1. 1
L I C M ƠN
Trư c h t, cho phép tôi c m ơn PGS.TS.Tr n Th t, PGS.TS. òan
Th Thu Hà ngư i ã toàn tâm, toàn ý hư ng d n tôi v m t khoa h c hoàn
thành b n lu n án này.
Tôi cũng xin c m ơn PGS.TS. Mai Văn Bưu, PGS.TS.Lê Th Anh Vân,
PGS.TS. Nguy n Th Ng c Huy n, PGS.TS.Hoàng Văn Cư ng, TS. inh
Ti n Dũng và t p th các th y, cô giáo, các cán b , nhân viên khoa khoa h c
qu n lý, Vi n ào t o sau i h c –Trư ng i h c Kinh t Qu c dân v
nh ng ý ki n óng góp th ng th n, sâu s c và giúp tôi hòan thành nhi m
v nghiên c u c a mình.
ng th i, tôi xin c m ơn PGS.TS.Lê Quang Cư ng-Vi n chi n lư c
và chính sách B Y t , PGS.TS.Ph m Chí Dũng-Khoa qu n lý dư c-Trư ng
i h c Y t công c ng ã t n tình góp nh ng ý ki n khoa h c chuyên sâu v
lĩnh v c chính sách qu n lý dư c tôi có i u ki n hoàn ch nh b n lu n án
này.
Tôi xin t lòng bi t ơn nh ng ngư i thân trong gia ình ã luôn ng
viên, t o m i i u ki n thu n l i và giúp tôi vư t qua r t nhi u khó khăn
trong quá trình nghiên c u th i gian qua.
Nhân ây, tôi cũng xin g i l i c m ơn chân thành t i lãnh o công ty
Mega LifeSciences Pty.Ltd, b n bè và ng nghi p, nh ng ngư i ã k vai sát
cánh và thư ng xuyên ng viên tôi hòan thành nghiên c u này.
Xin trân tr ng c m ơn!

2. 2
L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a
riêng tôi. Các s li u k t qu nghiên c u trong Lu n án là
trung th c và chưa t ng ư c công b trong b t kỳ công trình
khoa h c nào
Tác gi Lu n án
NGÔ HUY TOÀN

3. 3
M CL C
L I CAM OAN ............................................................................................. 1
DANH M C CÁC HÌNH V ........................................................................... 4
DANH M C CÁC B NG BI U...................................................................... 5
DANH M C CÁC CH VI T T T ................................................................ 6
L IM U...........................................................................................7
CHƯƠNG 1: NH NG V N LÝ LU N V CHÍNH SÁCH QU N LÝ NHÀ
NƯ C I V I TH TRƯ NG THU C CH A B NH ....................................19
1.1. Th trư ng thu c ch a b nh.............................................................. 19
1.2. Chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh.... 23
1.3. Chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i
m t s nư c trên th gi i......................................................................... 61
K t lu n chương 1 ................................................................................... 75
CHƯƠNG 2: TH C TR NG CHÍNH SÁCH QU N LÝ NHÀ NƯ C IV I
TH TRƯ NG THU C CH A B NH T I VI T NAM .....................................77
2.1. Th c tr ng th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam........................ 77
2.2. Th c tr ng chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a
b nh t i Vi t Nam ................................................................................. 103
2.3. Tình hình s n xu t và kinh doanh c a m t s doanh nghi p s n xu t
thu c ch a b nh t i Vi t Nam ............................................................... 124
2.4. K t qu i u tra l y ý ki n các chuyên gia trong ngành s n xu t và
kinh doanh thu c ch a b nh c a Vi t Nam ........................................... 130
K t lu n chương 2 ................................................................................. 140
CHƯƠNG 3: M T S NH HƯ NG VÀ GI I PHÁP HOÀN THI N CHÍNH
SÁCH QU N LÝ NHÀ NƯ C I V I TH TRƯ NG THU C CH A B NH
T I VI T NAM.................................................................................................. 142
3.1. Xu hư ng phát tri n th trư ng thu c ch a b nh trên th gi i......... 142
3.2. Quan i m và nh hư ng chính sách qu n lý Nhà nư c c a Vi t Nam
i v i th trư ng thu c ch a b nh giai o n 2007-2015....................... 152
3.3. M t s gi i pháp hoàn thi n chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th
trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam.................................................... 160
K t lu n chương 3 ................................................................................. 197
K T LU N ...................................................................................................199
DANH M C CÔNG TRÌNH CÔNG B C A TÁC GI .............................202
TÀI LI U THAM KH O ..............................................................................203

4. 4
DANH M C CÁC HÌNH V
Hình 1.1: Giá cân b ng th trư ng ................................................................ 22
Hình 1.2: Nh p kh u thu c song song .......................................................... 37
Hình 1.3: S thay i v giá thu c c a hai th trư ng A,B v i m c c u khác
nhau ............................................................................................ 42
Hình 1.4: Ngăn c n hình thành giá cân b ng do nh p kh u song song.......... 47
Hình 1.5: M c giá cân b ng trung gian......................................................... 48
Hình 1.6: Doanh thu và kinh phí nghiên c u t các công ty s n xu t thu c c a
M giai o n 2002-2006 (t USD M ).......................................... 64
Hình 1.7: Doanh thu và kinh phí nghiên c u c a các doanh nghi p s n xu t
thu c ch a b nh c a Nh t b n giai o n 2002-2006...................... 67
Hình 2.1: GDP/ u ngư i (USD) c a Vi t Nam giai o n 2000-2006........ 78
Hình 2.2: Chi phí tiêu dùng thu c/ u ngư i (USD) c a Vi t Nam giai o n
2000-2006 ..................................................................................... 79
Hình 2.3: Giá tr nh p kh u thu c giai o n 1995-1999 ............................... 87
Hình 2.4: Giá tr s n xu t thu c t i Vi t Nam............................................... 88
Hình 2.5 : T l % dây truy n s n xu t ra d ng bào ch ............................... 92
Hình 2.6: So sánh s lư ng các dư c sĩ cao c p ang làm vi c trên 10.000 dân
gi a Vi t Nam và m t s nư c ...................................................... 98
Hình 2.7: V trí công tác c a nh ng ngư i tr l i phi u i u tra ................. 131
Hình 3.1: T l chi phí cho các ho t ng c a m t s doanh nghi p s n xu t
thu c ........................................................................................... 147
Hình 3.2. Giá tr th trư ng thu c th gi i năm 2006 .................................. 149
Hình 3.3. Quá trình chính sách i v i th trư ng thu c t i Vi t Nam........ 162
Hình 3.4: Mô hình liên k t ngành c a M. Porter(56) .................................. 167
Hình 3.5: Mô hình chính sách phát tri n công ngh (44) ............................ 170
Hình 3.6: Ki m soát hi u qu ..................................................................... 175
Hình 3.7: Ki m soát không hi u qu S h u trí tu .................................... 175

5. 5
DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 1.1: Danh sách 10 doanh nghi p ng u v doanh thu năm 2006 t i
M ................................................................................................. 63
B ng 1.2: Doanh thu c a 20 công ty s n xu t thu c hàng u c a Nh t B n t i
th trư ng Nh t b n năm 2006 ....................................................... 66
B ng 2.1: Các b nh m c cao nh t t i Vi t Nam năm 2006 ........................... 80
B ng 2.2: Giá tr s n xu t thu c c a Vi t Nam giai o n 1995-1999........... 84
B ng 2.3: Các d án ăng ký v doanh nghi p s n xu t thu c có v n u tư
nư c ngoài..................................................................................... 85
B ng 2.4: Ngu n g c các qu c gia có d án v doanh nghi p s n xu t thu c
t i Vi t Nam.................................................................................. 86
B ng 2.5: Nhóm dư c lý i v i thu c s n xu t trong nư c......................... 93
B ng 2.6: Giá tr xu t - nh p kh u thu c giai o n 2001-2006 ..................... 96
B ng 2.7: S lư ng các dư c sĩ ang trong tu i làm vi c t i Vi t Nam ........ 97
B ng 2.8: Cơ s - Giư ng b nh nhân theo lo i năm 2006 ............................ 99
B ng 2.9: M c óng b o hi m Y t t nguy n ........................................... 100
B ng 2.10: Phân lo i và s lư ng cơ s kinh doanh thu c t i Vi t Nam..... 103
B ng 2.11: Chi phí bình quân khám, ch a b nh BHYT năm 1999 ............. 121
B ng 2.12: Chi phí bình quân khám, ch a b nh BHYT năm 2006 ............. 122
B ng 3.1: S h p nh t gi a các doanh nghi p s n xu t thu c l n trên th gi i
(1994-1999)................................................................................. 145
B ng 3.2. Các chính sách c a Nhà nư c tác ng n kh năng phát tri n c a
các doanh nghi p s n xu t thu c ch a b nh ............................... 166

