθηρας στη ράχη
του οποίου κάθεται.
Εντυπωσιακή είναι
η πολυχρωμία της
σύνθεσης.
(Αρχαιολογικός
χώρος Δήλου)
ΔεμοιράκουΜαρία

23. ΠΗΓΉ:
Η κατοικία
Η αρχιτεκτονική των ιδιωτικών κατοικιών γίνεται κάπως πιο
τολμηρή από πριν. Μεγαλύτερες ευκαιρίες για ζωγραφική και
μωσαϊκή διακόσμηση δίνονται τώρα στους καλλιτέχνες, και οι
χώροι είναι μεγαλύτεροι και πολυτελέστεροι. Ωστόσο, το σχέδιο
ακολουθεί και πάλι το συνηθισμένο μεσογειακό τύπο κατοικίας,
όπου τα δωμάτια είναι συγκεντρωμένα γύρω από μια
εσωτερική αυλή και το εξωτερικό δε διακρίνεται ούτε για τον
αρχιτεκτονικό του ρυθμό ούτε για τη διακόσμηση της
πρόσοψής του.
J. Boardman, Αρχαία ελληνική τέχνη, μετ. Ανδρ. Παππάς, εκδ.
Υποδομή, σ. 217.
ΔεμοιράκουΜαρία

24. Γλυπτική
 εξωτερίκευσε τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου εκείνης της
εποχής
 Έντονες κινήσεις και εκφράσεις
 Αγωνία, πόνος , πάθος ανθρώπου ελληνιστικής εποχής
 Το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα, ο «θνήσκων» Γαλάτης, η
Νίκη της Σαμοθράκης, το σύμπλεγμα της Αφροδίτης και του
Πάνα, τα γλυπτά του βωμού του Διός στην Πέργαμο και
πολλά άλλα προβάλλουν τις καλλιτεχνικές τάσεις των
ελληνιστικών χρόνων.
 http://www2.e-yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/fiiconellinst.aspx
 Λύσιππος :http://www.peri-grafis.com/ergo.php?id=1031
 http://10gym-patras.ach.sch.gr/ars_hellenistic.htm
ΔεμοιράκουΜαρία

25. ΔεμοιράκουΜαρία

26. Νεαρός ιππέας (τζόκεϊ), 240 - 200 π.Χ.
ΔεμοιράκουΜαρία

27. Αφροδίτη της Μήλου,
100 π.Χ.
Αντίνοος.
Μαρμάρινο
άγαλμα νέου που
εικονίζει τον
διάσημο για την
ομορφιά του
σύντροφο του
αυτοκράτορα
Αδριανού και
θεωρείται από τα
ωραιότερα
"λατρευτικά" του
αγάλματα.
Χαρακτηριστικό
έργο της
νεοκλασσικής
τέχνης του 2ου
μ.Χ. αιώνα.
Ο Αποξυόμενος του Λυσίππου
ΔεμοιράκουΜαρία

28. Η Θεά Άρτεμις, ρωμαϊκό αντίγραφο ελληνικού
πρωτοτύπου, τέλη 4ου αρχές 3ου αι. π.Χ.
Η Αφροδίτη της Ρόδου
1ος αι. π. Χ.
ΔεμοιράκουΜαρία

29. Λύσιππος, Ρωμαϊκό αντίγραφο του
"Ο Έρως τεντώνει το Τόξο"
από τα Μουσεία Καπιτωλίου
ΔεμοιράκουΜαρία

30. Ο «κουρασμένος» Ηρακλής του Λυσίππου
ΔεμοιράκουΜαρία

31. Θνήσκων Γαλάτης, ρωμαϊκό αντίγραφο
ελληνικού χάλκινου πρωτοτύπου, 220
π.Χ. Πέργαμος, Μικρά Ασία
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθήνας
ΔεμοιράκουΜαρία

32. Η Νίκη της Σαμοθράκης, 190
π.Χ.
Μουσείο Λούβρου, Παρίσι
ΔεμοιράκουΜαρία

33. Γιγαντομαχία, από το Ναό του Διός,
Πέργαμος, 180-175 π.Χ.
ΔεμοιράκουΜαρία

34. Ο Μαρσύας κρεμάμενος, ρωμαϊκό αντίγραφο
ελληνικού πρωτοτύπου, τέλη 3ου αι. π.Χ.
Μουσείο Λούβρου, Παρίσι
Μαρμάρινο σύμπλεγμα Αφροδίτης, του τραγοπόδαρου θεού Πανός
και ΄Ερωτος. Γύρω στο 100 π.Χ.
Υπουργείο Πολιτισμού: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
ΔεμοιράκουΜαρία

35. ΔεμοιράκουΜαρία
Ο Λαοκόων και οι γιοι του στο Μουσείο του Βατικανού

36. Ζωγραφική
 Έφτασε σε υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο
 Ψηφιδωτά (Πέλλα, Δήλος, Ρόδος)
 Αργυρά και χρυσά αγγεία
 κοσμήματα σε μεγάλη ποικιλία
 χρυσά στεφάνια που μιμούνται φύλλωμα δάφνης, μυρτιάς και
βελανιδιάς
 η τέχνη της «φυσητής» υαλουργίας. Προηγουμένως
χρησιμοποιούνταν το θολό. Χρωματιστό γυαλί μόνο στην
κατασκευή φιαλιδίων (αρωματοδοχείων) ή ως ένθετο υλικό
για τη διακόσμηση άλλων αντικειμένων.
 http://www.e-yliko.gr/htmls/istoria/icons/fiiconmosaic1.aspx
ΔεμοιράκουΜαρία

37. Μωσαϊκό δάπεδο με παράσταση Σφιγγών
και Λεφυτών, 370 π.Χ.
Υπουργείο Πολιτισμού: «Οικία των
Ψηφιδωτών» Ερέτρια
ΔεμοιράκουΜαρία

38. Μωσαϊκό δάπεδο με Νηρηίδα σε
Ιππόκαμπο, 370 π.Χ.
ΔεμοιράκουΜαρία

39. Λεπτομέρεια από το κεφάλι χρυσής
περόνης. Στην κορυφή η θεά Αφροδίτη στη
στάση της «Αναδυομένης»· από κάτω
ερωτιδείς. Η σύνθεση αυτή διακοσμεί την
άκρη της περόνης, η οποία μιμείται
κορινθιακό κιονόκρανο. Στο επάνω μέρος
του κιονοκράνου πολύτιμος λίθος
συμπληρώνει τη διακόσμηση του εξαίρετου
αυτού έργου. (Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη)
ΔεμοιράκουΜαρία

40. Χρυσό διάδημα από τη Δημητριάδα.
Κομψοτέχνημα της χρυσοχοΐας των
ελληνιστικών χρόνων. (Αθήνα, Εθνικό
Αρχαιολογικό Μουσείο)
ΔεμοιράκουΜαρία