2. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
İÇİNDEKİLER
9.1 Şefkat Yorgunluğu ve Tükenmişlik
9.1.1 Tanım
9.1.2 Farkındalık Yaratmak
9.2 Önlemler
9.2.1 Kendine bakım stratejileri
9.2.2 Diğeri için bakım (akran desteği)
9.2.3 Vakalar (riskli yenidoğanların ebeveynlerineyönelik destek eksikliği dahil)
9.3 Destek
9.3.1 Başa çıkma stratejileri (YYBÜ rotasyonu dahil)
9.3.2 Profesyonel yardım istemek
3. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
GİRİŞ
Tükenmişlik sendromu ilk olarak 1974'te biri Herbert Freudenberger, diğeri Sigmund Ginsburg
tarafından yayınlanan iki bilimsel makalede tanımlanmıştır.
1974 tarihli orijinal makalesinde Freudenberger, ‘tükenmişlik durumunu' işyerinde 'enerji, güç veya
kaynaklar konusunda aşırı talepler yaparak tükenmek' olarak tanımlamaktadır.
4. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Freudenberger'e göre tükenmişlik,bitkinlik, yorgunluk, sık baş ağrısı ve gastrointestinal rahatsızlıklar,
uykusuzluk ve nefes darlığı gibi fiziksel semptomlarla karakterizedir.
Davranışsal belirtiler hayal kırıklığı, öfke, şüpheli tutum, her şeye gücü yetme veya aşırı güven
duygusu, alkol kullanımı, sakinleştirici ve barbitüratların aşırı kullanımı, sinirlilik, kaygı ve
depresyondur.
Freudenberger sadece tükenmişlik belirtilerini tanımlamakla kalmadı, aynı zamanda en çok “hizmet
vermiş ve kendini adamış” olanın tükenmiş olmasının muhtemel olduğunu savundu.
GİRİŞ
5. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Freudenberger sadece tükenmişlik sendromunu tanımlamakla kalmadı,
aynı zamanda önleyici tedbirler de önerdi.
Tükenmişliğin özellikle belirli çalışma ortamları ve örgütsel
bağlamlarla bağlantılı olduğuna inandığı için, sadece bireysel düzeyde
değil, örgütsel olarak müdahale etmeyi önerdi.
Önerileri arasında daha kısa çalışma saatleri, düzenli iş rotasyonları,
sık gözetim ve personel eğitimleri yer aldı.
Tükenmişliğin diğer önemli sonuçları şunlardır: ilişki sorunları, iş
doyumunun azalması, örgütsel işlevsellik ile negatif korelasyonu
vardır, bu nedenle potansiyel olarak tıbbi hatalar üretir, profesyonel
etkinlik azalır, yetersiz bakım oluşur.
GİRİŞ
6. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Freudenberger’in ilk çalışmasını, 1970'lerin sonlarında ve 1980'lerin başında Christina Maslach ve
meslektaşlarının yaptığı araştırmalardan başlayarak önemli sayıda psikolojik ve tıbbi çalışma izledi.
Maslach tükenmişliğin ölçülmesine odaklandı. Bugün tükenmişliği ölçmek için hala en yaygın kullanılan anket
olan Maslach Tükenmişlik Envanteri'ni (MTE) geliştirdi.
Tükenmişliğin üç boyutunu belirledi:
• Tükenme - bunalmış olma hissi
• Kinizm(kuşkuculuk,alaycılık) - işin anlamı hakkında
• Profesyonel verimsizlik
Tükenme ve kinizm tükenmişliğin ana çekirdeği olarak kabul edilir.
GİRİŞ
7. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
MTE'nın orijinal formunun üç boyutu daha vardır:
• Duygusal tükenme (9 madde) - iş nedeniyle duygusal olarak yorgun olma hissini ve diğer
çalışanlardan daha az bağlılık duygusunu yansıtır (MBI'nın güvenilirliği: Cronbach alpha = 0.89)
• duyarsızlaşma (5 madde) hastalara karşı duygusuz ve duyarsız davranışı tarif eder (Cronbach alpha
= 0.66)
• ve kişisel başarı (8 soru) yeterlilik ve başarı duygularını ifade eder (Cronbach alpha = 0.79)
Diğer araştırmalar “İspanya'daki sağlık profesyonelleri ve İspanyolca konuşan Latin Amerika ülkeleri
arasındaki tükenmişlik sendromunun sonuçları”, “duygusal tükenme ve duyarsızlaşma durumunda
yüksek değerlerin ve kişisel başarı durumunda düşük değerlerin tükenmişlik sendromunun bir göstergesi
olduğunu belirtti.Gil-Monte ve Peiró, 1999; Maslach ve Jackson, 1986).”