6. 6
DANH M C CÁC CH VI T T T
Ch vi t t t Ch y ti ng Anh Ch y ti ng Vi t
BHYT B o hi m y t
BHXH B o hi m xã h i
Thu c b t bu c có ơn
ETC (Drug) Ethical (Prescribtion Drug)
c a bác sĩ khi s d ng
C c qu n lý thu c và
FDA Food & Drug Administration
th c ph m
Th c hành t t phòng thí
GLP Good Laboratory Practice
Nghi m thu c
Th c hành t t s n xu t
GMP Good Manufacturer Practice
thu c
GPP Good Pharmacy Practice Th c hành t t nhà thu c
Th c hành t t lưu tr
GSP Good Storage Practice
thu c
KCB Khám ch a b nh
Organization for Economic T ch c các nư c h p
OECD
Cooperation & Development tác phát tri n kinh t
Thu c không b t bu c
OTC (Drug) Over the Counter Drug ơn c a bác sĩ khi s
d ng
QLNN Qu n lý nhà nư c
Nghiên c u và Phát
R&D Research & Development
tri n
WHO World Health Organization T ch c Y t th gi i

7. 7
L IM U
1. Tính c p thi t c a tài
T trư c năm 1989, nư c ta luôn n m trong tình tr ng thi u thu c ch a
b nh cho ngư i. Nguyên nhân chính c a tình tr ng này là cơ ch bao c p làm
cho Nhà nư c không kinh phí chi tr thu c ch a b nh cho ngư i dân.
T sau năm 1989, Nhà nư c ã áp d ng chính sách xã h i hoá công tác y t ,
m c a cho phép các thành ph n kinh t tham gia vào h th ng phân ph i và
kinh doanh thu c ch a b nh nh m áp ng nhu c u ngày càng cao c a c ng
ng. Hi n nay, m t h th ng phân ph i r ng kh p trên c nư c ã ư c thi t
l p, thu c ch a b nh cho ngư i ã tương i y v s lư ng và ch ng
lo i. Tuy nhiên, chúng ta l i g p tình tr ng thu c ch a b nh có ngu n g c
nh p kh u ang chi m ưu th trên th trư ng.
Theo nh ng báo cáo m i nh t c a B Y t năm 2007 [12], các s n
ph m thu c ch a b nh d ng thành ph m c a Vi t Nam ch chi m kho ng
41,83% doanh s tiêu th thu c t i th trư ng trong nư c và 90% nguyên li u
d ng bán thành ph m s n xu t thu c thành ph m ph i nh p kh u. Tình
tr ng này d n t i h qu là hàng năm chúng ta ph i tiêu t n r t nhi u ngo i t
dùng cho vi c nh p kh u thu c, ngư i dân ph i ch u giá r t cao mua thu c
nh p kh u, nhi u doanh nghi p s n xu t thu c c a Vi t Nam ph i ch u thua l
và c t gi m lao ng. Có nhi u nguyên nhân d n n tình tr ng này, nhưng
ch y u do các doanh nghi p s n xu t thu c ch a b nh t i Vi t Nam chưa có
kh năng c nh tranh ngay trên chính th trư ng Vi t Nam ch chưa nói gì n
vươn ra th trư ng th gi i.
Các doanh nghi p s n xu t thu c ch a b nh cho ngư i t i Vi t Nam
c n phát tri n chi m lĩnh th trư ng trong nư c, cung c p cho ngư i dân
nh ng s n ph m thu c có ch t lư ng t t, phong phú v ch ng lo i, giá c h p
lý là v n thu hút ư c s quan tâm r t l n không ch c a Nhà nư c Vi t

8. 8
Nam mà còn là nhu c u c p thi t c a ông o ngư i dân Vi t Nam, yêu c u
này còn c p thi t hơn nhi u khi trong giai o n 2003-2007, tình tr ng giá c
các s n ph m thu c ch a b nh có ngu n g c nh p kh u tăng lên không
ng ng, th c s ây là v n n i c m và r t b c xúc mà Nhà nư c Vi t Nam
chưa có ư c nh ng bi n pháp h u hi u ki m soát.
Phát tri n các doanh nghi p s n xu t thu c ch a b nh t i Vi t Nam là
m t trong nh ng gi i pháp h u hi u gi m giá c a các s n ph m thu c ch a
b nh nói chung trên th trư ng, ch ng ngu n cung c p thu c ch a b nh
cho ngư i dân, h n ch s ph thu c vào ngu n thu c nh p kh u, ti t ki m
ngo i t cho t nư c, áp ng nhu c u c p thi t c a i a s ngư i dân Vi t
Nam còn m c thu nh p tương i th p so v i các nư c khác trong khu v c
và trên th gi i, hơn n a còn t o ra nhi u vi c làm trong ngành s n xu t thu c
ch a b nh, t o à cho phát tri n ngành dư c trong nư c, góp ph n quan tr ng
cho công tác chăm sóc s c kho c ng ng, tr c ti p góp ph n nâng cao ch t
lư ng cu c s ng c a ngư i dân.
th trư ng thu c Vi t Nam phát tri n theo xu hư ng h n ch nh p
kh u và phù h p v i quy lu t c a n n kinh t th trư ng nh t thi t c n n
s phát tri n nâng cao năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p s n xu t
thu c t i Vi t Nam. Vi c nâng cao ư c năng l c canh tranh c a các doanh
nghi p s n xu t thu c ch a b nh cho ngư i t i Vi t Nam nói chung c n
ph i có ư c s c i cách sâu r ng trên ph m vi toàn ngành. Không có b t
kỳ m t doanh nghi p riêng l hay m t nhóm nh các doanh nghi p nào có
kh năng và uy tín có th t gi i quy t ư c v n này, ây c n
n vai trò c a Nhà nư c.
Tuy nhiên do nhi u nguyên nhân khách quan và ch quan khác nhau
các chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c Vi t Nam còn t n
t i nhi u b t c p. Bên c nh s y u kém trong c nh tranh c a các doanh nghi p

9. 9
s n xu t thu c Vi t Nam gây ra tình tr ng ph thu c quá nhi u vào ngu n
cung thu c nh p kh u, chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c
ch a b nh v n chưa lo i b ư c s t n t i các hình th c c quy n s n
ph m, c quy n phân ph i b i các doanh nghi p a qu c gia, c quy n
nh p kh u thu c b i các doanh nghi p thu c s h u Nhà nư c ho c doanh
nghi p ã ư c c ph n hoá nhưng Nhà nư c chi m c ph n chi ph i. Quy
ho ch u tư phát tri n ngành dư c còn thi u t p trung, chi n lư c phát tri n
ngành dư c bao g m các m c tiêu khó th c hi n i v i th c tr ng năng l c
c a ngành dư c Vi t Nam. Nhà nư c ki m soát giá thu c t m vĩ mô chưa
hi u qu , hi n tư ng vi ph m b n quy n còn di n ra, nhi u lô thu c không t
tiêu chu n ch t lư ng lưu hành trên th trư ng và b thu h i sau ó, m t cân
i gi a cung và c u thu c c bi t là các lo i thu c tiên ti n thu c nhóm kê
ơn d n t i tình tr ng leo thang c a giá thu c làm nh hư ng l n n l i ích
kinh t và chăm sóc s c kho c a ngư i b nh Vi t Nam.
Nh n th c ư c nhu c u c p thi t c n ph i ti p t c c i cách nâng cao
hi u qu qu n lý Nhà nư c trong nh ng năm t i, tác gi ã ch n tài nghiên
c u: “Hoàn thi n chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a
b nh t i Vi t Nam”.
2. M c ích nghiên c u
Nghiên c u nh ng v n lý lu n cơ b n v chính sách qu n lý Nhà
nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh. Nh ng y u t nh hư ng n cung,
c u và giá thu c ch a b nh.
Nghiên c u th c tr ng th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam và
chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam
giai o n 1995-2007.
xu t nh ng gi i pháp nh m hoàn thi n các chính sách qu n lý Nhà
nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam n năm 2015.

