Download luận án tiến sĩ ngành kế toán với đề tài: Tổ chức hoạch toán kế toán trong các CS Y tế với việc tăng cường quản lý tài chính ngành Y tế VN

1. i
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©nTr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©nTr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©nTr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
L£ KIM NGäC
Tæ CHøC H¹CH TO¸N KÕ TO¸N TRONG C¸C C¥ Së
Y TÕ VíI VIÖC T¡NG C¦êNG QU¶N Lý TµI CHÝNH
NGµNH Y TÕ VIÖT NAM
Chuyªn ngµnh: KÕ to¸n (KÕ TO¸N, KIÓM TO¸N Vµ PH¢N TÝCH)Chuyªn ngµnh: KÕ to¸n (KÕ TO¸N, KIÓM TO¸N Vµ PH¢N TÝCH)Chuyªn ngµnh: KÕ to¸n (KÕ TO¸N, KIÓM TO¸N Vµ PH¢N TÝCH)Chuyªn ngµnh: KÕ to¸n (KÕ TO¸N, KIÓM TO¸N Vµ PH¢N TÝCH)
M· sM· sM· sM· sè: 62.34.30.01è: 62.34.30.01è: 62.34.30.01è: 62.34.30.01
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:
1. GS.TS. §Æng ThÞ Loan
2. PGS.TS. NguyÔn ThÞ Lêi
Hµ néi, n¨m 2009

2. ii
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u
c a riêng tôi. Các s li u, k t qu nêu trong lu n án là
trung th c và chưa t ng công b trong b t kỳ m t công
trình nào.
Tác gi lu n án

3. iii
M C L C
L i cam ñoan
Danh m c các ch vi t t t
Danh m c b ng, sơ ñ
L I M ð U........................................................................................................................1
CHƯƠNG 1 M T S V N ð LÝ LU N V T CH C H CH TOÁN K TOÁN
TRONG CÁC ðƠN V S NGHI P....................................................................................9
1.1. T NG QUAN V ðƠN V S NGHI P VÀ QU N LÝ TÀI CHÍNH ðƠN V S
NGHI P.............................................................................................................................9
1.2. B N CH T C A K TOÁN VÀ VAI TRÒ, Ý NGHĨA C A T CH C H CH
TOÁN K TOÁN TRONG QU N LÝ TÀI CHÍNH CÁC ðƠN V S NGHI P.......30
1.3. NGUYÊN T C T CH C H CH TOÁN K TOÁN TRONG ðƠN V S
NGHI P...........................................................................................................................37
1.4. N I DUNG T CH C H CH TOÁN K TOÁN TRONG ðƠN V S
NGHI P ..........................................................................................................................40
CHƯƠNG 2 TH C TR NG T CH C H CH TOÁN K TOÁN TRONG CÁC CƠ S
Y T VI T NAM ................................................................................................................64
2.1. T NG QUAN V H TH NG CƠ S Y T VI T NAM HI N NAY................64
2.2. TH C TR NG T CH C H CH TOÁN K TOÁN TRONG CÁC B NH VI N
VI T NAM HI N NAY..................................................................................................89
2.3. ðÁNH GIÁ TH C TR NG CƠ CH QU N LÝ TÀI CHÍNH VÀ T CH C
H CH TOÁN K TOÁN TRONG CÁC CƠ S Y T C A VI T NAM .................117
CHƯƠNG 3 PHƯƠNG HƯ NG VÀ GI I PHÁP HOÀN THI N T CH C H CH
TOÁN K TOÁN TRONG CÁC CƠ S Y T V I VI C TĂNG CƯ NG QU N LÝ
TÀI CHÍNH NGÀNH Y T VI T NAM .........................................................................132
3.1. ð NH HƯ NG PHÁT TRI N NGÀNH Y T VI T NAM ð N NĂM 2020 132
3.2. S C N THI T PH I HOÀN THI N T CH C H CH TOÁN K TOÁN
TRONG CÁC CƠ S Y T VI T NAM......................................................................134
3.3. QUAN ðI M ð NH HƯ NG HOÀN THI N T CH C H CH TOÁN K
TOÁN TRONG CÁC CƠ S Y T VI T NAM .........................................................139
3.4. N I DUNG HOÀN THI N T CH C H CH TOÁN K TOÁN TRONG CÁC
CƠ S Y T NH M TĂNG CƯ NG QU N LÝ TÀI CHÍNH NGÀNH Y T VI T
NAM ..............................................................................................................................141
3.5. ðI U KI N TH C HI N CÁC GI I PHÁP........................................................176
K T LU N CHUNG ........................................................................................................180
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U C A TÁC GI
TÀI LI U THAM KH O
PH L C

4. iv
DANH M C CÁC CH VI T T T
ADB Ngân hàng Phát tri n Châu Á
BHXH B o hi m xã h i
BHYT B o hi m y t
BNV B N i v
BTC B Tài chính
BV B nh vi n
BVGCP Ban v t giá Chính ph
BYT B Y t
CNTT Công ngh thông tin
HCSN Hành chính s nghi p
KBNN Kho b c Nhà nư c
KCB Khám ch a b nh
NSNN Ngân sách Nhà nư c
SXKD S n xu t kinh doanh
TSCð Tài s n c ñ nh
XDCB Xây d ng cơ b n
WB Ngân hàng th gi i
WHO T ch c Y t th gi i
WTO T ch c thương m i th gi i