GİRİŞ
8. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
TÜKENMİŞLİK VE DEPRESYON
Tükenmişlik belirtileri, depresyonda olduğu gibi genel ve yaygın olmaktan ziyade işle ilgili ve duruma
özgü olma eğilimindedir.
İşe özgü tükenmişlik belirtileri, yaşamın tüm durumlarında ve alanlarında genelleşebilir ve bu nedenle
'gerçek depresyona' yol açabilir.
Artan yorgunluk
Duruma özgü tükenmişlik
Durumda bağımsız depresyon
9. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Nil ve ark.'na göre tükenmişlik ve depresyon arasında kavram, tanı etyolojisi boyutları ve semptomları
gibi bir çok konuda farklılıklar vardır. Aşağıdaki slaytta açıklandığı gibi.
TÜKENMİŞLİK VE DEPRESYON
10. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Tükenmişlik Depresyon
Kavram Sosyo-psikolojik nedenler Klinik tanı
Etyoloji İşyerinde kronik stresin sonucu Psikiyatrik bozukluk
Olgu / tanının bütünleştirici
boyutları
MTE (Maslach Tükenmişlik Envanteri) 'ne göre:
• Mental yorgunluk
• Duyarsızlaşma
DSM IV / ICD-10'a göre yol temel
semptomlar:
• Depresif ruh hali
• İlgi ve sevinç kaybı
Adjuvan semptomlar • Bitkinlik
• Yorgunluk
• Düşük empati
• Hüsran
• Uyku bozukluğu
• Değersizlik ve başarısızlıkduyguları
• Kilo / iştah değişikliği
• Uyku bozukluğu
• Psikomotor ajitasyon / yavaşlama
• Yorgunluk / bıkkınlık
• Değersizlik ve suçluluk duygusu
• İntihar düşünceleri
11. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Tükenmişlik ve depresyon üzerine yapılan 92 çalışma setine dayanarak:
• Tükenmişlik ve depresyon belirtileri örtüşüyor ve tükenmiş profesyonellerin çoğu da depresif
belirtiler sergiliyor.
• Tükenmişlik ve depresyon düzeyleri, özellikle tükenmişliğin tükenme bileşeni söz konusu
olduğunda, orta ile yüksek derecede ilişkilidir.
• Tükenmişlik ve depresyon arasındaki nedensel bağlantıya ilişkin sonuçlar heterojendir.
• Somatik ve biyolojik analiz seviyeleri bir dereceye kadar farklılık göstermektedir.
• Tükenmişlik ve depresyonun hem işe özgü (tükenmişlik) hem de genel (depresyon) faktörlere olan
bağlantıları açısından farklı olduğu bulunmuştur.
TÜKENMİŞLİK VE DEPRESYON
13. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
9.1.1 TANIM
Şefkat yorgunluğu, sağlık uzmanlarında stres yanıtını
tanımlamak için kullanılan bir terimdir.*
Şefkat yorgunluğunun sağlık hizmetlerinde şefkat kaybına sebep
olduğu düşünülmüştür.
Şefkat yorgunluğunun kavramsal bir temeli yoktur.
