Tầm quan trọng của đánh giá bài báo khoa học và cách đánh giá một bài báo cụ thể.

1. Quảng Nam, 3/2023
1
ĐÁNH GIÁ MỘT BÀI BÁO KHOA HỌC
ThS. BS. Lương Thanh Bảo Yến
ltbyen@huemed-univ.edu.vn
©Kenny Eliason
1
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học
Slides này sẽ trình bày …
1. Tầm quan trọng của việc đánh giá bài báo khoa học
2. Cách đánh giá một bài báo khoa học
üKiến thức cần thiết
üNội dung cần đánh giá
üMột số công cụ hỗ trợ
3. T
óm tắt
4. Q&A
2
2
3
Đánh giá bài báo khoa học . ©2023 | Y.LT
¡ Tài liệu đã được xuất bản
sách/ chương sách, bài báo khoa học, luận văn, luận án, văn bản
¡ Tài liệu chưa được xuất bản (Grey literature)
bài báo cáo, bài trình bày tại hội nghị, hội thảo
¡ Ý kiến trao đổi/ ý kiến chuyên gia
CÁC LOẠI TÀI LIỆU THAM KHẢO
3
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học
Tại sao phải
tìm tài liệu
tham khảo?
üThắc mắc về một chủ đề cụ thể
üPhục vụ cho mục đích nghiên cứu
- Tránh trùng lặp các công trình trước đó
- Hạn chế mắc sai lầm tương tự khi tiến
hành NC
- Tìm được tác giả là chuyên gia trong
lĩnh vực đang NC
- Cung cấp bằng chứng khoa học cho tính
cấp thiết của đề tài, các luận điểm thảo luận
4
4

2. Quảng Nam, 3/2023
2
Đánh giá TLTK
Sử dụng
TLTK để
trích dẫn
trong NC
HD :m kiếm và sử dụng TLTK
NHẮC LẠI - QUY TRÌNH TÌM KIẾM & SỬ DỤNG TLTK
©2023 | Y.LT
Xác định tên
đề tài, câu hỏi,
mục êu NC
1. Xác định từ khoá & các thuật ngữ
tương đương (PICO-S)
2. Thiết lập mối quan hệ giữa các từ khoá
AND – OR – NOT
3. Xác định địa chỉ tìm kiếm (Vd: Pubmed)
4. Lưu trữ TLTK (Vd: Zotero)
Tìm kiếm
& lưu trữ TLTK
ü Turnitin
ü recite
5
5
©2023 | Y.LT
HD tìm kiếm và sử dụng TLTK
Tạp chí chuyên ngành
MỘT SỐ ĐỊA CHỈ TÌM KIẾM
6
6
1. TẦM QUAN TRỌNG
CỦA ĐÁNH GIÁ BÀI BÁO
KHOA HỌC
References
7
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học
7
8
Đánh giá bài báo khoa học . ©2023 | Y.LT
CRITICAL APPRAISAL – ĐỊNH NGHĨA
¡ “Quy trình đánh giá và giải thích bằng chứng bằng cách
xem xét một cách có hệ thống inh giá trị (validity), kết quả
(results) và mức độ phù hợp (relevance) của nó.”
8

3. Quảng Nam, 3/2023
3
9
Đánh giá bài báo khoa học . ©2023 | Y.LT
CRITICAL APPRAISAL – ĐÁNH GIÁ LÀ GÌ?
¡ Một kỹ thuật (bảng kiểm)
¡ Giúp rèn luyện và tăng hiệu quả của việc đọc các tài liệu
¡ Giúp loại bỏ nhanh các bài báo chất lượng quá kém
¡ Đánh giá một cách hệ thống
¡ Giúp trích xuất những điểm quan trọng
Hầu hết các nghiên cứu là không hoàn hảo
9
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 10
Nguồn: Fire, M., & Guestrin, C. (2019). Over-opYmizaYon of academic publishing metrics: Observing
Goodhart’s Law in acYon. GigaScience, 8(6), giz053. h`ps://doi.org/10.1093/gigascience/giz053
MAG – SỐ LƯỢNG BÀI BÁO XUẤT BẢN HÀNG NĂM
Số bài báo
Số bài báo (≥5 TLTK)
10
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học
Tại sao phải
đánh giá bài
báo khoa học?
- Số lượng NC xuất bản hàng năm là rất nhiều
- Hầu hết các nghiên cứu là không hoàn hảo
à Đánh giá giúp
üTận dụng các bằng chứng y văn tốt nhất
hiện có
ü Cho phép ta đưa ra quyết định tốt hơn
trong thực tiễn (thực hành lâm sàng)
11
CRITICAL APPRAISAL
11
2. CÁCH ĐÁNH GIÁ
BÀI BÁO KHOA HỌC
References
12
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học
12

