MALİ AYRIMCILIK

1. Mali Ayrımcılık
Bu Sunum Aşağıdaki Kaynaktan Yararlanılarak Hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Mali Ayrımcılık. Seçkin Yayınları 2019
Hazırlayan: Emir Sezgin
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

2. “Ayrıcalık, kamusal iyiliği bir kural olmaksızın
gerçekleştirme iktidarından başka bir şey değildir.”
John Locke
“Özgürlük ruhu vergilemede her türlü
keyfî ve takdiri eylemi ayıplar.”
Alexander Hamilton

3.  Mali ayrımcılık uygulamaları öyle ya da böyle tüm
devletlerin tarihinde bir kara leke olarak var olmuştur ve
bugün 21. Yüzyılda dahi bu uygulamalar farklı yol ve
yöntemlerle ve farklı boyutlarda varlığını sürdürmektedir.

4. Mali Ayrımcılık Örnekleri
Amerika’da
eyaletler arası
vergi farkları
(18.YY)
Gayrimüslimlerden
alınan varlık vergisi
Macaristan’da
4 çocuk sahibi
kadınların
muafiyeti

5. MALİ AYRIMCILIK NEDİR?
 Mali ayrımcılık (fiscal discrimination) devletlerin mali
araçların (özellikle vergileri) kullanılmasında yaş, ırk,
renk, etnik köken, cinsiyet, cinsel yönelim, dinî inanç,
toplumsal statü, engellilik ve saire durumları dikkate
alarak bir birey ve/veya gruba farklı davranmaları veya
vergi konularını (gelir, tüketim, servet vs.) farklı şekillerde
vergilendirmeye tabi tutmaları demektir.

6.  Mali ayrımcılık dar anlamda vergi ayrımcılığı (tax
discrimination) ile aynı anlama gelmektedir.
Vergi ayrımcılığının başlıca iki türünden
söz edilebiliriz: şahıslara yönelik vergi
ayrımcılığı ve mallara yönelik vergi
ayrımcılığı .

7. Şahıslara
Yönelik Vergi
Ayrımcılığı
Gruplara
Yönelik Vergi
Ayrımcılığı
Şahıslara
Yönelik
Vergi
Ayrımcılığı
Vergi
Konularına
Göre Vergi
Ayrımcılığı
Tüketim
Türlerine
Yönelik vergi
Ayrımcılığı
Mallara
Yönelik
Vergi
Ayrımcılığı

8. Şahıslara Yönelik Vergi Ayrımcılığı
Şahıslara yönelik vergi ayrımcılığı;
•Bir kişinin engelli olup olmaması; bekar ya
da evli olması; gazi ya da şehit yakını
olma statüsü vs.
Belirli gruplara (zümre vs.) yönelik
vergi ayrımcılığı;
•Etnik köken ve dini inanç dolayısıyla belirli
zümrelere vergi ayrımcılığı uygulanabilir.

9. Mallara Yönelik Vergi Ayrımcılığı
Vergi
konularına
yönelik
vergi
ayrımcılığı
Vergi otoritesi servetten
daha az ama
tüketimden daha fazla
vergi alma yolunu
seçmesi.
Tüketim
türlerine
yönelik
vergi
ayrımcılğı
Lüks tüketim malları,
zorunlu tüketim
malları, zararlı mallar,
merit mallar, demerit
mallar vs.

10. Vergi ayrımcılığını bir başka açıdan “negatif
vergi ayrımclığı” ve “pozitif vergi ayrımcılığı”
olmak üzere bir ayrıma tabi tutabiliriz
Engellilere yönelik bir vergi harcaması (vergi
indirimi, vergi muafiyeti vs.) bu konuda örnek
verilebilir

11.  Ayrımcılık “kanun önündeki eşitlik” ilkesinin açık
ihlalidir. Ancak evrensel hukukta sosyal dışlamaya maruz
bazı dezavantajlı kişiler ve gruplara yönelik ayrıcalık
sağlanmasının kanun önünde eşitlik ilkesini ihlal
etmeyeceği görüşü savunulmaktadır

12. Şahıslara
ya da
Gruplara
Yönelik
Vergi
Ayrımcılığı
Irka Dayalı
Vergi
Ayrımcılığı
Renge
Dayalı
Vergi
Ayrımcılığı
Etnik
Kökene
Dayalı
Vergi
Ayrımcılığı
Dine Dayalı
Vergi
Ayrımcılığı
Cinsiyete
Dayalı
Vergi
Ayrımcılığı
Cinsiyet
Yönelimine
Dayalı Vergi
Ayrımcılığı
Vatandaşlı
ğa Dayalı
Vergi
Ayrımcılığı
Engelliliğe
Dayalı
Vergi
Ayrımcılığı

13. Mallara ve Vergi Konularına Yönelik
Vergi Ayrımcılığı;
Lüks Tüketime Yönelik Vergi Ayrımcılığı;
‣Lüks Tüketim Vergisi ‣Kürk Vergisi ‣Özel Tüketim Vergisi
Sağlığa Zararlı Ürünlere Yönelik Vergi Ayrımcılığı;
• ‣Obezite Vergisi ‣Şekerli Gıda Vergisi ‣Gazoz Vergisi
Sağlığa ve Kişisel Bütçeye Zararlı Kötü Alışkanlıklara Yönelik
Vergi Ayrmcılığı;
‣Günah Vergileri ‣Tütün Vergisi ‣Alkollü İçki Vergisi
Servete Yönelik Vergi Ayrımcılığı;
‣Global Servet Vergisi ‣Milyarder Vergisi

14. Sonuç;
 Geçmişten günümüze kadar vergilendirme yetkisinin keyfi
kullanılması mali ayrımcılığa neden olmaktadır.
 Bazı kişi ,grup ve malların farklı şekilde vergilendirilmesi
halen üzerinde tartışılan konulardandır.