İnflamatuvar Bağırsak Hastalıkları Tanısına Yönelik Testler Pankreatik Elastaz

1. İnflamatuvar Bağırsak Hastalıkları Tanısına
Yönelik Testler
ve
Düzen Laboratuvarlar Grubu
Gastroenteroloji Çalıştayı
Dr Uğur ÇİFTÇİ
14.10.2017
Pankreatik Elastaz

2. İnflamatuvar bağırsak hastalıkları tanısına yönelik testler:
Dışkıda inflamatuvar belirteçler
Fekal kalprotektin testi ve değerlendirilmesi
Tedavi takibinde fekal kalprotektin düzeyi
Test numunesi, stabilitesi, numune transfer koşulları
Alınacak mesaj
KAPSAM

3. Kronik Diyare Tanı Şeması
(Bir aydan daha uzun süren diyareler)
Geçmiş, Fizik Muayene
Dışkı Görünümüne Göre Gruplandırma
Yağlı
Anatomik defekti dışla
Radyografi
Sigmoidoskopi veya Kolonoskopi
Biyopsi
Pankreatik Yetmezliği Dışla
Dışkı Kimotripsin/Pankreatik elastaz
İnflamatuvar Bağırsak Hastalığı tipini
Kolonoskopi ve Biyopsi ile Doğrula
Fekal Kalprotektin Düzeyi
Sekretin Testi ile Doğrula
(pozitif sonuç pankreatik
yetmezliği doğrular)
Sulu
İnflamatuvar
Dışkı Analizi
Kan ve Lökosit pozitif
‘ya gitA
Pozitif Negatif
Diğer
Tanıları
Araştır
Evet Hayır
Diğer
Tanıları
AraştırPozitif
Evaluation of Chronic Diarrhea American Family Physicion Nov 15 2011

4. Kronik Diyare Tanı Şeması (devamı)
A Sulu
Fekal Osmotik Gap
Yüksek (> 125 mOsm / kg)
Osmotik
Gelişme Var
Laktoz İntoleransı Doğrula
Normal
Düşük (< 50 mOsm / kg)
Sekretuvar
Dışkı Analizleri
Parazit ve parazit yumurtası
Dışkı kültürü ve duyarlılık testi
Bakteri (Ör. Aeromonas)
Diğer enfeksiyonlar(Ör. Giardia)
Fonksiyonel (Irritable Bağırsak
Sendromu) Şüphesi
Diyetle ilişkili ise nefes
hidrojen testini uygula
Negatif
Çölyak
Hastalığı
Çölyak Paneli
Aç
Diyet
ModifikasyonuGelişme Yok
Diyet geçmişini
sorgula
Diğer Tanıları Araştır
Pozitif
Gelişme Var Gelişme Yok
Pozitif
Diğer
Tanıları
Araştır
Anatomik defekti dışla
İnce Bağırsak radyografi
Sigmoidoskopi
Kolonoskopi
Seçimli Testler
Hormon salgılayan tümörler için
kan testi
Diğer(Ör. TSH, ACTH düzeyleri)
Evaluation of Chronic Diarrhea American Family Physicion Nov 15 2011

5. Dışkıda lökosit var
Bakterilerin oluşturduğu enfeksiyonlar (Salmonella, Shigella,
Yersinia, Campylobacter, Cl. difficile vb.)
Parazitlerin oluşturduğu enfeksiyonlar (Entamoeba histolytica vb.)
İnflamatuvar bağırsak hastalıkları (ülseratif kolit, crohn hastalığı vb.)
Dışkıda lökosit yok diyare var
Viruslar, bazı parazitler, toksik etkenler
Dışkıda Mikroskobi

6. İBS (İrritabl Bağırsak Sendromu) Organik bir patoloji ile açıklanamayan, bağırsak
alışkanlıklarında değişim, defekasyon ile rahatlayan kronik karın ağrısı ile karakterize
bağırsağın fonksiyonel bir hastalığıdır.
Gelişmiş ekonomi ülkelerinde IBS prevalansı genel popülasyonda % 10 – 20
IBS tanısında genellikle hastanın fizik muayenesi, semptomları ve tıbbi geçmişi
Bazı vakalarda belirtiler karmaşık olmakta ve diğer patolojilerin dışlanmasını
gerektirmektedir.
IBD (inflamatuvar Bağırsak Hastalığı / Ülseratif kolit – Crohn hastalığı)
İnflamasyon ile karakterize organik bağırsak hastalığıdır
Her yaşta görülebilir. Prevalansı 1-1,5 / 1000, İnsidansı 7-10 / 100000.
Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerikada daha yüksek prevalans
Akdeniz ülkeleri ve diğer gelişmekte olan ülkelerde artış eğilimi (muhtemelen yemek
alışkanlıklarındaki değişiklik)
Çocuklarda IBD vakalarında artış
İBS - İBD