4. Quảng Nam, 3/2023
4
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học
Kiến thức cần có để đánh
giá/ phản biện một bài báo
khoa học?
13
ü Nội dung
ü Phương pháp nghiên cứu
ü Thống kê
2.1
13
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học
Đánh giá một bài
báo khoa học
như thế nào?
14
ü Bài báo này nói về cái gì?
ü T
a có thể tin tưởng nó không?
ü Nghiên cứu này đã tìm thấy điều gì?
ü Nó có phù hợp với vấn đề nghiên cứu
của tôi?
2.2
14
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 15
Quần thể
đích
Quần thể
nghiên cứu
Mẫu dự
kiến
Mẫu thực
tế
KẾT QUẢ TỪ
NGHIÊN CỨU
SỰ THẬT
TRONG NC
SỰ THẬT TRONG
QUẦN THỂ
Câu hỏi
nghiên cứu
Kế hoạch
nghiên cứu
Thực tế
nghiên cứu
Đặc điểm nhân khẩu
học & lâm sàng
Địa điểm, thời
gian
Kế hoạch
1. PP chọn mẫu
2. Cỡ mẫu
Phù hợp
câu hỏi NC
Đại diện QT đích
và sẵn có
Đại diện QT
NC và dễ NC Giá
trị nội
tại
Giá trị
ngoại
suy
GIÁ TRỊ NC: GIÁ TRỊ NGOẠI SUY vs. GIÁ TRỊ NỘI TẠI
Tiêu
chí
ü Địa điểm & bối cảnh
ü Lịch sử/Thời điểm
ü Chọn mẫu THREAT
15
16
Đánh giá bài báo khoa học . ©2023 | Y.LT
1. Title
2. Authors
3. Abstract
4. IntroducRon
5. Methodology
6. Results
7. Discussion
8. Conclusion
9. Acknowledgments
10. Conflict of interests
11. Fundings
12. References
CẤU TRÚC MỘT BÀI BÁO KHOA HỌC
- Tên đề tài
- Thông Rn tác giả
- Tóm tắt
- Đặt vấn đề
- Phương pháp nghiên cứu
- Kết quả
- Bàn luận
- Kết luận
- Lời cảm ơn
- Xung đột lợi ích
- Nguồn tài trợ
- Tài liệu tham khảo
IMRaD
16

5. Quảng Nam, 3/2023
5
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 17
Nguồn: Luong Thanh, B. Y., Laopaiboon, M., Koh, D., Sakunkoo, P., & Moe, H. (2016). Behavioural intervenYons
to promote workers’ use of respiratory protecYve equipment. Cochrane Database of Systema6c Reviews, 12.
h`ps://doi.org/10.1002/14651858.CD010157.pub2
CẤU TRÚC MỘT BÀI BÁO KHOA HỌC - VÍ DỤ
17
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 18
18
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 19
19
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 20
20

6. Quảng Nam, 3/2023
6
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 21
21
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 22
22
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 23
23
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 24
24