Şefkat yorgunluğu ampirik olarak doğrulanamaz veya
ölçülemez. “şefkat yorgunluğu” ölçeği var, ancak psikometrik
özellikler nedeniyle Stamm başka bir araç geliştirdiÜç alt ölçeği
olan “ProfesyonelYaşam Kalitesi ölçeği (Pro-QOL)”,:
• şefkat memnuniyeti
• tükenmişlikten kaynaklanan şefkat yorgunluğu
• ikincil travmatik stres
14. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
9.1.2 FARKINDALIK YARATMAK
Şefkat Yorgunluğu ve Tükenmişlik Sürecinin Gelişimi
Üç ana model vardır:
Golembiewski ve meslektaşları: Bu modelde tükenmişliğin kişisel başarı eksikliğinden duygusal tükenmeye
kadar duyarsızlaşma’ dan geliştiğini öne sürmektedir. Golembiewski ve arkadaşları, faz adı verilen
mantıksal olarak mümkün olan sekiz kombinasyonun oluşturulmasına imkan sağladılar. Model, sonraki
aşamaların duyarsızlaşmadan duygusal tükenmeye kadar kademeli olarak hızlı bir şekilde ilerlediğini ileri
sürmektedir. Bu nedenle, tükenmişliği düşük olan bireyler üç alt alanın her birinde düşük puanlar bildirme
eğilimindedir.
15. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Leiter ve Maslach: Bu model tükenmişliğin, duyarsızlaşma yoluyla duygusal tükenmeden kişisel başarı
eksikliğine doğru ilerlediğini belirtir.Bu modelde, kronik yüksek iş taleplerinin, bireysel bir stres yanıtı
olarak duygusal tükenmeyi tetiklediği varsayılmaktadır. Buna karşılık, yüksek düzeyde duygusal tükenme,
her iki temaslı meslekte de işçileri yönlendirecektir. (“Temaslı”, “zor” olduğu iddia edilen popülasyonlarla
yoğun ilişkiyi ifade eder).
Lee and Ashforth: Bu model duygusal tükenmenin duyarsızlaşma ile pozitif ilişkili olabileceğini, fakat
kişisel başarının duyarsızlaşmadan bağımsız olarak geliştiğini belirtmektedir; daha ziyade, yüksek duygusal
tükenme seviyelerinin dolaylı olarak duyarsızlaşma yoluyla değil, kişisel başarıdaki azalmalara yol açtığını
ileri sürmektedir.
9.1.2 FARKINDALIK YARATMAK
16. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
ŞEFKAT YORGUNLUĞU VE TÜKENMİŞLİK ÜZERİNDE ALTI ANA ETKİ
• İş yükü ve yoğunluğu, zaman talepleri ve karmaşıklığı.
• Günlük önceliklerin belirlenmesive takibinin kontrolünde eksiklik.
• Yetersiz ödül ve beraberindekihisler, sürekli olarak daha azla daha fazlasını yapmak zorunda kalmak.
• İlişkilerin kişiliksiz hale geldiği ve takım çalışmasının zayıfladığı topluluk hissi.
• Güven, netlik ve saygının olmadığı adalet yokluğu.
• Yönetim tarafından yapılan seçimlerin genellikle misyonları ve temel değerleri ile çeliştiği çelişkili
değerler.
17. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
ŞEFKAT YORGUNLUĞU VE TÜKENMIŞLİK İÇİN RİSK FAKTÖRÜ OLAN
İŞ DÜZENLERİ
• Yüksek iş yükü
• Kontrol eksikliği
• Yetersiz ödül
• Topluluğun dağılımı
• Adalet yokluğu
• Çakışan değerler
• İş güvensizliği
• Hastalar tarafından onaylanma eksikliği
• İlacın yardımcı olamadığı durumlarda çaresizlik
• Otonomi eksikliği
• Öğrenme fırsatı eksikliği
• Performans geri bildirimi eksikliği
• Duygusal talepler (mesleki faktör)
• Çaba-ödül dengesizliği
• Meslektaşlar ve hastane organizasyon özellikleri
arasında algılanan tükenmişlik şikayetleri (örgütsel
faktörler olarak)
18. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
ŞEFKAT YORGUNLUĞU VE TÜKENMİŞLİK İÇİN İISK FAKTÖRÜ OLAN
ÇALIŞMA KOŞULLARI
• İnsanların katılımı
• Gün ışığı
• Vardiyalı iş
• Ekstra çalışma saatleri
• Agresif davranışları olan hastalar
• Çağdaş tıbbi hizmetler için tıbbi malzeme
ve ekipman eksikliği
• Ortam gürültüsü
• Aşırı kalabalık
• Yeterli dinlenme eksikliği
• Kişisel bağlanma - hastaların problemleriyle
yaşamak
• Zaman sıkıntısı
• İş - aile müdahalesi ve rol stresi
(mesleki faktör olarak kabul edilir)
19. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
ŞEFKAT YORGUNLUĞU VE TÜKENMİŞLİK İÇİN PSİKOSOSYAL
FAKTÖRLER
Avrupalı sağlık profesyonelleri arasında tükenmişlik risk faktörlerinin sistematik
olarak gözden geçirilmesi
Stres: Önceki stres
Kişilik özellikleri: Duygusal tutarsızlık, dışadönüklük, dayanıklılık, iyimserlik vb. (bir sonraki slayta bakın)
Dışadönüklük, iyimserlik ve duygusal tutarsızlık gibi kişilik değişkenleri, özellikle kişisel başarı boyutu için
önemli fakat zayıf tükenmişlik belirleyicileri olarak görülmüştür (Buhler & Land, 2003; Hudek-Knezevic
v.ark.,2011). İspanyol hemşirelerin arasında yapılan bir araştırmaya göre, kişilik özelliği olarak tahammül
seviyesi tüm tükenmişlik boyutlarını öngördü (Garrosa et al., 2011).