7. IBS
(İrritabl Bağırsak Sendromu)
Karın ağrısı ve kramplar
İshal ve kabızlık
Dışkıda mukus
Şişkinlik hissi
Gaz
IBD
(inflamatuvar Bağırsak Hastalığı)
Genellikle şiddetli karın ağrısı
Rekürren diyare kanlı veya kansız
Dışkıda fazla miktarda mukus
Bazı vakalarda ateş, kilo kaybı, iştahsızlık,
malabsorpsiyon
IBS
semptomları
IBD
semptomları
İBS - İBD

8. Fekal inflamasyon belirteci (ör., kalprotektin)
Tam kan sayımı,
Eritrosit sedimantasyon hızı (ESR)
C-reaktif protein (CRP)
Dışkı incelemeleri (lökosit, parazit, gizli kan)
Tiroid fonksiyonları
Doku transglutaminaz antikoru (TTG)
Kolonoskopi ve biyopsi
World Gastroenterology Organization (WGO) The WGO’s 2015 global guideline for irritable bowel syndrome (IBS),
IBS Ayırıcı Tanısında Kullanılan Testler

9. Bağırsak
inflamasyonunda fekal
belirteçler
Dışkıda bu belirteçlerin saptanması bağırsak inflamasyonunun varlığını ve derecesini gösterir

10. Fekal belirteç Kaynak
S100A8/S100A9 (kalprotektin) Nötrofiller, monositler
S100A12 Nötrofiller
Laktoferrin Mukoza epitel hücreleri ve nötrofiller
M2-PK Hızla bölünen hücrelerde eksprese olur
Neopterin Aktive makrofajlar
Metalloproteinazlar Aktive nötrofiller dahil çeşitli hücre tipleri
Miyeloperoksidaz Aktive nötrofiller
Polymorfonükleer elastaz Aktive nötrofiller
Klinik Kullanımda Fekal Belirteçler

11. Fekal kalprotektin
Fekal PMN elastaz
Düzen Laboratuvarında Çalışılan Bağırsak
Enflamasyonu Belirteçleri

12. Kalprotektin protein yapısında
Vücudun savunma sistemlerinde rolü önemli
Bakteriostatik ve mikostatik aktivitesi vardır.
Nötrofil /granülosit sınıfı lokositlerde bol miktarda,
monositlerde ve aktive makrofajlarda az miktarda
Vücutta serum, tükürük, BOS ve idrar gibi biyolojik
sıvılarda ve dışkıda bulunur
Kalprotektin Nedir? Nerede bulunur? Ne işe
yarar?

13. Dışkıda oldukça homojen, stabil
Bağırsaklarda inflamasyon varlığında inflamasyonlu dokuda
birikir dışkıya geçer
Dışkıda Kalprotektin bağırsakta inflamasyon
IBD ve diğer organik bağırsak hastalıkları varlığında dışkıda
kalprotektin
Serum/plazmadaki inflamasyon belirteçleri vücudun
herhangi bir bölgesindeki inflamasyon
Dışkıda İnflamasyon Belirteçleri Arasından Neden
Kalprotektin ?

14. Dışkıda kalprotektin ölçümü başlıca bağırsak
inflamasyonunun değerlendirilmesinde gastrointestinal
sistemde aktif organik hastalıkların (ülseratif kolit ve Crohn
hastalığı gibi) IBS hastalarından ayrılmasında kullanılır.
Kalprotektin düzeyi IBD hastalarında çok yüksek
IBS hastalarında çok daha düşük (normal kişilere göre bir
miktar daha yüksek)
Dışkıda Kalprotektin Ne Amaçla Çalışılır?
Normal Yüksek
IBS Şüphesi IBD Şüphesi
Fekal kalprotektin

15. Testin değerlendirilmesinde ROC curve analizleri ile (AUC:
0.935) klinik eşik değer 50 µg/g olarak belirlenmiştir.
Organik ve fonksiyonel hastalıkların ayrımında duyarlılık
%84.4 , özgüllük %94.5
Eşik değer 4 – 17 yaş grubu çocuklarda ve yetişkinlerde
cinsiyete bağlı olmadan kullanılabilmektedir.
Yenidoğanın ilk günlerinde kalprotektin düzeyi aşırı yüksek
Klinik Eşik Değer

