Nội dung 1. Các bước tiến hành nghiên cứu 2. Giới thiệu phần mềm SPSS 3. Xây dựng kế hoạch phân tích dữ liệu 4. Tối ưu hoá quá trình phân tích dữ liệu bằng SPSS

1. ©SPSS 2023 | Y.LT
1
ỨNG DỤNG SPSS
TRONG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
ThS. BS. Lương Thanh Bảo Yến
ltbyen@huemed-univ.edu.vn
Photo by Chris,n Hume
1
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Slides này sẽ trình bày …
1. Các bước tiến hành nghiên cứu
2. Giới thiệu phần mềm SPSS
3. Xây dựng kế hoạch phân tích dữ liệu
4. Tối ưu hoá quá trình phân tích dữ liệu bằng SPSS
5. Q&A
2
2
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
ü Slides này sử dụng dữ liệu của nghiên cứu
“Khảo sát tình trạng thiếu máu ở trẻ em tại huyện A”
➡ Phiếu điều tra: Download
➡ Data: Download
➡ Syntax: Download
ü Hình ảnh minh hoạ cho các thao tác trên phần
mềm SPSS được trích xuất từ SPSS v26
MỘT SỐ LƯU Ý TRƯỚC KHI BẮT ĐẦU…
3
3
4
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
1. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU
1. Xác định chủ đề nghiên cứu
2. Tiến hành tổng quan tài liệu
3. Xác định các câu hỏi nghiên cứu
4. Xác định mục tiêu nghiên cứu
5. Thiết kế nghiên cứu, chọn mẫu, loại biến số cần thu thập và phương
pháp thu thập số liệu
6. Thiết kế công cụ thu thập số liệu
7. Lập kế hoạch triển khai nghiên cứu
8. Triển khai thu thập số liệu
9. Chuẩn bị (làm sạch và chuyển đổi) số liệu
10. Phân tích số liệu
11. Trình bày và báo cáo kết quả
4

2. ©SPSS 2023 | Y.LT
2
5
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
PHÂN LOẠI THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
Loại hình NC
KH cơ bản
NC ứng dụng
NC hành động
Bản chất NC
NC định
tính
NC định
lượng
Loại Thiết kế NC
NC Quan sát
(Observational)
NC Can thiệp
(IntervenTonal)
5
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Nhà nghiên cứu kiểm
soát yếu tố phơi nhiễm
Có
Có Có
Không
Không
Không
NC can thiệp NC quan sát
Phân phối ngẫu nhiên So sánh nhóm
Thử
nghiệm
đối chứng
ngẫu
nhiên
Thử
nghiệm
đối chứng
không
ngẫu
nhiên
NC phân
tích NC mô tả
Chiều hướng?
Phơi
nhiễm
Kết
quả
Phơi
nhiễm
Kết quả
Phơi nhiễm và
kết quả cùng một
thời điểm
NC
thuần
tập
NC bệnh
chứng
NC cắt
ngang
Adapted: Grimes DA. An
overview of clinical research: the
lay of the land. Lancet
2002;359:57
NC tương quan
NC trường hợp
NC chùm bệnh
PHÂN LOẠI
THIẾT KẾ
NGHIÊN CỨU
6
6
2.GIỚITHIỆUPHẦNMỀMSPSS
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH 7
7
TÍNH PHỔ BIẾN
CỦA CÁC PHẦN
MỀM THỐNG KÊ
SỬ DỤNG TRONG
BÀI BÁO KHOA HỌC
Muenchen, R. A. (2019). The Popularity
of Data Science So4ware.
hMps://r4stats.com/ar,cles/popularity/
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH 8
8

3. ©SPSS 2023 | Y.LT
3
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Ta nên chọn sử
dụng phần mềm
thống kê nào?
ü Mức độ phổ biến
ü Chi phí
ü Giao diện
ü Tính linh hoạt
9
9
10
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.1. GIỚI THIỆU SPSS
SPSS
Norman H. Nie, Dale H.
Bent, C. Hadlai Hull
Statistical Package for the
Social Sciences
2009
IBM mua lại
1968
¡ Tên phiên bản
hiện hành: IBM
SPSS Statistics
(Statistical
Product and
Service Solutions)
¡ Phiên bản mới
nhất: version 29
(13/9/2022)
https://www.ibm.com/products/spss-statistics
10
11
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
¡ Tự động hóa quá trình phân 3ch dữ liệu
à kết quả chính xác, đáng @n cậy
¡ Chi phí hiệu quả
¡ Cho phép phân 3ch các tập dữ liệu lớn
¡ Giao diện thân thiện với người dùng
2.2. ƯU ĐIỂM CỦA SPSS
11
2.3.LÀMQUENVỚISPSS
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH 12
ü Các màn hình chính trên SPSS
ü Các menu chính trên SPSS
12