Başa çıkma mekanizmaları: Farklı başa çıkma mekanizmalarını tükenmişlik ile ilişkilendiren ve
tükenmişlik yaşayan sağlık profesyonellerinin daha duygusal odaklı başa çıkma kullandığını vurgulayan
çalışmalar vardır. (örn; madde bağımlılığı, sağlıksız beslenme alışkanlıkları) ya da savunma başa çıkma
stratejileri (örn; arkadaşlardan ve aileden soyutlanma sorunu ya da mizah kullanımını reddetmek) (Demir ve
ark., 2003; Sharma ve ark., 2007; Sharma ve ark., 2008).
Örneğin, İtalyan HIV / AIDS ve onkoloji sağlık çalışanları arasında yapılan bir araştırma, daha yüksek kişisel
tükenmeyi açıklarken mizahı bir başa çıkma stratejisi olarak kullanır iken, sorunun reddedilmesinin daha
düşük bir kişisel başarı öngördüğünü ortaya koydu.
20. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
ŞEFKAT YORGUNLUĞU VE TÜKENMİŞLİK İÇİN BİREYSEL RİSK FAKTÖRLERİ
• Nevrotiklik: Duygusal dengesizlik.
• Uyumluluk: Samimi ve kibar olmak.
• Vicdanlılık: Vicdanlılık dikkatli veya çalışkan olmanın kişilik özelliğidir.
• Dayanıklılık: Dayanıklılık, bir kişinin stresli yaşam olaylarını, potansiyel olarak talihsiz durumları öğrenme
fırsatlarına dönüştüren başa çıkma stratejileriyle yönetme ve bunlara yanıt verme yeteneği ile ilişkili bir kişilik
özelliğidir.
• Kontrol odağı: Eksternal bir kontrol odağı kişinin çaresiz, suçsuz ve başarılarının ve başarısızlıklarının kontrolünde
olmadığı inancını destekler. İnternal bir kontrol odağı başarıyı ve başarısızlıkları kendi çabalarına bağlayacaktır.
• Aleksitimi (“duygular için kelime yok”): Kişinin kendisinin veya başkalarının yaşadığı duyguları tanımlamak ve
belirlemek için subklinik yetersizlik ile karakterize edilen kişisel bir özelliktir.
• Mükemmeliyetçilik: Her şeyin eksiksiz ve kusursuz olmasını diler.
• Ruhsal İyimserlik: Her koşulda mümkün olan en iyi sonucu beklemek.
• Proaktif kişilik: Proaktif kişilik insanların çeşitli faaliyet ve durumlarda çevrelerini etkilemek için kişisel inisiyatif
alma eğilimlerindeki bireysel farklılıklarla ilgili bir eğilim olarak tanımlanmaktadır (Bateman ve Crant, 1993).
• Aile / özel yaşam sorunları: Kişisel sorunlar stres yaratır ve başkalarının sorunlarını düşünmeyi ve çözmeyi zorlaştırır.
21. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
ŞEFKAT YORGUNLUĞU VE TÜKENMİŞLİK İÇİN RİSK FAKTÖRÜ OLARAK
DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER
• Cinsiyet: kadınların tükenmişliği bildirme olasılığı 1,6 kat daha fazladır.
• Yaş: Tükenmişlik genç yaş gruplarında daha yaygındır.
• Medeni Hali: Tek yaşayan çalışanlar en çok tükenmiştir.
• Eğitim: Mezuniyet sonrası eğitimi olan insanlar arasında yüksek derecede
duygusal tükenme tespit edilmiştir.
22. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN BELİRLENMESİ
Aşağıdaki koşullardan bazılarını hissediyorsanız, tükenmişlik riskiniz yüksektir:
Duygusal tükenme: Gün boyu enerjisiz hissetmek.
Duyarsızlaşma: Hastaları ve aile üyelerini benzersiz insanlar olarak değil nesneler olarak görmek.
Azalan kişisel başarı: Yaptığınız işlerde kötüleşmek.
Dayanılmaz yorgunluk / baş ağrısı: Haftada 1, 2, 3 kez veya hatta her gün düzenli olarak ağrı çekmek.
İçsel motivasyon kaybı: İşinizi artık yapmak istemiyorsunuz ya da hoşnutsuz yapıyorsunuz.
Kişinin işine alaycı bir bakış: Sadece kendi çalışmasının önemli olduğunu düşünmek.
23. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN BELİRLENMESİ
Verimsizlik ve başarısızlık duygusu: hiçbir şeyin doğru olmadığını hissetmek ve onu
değiştirememek.
Artan gerginlik / kaygı: gerginlik hissetmek ve kötü bir şey olacağından korkmak.
Hastalara ve aile üyelerine karşı hoşgörü eksikliği.
Kişilerarası, evlilik ve aile çatışmaları: Kendinizle, eşinizle, çocuklarınızla vb.
Sosyal izolasyon ve olağan günlük etkinliklerden çekilme: Her zamanki gibi arkadaşlarınızla
tiyatroya gitmek istemezsiniz veya hiç insanla tanışmak istemezsiniz ya da her zamanki hobinizi
yapmak istemezsiniz.
Hastalara ve aile üyelerine mekanik bir şekilde yanıt vermek: Duygularını, düşüncelerini, kişisel
haysiyetlerini dikkate almazsınız.
25. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
1.2.1 KENDİNE BAKIM STRATEJİLERİ
Tükenmişlik, profesyonel bir bağlamda sosyal ilişkilerin altında yatan stresin sonucudur. Durum,
fiziksel ve zihinsel sağlığın azalması ile ilişkilidir ve iş faaliyetlerini etkileyebilecek performansın
düşmesine neden olabilir.
Kendine bakım stratejileri, tükenmişlik riski altındaki bir kişinin kendisine uygulayabileceği çeşitli
seçenekleri içerir. Zamanında kullanılırlarsa çok etkilidirler ve iki boyuta ayrılır: fiziksel ve zihinsel
Sağlık çalışanları vücutlarını her iki alanda da beslemelidir.
26. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Kendine bakım stratejilerinde temel amaç fiziksel ve zihinsel
sağlığı iyileştirmektir.
İş yükünüzü yönetin.
Amacınız olsun, en deneyimli hissettiğiniz işe odaklanın.
Egzersiz ve meditasyon yapın.
Stres yönetimi stratejileri öğrenin.
1.2.1 KENDİNE BAKIM STRATEJİLERİ
27. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
KENDİNE YARDIM İÇİN İPUÇLARI
Profesyonel yardım almak istemiyorsanız, tükenme ile başa çıkmanın başka yollarını deneyebilirsiniz.
Kişisel deneyimi kullanın: Sizinle aynı veya benzer durumda olan diğer kişilerle konuşmaya çalışın
(diğer birimlerden veya hastanelerden doktorlar). Onların deneyimlerinden öğrenmek için çaba
gösterin. Onlara tükendiklerinde ne yaptıklarını ve başa çıkma stratejilerinin ne olduğunu sorabilirsiniz.
Mola vermeye çalışın: bir arkadaşınızı davet edin ve psikolojik baskıyı azaltabileceğiniz bir sosyal
etkinliğe (sinema, tiyatro,konser) gidin.