16. Kalprotektin Düzeyinin Yorumlanması
< 50 µg/g Normal
50 – 200 µg/g
ılımlı bir organik hastalık, ılımlı divertikulit
remisyon fazinda IBD olasılıkları
> 200 µg/g
Organik bağırsak hastalığı
IBD, kolorektal karsinoma, bakteriyel veya viral
gastroenterit, divertikülit, gıda intoleransı,
nonstereoidal enteropati

17. Dışkıda kalprotektin düzeyi tedaviye yanıt, klinik remisyon
Kalprotektin düzeyinin kısa sürede prognoz iyi
IBD Hastalarında Kalprotektin Düzeyinin
Takibi

18. NSAID ilaçlar
Aspirin
Proton pompa inhibitörü ilaçların yüksek doz kullanılması
kalprotektin
Üst solunum yollarında enflamasyon bağırsaklarda
kalprotektin düzeyi
Nötropeni hastalarında fekal kalprotektin düzeylerinin yalancı
düşük sonuçları görülebilir.
Kalprotektin Düzeyi Ölçümünde Nonspesifik
Etkileşimler?

19. Fekal kalprotektin düzeyi yüksek (> 200 µg/g ) = Organik hastalık
IBD (inflamatuvar bağırsak hastalığı)
Gastrointestinal sistemin nötrofilik inflamasyonu
Çölyak hastalığı,
Kolorektal kanser
Gastrointestinal infeksiyonlar
Klinik değerlendirme
Endoskopi
Histoloji ve/veya görüntüleme tetkikleri
Fekal Kalprotektin Düzeyi Normal (< 50 µg/g ) = Fonksiyonel Hastalık
IBS?
Kolonoskopi vb. invaziv işlemlere gerek kalmaz
Test Sonucunun Değerlendirmesi

20. Yapılan bir meta analizde fekal kalprotektin taramasının IBD
şüphelenilen hastaların endoskopik tetkiklerini %67 oranında
azalttığı hesaplanmıştır.
Van Rheenen PF, Van de Vijver E, Fidler V. Faecal calprotectin for screening of patients with suspected inflammatory bowel disease:
diagnostic meta-analysis. BMJ 2010; 341: c3369–c3369

21. Bilinen IBD hastalarında;
Aktif inflamasyon dönemlerinde fekal kalprotektin yüksek,
Remisyon dönemlerinde düşük,
Hastalığın aktivitesinin izlenmesinde fekal kalprotektin düzeyinin CRP
gibi geleneksel inflamasyon belirteçlerinden daha iyi olduğu
bildirilmiştir.
Lewis JD. The utility of biomarkers in the diagnosis and therapy of inflammatory bowel disease. Gastroenterology 2011; 140: 1817–1826
De Vos M, Dewit O, D’Haens G, et al. Fast and sharp decrease in calprotectin predicts remission by infliximab in anti-TNF naïve patients
with ulcerative colitis. J Crohns Colitis 2012; 6: 557–562

22. Ülseratif Kolit ve Crohn Ayırımında
Serolojik Belirteçler

23. Dışkı örneği temiz sızdırmaz bir kaba alınır
2 – 8 °C da 6 güne kadar muhafaza edilebilir
Numune dondurulursa numunede bulunan
nötrofillerin parçalanması sonucu salınan kalprotektin
nedeniyle sonuç daha yüksek bulunabilir
Fekal Kalprotektin Testi Numunesi Özellikleri

24. Fekal kalprotektin testi;
Bağırsaklarda inflamasyonu (yangıyı) saptar
İnflamasyonun (yangının) derecelendirilmesine imkan verir
Düzeyi bazı ilaçlardan etkilenir
Soğuk şartlarda dondurulmadan nakli sağlanmalıdır
Başlıca IBD tanı ve takibinde kullanılır
Hekim, test sonucuna göre fonksiyonel ve organik hastalık ayırımını yapabilir
Test sonucu organik hastalık yönünde ise kolonoskopi vb. invaziv işlemlerle
inceleme ve doğrulamaya yönelebilecektir.
Test sonucu fonksiyonel hastalık yönünde ise gereksiz kolonoskopi
işlemlerinden kaçınılması mümkün olacaktır.
Sunudan Eve Götürülecek Mesajlar