5. v
DANH M C B NG, HÌNH V
I. B NG
B ng 1.1 – So sánh cơ ch qu n lý tài chính theo d toán năm và...........................20
B ng 2.1 - T ng s các lo i hình b nh vi n theo phân c p qu n lý năm 2007.............70
B ng 2.2 - T ng s các b nh vi n theo lo i hình công l p và ngoài công l p.................71
B ng 2.3 - T ng h p ngu n thu m t s b nh vi n ti n hành kh o sát...................84
B ng 2.4 – S lư ng nhân viên k toán theo trình ñ m t s b nh vi n kh o sát
năm 2008...................................................................................................................92
B ng 3.1 - D toán thu chi......................................................................................165
II. HÌNH V
Hình 1.1 – Mô hình phương pháp l p d toán trên cơ s quá kh ...........................23
Hình 1.2 – Mô hình phương pháp l p d toán không d a trên cơ s quá kh ................24
Hình 1.3. Quy trình t ch c luân chuy n ch ng t k toán......................................42
Hình 1.4 - Mô hình t ch c b máy k toán ki u t p trung......................................55
Hình 1.5 - Mô hình t ch c b máy k toán ki u phân tán.......................................57
Hình 1.6 - Mô hình t ch c b máy k toán ki u v a t p trung v a phân tán...58
Hình 2.1 - Mô hình t ch c h th ng cơ s y t c a Vi t Nam ................................66
Hình 2.2 – T l các b nh vi n theo lo i hình công l p và ngoài công l p ..............71
Hình 2.3 - Mô hình tr c tuy n c a các b nh vi n hi n nay......................................73
Hình 2.4 – Quy trình qu n lý tài chính trong các b nh vi n c a Vi t Nam..............78
Hình 2.5 - Quy trình luân chuy n ch ng t các b nh vi n....................................95
Hình 2.6 – Sơ ñ luân chuy n ch ng t thu vi n phí ngo i trú ................................99
Hình 2.7 - Quy trình luân chuy n ch ng t thu vi n phí n i trú ............................100
Hình 3.1 - Mô hình t ch c b máy k toán theo hình th c h n h p k toán tài
chính và k toán qu n tr .........................................................................................144
Hình 3.2 – Trình t ghi s theo hình th c k toán Nh t ký chung .........................156
Hình 3.3 - Mô hình ñ xu t cho ..............................................................................170
Hình 3.4 – Mô hình nghi p v thanh toán vi n phí ................................................175

6. 1
L I M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài lu n án
Con ngư i là ngu n tài nguyên quý báu nh t quy t ñ nh s phát tri n
c a ñ t nư c trong ñó s c kh e là v n quý nh t c a m i con ngư i và c a
toàn xã h i. Vì v y ñ u tư cho s c kh e chính là ñ u tư cho s phát tri n
kinh t xã h i c a ñ t nư c, nâng cao ch t lư ng cu c s ng c a m i cá nhân
và m i gia ñình. Tham gia vào ho t ñ ng này có s ñóng góp c a nhi u bên
khác nhau như Nhà nư c, các cơ s khám ch a b nh, các t ch c phi l i
nhu n, ngư i dân th hư ng… Tuy nhiên các cơ s y t chính là b ph n
trung tâm quy t ñ nh m c ñ hi u qu c a công tác này. Chính vì v y m i
qu c gia, ho t ñ ng c a các cơ s y t luôn là v n ñ ñư c quan tâm chú ý
nh m ñem l i nh ng ñóng góp to l n cho s nghi p chăm sóc và b o v s c
kho nhân dân.
Trong nh ng năm qua, Nhà nư c ñã có nhi u chính sách m i ñ i v i
ho t ñ ng c a các cơ s y t nh m tăng cư ng năng l c ho t ñ ng c a các
ñơn v . Các ch trương, chính sách này m t m t ñã t o ra hành lang pháp lý
khá r ng rãi cho các ñơn v s nghi p nói chung và các cơ s y t nói riêng
trong vi c phát huy quy n t ch , quy n t ch u trách nhi m ñ phát tri n ñơn
v , tăng thu nh p cho cán b ñ ng th i khuy n khích các ñơn v tăng cư ng
tính t ch , gi m d n s ph thu c vào NSNN cho các ho t ñ ng c a cơ s .
Tuy nhiên, vi c th c hi n các ch trương m i di n ra trong b i c nh các chính
sách liên quan hi n hành còn nhi u ñi m chưa phù h p như chính sách thu h i
m t ph n vi n phí… ði u này ñã làm cho tính t ch c a cơ s y t ñã ph n
nào b gi i h n.
Khác v i nh ng năm trư c ñây khi còn cơ ch bao c p c a Nhà nư c,
vi c khám ch a b nh h u như không m t ti n, m i kho n phí t n ñ u do Nhà