10. 10
K t qu nghiên c u c a Lu n án là thông tin tham kh o h u ích cho các
nhà qu n lý và ho ch chính sách qu n lý c a nhà nư c i v i th trư ng
thu c ch a b nh t i Vi t Nam trong tương lai.
3. i tư ng và ph m vi nghiên c u
i tư ng nghiên c u: tr ng tâm nghiên c u c a Lu n án là các chính
sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam và th
trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam. Lu n án t p trung nghiên c u nh ng
chính sách qu n lý Nhà nư c c trưng có nh hư ng l n ns n nh và
phát tri n c a th trư ng thu c ch a b nh nh m hư ng t i m c tiêu c a chính
sách thu c qu c gia ư c Nhà nư c ban hành ngày 20/6/1996 “ mb o
cung c p thu c có ch t lư ng áp ng nhu c u c a ngư i dân và S d ng
thu c an tòan h p lý” như chính sách ăng ký thu c, b o h s h u trí tu ,
chính sách khuy n khích s n xu t thu c Generic, chính sách qu n lý ch t
lư ng, chính sách u tư, chính sách ki m soát giá thu c, chính sách nh p
kh u thu c song song, chính sách i v i h th ng phân ph i thu c và chính
sách s d ng thu c trong h th ng b o hi m y t .
Gi i h n không gian: Lu n án t p trung nghiên c u và gi i quy t
nh ng v n ã l a ch n di n ra Vi t Nam. Bên c nh ó, Lu n án gi i
thi u nh ng kinh nghi m thành công c a các chính sách qu n lý Nhà nư c
i v i th trư ng thu c ch a b nh t i m t s nư c trên th gi i như M ,
Nh t B n và n .
Gi i h n th i gian nghiên c u: giai o n mà Lu n án t p trung
nghiên c u là t 1995 n 2007 nh m phân tích m t quá trình l ch s và tác
ng c a các chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a
b nh t i Vi t Nam.

11. 11
4. Các phương pháp nghiên c u
t ư c m c tiêu ra, Lu n án k t h p nhi u phương pháp nghiên
c u. Trư c h t là phương pháp duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s . ây là
phương pháp t ng h p xuyên su t toàn b Lu n án. Các v n nghiên c u
th c ti n chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i
Vi t Nam trong th i gian qua, cũng như các xu t ki n ngh ti p t c im i
trong Lu n án u xu t phát t các căn c lý lu n khoa h c, g n li n v i th c
ti n, v i b i c nh l ch s trong t ng giai o n phát tri n.
Lu n án s d ng phương pháp nghiên c u mô t c t ngang và phân tích
các s li u th c p.
Phương pháp chuyên gia ư c Lu n án s d ng trong nghiên c u các lý
thuy t v chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng, v kinh nghi m
qu c t rút ra tính quy lu t và nh ng kinh nghi m có th v n d ng vào i u
ki n Vi t Nam.
Các phương pháp t ng h p, phân tích, th ng kê ư c s d ng
nghiên c u m t cách có h th ng quá trình và k t qu chính sách qu n lý c a
Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam qua các giai o n
phát tri n khác nhau.
ng th i Lu n án còn s d ng thêm phương pháp nghiên c u so sánh
nh m rút ra kinh nghi m v chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng
thu c ch a b nh c a các nư c có trình phát tri n khác nhau và i sâu
nghiên c u so sánh v i m t nư c có hoàn c nh và i u ki n kinh t g n tương
t như Vi t Nam nhưng ã thành công.
5. Tình hình nghiên c u
Tình hình tri n khai nghiên c u nư c ngoài
Trên th gi i ã có r t nhi u nghiên c u v chính sách qu n lý c a Nhà
nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh, h n ch ho c xoá b tình tr ng c

12. 12
quy n trong khâu phân ph i, xác l p khung pháp lý phù h p v i hoàn c nh
c a m i nư c và không mâu thu n v i các quy nh qu c t nh m t o môi
trư ng c nh tranh lành m nh, h tr cơ s k thu t ph c v công tác nghiên
c u và phát tri n cho các doanh nghi p s n xu t thu c trong nư c. T i các
nư c phát tri n như M , Nh t B n và liên minh châu Âu thì v n này ã
ư c nghiên c u và ng d ng t vài ch c năm v trư c em l i k t qu to l n
là các doanh nghi p s n xu t thu c t i các nư c này ã chi m lĩnh kho ng
70% th ph n xu t kh u thu c trên toàn th gi i và s h u kho ng 90% các
thu c ch a b nh tiên ti n, theo Keith E.Maskus (2006) [85].
• Burstall và Micheal. L (1997) [68] ã ánh giá các phương pháp qu n
lý chi phí thu c ch a b nh cho b nh nhân t i Anh trong tác ph m nghiên c u
“ Qu n lý chi phí và l i ích i v i thu c ch a b nh t i Anh”, trong nghiên
c u này các tác gi ã bàn lu n v m i tương quan gi a m c chi phí thu c
c a b nh nhân t i Anh và l i ích v hi u qu i u tr b nh. Burstall và
Micheal L ã ưa ra khái ni m v “giá i u tr b nh hi u qu ” thay vì giá
thu c, b i chi phí i u tr b nh nhân ư c tính trong t ng th d ch v y t nói
chung. T ó các tác gi có nh ng gi i pháp ki n ngh i v i các nhà qu n lý
b o hi m y t , các nhà chuyên môn và các cơ quan ch c năng không nên ch
quan tâm n giá thu c, mà còn ph i quan tâm n hi u qu i u tr b nh và
chi phí i u tr b nh nói chung.
• Trong tác ph m “Chi phí nghiên c u và l i ích kinh t t k t qu
nghiên c u thu c ch a b nh”, Grabowski, Henry G và Wermon, Jonh (2006)
[76] ã phân tích chi n lư c c nh tranh c a các doanh nghi p s n xu t a
qu c gia là u tư r t l n cho nghiên c u và phát tri n phát minh ra thu c
m i có b o h c quy n, t ó có th nh giá thu c cao và chi m th ph n
l n thu siêu l i nhu n. Các tác gi cũng th ng kê v chi phí trung bình tăng
t 300 tri u ô la M giai o n sau năm 1970 n 500 tri u ô la M giai

13. 13
o n sau năm 2000 u tư cho vi c nghiên c u phát minh ra m t lo i thu c
m i b i các doanh nghi p a qu c gia trong kho ng th i gian 1970-2003.
• Jacobzone và Stephane (2005) [82] ã công b k t qu nghiên c u v i
nhan “Các chính sách qu n lý th trư ng thu c ch a b nh t i các nư c thu c
t ch c h p tác phát tri n kinh t , dung hoà gi a l i ích xã h i và ngành”, trong
nghiên c u này các tác gi ã phân tích và cao vai trò c a các t ch c cung
c p d ch v b o hi m y t và chính sách qu n lý c a Nhà nư c i v i th trư ng
thu c ch a b nh. Quan i m n i b t c a các tác gi này là khuy n khích các
doanh nghi p c nh tranh b ng ch t lư ng thu c, xây d ng thương hi u, ch p
nh n giá thu c cao các doanh nghi p thu siêu l i nhu n và tái u tư cho
nghiên c u phát tri n, chi phí thu c ch a b nh nói riêng và d ch v y t nói
chung c n ư c th c hi n theo phương pháp chi tr k t h p gi a b nh nhân-b o
hi m y t ho c gi a b nh nhân-tr giá c a Nhà nư c. K t h p chi tr ư c th c
hi n theo nguyên t c chi phí d ch v y t bao g m chi phí thu c ch a b nh s
ư c chi tr m t ph n b i b nh nhân, ph n còn l i s ư c chi tr t h th ng
b o hi m y t ho c tr giá c a Nhà nư c. V i chi phí i u tr b nh m c th p và
i v i các b nh n ng, b nh nan y thì ph n chi tr tr c ti p t b nh nhân chi m
t l th p hơn nhi u so v i chi phí i u tr b nh m c cao. Vì m c cao nhu
c u t nguy n c a b nh nhân òi h i d ch v y t t t hơn như s d ng các công
ngh ch n oán, i u tr hi n i, thu c ch a b nh có giá thành cao. Phương
pháp này ư c áp d ng dung hoà gi a m c kinh phí gi i h n c a các t ch c
b o hi m y t , Nhà nư c và nâng cao trách nhi m i v i các quy t nh s d ng
d ch v y t m c khác nhau theo các i tư ng b nh nhân khác nhau.
T i các nư c ang phát tri n như Trung Qu c, Hàn Qu c, n , Thái
Lan thì Nhà nư c ã nh n th c ư c vai trò quan tr ng này kho ng 30 năm
tr l i ây và cũng ã có nhi u tác ng ch ng, tích c c h tr các
doanh nghi p s n xu t thu c trong nư c phát tri n theo xu hư ng nâng cao