Negatif kişilerle iletişiminizi azaltın ve sevdiklerinizle daha fazla zaman geçirin.
Çalışmanızın olumlu yönlerine dikkat edin: Günün sonunda sizi neyin mutlu ve memnun ettiğini
kendinize sorun. Katılabileceğiniz akran destek grupları bulmaya çalışın. Akran destek grupları kişiye
sorunlarını, profesyonel zorluklarını paylaşmaları için imkan sağlar ve grup birlikte zor durumların
üstesinden gelmek için olası çözümleri tartışır. Bu grup size yardımcı olabilir ve diğer grup üyelerine de
yardımcı olabilirsiniz. Günümüzde bu akran destek grupları, gizliliğin garanti edildiği çevrimiçi
topluluklar biçiminde çalışmaktadır. Fiziksel olarak mevcut olmanıza veya kimliğinizi ortaya
çıkarmanıza gerek yoktur. Düşüncelerinizi, şüphelerinizi, korkularınızı, endişelerinizi ve sizi anonim
olarak engelleyen her şeyi özgürce paylaşabilirsiniz.
28. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
1.2.2 DİĞERİ İÇİN BAKIM (AKRAN DESTEĞİ)
Akran desteği, bir tükenmişlik sendromundan kaçınmak için
özellikle şefkat yorgunluğu gelişen ve meslektaşlarından
desteğe ihtiyaç duyan sağlık profesyonelleri için çok önemlidir.
Sağlık profesyonellerinde ciddi bir sıkıntı ve yüksek derecede
tükenmişlik riski olduğu açıktır. Önemli bölgesel farklılıkların
olması mümkündür, ancak stres faktörlerinin doğası göz önüne
alındığında benzer bulguların elde edilmesi muhtemeldir.
29. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Doktorlar arasında yapılan bir çalışmada, iki önemli konu bulunmuştur:
Aşırı tükenmiş hekimlere (nüfusun% 10'u) rehabilitasyon müdahalesi zorunludur.
Başkalarına (özellikle genç meslektaşları) önleyici / kişisel bakım stratejilerinin öğretilmesi / gösterilmesi.
1.2.2 DİĞERİ İÇİN BAKIM (AKRAN DESTEĞI)
30. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
TÜKENMİŞLİĞİN ÖNLENMESİ
Yeterli dinlenmek nasıldır?
Günlük stresden uzak durmak tüm sağlık profesyonelleri için çok önemlidir.
Meditasyon, yoga veya nefes alma teknikleri gibi bazı rahatlatıcı teknikleri deneyebilirsiniz.
Stresi azaltmanın ve böylece tükenmişliği önlemenin en iyi yolu, gerçekten yapmayı sevdiğiniz bir şey yapmaktır:
bir spor aktivitesi
yaratıcı bir hobi - farklı şeyler yapma, örgü, dikiş, bahçe işleri veya seramik
uzun yürüyüşler
kitap okuma
müzik dinlemek
Arkadaşlarla görüşmek.
Ama unutmayın, en verimli dinlenme gerçekten hoşunuza giden bir şey yapmaktır. Hiçbir şey yapmamak bazen
kişinin gerginliğini ve endişesini arttırır, çünkü beyin tüm stresli anları tekrar tekrar canlandırır ve endişelerinizi
sürekli analiz eder.
Herkesin dinlenmeye ihtiyacı olduğunu unutmayın. Hepimiz zaman zaman ara vermeyi hak ediyoruz ve bunu kabul
etmekten kaçınmamalısınız. Önce kendiniz, sonra işvereninizi bilgilendirin.
31. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
TÜKENMİŞLİĞİN ÖNLENMESİ
Mesleki stres nasıl azaltılır?
En basit şey işyerinde hoş bir atmosfer
yaratmaktır. Bazı bitkileri, renkli ve mutlu
resimleri koyun, mümkünse tüm eski ve
kırık nesneleri kaldırın(eski sandalyeler,
masalar vb.)
Kendinizi olumsuz konuşmalarla meşgul
etmeyin.
“Hayır!” Demeyi öğrenin, bu sizi riske
atmaz, başkalarının size daha fazla saygı
duymasını sağlar.
34. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
9.3.1 BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİ (YYBÜ ROTASYONU DAHİL)
Teşhis: Tükenmişliğin değerlendirilmesi için çeşitli tarama testleri geliştirilmiştir. Bugüne kadar
tükenmişlik konusundaki çalışmaların % 90'ından fazlası Maslach Tükenmişlik Envanteri (MTE) testi
ile gerçekleştirilmiştir.
ICD-10 tarafından tarif edilen psikiyatrik bozukluklar ve tükenmişlik sendromunun çeşitli tanımları
arasındaki temel fark, tükenmişliğin, psikiyatrik semptomlarla çok sayıda örtüşmeye rağmen, işyeri ile
ilgili bir sosyal yapı olmasıdır.
35. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
9.3.2 PROFESYONEL YARDIM İSTEMEK
• Temel yol, tükenmişlik sürecinin altında yatan etiyolojidir
(nedensellik veya köken araştırması).
• Tedavi süreci depresyon, anksiyete, uyku bozukluğu vb. psikolojik
bozukluklarla düzenlenebilir.
• Şefkat yorgunluğu veya tükenmişlik belirtilerini biliyorsanız, bir
uzmandan destek almalısınız: psikologlar veya psikoterapistler.
• Tıbbi muayene yapın: meslektaşınız vücudun tükenme nedenini
bulabilir ve tükenmişliği azaltmak için size bir tedavi istirahati,
vitaminler vb. önerebilir.
• Size yardımcı olacak uzmanı seçerken, aşağıdakilerin olması
gerektiğini unutmayın:
• Belirli bir sorundan ziyade sizin kişiliğinizle ,durumla başa çıkma
potansiyelinizle ilgileni.
• Semptomları ortadan kaldırmak yerine sizinle birlikte çalışmak.
• Hazır tarifler vermek yerine sizinle olası çözümleri düşünmek.
36. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
15 Durum Cevabı Asla Nadiren Bazen Sıklıkla Çok sık
1)Fiziksel veya duygusal enerjinin
tükendiğini ve tükendiğini hissediyorum
2)İşim hakkında olumsuz düşüncelerim
var
3)İnsanlara belki de hak ettiklerinden
daha zor ve daha az sempati duyuyorum
4)küçük sorunlardan veya iş
arkadaşlarımdan ve ekibimden kolayca
rahatsız olurum
5)İş arkadaşlarım tarafından yanlış
anlaşıldığımı veya görmezlikten
gelindiğimi hissediyorum
6)Konuşacak kimsem olmadığını
hissediyorum.
7)Gerekenden daha azını başardığımı
hissediyorum.
8)Başarılı olmak için tatsız bir baskı
altında hissediyorum
37. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
15 Durum Cevabı Asla Nadiren Bazen Sıklıkla Çok sık
İstediğim şeyi işimden alamadığımı
hissediyorum.
Yanlış toplulukta veya yanlış meslekte
olduğumu hissediyorum
İşimin bazı kısımları beni hayal
kırıklığına uğrattı.
Örgütsel politikaların veya
bürokrasinin iyi bir iş yapma
yeteneğimi engellediğini hissediyorum
Yapabileceğimden çok daha fazla iş
olduğunu hissediyorum.
Kaliteli bir iş yapmak için önemli olan
pek çok şeyi yapmaya vaktim
olmadığını hissediyorum.
İstediğim kadar plan yapmak için
zamanım olmadığını görüyorum.
38. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
Puan Açıklama
15-18 Burada tükenme işaretleri yok.
19-32 Bazı faktörler özellikle şiddetli değilse, burada küçük bir tükenme işareti var.
33-49 Dikkatli olun - özellikle birkaç puan yüksekse, tükenme riski altında
olabilirsiniz.
50-59 Ciddi tükenme riski altındasınız- bu konuda acilen bir şeyler yapınız.
60-75 Çok ciddi tükenme riski altındasınız- bu konuda acilen bir şeyler yapınız.
PUAN YORUMU
40. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
KAYNAKLAR
Kerr, S. M., & McIntosh, J. B. (2000). Coping when a child has a disability: exploring the impact of
parent‐to‐parent support. Child: care, health and development, 26(4), 309-322.