7. 2
nư c ñài th . Bư c sang th i kỳ ñ i m i, cơ ch bao c p cũ không còn n a,
xã h i có nhi u thành ph n kinh t khác nhau và các lo i hình khám ch a
b nh cũng phát tri n ngày càng ña d ng. Các ngu n tài chính ñư c khai thác
d i dào hơn ch không ch trông ch vào ngu n duy nh t là NSNN. M t khác
các cơ s y t hi n nay ph i ñ i m t v i v n ñ dân s tăng nhanh, nhu c u
khám ch a b nh c a nhân dân ngày càng l n, yêu c u ch t lư ng khám ch a
b nh ngày càng cao. ði u ñó d n ñ n yêu c u t ch c qu n lý t t ñ s d ng
có hi u qu các ngu n tài chính t i ñơn v . Bên c nh vi c qu n lý t t công tác
chuyên môn ñ ñ m b o ch t lư ng chăm sóc ngư i b nh, qu n lý tài chính
cũng là m t y u t quy t ñ nh s thành công hay th t b i c a qu n lý các cơ
s y t nói chung.
Th c t trên ñòi h i ngành y t nói chung và c th là các cơ s y t
c n có cơ ch qu n lý tài chính phù h p. ð ñáp ng ñư c yêu c u ñó, t ch c
h ch toán k toán là m t trong nh ng y u t quan tr ng góp ph n qu n lý có
hi u qu các ngu n tài chính trong các ñơn v . T ch c h ch toán k toán
ñư c hoàn thi n s giúp cho vi c qu n lý các ngu n thu và các n i dung chi
c a ñơn v hi u qu hơn. Th c t hi n nay cho th y công tác t ch c h ch
toán k toán nhi u cơ s y t còn nhi u y u kém. Các ñơn v thư ng áp
d ng c ng nh c ch ñ k toán nên b ñ ng, lúng túng trong ghi nh n các
nghi p v kinh t m i phát sinh. Thông tin do k toán mang l i ch y u ch
mang tính ch t báo cáo hành chính, ít có tác d ng thi t th c trong vi c phân
tích tình hình tài chính c a ñơn v , tình hình ti p nh n và s d ng kinh phí c a
Nhà nư c. ði u này d n ñ n khó khăn cho công tác qu n lý c a b n thân các
cơ s y t , cho công tác qu n lý tài chính toàn ngành y t cũng như các cơ
quan qu n lý Nhà nư c khác. M c dù công tác t ch c h ch toán k toán
trong các cơ s y t ñã và ñang t ng bư c ñư c hoàn thi n. Tuy nhiên ph n
l n các ñơn v v n còn nhi u b t c p như b ng khi chuy n ñ i sang cơ ch

8. 3
tài chính m i, ch m c p nh t nh ng thay ñ i c a ch ñ k toán, lúng túng
trong vi c ng d ng công ngh thông tin, chưa xây d ng ñư c ñ i ngũ nhân
viên k toán chuyên nghi p ñáp ng yêu c u c a th c ti n… Do ñó v n ñ
hoàn thi n, ñ i m i t ch c h ch toán k toán có ý nghĩa thi t th c, góp ph n
nâng cao hi u qu công tác qu n lý tài chính c a ñơn v .
B i v y vi c nghiên c u th c tr ng và ñ ra gi i pháp hoàn thi n t
ch c h ch toán k toán trong các cơ s y t nh m tăng cư ng qu n lý tài
chính ngành y t là yêu c u b c xúc, c trong lý lu n l n th c ti n ho t ñ ng
hi n t i và tương lai c a các cơ s y t . Nh m ñóng góp thêm cơ s khoa h c
và th c ti n hoàn thi n công tác qu n lý tài chính, k toán trong các cơ s y
t , tác gi ch n ñ tài “T CH C H CH TOÁN K TOÁN TRONG CÁC
CƠ S Y T V I VI C TĂNG CƯ NG QU N LÝ TÀI CHÍNH NGÀNH
Y T VI T NAM” làm ñ tài nghiên c u cho Lu n án ti n sĩ c a mình.
2. T ng quan nh ng nghiên c u v t ch c h ch toán k toán trong các
cơ s y t
T ch c h ch toán k toán có vai trò quan tr ng trong vi c n i li n
gi a lý thuy t h ch toán k toán v i th c t th c hành công vi c k toán. Nói
ñ n t ch c k toán là nói ñ n t ch c các phương pháp k toán và t ch c
nhân s k toán theo t ng ph n hành k toán c th c a m t ñơn v c th
nh m thu nh n, x lý và cung c p nh ng thông tin v ho t ñ ng kinh t tài
chính ñơn v m t cách nhanh nh t, ñ y ñ và trung th c nh t.
Trong các nghiên c u trư c ñây v t ch c h ch toán k toán, các tác
gi ch y u ñ c p ñ n nguyên lý và nguyên t c chung v t ch c h ch toán
k toán; ñ c ñi m t ch c h ch toán k toán trong m t s lo i hình doanh
nghi p ñ c thù. Riêng lĩnh v c t ch c h ch toán k toán trong các ñơn v s
nghi p, trên th gi i ch có m t s ít tác gi nghiên c u. Ba trong s các tác