14. 14
năng l c c nh tranh. Theo s li u th ng kê c a t ch c y t th gi i (2006)
[104], hi n nay các doanh nghi p s n xu t thu c trong nư c t i các nư c này
ã áp ng ư c trên 70% nhu c u c a th trư ng thu c ch a b nh trong
nư c. Hi u qu tác ng tích c c c a các chính sách qu n lý Nhà nư c t i các
nư c trên n th trư ng thu c ch a b nh và ho t ng c a các doanh nghi p
s n xu t thu c ch a b nh trong nư c ã ư c phát huy theo úng hư ng. H
ã ng d ng các chính sách qu n lý phù h p v i th c tr ng c a m i nư c d a
trên r t nhi u công trình nghiên c u c a các nhà khoa h c, nhà qu n lý trong
lĩnh v c s n xu t, kinh doanh thu c.
• Trong công trình nghiên c u v “Xu hư ng, tác ng và chính sách th c
hi n c a Nhà nư c các nư c châu Á”, Narsalay R (2006) [94] ã phân tích
vai trò h tr c a Nhà nư c i v i các doanh nghi p s n xu t thu c trong
nư c nh m nâng cao năng l c c nh tranh. Tác gi ã ch ra kh năng c nh
tranh c a các doanh nghi p thu c các nư c châu Á như Nh t B n, Hàn Qu c,
n , Trung Qu c. Trong ó, Nh t B n thu c m t trong nh ng nư c có n n
công nghi p dư c tiên ti n nên Nhà nư c khuy n khích th c hi n chi n lư c
c nh tranh b ng phát minh, sáng ch . Các nư c như Hàn Qu c, n , Trung
Qu c, là các nư c có n n công nghi p dư c thu c lo i trung bình và khá nên
Nhà nư c luôn có chính sách khuy n khích doanh nghi p s n xu t thu c
Generic c nh tranh.
• Năm 1998, Lanjouw JO [90] ã công b công trình nghiên c u v i nhan
“Bán thu c Generic giá th p, c i m cơ b n c a các doanh nghi p n ”.
Tác gi ã th ng kê, phân tích và ch ra chi n lư c ch y u c nh tranh c a
các doanh nghi p n là t p trung s n xu t các thu c Generic giá thành
th p c nh tranh b ng giá v i các doanh nghi p a qu c gia t i th trư ng
trong nư c và th gi i, các doanh nghi p n ã thu ư c nh ng thành

15. 15
công nh t nh, áng doanh nghi p c a các nư c ang phát tri n khác rút
ra nh ng bài h c kinh nghi m.
Tình hình tri n khai nghiên c u t i Vi t Nam
Trư c năm 2003, các chuyên gia và cơ quan ch c năng t i Vi t Nam
chưa quan tâm thích áng n nghiên c u v th trư ng và chính sách qu n lý
Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh nên h u như không có m t công
trình nghiên c u khoa h c nào v th trư ng thu c ch a b nh và chính sách
qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh. Giai o n t 2003-
2007, do giá thu c t i th trư ng Vi t Nam tăng lên liên t c, t o ra s chú ý
c a xã h i i v i th trư ng thu c, t ó nh ng v n v th trư ng thu c
ch a b nh, doanh nghi p s n xu t thu c t i Vi t Nam và các chính sách qu n
lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh ã ư c các chuyên gia và cơ
quan ch c năng quan tâm nghiên c u. Các nghiên c u ch y u dư i d ng
t ng k t báo cáo, t ng h p và phân tích các s li u ph n ánh th c tr ng th
trư ng thu c và các doanh nghi p s n xu t thu c t i Vi t Nam:
• Trong báo cáo t ng k t v “Tình hình s n xu t và kinh doanh dư c
t i Vi t Nam”, C c qu n lý dư c Vi t Nam (2006) [40] ã t ng k t và nêu
rõ th c tr ng th trư ng thu c Vi t Nam còn ph thu c nhi u vào ngu n
nh p kh u. Các doanh nghi p s n xu t thu c Vi t Nam hi n ch t p trung
s n xu t các s n ph m Generic thông thư ng, công ngh s n xu t còn l c
h u so v i khu v c và trên th gi i.
• Cao Minh Quang và c ng s (2005) [19] ã gi i thi u nghiên c u “Cơ
h i và thách th c c a ngành dư c Vi t Nam trư c th m h i nh p”. Các tác
gi ã phân tích v nh ng cơ h i i v i ngành dư c Vi t Nam sau khi h i
nh p v i kh năng tăng cư ng u tư tr c ti p nư c ngoài, tăng cư ng dòng
chuy n giao công ngh s n xu t thu c tiên ti n và xâm nh p th trư ng th
gi i. ng th i, các tác gi cũng phân tích nh ng nguy cơ i v i ngành dư c

16. 16
Vi t Nam s g p ph i sau khi h i nh p ó là gia tăng m c c nh tranh ngay
t i th trư ng Vi t Nam, gia tăng s c ép i v i Nhà nư c v ki m soát hi u
qu hơn n a quy n s h u trí tu .
• C c qu n lý dư c Vi t Nam (2006) [18] ã công b “Chi n lư c phát
tri n công nghi p dư c và xây d ng mô hình h th ng cung ng thu c c a
Vi t Nam giai o n 2007-2015 và t m nhìn n năm 2020” . N i dung c a
chi n lư c ã phân tích v m c tiêu và quy ho ch phát tri n ngành s n
xu t, kinh doanh thu c t i Vi t Nam n năm 2015 theo xu hư ng tăng
cư ng s n xu t thu c b i các doanh nghi p trong nư c nh m áp ng nhu
c u ngày càng cao c a ngư i dân Vi t Nam, gi m ph thu c vào ngu n
cung thu c t nh p kh u.
Tuy nhiên, t trư c t i nay chưa có m t công trình nghiên c u t ng
h p c l p nào v chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c
ch a b nh t i Vi t Nam. ây là m t kho ng tr ng trong nghiên c u c n ư c
kh c ph c, xu t phát t t m quan tr ng c a các chính sách qu n lý Nhà nư c
i v i th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam.
6. óng góp c a Lu n án
V i nh ng k t qu nghiên c u, Lu n án hy v ng s óng góp nh ng ý
tư ng m i các nhà ho ch nh chính sách, các nhà qu n lý ti p t c nâng
cao hi u qu qu n lý th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam.
- H th ng hoá cơ s lý lu n v các chính sách qu n lý Nhà nư c i
v i th trư ng thu c ch a b nh. c bi t Lu n án ã làm sáng t v chính
sách qu n lý Nhà nư c i v i nh p kh u thu c song song, ây là chính sách
có tính ch t riêng bi t so v i các lo i hàng hoá tiêu dùng khác.
- Phân tích và ánh giá th c tr ng th trư ng thu c và các chính sách
qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam giai o n

17. 17
t 1995 n 2007, trên cơ s ó ch rõ nh ng v n thu c chính sách c a
Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh c n ư c gi i quy t.
- xu t ba nhóm gi i pháp nh m ti p t c i m i các chính sách
qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam n
năm 2015. (i) Nhóm gi i pháp v quá trình chính sách qu n lý Nhà nư c
i v i th trư ng thu c t i Vi t Nam. (ii) Nhóm gi i pháp chính sách
nh m tăng cung thu c s n xu t trong nư c. (iii) Nhóm gi i pháp chính
sách phát tri n th trư ng phù h p v i hoàn c nh kinh t và năng l c c a
các doanh nghi p Vi t Nam.
Nh ng óng góp khoa h c này có ý nghĩa trong vi c nâng cao nh n
th c v t m quan tr ng c a các chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th
trư ng thu c giúp các nhà ho ch nh chính sách và qu n lý ti p t c c i ti n
các cơ ch , chính sách nh m thúc y th trư ng thu c Vi t Nam phát tri n n
nh, m b o dung hoà l i ích doanh nghi p và l i ích xã h i.
7. K t c u c a Lu n án
Ngoài ph n m u, k t lu n và tài li u tham kh o tài ư c k t c u
thành 3 chương:
Chương 1: Nh ng v n lý lu n v chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th
trư ng thu c ch a b nh.
Chương 2: Th c tr ng chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c
ch a b nh t i Vi t Nam
Chương 3: M t s nh hư ng và gi i pháp hoàn thi n chính sách qu n lý Nhà
nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam
Trong ph m vi th i gian và kh năng nghiên c u cho phép, Lu n án ã
r t c g ng có th óng góp nh t nh vào quá trình nghiên c u chính sách
qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c t i Vi t Nam. Lu n án cũng ưa ra

18. 18
m t s g i ý ti p t c nghiên c u v các ch liên quan t i vai trò qu n lý
Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh t i Vi t Nam nói chung.