7. Quảng Nam, 3/2023
7
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 25
25
1. Câu hỏi nghiên cứu là gì?
- Có phù hợp với chủ đề tôi đang quan tâm?
- Loại câu hỏi nghiên cứu nào đang được hỏi?
- Thiết kế nghiên cứu có phù hợp với câu hỏi nghiên cứu?
2. Nghiên cứu cho thấy có thêm điều gì mới?
3. Phương pháp nghiên cứu có giải quyết được các nguồn gây sai số quan
trọng trong nghiên cứu này?
4. Nghiên cứu được thực hiện theo đề cương ban đầu?
5. (Nghiên cứu có kiểm tra một giả thuyết đã nêu trước?)
6. Các phân ‰ch thống kê có được thực hiện chính xác?
7. Kết quả nghiên cứu có biện minh cho kết luận?
8. Có mâu thuẫn lợi ích nào không?
9. Chất lượng của TLTK được sử dụng để trích dẫn?
MỘT SỐ CÂU HỎI GỢI Ý
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 26
26
Nhà nghiên cứu kiểm
soát yếu tố phơi nhiễm
Có
Có Có
Không
Không
Không
NC can thiệp NC quan sát
Phân phối ngẫu nhiên So sánh nhóm
Thử
nghiệm
đối chứng
ngẫu
nhiên
Thử
nghiệm
đối chứng
không
ngẫu
nhiên
NC phân
tích NC mô tả
Chiều hướng?
Phơi
nhiễm
Kết
quả
Phơi
nhiễm
Kết quả
Phơi nhiễm và
kết quả cùng một
thời điểm
NC
thuần
tập
NC bệnh
chứng
NC cắt
ngang
Adapted: Grimes DA. An
overview of clinical research: the
lay of the land. Lancet
2002;359:57
NC tương quan
NC trường hợp
NC chùm bệnh
PHÂN LOẠI
THIẾT KẾ
NGHIÊN CỨU
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 27
27
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 28
NC thuần tập
NC bệnh chứng
NC cắt ngang
NC ca bệnh/ chùm bệnh
GIÁ TRỊ CỦA CÁC THIẾT KẾ NCKH
NC tổng quan có hệ thống
(SystemaRc Review )
Thử nghiệm lâm sàng
ngẫu nhiên có đối chứng (RCT)
28

8. Quảng Nam, 3/2023
8
29
Đánh giá bài báo khoa học . ©2023 | Y.LT
¡ CASP - Crical Appraisal Skills Programme
¡ JBI - Joanna Briggs Instute
¡ CEBM
¡ GRADE
¡ QUADAS-2
¡ Cochrane ROB-2
¡ ROBINS-I
¡ …
MỘT SỐ CÔNG CỤ HỖ TRỢ ĐÁNH GIÁ NGHIÊN CỨU HỮU ÍCH
2.3
29
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 30
https://casp-uk.net/casp-tools-checklists/
CASP
30
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 31
CEBM
https://www.cebm.ox.ac.uk/resources/ebm-tools/critical-appraisal-tools
31
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 32
JBI
https://jbi.global/critical-appraisal-tools
32

9. Quảng Nam, 3/2023
9
Đánh giá TLTK
Sử dụng
TLTK để
trích dẫn
trong NC
Đánh giá bài báo khoa học
3. TÓM TẮT
©2023 | Y.LT
Xác định tên
đề tài, câu hỏi,
mục êu NC
Tìm kiếm
& lưu trữ TLTK
Checklists
CASP/ JBI/ CEBM/…
Tổng hợp thông tin NC
Word/ Excel/ Phần mềm ghi chú
33
33
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học
ü Tham khảo ý kiến của người có kinh nghiệm
ü Tận dụng các bài báo đã được đánh giá bởi tác giả khác
Vd: Các nghiên cứu Systematic Review đã có thực hiện đánh giá bài báo
sử dụng trong NC này à Có thể đối chiếu với kết quả của họ để so sánh
kết quả đánh giá của bản thân
TIPS: Nâng cao kỹ năng đánh giá bài báo khoa học hiệu quả?
34
34
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học 35
35
©2023 | Y.LT
Đánh giá bài báo khoa học
ltbyen@huemed-univ.edu.vn
36
36