9. 4
gi ñó là Earl R.Wilson, Leon E.Hay, Susan C. Kattelus ñã cùng tham gia m t
s công trình và vi t cu n sách n i ti ng v i tiêu ñ là “K toán Nhà nư c và
các t ch c phi l i nhu n” (Accounting for Governmental and Nonpofit
Entities). ðây có th coi là m t công trình nghiên c u khá công phu v các
khía c nh khác nhau ho t ñ ng c a các ñơn v hành chính s nghi p nói
chung. Các n i dung nghiên c u trong cu n sách bao g m: các nguyên t c k
toán chung ñư c ch p nh n, hư ng d n cách th c ghi nh n các s ki n, cách
th c l p các báo cáo tài chính cu i kỳ. Nghiên c u cũng ñi sâu vào phân tích
ñ c thù ho t ñ ng c a m t s lĩnh v c s nghi p ñ c thù như t ch c k toán
trong các trư ng h c, b nh vi n, các ñơn v l c lư ng vũ trang…
Riêng trong lĩnh v c y t , các tác gi Bruce R.Neumann, James
D.Suver, Williams N.Zelman ñã tái b n nhi u l n nghiên c u v “Qu n lý tài
chính – Khái ni m và áp d ng vào cơ s y t ” (Financial Management,
Concepts and Applications for Health Care Providers). Các n i dung chính
c a công trình này là môi trư ng y t và ch c năng c a qu n lý tài chính; k
toán tài chính – ngôn ng c a qu n lý tài chính; phân tích báo cáo tài chính;
qu n lý v n, tài s n, công n trong các ñơn v ; các n i dung v k toán qu n
tr như chi phí và chi phí hành vi, l p d toán, phân b chi phí, ñ nh giá, ra
quy t ñ nh ñ u tư… Ngoài ra trong lĩnh v c này còn ph i k ñ n cu n sách
c a tác gi Louis C.Gapenski “Tài chính y t - Gi i thi u v k toán và qu n
lý tài chính” (Healthcare Finance – An introduction of Accounting and
Financial Management). Trong tác ph m này, tác gi ñã phân tích môi trư ng
tài chính c a ngành y t , hư ng d n v t ch c k toán trên c hai n i dung k
toán tài chính và k toán qu n tr .
Bên c nh nh ng công trình nghiên c u c a các tác gi , tìm hi u v t
ch c h ch toán k toán trong các ñơn v s nghi p nói chung và các cơ s y t
nói riêng c n ph i tìm hi u các nguyên t c k toán chung ñư c ch p nh n

10. 5
(Generally accepted accounting principles - GAAP) áp d ng cho các b nh
vi n và các t ch c y t khác do Hi p h i các B nh vi n Hoa Kỳ (American
Hospital Association - AHA), Hi p h i qu n lý tài chính y t Hoa Kỳ
(Healthcare Financial Management Association - HFMA) và Vi n k toán
viên công ch ng Hoa Kỳ (American Institute of Certified Public Accountants
- AICPA). Tuy nhiên nhìn chung các công trình nghiên c u và tài li u này
ch y u ñư c th c hi n b i các giáo sư c a các trư ng ð i h c Hoa Kỳ do ñó
có th th y nghiên c u c a các tác gi là khá toàn di n trong ñi u ki n áp
d ng t i các cơ s y t c a M và các nư c phương Tây b i M là qu c gia
ñi n hình ñ i di n cho các nư c có h th ng b nh vi n tư t h ch toán.
Vi t nam, trong nh ng năm qua ñã có m t s ñ tài khoa h c c p
B nghiên c u v tài chính y t như các ñ tài do V Hành chính s nghi p
– B Tài chính th c hi n. ð tài “ð i m i cơ ch qu n lý tài chính s
nghi p y t trong n n kinh t th trư ng Vi t Nam” năm 1996, ñ tài “ð i
m i và hoàn thi n các gi i pháp tài chính nh m thúc ñ y xã h i hóa trong
lĩnh v c giáo d c, y t ” năm 2002. Các nghiên c u này ch bàn t i khía
c nh tài chính y t và ñ ng trên quan ñi m c a các cơ quan qu n lý Nhà
nư c ñ ñưa ra các gi i pháp hoàn thi n. Riêng v n ñ t ch c h ch toán k
toán trong các ñơn v HCSN, V Ch ñ k toán – B Tài chính ñã ban
hành ch ñ c th hư ng d n th c hành k toán các ñơn v HCSN nói
chung. Tuy nhiên cho ñ n nay, các quy ñ nh này ñư c dùng chung cho m i
ñơn v HCSN, không phân bi t lĩnh v c, không tính ñ n ñ c thù c a t ng
ngành khác nhau. Trên th c t nh n th c ñư c s khác bi t trong t ch c
ho t ñ ng c a các ngành, lĩnh v c mà ñã có tác gi nghiên c u v t ch c
k toán t ng lo i hình ñơn v c th . M t trong s ñó là tác gi Nguy n
Th Minh Hư ng v i công trình Lu n án ti n sĩ kinh t v i ñ tài “T ch c
k toán các trư ng ð i h c tr c thu c B Giáo d c ðào t o”. Trong công

11. 6
trình này tác gi ch trình bày nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v t ch c k
toán nói chung áp d ng cho m i ñơn v k toán mà không ñi vào tìm hi u
t ch c k toán trong các ñơn v s nghi p. Các ki n ngh và gi i pháp ch
y u ñ c p ñ n v n ñ qu n lý tài chính ch không ñi sâu vào vi c hoàn
thi n và tăng cư ng v th c a t ch c k toán.
Xu t phát t quá trình tìm hi u v ñ tài nghiên c u, Lu n án s t p
trung vào các v n ñ chính như vai trò, ý nghĩa c a t ch c h ch toán k toán
ñ i v i các ñơn v s nghi p, nh ng nguyên t c c n tôn tr ng khi t ch c
h ch toán k toán, th c t t ch c h ch toán k toán trong các cơ s y t c a
Vi t Nam hi n nay, nh ng ưu ñi m và t n t i t ñó xác l p mô hình t ch c
h ch toán k toán trong các cơ s y t phù h p nh m tăng cư ng qu n lý tài
chính ngành y t Vi t Nam.
3. M c ñích và ph m vi nghiên c u c a Lu n án
3.1. M c ñích nghiên c u c a Lu n án
Trên cơ s h th ng hóa và phát tri n các v n ñ lý lu n và nghiên c u
th c tr ng t ch c h ch toán k toán trong các cơ s y t Vi t Nam hi n nay,
Lu n án ñ ra các nguyên t c, phương hư ng và gi i pháp hoàn thi n t ch c
h ch toán k toán trong các cơ s y t v i vi c tăng cư ng qu n lý tài chính
ngành y t Vi t nam cũng như ñi u ki n th c hi n các gi i pháp ñó.
3.2. Ph m vi nghiên c u c a Lu n án
Trong ph m vi nghiên c u c a Lu n án, tác gi t p trung nghiên c u
các cơ s khám ch a b nh c công l p và ngoài công l p trong ñó ch y u là
các b nh vi n ña khoa và chuyên khoa thu c B Y t và các S y t qu n lý.
Các cơ s y t công l p ñư c kh o sát trong lu n án là các ñơn v d toán c p
3 trong m i liên h v i các ñơn v các c p d toán khác.