19. 19
CHƯƠNG 1: NH NG V N LÝ LU N V CHÍNH SÁCH
QU N LÝ NHÀ NƯ C I V I TH TRƯ NG THU C
CH A B NH
Th k 20 ã ch ng ki n cu c ua tranh gi a hai h th ng, nói úng
hơn là gi a hai mô hình kinh t i l p nhau: mô hình k ho ch hoá t p
trung và kinh t th trư ng. Th nhưng ch n cu i th k 20 thì câu tr l i
cho s phân tranh th ng b i nói trên m i rõ ràng: mô hình k ho ch hoá t p
trung ã th t b i trong vi c duy trì tăng trư ng nhanh, t o ra s ph n vinh
và m b o phúc l i kinh t cao cho ngư i dân. Trong khi ó, mô hình kinh
t th trư ng t ra r t thành công trong các n n kinh t a d ng, t nh ng
nư c có truy n th ng th trư ng như Tây Âu và B c M , n nh ng nư c
i sau châu Á hay M La tinh.
Th c t cho th y bàn tay vô hình c a th trư ng t do thư ng t ra có
ưu th vư t tr i so v i bàn tay h u hình c a Nhà nư c trong vi c phân b
các ngu n l c khan hi m c a xã h i. Song trong m t s trư ng h p, bàn
tay vô hình không v n hành t t. Khi ó, s can thi p c a Nhà nư c vào th
trư ng có th nâng cao ư c hi u qu ho t ng chung c a n n kinh t . Do
v y, h u h t các nư c trên th gi i hi n nay u v n hành theo mô hình
h n h p. Trong n n kinh t h n h p hi n i, c Nhà nư c và th trư ng
cùng i u ti t các ho t ng kinh t . Nhà nư c óng vai trò quan tr ng ch
không ch ơn thu n gi ng như m t “c nh sát” giám sát và ki m tra ho t
ng c a khu v c kinh t tư nhân.
1.1. Th trư ng thu c ch a b nh
1.1.1. Khái ni m v th trư ng thu c ch a b nh
Theo Marshall [60], th trư ng là t ng th nh ng ngư i có quan h mua
bán, hay là nơi g p g c a cung và c u. Khi nghiên c u cơ ch th trư ng

20. 20
Marshall cho r ng, m t m t trong i u ki n c nh tranh hoàn h o thì cung c u
ph thu c vào giá c . M t khác, cơ ch th trư ng tác ng làm cho giá c phù
h p v i cung c u. Theo nh nghĩa c a tác gi M Bruce Abram [114] “th
trư ng là nơi hàng hoá và d ch v ư c trao i theo hình th c mua và bán”.
T ch c Grossory c a M l i quan ni m [114] “th trư ng là m ng lư i có
nhi u ngư i mua và bán tương tác trao i v i nhau nh ng hàng hoá và d ch
v vì ti n”.
T ng h p l i các khái ni m trên thì th trư ng bao g m m t s y u t
cơ b n ó là có s tham gia c a ngư i mua, ngư i bán và hàng hoá. Hàng hoá
và d ch v ư c trao i gi a ngư i mua và bán. Cơ s th c hi n s trao
i này ó là giá c th trư ng c a hàng hoá và d ch v .
Theo nh nghĩa c a t ch c Y t th gi i (WHO) [104] “thu c là ch t
hoá h c làm thay i ch c năng c a m t hay nhi u cơ quan trong cơ th và
làm thay i ti n trình c a m t b nh”. Khái ni m này ư c ngư i Vi t Nam
hi u là nh nghĩa v các lo i thu c tân dư c. T i các nư c châu Á, trong ó
tiêu bi u là Trung Qu c và Vi t Nam còn có khái ni m v m t lo i thu c
ông y hay thu c y h c c truy n nói v nh ng thu c có ngu n g c t th c
v t, khoáng ch t t nhiên. V v n này B Y t Vi t Nam ã có nh nghĩa
t i thông tư s 5707/BYT-Q ngày 8-7-1993 [12] nêu rõ “các ch ph m y
h c c truy n là các d ng thu c ư c s n xu t t các dư c li u ã ư c ch
bi n theo lý lu n và phương pháp bào ch c a y h c c truy n dùng phòng
b nh, ch a b nh, b i dư ng s c kho cho con ngư i”. Tuy nhiên, T ch c y
t th gi i (WHO) và T ch c thương m i th gi i (WTO) chưa công nh n
khái ni m v thu c ông y trong vi c i s v i các s n ph m này trong các
giao d ch thương m i, tính thu , ki m soát th trư ng, quy trình ăng ký lưu
hành trên th trư ng và i u tr như là m t lo i thu c mà thư ng ch ư c coi
là th c ph m ch c năng.

21. 21
Tuy nhiên, c n phân bi t rõ hai nhóm thu c: nhóm ETC (Ethical) khi
s d ng b t bu c c n n ơn c a bác sĩ và nhóm OTC (Over the counter) khi
s d ng không nh t thi t c n n ơn c a bác sĩ. Quy lu t c nh tranh trên th
trư ng c a hai nhóm thu c này có nh ng c i m r t khác nhau.
B ng nh ng phân tích trên ây có th nh nghĩa “th trư ng thu c
ch a b nh là nơi di n ra các ho t ng trao i theo hình th c mua bán gi a
hai bên cung và c u v thu c ch a b nh theo lu t pháp và thông l ”.
1.1.2. Giá thu c ch a b nh
Theo Marshall [60], giá c là quan h s lư ng mà trong ó hàng hoá
và ti n t ư c trao i v i nhau. Giá cung là giá c mà ngư i s n xu t có th
ti p t c s n xu t m c hi n t i. Giá cung ư c quy t nh b i chi phí s n
xu t. Chi phí s n xu t bao g m chi phí c nh và chi phí bi n i. Chi phí c
nh là chi phí mà doanh nghi p ph i ch u b t k có hay không có s n lư ng
và h u như không thay i theo s n lư ng. Chi phí bi n i bao g m chi phí
v nguyên li u, lương công nhân, nó tăng thêm khi gia tăng s n lư ng. Giá
c u là giá mà ngư i mua có th mua s lư ng hàng hoá hi n t i. Giá c u ư c
quy t nh b i ích l i gi i h n. Nghĩa là giá c u gi m d n khi s lư ng hàng
hoá cung ng tăng lên, trong i u ki n các nhân t khác không thay i. Khi
giá cung và c u g p nhau thì hình thành nên giá c cân b ng hay giá c th
trư ng.
i v i s n ph m thu c ch a b nh, giá cung trư c h t ư c quy nh
b i các doanh nghi p s n xu t thu c, sau khi ã tính toán các chi phí s n xu t
và l i nhu n cho doanh nghi p. Tuy nhiên, giá thu c do các doanh nghi p s n
xu t ưa ra chưa ph i là giá cung cu i cùng mà còn ph thu c vào chi phí và
l i nhu n c a các khâu phân ph i trung gian. Do v y, n u các khâu phân ph i
trung gian càng ph c t p, qua nhi u t ng n c thì chi phí càng cao ho c có hi n

22. 22
tư ng c quy n trong phân ph i v i l i nhu n cao thì i u t t y u x y ra là
giá thu c ư c cung ra th trư ng s tăng lên.
Hình 1.1: Giá cân b ng th trư ng
Theo cách hi u thông thư ng, giá c u thu c ph thu c vào kh năng
chi tr c a ngư i b nh. Nhưng không ph i hoàn toàn như v y i v i thu c
ch a b nh, th trư ng thu c có nh ng c i m riêng như khi có s phát tri n
m nh m c a h th ng b o hi m y t và khi s lư ng ngư i tham gia b o
hi m y t chi m t l a s thì giá c u thu c s b tác ng thông qua khâu
trung gian là các t ch c b o hi m y t .
Theo nghiên c u c a Ballance R, Porany J và Forster H, 2005 [69], nh n
xét có hi n tư ng t n t i giá khác nhau c a cùng m t lo i thu c gi a các nư c
khác nhau, c bi t là các lo i thu c m i phát minh ang trong th i h n ư c
b oh c quy n s n xu t, phân ph i theo quy nh v quy n s h u trí tu
c a T ch c thương m i th gi i (WTO). tính toán tác ng c a m t s
y u t n m c giá khác nhau c a cùng m t lo i thu c t i các nư c khác
nhau, Schut và Van Bergeijk (1996) ã ưa ra công th c tính sau:
∆P = 38.5* + 1.4* GDPPC- 0.6* CONSPC + 7.1 DPAT-15.7**CDP- 11.1 IPC
Trong ó:
∆P : Ch s thay i giá m t lo i thu c gi a các nư c
GDPPC: GDP trên u ngư i

23. 23
CONSPC: Giá tr thu c tiêu dùng trên u ngư i
DPAT: B o h c a Nhà nư c i v i quy n s h u trí tu .
Hi u qu (1), không hi u qu (0)
CDP: Nh ng bi n pháp ki m soát tr c ti p giá thu c c a Nhà nư c.
Có (1), không có (0)
IPC: Nh ng bi n pháp ki m soát gián ti p giá thu c c a Nhà nư c.
Có (1), không có (0)
(*) tin c y 95%, (**) tin c y 99%
Như v y, theo k t qu phân tích t công th c tính ch s thay i giá
c a cùng m t lo i thu c gi a các nư c khác nhau, các chính sách qu n lý
vĩ mô c a Nhà nư c như chính sách b o h quy n s h u trí tu , chính
sách ki m soát giá thu c, các chính sách có liên quan n m c c u v thu c
ch a b nh t chi tiêu c a Nhà nư c dành cho d ch v y t trong ó có tiêu
dùng thu c, chính sách s d ng thu c t h th ng b o hi m y t có tác
ng n s thay i m t b ng giá thu c trên th trư ng trong ph m vi
qu c gia. Do ó c n ph i nghiên c u v các chính sách qu n lý Nhà nư c
i v i th trư ng thu c ch a b nh.
1.2. Chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh
Th trư ng thu c ch a b nh và chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th
trư ng thu c ch a b nh v cơ b n gi ng như i v i hàng hoá tiêu dùng nói
chung. Tuy nhiên, thu c là m t s n ph m c bi t nh y c m b i nó liên quan
n s c kho con ngư i và nh hư ng l n n phúc l i xã h i. Do v y, th
trư ng thu c ch a b nh và chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng
thu c ch a b nh có nh ng c i m riêng c n ư c nghiên c u.
Chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh c a m i
qu c gia ư c ban hành nh m t ư c các m c tiêu c th i v i ngành
dư c và phù h p v i nh ng m c tiêu chung c a h th ng Y t .