4. ©SPSS 2023 | Y.LT
4
13
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.1. CÁC MÀN HÌNH CHÍNH TRÊN SPSS
üMàn hình quản lý số liệu : Data view
üMàn hình quản lý biến số : Variable view
üMàn hình hiển thị kết quả : Output
üMàn hình cú pháp : Syntax
13
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
DATA VIEW & VARIABLE VIEW
14
14
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
DATA VIEW
15
15
©SPSS 2023 | Y.LT
Có thể xem thông tin
biến số ở đâu?
16
Ứng dụng SPSS trong NCKH
16

5. ©SPSS 2023 | Y.LT
5
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
VARIABLE VIEW
17
17
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
TRÍCH XUẤT THÔNG TIN BIẾN SỐ
18
18
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
VARIABLE VIEW – VALUES
19
19
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
DATA VIEW – VALUE LABELS ICON
20
20

6. ©SPSS 2023 | Y.LT
6
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
DATA VIEW – ĐẶT TRỎ CHUỘT VÀO TÊN BIẾN SỐ
21
21
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
PHÂN TÍCH DỮ LIỆU - FREQUENCIES
22
22
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
SYNTAX
- Có thể lưu, sửa đổi, chạy lại và chia sẻ với người khác
- Cách tạo syntax:
Ø Nút Paste khi thao tác trên menu lệnh hoặc
Ø Tự gõ/ Copy-paste từ nguồn khác và chỉnh sửa phù hợp
23
23
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
File syntax có
đuôi .sps
SYNTAX
24
24

7. ©SPSS 2023 | Y.LT
7
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
OUTPUT
Items
Outline
File Output có đuôi .spv
Có thể thay đổi
cách hiển thị bảng
kết quả?
25
25
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Edit à Options à Output
26
26
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH 27
27
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Edit à Options à Pivot Tables
28
28

8. ©SPSS 2023 | Y.LT
8
©SPSS 2023 | Y.LT
Copy kết quả
từ output như thế nào?
üCopy một phần
üCopy toàn bộ
29
Ứng dụng SPSS trong NCKH
29
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
COPY – PASTE MỘT PHẦN KẾT QUẢ TỪ OUTPUT
30
30
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
XUẤT TOÀN BỘ KẾT QUẢ TỪ OUTPUT
31
31
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Q: Bạn hoàn tất việc phân tích đề tài nghiên
cứu với tổng cộng 26 bảng và phát hiện ra
mình nhập thiếu một phiếu điều tra. Bạn làm gì
trong trường hợp này?
32
32

9. ©SPSS 2023 | Y.LT
9
33
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRÊN SPSS
33
34
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – FILE
34
35
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – EDIT
35
36
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – VIEW
36

10. ©SPSS 2023 | Y.LT
10
37
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – DATA
37
38
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – TRANSFORM
38
39
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – ANALYZE
39
40
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – GRAPHS
40

11. ©SPSS 2023 | Y.LT
11
41
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – UTILITES
41
42
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – EXTENSION
42
43
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – WINDOW
43
44
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
2.3.2. CÁC MENU CHÍNH TRONG SPSS – HELP
44

12. ©SPSS 2023 | Y.LT
12
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
3. KẾ HOẠCH PHÂN TÍCH SỐ LIỆU
45
45
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Một kế hoạch
phân tích số liệu
bao gồm những nội
dung gì?
Câu hỏi nghiên cứu
Nguồn dữ liệu
Tiếp cận phân tích
Dự kiến trình bày kết
quả
46
46
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Q: Tiến hành nhập dữ liệu từ phiếu điều tra “Khảo
sát tình trạng thiếu máu ở trẻ em huyện A” vào
máy tính, bạn có nên sử dụng ngay dữ liệu này
để phân tích hay không?
DỮ LIỆU THÔ
Nhập
47
47
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
DỮ LIỆU THÔ
CÓ THỂ CÓ CÁC LỖI SAU
ü Trùng lặp (duplicate)
ü Giá trị trống (missing values)
ü Giá trị không hợp lệ (invalid)
ü Giá trị ngoại lai (outliers)
ü Biến số chưa được định dạng phù hợp
ü Thiếu biến số cần thiết để phân tích
48
48