12. 7
4. ð i tư ng và phương pháp nghiên c u c a Lu n án
4.1. ð i tư ng nghiên c u c a Lu n án
G n li n v i ñ tài nghiên c u, Lu n án có ñ i tư ng nghiên c u là t
ch c h ch toán k toán trong các cơ s y t c a Vi t Nam hi n nay.
4.2. Phương pháp nghiên c u c a Lu n án
Trên cơ s xem xét các phương pháp ñư c s d ng trong các công
trình ñã ñư c th c hi n, Lu n án s d ng các phương pháp chung như t ng
h p, phân tích, tư duy logic và các phương pháp k thu t c th như so sánh,
ñi u tra, ph ng v n… Lu n án s d ng c phương pháp nghiên c u ñ nh tính
và ñ nh lư ng ñ gi i quy t v n ñ nghiên c u. D li u s d ng ph c v cho
vi c phân tích, ñánh giá bao g m c d li u sơ c p và th c p. D li u sơ c p
ñư c thu th p b ng cách phát phi u ñi u tra, ph ng v n các chuyên gia c a
V K ho ch Tài chính – B Y t , Vi n Chi n lư c và chính sách y t - B Y
t và các cán b k toán c a các cơ s y t ch y u Hà N i, thành ph H
Chí Minh, các t nh Yên Bái, Lâm ð ng… D li u th c p bao g m các ch
ñ tài chính; nh ng quy ñ nh v t ch c h ch toán k toán trong các cơ s y
t , ch ng t , s sách, báo cáo tài chính c a các cơ s y t .
5. Nh ng ñóng góp c a Lu n án
Nh ng ñóng góp c a Lu n án g m có:
- V lý lu n: Lu n án trình bày h th ng và toàn di n v t ch c h ch
toán k toán trong các ñơn v s nghi p. Trong ñó tác gi ñưa ra v n ñ t
ch c h ch toán k toán ph i phù h p v i cơ ch t ch tài chính trong các ñơn
v s nghi p.
- V th c ti n: Lu n án mô t và phân tích th c tr ng công tác qu n lý
tài chính cũng như t ch c h ch toán k toán trong các cơ s y t m t cách có

13. 8
h th ng. Trên cơ s ñó, tác gi phân tích, ñánh giá và xem xét các nguyên
nhân ch quan và khách quan c a nh ng k t qu và t n t i theo các n i dung
trên. Lu n án trình bày các quan ñi m ñ nh hư ng và ñ xu t mô hình t ch c
h ch toán k toán áp d ng trong các cơ s y t hoàn ch nh bao g m c t ch c
b máy và t ch c các ph n hành công vi c c th . Mô hình ñư c xây d ng
phù h p v i ñi u ki n lu t pháp và nh ng ñi u ki n ràng bu c khác Vi t
Nam. Mô hình ñư c xác ñ nh rõ ràng và có s phát tri n theo hư ng m ñ áp
d ng cho các cơ s y t các quy mô và hình th c s h u khác nhau. ð c
bi t Lu n án cũng ñ c p t i v n ñ ng d ng công ngh thông tin toàn di n
nh m tăng cư ng thông tin ph c v cho công tác qu n lý tài chính ngành y t
Vi t Nam.
6. B c c c a lu n án
N i dung c a lu n án g m 3 chương ngoài l i m ñ u, k t lu n và các
ph n k t c u khác.
Chương 1: M T S V N ð LÝ LU N V T CH C H CH TOÁN K TOÁN
TRONG CÁC ðƠN V S NGHI P
Chương 2: TH C TR NG T CH C H CH TOÁN K TOÁN TRONG CÁC CƠ
S Y T VI T NAM
Chương 3: PHƯƠNG HƯ NG VÀ GI I PHÁP HOÀN THI N T CH C H CH
TOÁN K TOÁN TRONG CÁC CƠ S Y T V I VI C TĂNG CƯ NG QU N
LÝ TÀI CHÍNH NGÀNH Y T VI T NAM