24. 24
M c tiêu c a chính sách thu c qu c gia theo khuy n cáo c a T ch c Y t
th gi i [105]:
+ m b o công b ng i v i m i ngư i dân v kh năng ti p c n nh ng
thu c thu c danh m c thu c thi t y u qu c gia v i giá thành h p lý.
+ m b o cung c p cho ngư i dân nh ng thu c ch a b nh có ch t lư ng,
hi u qu và an tòan.
+ m b o vi c s d ng thu c hi u qu , h p lý ch a b nh c a các
chuyên gia y t i v i ngư i b nh.
Ti p c n t phía ngành công nghi p dư c, chính sách qu n lý Nhà nư c
i v i th trư ng thu c c n t ư c nh ng m c tiêu chính sau:
+ B o v quy n l i cho nh ng nghiên c u phát tri n nh m duy trì liên t c
phát minh, sáng ch ra nh ng s n ph m thu c ch a b nh m i.
+ m b o tính an toàn cho s c kho c a ngư i s d ng thu c ch a
b nh.
+ Ki m soát s lư ng, ch t lư ng và chi phí thu c ch a b nh c a ngư i
dân m c h p lý phù h p v i hòan c nh kinh t , xã h i m i qu c gia.
Các chính sách qu n lý Nhà nư c i v i th trư ng thu c ch a b nh c n
ban hành và th c hi n nh m hư ng t i các m c tiêu trên.
1.2.1. Chính sách thu c qu c gia theo khuy n cáo c a T ch c Y t th gi i
Nâng cao kh năng ti p c n c a ngư i dân i v i các thu c ch a b nh là
m t thách th c l n i v i b t kỳ Nhà nư c nào trên th gi i, c bi t là các
nư c ang, kém phát tri n khi m c s ng c a ngư i dân còn th p và ngân sách
qu c gia dành cho d ch v Y t nói chung còn h n ch . T ch c Y t th gi i ã
khuy n cáo v nh ng nguyên t c và n i dung cơ b n i v i chính sách thu c
qu c gia. Thông qua ó, Nhà nư c s ho ch nh chi n lư c và ban hành chính
sách thu c phù h p v i hoàn c nh kinh t , xã h i c a m i qu c gia.
• L a ch n và s d ng thu c h p lý

25. 25
Không có b t kỳ h th ng y t nào trên th gi i có kh năng cung c p
t t c các lo i thu c cho ngư i dân v i s lư ng vô h n. Chính sách thu c
qu c gia c n m b o nguyên t c l a ch n và s d ng danh m c thu c thi t
y u m t cách h p lý. Chính sách thu c qu c gia c n ư c ho ch nh theo
hư ng áp ng các hư ng d n i u tr tiêu chu n, ào t o chuyên sâu cho
các cán b y t , thông tin r ng rãi cho c ng ng, ki m sóat chi phí s
d ng thu c h p lý và cung ng thu c y cho nhu c u khám, ch a b nh
v i ch t lư ng t t. Nh ng y u t này s tác ng l n t i ch t lư ng chăm
sóc s c kh e cho ngư i dân nói chung. ây là nh ng quan i m ã ư c
công nh n r ng rãi trên th gi i và có tác ng t i t t c các cơ s y t
công l p và tư nhân c a m i qu c gia. Nhà nư c nh hư ng các cơ s y t ,
ngư i dân l a ch n và s d ng thu c h p lý thông qua nh ng hư ng d n
i u tr tiêu chu n qu c gia có tham kh o các nguyên t c i u tr ư c
khuy n cáo b i T ch c Y t th gi i, ban hành danh m c thu c thi t y u
qu c gia nh m m b o các gi i pháp i u tr hi u qu và an toàn cho b nh
nhân, tránh tình tr ng lãng phí, l m d ng thu c ch a b nh.
• Giá thu c h p lý
Nh m m b o ki m soát t ng chi phí i u tr b nh phù h p v i kh
năng chi tr c a ngư i dân t m vĩ mô, giá c a thu c là m t trong nh ng y u
t quan tr ng c n ư c xét t i trong chính sách thu c qu c gia. Nhà nư c c n
th c hi n ng b các gi i pháp: m t là, thông tin y v giá thu c cho các
cán b qu n lý, cơ s y t , cán b y t và ngư i dân bi t có th l a ch n
ư c m c giá phù h p nh t khi s d ng. Hai là, th c hi n u th u cung ng
thu c r ng rãi t i các cơ s y t nh m khuy n khích c nh tranh v giá iv i
các doanh nghi p cung ng thu c. Ba là, khuy n khích s liên k t trong n i
b h th ng y t , có th t hàng v i s lư ng l n nh m t ư cm c
chi t kh u cao, giúp gi m chi phí thu c. B n là, khuy n khích s n xu t và s

26. 26
s ng thu c Generic có ch t lư ng t t thay th , khi các thu c m i có b n
quy n h t th i h n c quy n s n xu t. Năm là, gi m thu ho c không ánh
thu i v i thu c ch a b nh, c bi t là các thu c thu c danh m c thu c
thi t y u qu c gia. Sáu là, khuy n khích t ư c s công b ng khi nh giá
thu c theo kh năng chi tr c a ngư i dân t i các nư c khác nhau, c bi t i
v i thu c ư c s n xu t b i các công ty a qu c gia.
• m b o kh năng tài chính
m b o kh năng tài chính cho h th ng y t cung c p y các
thu c thu c danh m c thu c thi t y u qu c gia là nhi m v quan tr ng c n
ư c Nhà nư c quan tâm. Các gi i pháp ư c khuy n cáo th c hi n như sau:
m t là, tăng cư ng ngân sách qu c gia cho chi phí y t . Hai là, h n ch vi c
chi tr tr c ti p chi phí thu c i u tr t ngư i dân thông qua phát tri n h
th ng b o hi m y t và th c hi n b o hi m y t toàn dân. Ba là, khuy n khích
các gi i pháp nh m h tr chi phí thu c ch a b nh v i b nh nhân t h th ng
b o hi m y t , cơ s y t công l p.
• Phát tri n h th ng y t và cung ng thu c tin c y
Nhi u nư c ang và kém phát tri n thư ng t ra y u kém trong vi c
phát tri n h th ng y t và cung ng thu c r ng kh p c nư c, nh m m
b o ngư i dân có th nhanh chóng ti p c n ư c các d ch v y t , thu c
i u tr hi u qu khi c n. Các gi i pháp ư c T ch c Y t th gi i khuy n
cáo th c hi n như sau: m t là, phát tri n h th ng Y t hi u qu là nhi m
v quan tr ng c a Nhà nư c thu c b t kỳ qu c gia nào trên th gi i. Danh
m c thu c thi t y u s d ng t i các cơ s y t , c n ư c c p nh t hàng năm
theo s phát tri n c a ngành công nghi p s n xu t dư c. Hai là, Nhà nư c
c n khuy n khích nhi u ngu n khác nhau tham gia vào h th ng Y t , bao
g m d ch v y t công l p, tư nhân và các t ch c phi chính ph . Ba là,
ki m soát th trư ng thu c ch a b nh thông qua các công c qu n lý c a