13. ©SPSS 2023 | Y.LT
13
QUY TRÌNH CHUẨN BỊ & PHÂN TÍCH DỮ LIỆU
DỮ LIỆU THÔ
DỮ LIỆU HOÀN CHỈNH
Nhập
Chuẩn bị dữ liệu
- Làm sạch
- Thao tác/ chuyển đổi
Phân _ch
Đừng quên:
Sử dụng syntax
à Ghi chú lại các
thay đổi đối với dữ
liệu thô!!!
Thống kê mô tả vs.
thống kê suy luận
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH 49
49
Chuẩn bị
bảng mã
dữ liệu
Kiểm tra lỗi
sai
Xác định
trường hợp lỗi Xử lý
ü Identify duplicate cases
ü Frequencies
ü Explore
ü Crosstabs
ü Select cases
ü Identify duplicate cases
ü Find
ü Sort cases
Ứng dụng SPSS trong NCKH
3.1. LÀM SẠCH DỮ LIỆU – MỘT SỐ LỆNH TRÊN SPSS
©SPSS 2023 | Y.LT
ü Màn hình: Variable view
ü Analyze/Reports/ Codebook
ü Utilities/Variables
Cập nhật gía trị phù hợp
thông qua kiểm tra
ü Phiếu điều tra
ü Người điều tra
ü Người được phỏng vấn
50
50
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
3.1. LÀM SẠCH DỮ LIỆU – SƠ ĐỒ PHÁT HIỆN NHANH LỖI SAI
Trùng lặp bản ghi Identify Duplicate cases
Riêng lẻ
Định _nh
Gioi
Frequencies
Sort cases
Find
Select cases
Định lượng
Tuoi
Frequencies/
Explore
Câu trả lời có ràng
buộc/ liên quan biến
số khác
cnls vs bietcnls
Crosstabs
Biến số cần
kiểm tra
51
51
52
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
3.2. CHUYỂN ĐỔI DỮ LIỆU - MỘT SỐ LỆNH PHỔ BIẾN
52

14. ©SPSS 2023 | Y.LT
14
53
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
¡Sử dụng data “TH_chuanbisolieu_BY.sav” để thực
hành các nội dung sau:
1. Tạo biến số trình độ học vấn mẹ được khai báo kiểu số
(numeric) với các phân nhóm được gán số tương ứng
2. Tạo biến số nhóm tuổi với 2 phân nhóm là <10 và ≥10 tuổi
3. Tạo biến số số triệu chứng ở trẻ bao gồm da xanh, niêm
mạc mắt nhợt và lòng bàn tay nhợt
3.2. CHUYỂN ĐỔI DỮ LIỆU - MỘT SỐ VÍ DỤ
53
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Trình độ học
vấn mẹ
Nhóm
tuổi
Số triệu
chứng
Compute Variable ✓ ✓ ✓
Count Values within Cases ✓ ✓
Recode into same variables Không nên sử dụng vì ghi chèn và thay
đổi dữ liệu gốc
Recode into different variables ✓ ✓
Automatic recode ✓
3.2. CHUYỂN ĐỔI DỮ LIỆU - MỘT SỐ VÍ DỤ
54
54
©SPSS 2023 | Y.LT
Cần lưu ý gì khi
tiến hành chuyển
đổi dữ liệu? ü Nên tạo biến số mới thay vì thay đổi trực tiếp
trên biến số hiện có
ü Luôn kiểm tra tính chính xác của biến số mới
(bảng tiếp liên hoặc các lệnh lọc phù hợp)
ü Luôn ghi chú các thay đổi/ thao tác thực hiện
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Biến số cũ Giá trị cũ Biến số mới Giá trị mới
Tuổi 1-15 Tuoi_gr2 1 = ‘>=10’
0 = ‘<10’
Ví dụ:
55
55
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Hãy nhớ!!!
GIGO - Garbage in, Garbage out
56
56