14. 9
CHƯƠNG 1
M T S V N ð LÝ LU N V T CH C H CH TOÁN
K TOÁN TRONG CÁC ðƠN V S NGHI P
1.1. T NG QUAN V ðƠN V S NGHI P VÀ QU N LÝ TÀI CHÍNH
ðƠN V S NGHI P
1.1.1. T ng quan v ñơn v s nghi p
m i qu c gia, Nhà nư c luôn ñóng vai trò quan tr ng trong t
ch c, qu n lý và ñi u hành các m t c a ñ i s ng kinh t xã h i. ð th c thi
vai trò này, Nhà nư c ti n hành t ch c b máy các cơ quan tr c thu c bao
g m các cơ quan l p pháp, cơ quan hành pháp và cơ quan tư pháp cùng v i
các ñơn v s nghi p.
Tuy nhiên theo quan ñi m trư c ñây các cơ quan này ñư c g i chung
là ñơn v hành chính s nghi p. Trong nhi u văn b n quy ph m pháp lu t c a
Nhà nư c, c m t “ñơn v hành chính s nghi p” ñư c hi u là t g i t t cho
các cơ quan hành chính, ñơn v s nghi p, các ñoàn th , h i qu n chúng. Theo
quan ñi m này, ñơn v hành chính s nghi p thư ng ñư c ñ nh nghĩa khá
gi ng nhau như:
Theo Giáo trình K toán công trong ñơn v hành chính s nghi p c a
Trư ng ð i h c Kinh t Qu c dân thì ñơn v s nghi p là:
ðơn v do Nhà nư c quy t ñ nh thành l p nh m th c hi n m t nhi m
v chuyên môn nh t ñ nh hay qu n lý Nhà nư c v m t ho t ñ ng nào
ñó. ð c trưng cơ b n c a các ñơn v s nghi p là ñư c trang tr i các
chi phí ho t ñ ng và th c hi n nhi m v chính tr ñư c giao b ng
ngu n kinh phí t ngân qu Nhà nư c ho c t qu công theo nguyên
t c không b i hoàn tr c ti p [47, tr12].

15. 10
Theo Giáo trình K toán tài chính Nhà nư c c a Trư ng ð i h c Tài
chính K toán Hà n i (nay là H c vi n Tài chính) năm 1997 thì:
ðơn v s nghi p là m t lo i hình ñơn v do Nhà nư c quy t ñ nh
thành l p, giao th c hi n m t nhi m v chuyên môn nh t ñ nh hay
qu n lý Nhà nư c v m t ho t ñ ng nào ñó. Ngu n kinh phí ñ ñáp
ng nhu c u chi tiêu c a các ñơn v s nghi p do NSNN c p và ñư c
b sung t các ngu n khác [59, tr419].
Theo Giáo trình Qu n tr tài chính ñơn v hành chính s nghi p thì
ñơn v s nghi p là “ñơn v ñư c Nhà nư c thành l p ñ th c hi n các nhi m
v qu n lý hành chính, ñ m b o an ninh qu c phòng, phát tri n kinh t xã
h i… Các ñơn v này ñư c Nhà nư c c p kinh phí và ho t ñ ng theo nguyên
t c không b i hoàn tr c ti p” [68, tr29].
Theo ch ñ k toán Vi t Nam thì ñơn v s nghi p là:
ðơn v do Nhà nư c quy t ñ nh thành l p nh m th c hi n m t nhi m
v chuyên môn nh t ñ nh hay qu n lý Nhà nư c v m t lĩnh v c nào
ñó, ho t ñ ng b ng ngu n kinh phí NSNN c p, c p trên c p toàn b
ho c c p m t ph n kinh phí và các ngu n khác ñ m b o theo nguyên
t c không b i hoàn tr c ti p nh m th c hi n nhi m v c a ð ng và
Nhà nư c giao cho t ng giai ño n [8, tr11].
Như v y vi c g i t t như trên xu t phát t b n ch t ho t ñ ng các ñơn
v HCSN nói chung là hoàn toàn khác bi t so v i doanh nghi p. Các ñơn v
HCSN nh t thi t ph i do Nhà nư c ra quy t ñ nh thành l p, ngu n tài chính
ñ ñ m b o ho t ñ ng do NSNN c p ho c có ngu n g c t ngân sách. Các
ho t ñ ng này có giá tr tinh th n vô h n, ch y u ñư c t ch c ñ ph c v xã
h i do ñó chi phí chi ra không ñư c tr l i tr c ti p b ng hi u qu kinh t nào
ñó mà ñư c th hi n b ng hi u qu xã h i nh m ñ t ñư c các m c tiêu kinh

16. 11
t vĩ mô. Trong khi ñó, các doanh nghi p có th thu c nhi u thành ph n kinh
t khác nhau và ñ t n t i trong n n kinh t th trư ng, các doanh nghi p ph i
ho t ñ ng theo nguyên t c l y thu bù chi ñ m b o có lãi. N u không tuân th
nguyên t c này, doanh nghi p s rơi vào tình tr ng phá s n.
Tuy nhiên theo chúng tôi, các quan ñi m trên ñây ñã ñ ng nh t các cơ
quan hành chính Nhà nư c và các ñơn v s nghi p. V b n ch t, theo chúng
tôi c n hi u ñơn v hành chính s nghi p là m t t ghép ñ ph n ánh hai lo i
t ch c khác bi t nhau: cơ quan hành chính Nhà nư c và ñơn v s nghi p.
Theo T ñi n Bách khoa Vi t Nam, hành chính là “ho t ñ ng qu n lý
chuyên nghi p c a Nhà nư c ñ i v i xã h i. Ho t ñ ng này ñư c th c hi n
b i m t b máy chuyên nghi p”. Do ñó cơ quan hành chính là các t ch c
cung c p tr c ti p các d ch v hành chính công cho ngư i dân khi th c hi n
ch c năng qu n lý nhà nư c c a mình. Cơ quan hành chính Nhà nư c là các
cơ quan qu n lý Nhà nư c t Trung ương ñ n ñ a phương, thu c các c p
chính quy n, các ngành, các lĩnh v c (g m các cơ quan quy n l c Nhà nư c
như Qu c h i, HðND các c p, Các c p chính quy n như Chính ph , UBND
các c p, Các cơ quan qu n lý Nhà nư c như các B , Ban, Ngành Trung
ương, các S , ban, ngành c p T nh, Thành ph tr c thu c Trung ương, các
phòng ban c p huy n và các cơ quan tư pháp như Tòa án nhân dân, Vi n
Ki m sát nhân dân các c p). Cơ quan hành chính Nhà nư c ho t ñ ng b ng
ngu n kinh phí NSNN c p, c p trên c p ho c các ngu n khác theo nguyên t c
không b i hoàn tr c ti p ñ th c hi n nhi m v Nhà nư c giao.
Trong khi ñó, các ñơn v s nghi p không ph i là cơ quan qu n lý Nhà
nư c mà là các t ch c cung c p các d ch v công v y t , giáo d c ñào t o,
văn hóa, th thao, khoa h c công ngh … ñáp ng nhu c u v phát tri n ngu n
nhân l c, chăm sóc s c kh e, nâng cao th l c cho nhân dân, ñáp ng yêu c u
v ñ i m i, phát tri n kinh t xã h i c a ñ t nư c.