27. 27
Nhà nư c như chính sách, quy nh nh m m b o ch t lư ng, an toàn cho
ngư i dân. B n là, khuy n khích nghiên c u, phát tri n, s d ng các lo i
thu c c truy n dân t c, a phương nh m a d ng hóa ngu n cung thu c
và phương pháp i u tr b nh hi u qu .
Trên cơ s nh ng nguyên t c, n i dung cơ b n c a chính sách thu c
qu c gia ư c T ch c Y t th gi i khuy n cáo, chính sách qu n lý th
trư ng thu c s ư c i sâu nghiên c u nh ng ph n ti p theo.
1.2.2. Chính sách b o h quy n s h u trí tu
B o h quy n s h u trí tu trong ngành s n xu t thu c ch a b nh liên
quan n cơ s u tư cho nghiên c u phát tri n. N u không có s b o h
này, l i nhu n trên ho t ng u tư cho các thu c m i phát minh s b s t
gi m nghiêm tr ng. Watal, Jayashee, 2005 [103], khi nghiên c u v tác ng
c a hi u qu b o h s h u trí tu c a Nhà nư c t i 14 qu c gia thu c châu Á
và châu Phi ã nh n xét “có nhi u b ng ch ng ch ng minh r ng n u không có
s b o h hi u qu quy n s h u trí tu t i m t qu c gia nào ó thì 65% lo i
thu c m i s không ư c ưa vào th trư ng ph c v i u tr b nh nhân, 60%
lo i thu c m i s không ư c ti p t c nghiên c u phát tri n”.
i v i m t lo i thu c m i ư c phát minh, sáng ch thì giá tr c a b o
h ph thu c ch y u vào th i gian b o h thu c b ng cách cho phép doanh
nghi p ã phát minh ư c quy n c quy n s n xu t, phân ph i lo i thu c ó.
M c dù, th i h n quy nh b o h theo tho thu n qu c t là 20 năm tính t
khi ăng ký b o h , t c là t khi k t thúc giai o n hai c a quá trình nghiên
c u phát tri n. S ch m tr gi a th i gian khi b t u ư c ng ý b o h cho
n khi doanh nghi p s n xu t t ư c s phê duy t ưa lo i thu c ó ra
th trư ng ã làm cho th i h n b o h th c t trên th trư ng rút ng n l i. Ví
d : như th i gian b o h th c t cho các lo i thu c m i t i M , Anh và c
ã b rút ng n l i r t nhi u trong giai o n 1960-1980 do có nhi u quy nh v

28. 28
th nghi m ư c áp t b i Nhà nư c trư c khi cho phép lo i thu c ó lưu
hành trên th trư ng. Th i gian b o h th c t v c quy n s n xu t, phân
ph i thu c m i phát minh trên th trư ng là kho ng 15 năm trong nh ng năm
1960 ã b rút ng n l i kho ng 8 năm trong nh ng năm 1980 t i M [82].
thích ng v i hi n tư ng b rút ng n l i c a th i gian b o h th c t ,
t i M và liên minh châu Âu ã ưa ra quy nh c bi t nh m kéo dài th i
gian này. T i M lu t Waxman-Hatch ã quy nh kéo dài thêm th i gian này
5 năm n a và cũng quy nh th i gian t i a b o h th c t là 14 năm. T i liên
minh châu Âu, h ã quy nh kéo dài th i gian b o h th c t tăng thêm 5
năm b i m t quy nh có tên là “ ch ng nh n b o h b xung” [84].
Kéo dài th i gian b o h là y u t quan tr ng khuy n khích và thư ng
cho nghiên c u phát minh trong ngành công nghi p s n xu t thu c. Vai trò
c a b o h quy n s h u trí tu trong xã h i hi n i là r t quan tr ng và là
y u t cơ b n ã ư c công nh n và áp d ng r ng rãi. Tuy nhiên, vi c b o h
quy n s h u trí tu cho c quy n s n xu t nh ng ho t ch t thu c m i phát
minh ã em l i nh ng ưu i m và như c i m. Như c i m quan tr ng c a
b o h thu c m i phát minh là s d n t i s c m nh c quy n trên th trư ng,
ưu i m quan tr ng là m b o khuy n khích ưa ra th trư ng nh ng thu c
m i ưu vi t hơn.
Theo lý thuy t, chính sách khuy n khích nghiên c u phát tri n iv i
các doanh nghi p s n xu t thu c nh m m b o cho h thu ư c ngu n l i
nhu n l n khi h t thành công trên th trư ng v i nh ng thu c m i ó
bù p cho kinh phí ã u tư cho nghiên c u phát tri n, ng th i t o l i
nhu n cho các doanh nghi p ó phát tri n và ti p t c u tư cho công vi c
này. Cơ quan ch c năng c a Nhà nư c s cho phép các doanh nghi p có ư c
m t th i gian b o h nh t nh trên th trư ng v i các thu c m i nh m giúp
các doanh nghi p này t ư c l i ích chính áng b i s óng góp phát minh

29. 29
c ah i v i xã h i. Tuy nhiên, th i gian b o h này không ph i là vô h n,
b i vì vi c b o h s gây ra tình tr ng c quy n và làm m t i tính c nh
tranh. Th ph n hay doanh s mà nh ng doanh nghi p s n xu t thu c m i có
th t ư c s ph thu c vào c tính c a th trư ng, như kh năng ch p
nh n giá cao khác bi t, chính sách giá c a thu c ó do doanh nghi p t ra,
chính sách chi tr c a các t ch c b o hi m y t , s t n t i các phát minh
tương t c a các i th c nh tranh. Trong m t s trư ng h p ch v i m t vài
m c c i ti n nh nào ó, không ph i ch u chi phí nhi u các doanh nghi p
s n xu t ã t ư cs b oh i v i thu c ó như là các thu c hoàn toàn
m i. Tóm l i, n u t t c các thu c m i, thu c c i ti n u ư c quy nh m t
th i gian b o h như nhau s có th làm méo mó môi trư ng c nh tranh, do
óm c b o h c n ư c thay i ph thu c vào t ng lo i thu c c th .
V n trên tr c ti p nh hư ng n môi trư ng c nh tranh c a các doanh
nghi p s n xu t thu c nói chung.
Nh ng doanh nghi p nghiên c u phát tri n thu c m i không th ngăn
ch n ư c vi c nghiên c u phát tri n c a các i th c nh tranh khi h cùng
phát minh ra nh ng lo i thu c ch a cùng m t b nh. Hơn n a, các i th
c nh tranh nh hơn l i nghiên c u c i ti n thu c cũ v i chi phí th p hơn nhi u
so v i chi phí phát minh ra m t ho t ch t hoàn toàn m i. K t qu d n t i
nh ng phát minh có giá tr s có th không ư c ti p t c nghiên c u n u như
các doanh nghi p này d oán r ng không ư c b o v kh i s phát sinh ra
nh ng d ng s n ph m ch là c i ti n nhưng l i có l i th c nh tranh. M t khác,
s d n t i hi n tư ng nh ng doanh nghi p l n trư c ây u tư cho nghiên
c u phát minh ra nh ng thu c m i có giá tr l n thì nay chuy n sang nghiên
c u c i ti n nh ho c nghiên c u phát tri n thu c thay th Generic, hi n
tư ng này làm cho giá tr phát minh, phát tri n óng góp cho xã h i b gi m
xu ng.

30. 30
Hơn n a, vi c b o h phát minh, sáng ch có th t o ra s m t cân i
c a giá tr phát minh khi không có s c nh tranh trong nghiên c u phát tri n.
Ví d , s thi u v ng hi u qu c nh tranh trong nghiên c u t o ra cơ h i cho
m t doanh nghi p l a ch n cách kéo dài th i gian b o h m t lo i thu c s n
có b ng cách c i ti n m t i m nh và xin phép ti p t c b o h thu c ó.
Công ty Smithkline Beecham ã xin Nhà nư c M ti p t c kéo dài th i gian
b o h thu c kháng sinh Augmentin. Ngay trư c th i h n k t thúc th i gian
b o h cho thu c g c Augmentin, công ty này ã ăng ký xin phép ti p t c
b o h thu c này vì có b sung thêm thành ph n m i có tác d ng ch ng l i
s làm gi m tác d ng c a Augmentin. Vi c này giúp công ty t ư c gi y
phép kéo dài thêm th i gian b o h cho thu c cũ có c i ti n, xét v m t khoa
h c thì có r t ít giá tr nghiên c u hay giá tr phát minh, sáng t o.
Tương t như v y, công ngh m i cho phép các doanh nghi p s n
xu t nghiên c u theo hư ng thêm m t s ho t ch t ph có tác d ng ch ng
l i s làm gi m kh năng tác d ng i u tr c a ho t ch t cũ, tăng kh năng
tác d ng c a ho t ch t cũ, tăng an toàn c a ho t ch t cũ hay gi m tác
d ng ph c a ho t ch t cũ. B ng cách này, s k t h p m i s giúp các
doanh nghi p t ư c s ch p nh n c a Nhà nư c cho vi c kéo dài th i
gian b o h . M t s lo i thu c ã ư c các doanh nghi p th c hi n theo
hư ng này, như thu c Prozac jr là lo i c i ti n c a thu c Anti-depressant
Prozac thu c nhóm thu c ch ng tr m c m (có doanh s 2,5 t ô la năm
2004), thu c Desloratidine là lo i c i ti n c a Claritin thu c nhóm thu c
ch ng d ng (có doanh s 2,2 t ô la năm 2002), thu c Nexium là lo i c i
ti n c a Losec thu c nhóm thu c i u tr loét d d y tá tràng (có doanh s
là 6 t ô la năm 2003) trên th trư ng toàn c u. Thêm vào ó, b o h s
d n t i giá cao c quy n và siêu l i nhu n làm nh hư ng l ch l c n
quy lu t kinh t th trư ng. Nh ng nh hư ng l ch l c này xét v khía c nh