15. ©SPSS 2023 | Y.LT
15
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Thống kê
Thống kê mô tả
Thống kê suy luận
Ước lượng
thống kê
Kiểm định
giả thuyết
57
57
58
Ứng dụng SPSS trong NCKH ©SPSS 2023 | Y.LT
NHẮC LẠI: PHÂN LOẠI BIẾN SỐ
Biến số
Theo bản chất
Biến số định lượng
Theo bản chất
giá trị đo lường
Biến số rời
rạc
Biến số liên
tục
Theo bản chất
giá trị 0 (zero)
Biến số tỷ
số
Biến số
khoảng chia
Biến số định tính
Biến số
danh mục
Biến số thứ
hạng
Biến số nhị
phân
Theo tương quan
Biến số độc lập
Biến số phụ thuộc
58
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Số biến số
1 biến số
Định tính
Frequencies
Định lượng
Descriptives/
Frequencies/
Explore
2 biến số
2 biến
định tính
Crosstabs
1 biến định
tính & 1 biến
định lượng
Means/
Explore
2 biến định
lượng
Correlate
à Bivariate
3.3. THỐNG KÊ MÔ TẢ - MỘT SỐ LỆNH TRÊN SPSS
59
59
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
üPhân loại biến số phụ thuộc sẽ là chìa
khóa để lựa chọn test thống kê phù hợp!
3.4. TIẾP CẬN PHÂN TÍCH
Thống kê suy luận
Ước lượng
thống kê
Kiểm định
giả thuyết
60
60

16. ©SPSS 2023 | Y.LT
16
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Suy luận dựa trên GTTB Xác định mối liên quan
Một nhóm Hai nhóm ≥ 3 nhóm Tiên đoán Tương quan
Độc lập Phụ thuộc Độc lập Phụ thuộc
Phụ
thu
ộc
Phụ
thu
ộc
Phụ
thu
ộc Phụ
thu
ộc
Hồi quy tuyến tính đơn
biến (1 Y & 1 X)
Hồi quy tuyến tính đa
biến (1 Y & nhiều X)
Test phi tham số
Wilcoxon
Matched pairs
Signed ranks test
Mann
Whitney
test
Kruswall
Wallis test
Wilcoxon
Signed
Rank Test
Repeated
measure
ANOVA
One-way ANOVA
t-test ghép cặp
t-test không ghép cặp
t-test
Hệ số tương quan
Pearson: r (95%CI)
Hệ số tương quan
Spearman: rs (95%CI)
3.4.1. BIẾN SỐ PHỤ THUỘC (Y) LÀ BIẾN ĐỊNH LƯỢNG
61
61
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
Suy luận dựa trên tỷ lệ Xác định mối liên quan
Một nhóm Hai nhóm ≥ 3 nhóm Độc lập
Độc lập Phụ thuộc
RR hoặc OR
(95% CI)
Uncondi,onal
logis,c
regression
1 Y & 1 X
GEEs
Z test/
McNemar test
OR (95% CI)
Chi square test
Z test
Z test/ Chi square test
Binomial exact
probability
test
3.4.2. BIẾN SỐ PHỤ THUỘC (Y) LÀ BIẾN ĐỊNH TÍNH
Độc lập Phụ thuộc Phụ thuộc
Phân tích đa biến
(1 Y & nhiều X)
Binomial
exact
probability
test
Fisher’s
Exact test
Freeman
Halton
condi,onal
exact test
Conditional
logistic
regression
Cỡ mẫu nhỏ
62
62
©SPSS 2023 | Y.LT
q Sử dụng syntax để thực hiện bất cứ điều chỉnh/
phân tích trên SPSS
ü Tiết kiệm thời gian
ü Đảm bảo tính minh bạch và chính xác
Ứng dụng SPSS trong NCKH
4. TỐI ƯU HOÁ QUÁ TRÌNH PHÂN TÍCH DỮ LIỆU BẰNG SPSS
63
63
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH 64
64

17. ©SPSS 2023 | Y.LT
17
©SPSS 2023 | Y.LT
Ứng dụng SPSS trong NCKH
ltbyen@huemed-univ.edu.vn
65
65