17. 12
Xu t phát t s khác bi t ñó, theo chúng tôi vi c phân ñ nh rõ cơ quan
hành chính Nhà nư c và ñơn v s nghi p là h t s c c n thi t, ñ c bi t trong
quá trình ñ i m i cơ ch qu n lý tài chính Nhà nư c ñ nâng cao hi u qu
ho t ñ ng c a b n thân các t ch c và ñem l i l i ích cho c ng ñ ng xã h i.
ð i v i các cơ quan hành chính Nhà nư c, nhi m v c th ñ t ra là ph i ñ i
m i nh m ti t ki m chi hành chính, tinh gi n b máy biên ch ñ nâng cao
ch t lư ng công v , ñơn gi n hóa th t c, gi m cơ ch “xin-cho” và nâng cao
ch t lư ng, trình ñ công tác chuyên môn c a ñ i ngũ công ch c Nhà nư c.
ð i v i các ñơn v s nghi p, b ng vi c t o quy n ch ñ ng, t quy t, t ch u
trách nhi m s thúc ñ y hi u qu ho t ñ ng, s p x p b máy t ch c và lao
ñ ng h p lý ñ ng th i góp ph n tăng thu nh p, phúc l i cho ngư i lao ñ ng.
ð ph c v ñ tài nghiên c u c a Lu n án các n i dung ti p theo, chúng
tôi xin ñi sâu tìm hi u nh ng n i dung liên quan ñ n các ñơn v s nghi p.
Như trên ñã xác ñ nh, ñơn v s nghi p là các t ch c th c hi n cung
c p các d ch v xã h i công c ng và các d ch v nh m duy trì s ho t ñ ng
bình thư ng c a các ngành kinh t qu c dân. Do ñó theo chúng tôi, các ñơn v
s nghi p dù ho t ñ ng các lĩnh v c khác nhau nhưng ñ u mang nh ng ñ c
ñi m cơ b n như sau:
Th nh t, Ho t ñ ng c a các ñơn v s nghi p không nh m m c ñích
l i nhu n tr c ti p. Trong n n kinh t th trư ng, các s n ph m, d ch v do ñơn
v s nghi p t o ra ñ u có th tr thành hàng hoá cung ng cho m i thành ph n
trong xã h i. Tuy nhiên vi c cung ng nh ng hàng hoá này cho th trư ng ch
y u không vì m c ñích l i nhu n như doanh nghi p. Nhà nư c t ch c, duy trì
và tài tr cho các ho t ñ ng s nghi p ñ cung c p nh ng s n ph m, d ch v
cho ngư i dân nh m th hi n vai trò c a Nhà nư c khi can thi p vào th trư ng.
Thông qua ñó Nhà nư c h tr các ngành kinh t ho t ñ ng bình thư ng, t o

18. 13
ñi u ki n nâng cao dân trí, b i dư ng nhân tài, ñ m b o nhân l c, thúc ñ y ho t
ñ ng kinh t phát tri n và ngày càng ñ t hi u qu cao hơn.
Th hai, Ho t ñ ng c a các ñơn v s nghi p là cung c p nh ng s n
ph m mang l i l i ích chung, lâu dài và b n v ng cho xã h i. K t qu c a
ho t ñ ng s nghi p là t o ra nh ng s n ph m, d ch v có giá tr v s c kho ,
tri th c, văn hoá, khoa h c, xã h i… do ñó có th dùng chung cho nhi u
ngư i, cho nhi u ñ i tư ng trên ph m vi r ng. ðây chính là nh ng “hàng hoá
công c ng” ph c v tr c ti p ho c gián ti p quá trình tái s n xu t xã h i. Nh
s d ng nh ng hàng hoá công c ng do các ñơn v s nghi p t o ra mà quá
trình s n xu t c a c i v t ch t ñư c thu n l i và ngày càng ñ t hi u qu cao.
Vì v y ho t ñ ng c a các ñơn v s nghi p luôn g n bó ch t ch và tác ñ ng
tích c c ñ n quá trình tái s n xu t xã h i.
Th ba, Ho t ñ ng c a các ñơn v s nghi p luôn g n li n và b chi
ph i b i các chương trình phát tri n kinh t xã h i c a Nhà nư c. ð th c
hi n nh ng m c tiêu kinh t xã h i nh t ñ nh, Chính ph t ch c th c hi n
các chương trình, m c tiêu qu c gia như: chương trình chăm sóc s c kho
c ng ñ ng, chương trình xoá mù ch , chương trình dân s k ho ch hoá gia
ñình… Nh ng chương trình, m c tiêu qu c gia này ch có Nhà nư c v i vai
trò c a mình thông qua các ñơn v s nghi p th c hi n m t cách tri t ñ và có
hi u qu . Xã h i s không th phát tri n cân ñ i ñư c n u nh ng ho t ñ ng
này do tư nhân th c hi n s vì m c tiêu l i nhu n mà h n ch tiêu dùng, t ñó
xã h i s không ñư c phát tri n cân ñ i.
Như v y các ñơn v s nghi p có vai trò h t s c quan tr ng trong vi c
th c hi n nh ng công vi c có l i ích chung và lâu dài cho c ng ñ ng xã h i.
Ho t ñ ng c a các ñơn v này m c dù không tr c ti p s n xu t ra c a c i v t
ch t nhưng tác ñ ng ñ n l c lư ng s n xu t và quan h s n xu t. K t qu c a