Boyd, B. A. (2002). Examining the relationship between stress and lack of social support in mothers of children
with autism. Focus on autism and other developmental disabilities, 17(4), 208-215.
Wright, J. A. (2008). Prenatal and postnatal diagnosis of infant disability: Breaking the news to mothers. The
Journal of perinatal education, 17(3), 27.
McClafferty, H., Brooks, A., Chen, M. K., Brenner, M., Brown, M., Esparham, A., ... & Yeh, A. (2018).
Pediatric Integrative Medicine in Residency Program: Relationship between Lifestyle Behaviors and Burnout
and Wellbeing Measures in First-Year Residents. Children, 5(4), 54. Maslach, C., & Leiter, M. P. (2008). The
truth about burnout: How organizations cause personal stress and what to do about it. John Wiley & Sons.
Schwartzhoffer, R.V. (2009). Psychology of Burnout : Predictors and Coping Mechanisms, Psychology
Research Progress Series (New York: Nova Science Publishers, Inc,)
Todaro-Franceschi, V. (2019). Compassion fatigue and burnout in nursing: Enhancing professional quality of
life. Springer Publishing Company.
Skovholt, T. M., & Trotter-Mathison, M. (2014). The resilient practitioner: Burnout prevention and self-care
strategies for counselors, therapists, teachers, and health professionals. Routledge.
41. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
KAYNAKLAR
Shepard, M. P., & Mahon, M. M. (2000). Chronic conditions and the family. Jackson PL, Vessey JA. Primary care of the
child with a chronic condition. St Louis: Mosby.
Hunsaker, S., Chen, H. C., Maughan, D., & Heaston, S. (2015). Factors that influence the development of compassion
fatigue, burnout, and compassion satisfaction in emergency department nurses. Journal of Nursing Scholarship, 47(2),
186-194.
Bruce, S. M., Conaglen, H. M., & Conaglen, J. V. (2005). Burnout in physicians: a case for peer‐support. Internal
medicine journal, 35(5), 272-278.
Bianchi, R., Schonfeld, I. S., & Laurent, E. (2015). Burnout–depression overlap: A review. Clinical psychology
review, 36, 28-41. Margiotta, F., Crudden, G., Byrne, D., & Doherty, A. M. (2019). Prevalence and co-variates of burnout
in consultant hospital doctors: burnout in consultants in Ireland Study (BICDIS). Irish Journal of Medical Science (1971-
), 188(2), 355-364.
Southwick, F. S., & Southwick, S. M. (2018). The loss of a sense of control as a major contributor to physician burnout: a
neuropsychiatric pathway to prevention and recovery. JAMA psychiatry, 75(7), 665-666.
Neckel, S., Schaffner, A. K., & Wagner, G. (Eds.). (2017). Burnout, Fatigue, Exhaustion: An Interdisciplinary Perspective
on a Modern Affliction. Springer.
Bährer-Kohler, S. (Ed.). (2012). Burnout for experts: Prevention in the context of living and working. Springer Science &
Business Media.
Nil, R., Jacobshagen, N., Schächinger, H., Baumann, P., Höck, P., Hättenschwiler, J., ... & Holsboer-Trachsler, E. (2010).
Burnout–eine Standortbestimmung. Schweizer Archiv für Neurologie und Psychiatrie, 161(2), 72-77.
42. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
KAYNAKLAR
Bria, M., Baban, A., & Dumitrascu, D. L. (2012). Systematic review of burnout risk factors among
European healthcare professionals. Cognition, Brain, Behavior: An Interdisciplinary Journal, 16(3),
423-452.
Salyers, M. P., Bonfils, K. A., Luther, L., Firmin, R. L., White, D. A., Adams, E. L., & Rollins, A. L.
(2017). The relationship between professional burnout and quality and safety in healthcare: a meta-
analysis. Journal of general internal medicine, 32(4), 475-482.
43. MedVETSUPPORT
2017-1-TR01-KA202-045932
https://medvet-project.eu
https://www.facebook.com/Medvetproject
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International
License.
All images included in this ppt have been retrieved from:
https://www.flickr.com
https://pixabay.com
Archive photos of Selena Hospital
The European Commission support for the production of this publication does not constitute an
endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be
held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
43