19. 14
các ho t ñ ng ñó có nh hư ng tr c ti p ñ n năng su t lao ñ ng xã h i do ñó
có liên quan ñ n toàn b ho t ñ ng c a xã h i.
ð ñ m b o hi u qu qu n lý nhà nư c, theo chúng tôi c n có s phân
lo i các ñơn v s nghi p. Tùy thu c quan ñi m, cách ti p c n ho c do các
yêu c u c a qu n lý nhà nư c… mà các ñơn v s nghi p ñư c phân chia theo
các tiêu th c khác nhau. Các cách phân lo i tuy khác nhau v hình th c ñôi
khi không có ranh gi i r ch ròi song t u trung l i ñ u nh m m c ñích nâng
cao hi u qu qu n lý nhà nư c ñ i v i các ñơn v s nghi p trên cơ s nghiên
c u, phân tích, ñánh giá ñưa ra các ñ nh hư ng, m c tiêu phát tri n c a m i
lo i hình ñơn v phù h p v i t ng th i kỳ.
Theo tính ch t công c ng hay cá nhân c a d ch v cung c p thì ñơn v
s nghi p bao g m: ðơn v s nghi p cung c p các d ch v công c ng thu n
túy và ðơn v s nghi p cung c p các d ch v công c ng có tính ch t cá nhân.
Theo tính ch t xã h i nhân văn hay kinh t k thu t c a d ch v thì
ñơn v s nghi p bao g m:
- ðơn v s nghi p th c hi n cung c p d ch v xã h i liên quan ñ n
nhu c u và quy n l i cơ b n ñ i v i s phát tri n c a con ngư i v th l c, trí
l c như các ñơn v s nghi p y t , giáo d c, văn hóa thông tin…
- ðơn v s nghi p th c hi n cung c p d ch v kinh t k thu t liên quan
ñ n các nhu c u v t ch t, ph c v l i ích chung c a xã h i như ñơn v cung ng
ñi n, nư c, giao thông v n t i, bưu chính vi n thông, v sinh môi trư ng…
Theo phương th c thu ti n c a ngư i s d ng d ch v thì ñơn v s
nghi p ñư c phân chia thành:
- ðơn v s nghi p th c hi n các d ch v công không thu ti n tr c
ti p t ngư i s d ng.

20. 15
- ðơn v s nghi p th c hi n các d ch v công mà ngư i s d ng ph i
tr m t ph n ti n.
- ðơn v s nghi p th c hi n các d ch v công mà ngư i s d ng ph i
tr toàn b ti n.
Theo lĩnh v c ho t ñ ng thì ñơn v s nghi p ñư c phân chia thành:
- ðơn v s nghi p thu c lĩnh v c y t : g m các cơ s khám ch a b nh
như các b nh vi n, phòng khám, trung tâm y t thu c các b , ngành và ñ a
phương; cơ s khám ch a b nh thu c các vi n nghiên c u, trư ng ñào t o y dư c;
các cơ s ñi u dư ng, ph c h i ch c năng, các trung tâm truy n thông giáo d c
s c kho , các ñơn v có ch c năng ki m ñ nh v c xin, sinh ph m y t , trang thi t
b y t , ki m nghi m thu c, hóa m ph m, th c ph m, ki m d ch y t thu c các
b , ngành, ñ a phương, các cơ s s n xu t v c xin, sinh ph m y t , máu và các ch
ph m v máu, d ch truy n ho c các s n ph m khác thu c ngành y t …
- ðơn v s nghi p thu c lĩnh v c giáo d c ñào t o: g m các cơ s
giáo d c công l p thu c h th ng giáo d c qu c dân như các trư ng m m non,
ti u h c, trung h c, các trung tâm k thu t t ng h p hư ng nghi p, trung tâm
giáo d c thư ng xuyên, các trư ng d y ngh , trư ng trung h c chuyên
nghi p, trư ng cao ñ ng, ñ i h c, h c vi n…
- ðơn v s nghi p thu c lĩnh v c văn hoá thông tin ngh thu t: g m các
ñoàn ngh thu t, trung tâm chi u phim, nhà văn hoá thông tin, thư vi n công c ng,
b o tàng, trung tâm thông tin tri n lãm, ñài phát thanh, truy n hình…
- ðơn v s nghi p thu c lĩnh v c th d c th thao: g m các trung
tâm hu n luy n th d c th thao, các câu l c b th d c th thao…
- ðơn v s nghi p thu c lĩnh v c kinh t : g m các vi n tư v n, thi t
k , quy ho ch ñô th , nông thôn; các trung tâm nghiên c u khoa h c và ng
d ng v nông, lâm, ngư nghi p, giao thông, công nghi p, ñ a chính…

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52769
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562