31. 31
kinh t ôi khi là nghiêm tr ng. M t ưu i m c a b o h quy n phát minh
là v khía c nh thông tin, nó s khuy n khích các doanh nghi p sáng ch
nhanh chóng ưa thông tin v phát minh, c i ti n c a h lên các phương
ti n thông tin i chúng.
Giá tr kinh t và giá tr xã h i c a nh ng thu c m i này r t khó ánh
giá trong th i gian u. Chính b n thân các doanh nghi p này s là ngư i
u tiên ánh giá l i ích c a thu c m i cho chính h và cho xã h i. Quy n
ư c b o h là ph n thư ng nh m ánh giá l i ích c a nh ng phát minh tr c
ti p tác ng n nh ng doanh nghi p có thu c m i. Quy trình ăng ký b o
h s khi n cho các phát minh ư c thông tin r ng rãi, t o ra m t lư ng ki n
th c c n thi t có l i giúp cho các doanh nghi p khác có th nh hư ng cho
công vi c nghiên c u phát tri n c a mình.
1.2.3. Chính sách s n xu t thu c Generic
Sau th i h n b o h b n quy n i v i các thu c m i, các doanh
nghi p s h u nh ng thu c này không th ngăn c n ư c các doanh nghi p
khác s n xu t ra nh ng thu c có cùng ho t ch t và tác d ng i u tr tương
t . Nh ng thu c Generic có cùng kh d ng sinh h c s ư c s n xu t ra b i
các doanh nghi p khác v i giá thành s n xu t và giá bán r hơn r t nhi u.
S c nh tranh c a các thu c Generic s tuân theo quy lu t c nh tranh
thông thư ng. M c dù các thu c này s có kh năng c nh tranh r t l n trên
th trư ng nhưng nh hư ng v c nh tranh c a chúng còn ph thu c vào y u
t giá c và m c trung thành i v i thương hi u cũ c a khách hàng v i
các thu c ư c ưa ra th trư ng u tiên ã h t th i gian b o h c quy n.
Thông thư ng các thu c m i phát minh, sáng ch thu c nhóm thu c i u tr
m i khi ưa ra th trư ng ngoài vi c ư c b o h t m th i v ho t ch t còn
có ăng ký b o h thương hi u vĩnh vi n. Các doanh nghi p s h u thu c
m i phát minh ã u tư xây d ng thương hi u và m b o ư c s trung

32. 32
thành c a khách hàng v i thương hi u ó. Do ó, các thu c Generic m i ưa
ra th trư ng không ph i d dàng c nh tranh ư c v i thương hi u c a
nh ng thu c m i phát minh. Theo báo cáo c a Levy cho u ban th trư ng
M , 2005 [88]: “Do ư c khách hàng công nh n có l i th là thu c u tiên
có trên th trư ng, v i s khác bi t c a s n ph m và s trung thành v i
thương hi u, các thu c m i phát minh không ch u nh hư ng quá l n t s
c nh tranh c a các thu c Generic b i y u t giá c trong th i gian u”.
Vì v y, các nư c ang và kém phát tri n Nhà nư c luôn có xu
hư ng ưa ra các chính sách nh m khuy n khích các doanh nghi p s n xu t
thu c Generic và các cơ s y t s d ng thu c Generic cho b nh nhân có
th ki m soát gi m m c chi phí thu c ch a b nh t m vĩ mô.
1.2.4. Chính sách t o ra c nh tranh trong i u ki n ki m soát giá
C nh tranh trong s n xu t thu c có th ư c ch ng t o ra mà v n
m b o ư c m c thu l i nhu n cho nh ng doanh nghi p s h u thu c m i
phát minh và v n m b o ư c h th ng ki m soát giá thu c n nh h p lý
thông qua khuy n khích ho c ép bu c như ng quy n. Theo quy nh v
khuy n khích, ép bu c như ng quy n, m t doanh nghi p s h u thu c m i
phát minh nào ó s ư c Nhà nư c s t i yêu c u như ng quy n s n xu t
và bán ra trên th trư ng thu c m i phát minh ó cho nh ng doanh nghi p
s n xu t khác.
Doanh nghi p ư c mua quy n s n xu t và bán thu c s ph i tr cho
doanh nghi p s h u thu c m i phát minh m t kho n ti n g i là phí như ng
b n quy n theo quy nh hi n hành c a cơ quan ch c năng. M c phí như ng
b n quy n ư c l a ch n theo cách m b o doanh nghi p s h u thu c m i
phát minh v n gi ư c l i nhu n tương ương v i lúc trư c khi như ng
quy n, như v y là vi c b t bu c ph i như ng quy n không làm thi t h i v
kinh t cho doanh nghi p s h u thu c m i phát minh, nhưng l i giúp t o ra

33. 33
c nh tranh. Vi c chi tr phí như ng quy n này s k t thúc khi thu c m i
phát minh ó h t th i gian b o h quy n s h u trí tu .
T o ra c nh tranh b ng cách này s có ư c m t s l i ích như m
b o ư c vi c làm và s n xu t cho doanh nghi p ư c như ng quy n, phá
b tình tr ng c quy n trong s n xu t thu c. Khi s n xu t thu c m i phát
minh ư c th c hi n b i nhi u doanh nghi p s n xu t khác nhau, nhi u y u
t chi phí s n xu t c l p nhau s t o ra th c nh tranh nâng cao hi u
qu trong s n xu t mà v n m b o ch t lư ng nhưng gi m chi phí s n xu t.
Hơn th n a, thu c m i phát minh ư c s n xu t b i nhi u doanh nghi p
khác nhau s ư c ưa ra th trư ng b i nhi u kênh phân ph i khác nhau do
ó s ngăn ch n xu hư ng liên k t c quy n theo chi u d c gi a m t doanh
nghi p s n xu t và m t h th ng phân ph i.
S n xu t như ng quy n có th tác ng n xác nh giá thu c h p lý
hơn trên th trư ng qu c t và nh p kh u song song. M t doanh nghi p khi
b bu c ph i như ng quy n s n xu t thu c g c cho m t doanh nghi p khác
t i nh ng nư c có m c chi phí s n xu t th p, s giúp làm t ng chi phí gi m
xu ng và giá thu c s gi m xu ng so v i giá thu c ó khi s n xu t t i nh ng
nư c có m c chi phí s n xu t cao hơn. Thu c có m c giá th p hơn ư c s n
xu t b i doanh nghi p ư c như ng quy n s ư c bán t i nh ng nư c có
giá thu c ó cao do chi phí s n xu t cao. M c giá m i h p lý hơn s hình
thành trên th trư ng qu c t .
1.2.5. Chính sách i v i h th ng phân ph i thu c
Ki m soát giá có nh hư ng quan tr ng t i h th ng phân ph i thu c.
Ngư i s d ng thu c không ph i ch ch u phí c a thu c mà còn ph i ch u
m c chi phí do d ch v phân ph i thu c cung c p b i doanh nghi p s n xu t
hay doanh nghi p phân ph i chuyên nghi p (bán buôn) và h th ng hi u
thu c (bán l ). Chi phí cho d ch v này là không nh . Burstall, Micheal

34. 34
L,1997 [68] nghiên c u t i th trư ng Anh nh n th y t ng chi phí cho h
th ng phân ph i thu c chi m 44% t ng doanh thu.
Gi nh n u có m t chính sách quy nh ki m soát giá bán buôn t các
doanh nghi p s n xu t thu c và các doanh nghi p phân ph i thu c bán buôn.
V n còn ti p t c ư c tranh lu n là m c l i nhu n c a h th ng bán l thu c
hay c a các hi u thu c. N u không có s ki m soát thì giá bán l s ư c bán ra
t các hi u thu c là khác nhau do ch t lư ng d ch v và l i nhu n mong mu n
khác nhau, nh hư ng tr c ti p n quy n l i c a ngư i s d ng thu c.
Nhi u nư c ã áp d ng chính sách quy nh m t m c t l lãi xu t
chung, thay b ng vi c ph i ph thu c vào m c lãi xu t khác nhau c a m i
hi u thu c. Khi phương pháp này ư c áp d ng s n y sinh m t s v n c n
ư c gi i quy t. T l l i nhu n c n ph i ư c quy nh cao mb o
l i nhu n cho t t c các hi u thu c, t c là ã ánh ng c nh ng hi u thu c
có doanh s l n và doanh s nh . K t qu là, h u h t nh ng hi u thu c u
ư c hư ng m c l i nhu n quá cao, nâng cao giá thu c trên th trư ng và làm
tăng m c chi phí s d ng thu c c a qu c gia. M c l i nhu n cao s h p d n
nhi u ngư i u tư m hi u thu c. N u không có ki m soát v s lư ng hi u
thu c, s d n t i tình tr ng dư th a s lư ng hi u thu c. Chính vì v y nhi u
nư c ã quy nh h n ch t ng s lư ng hi u thu c cho c nư c, cho m t
vùng và quy nh kho ng cách t i thi u gi a nh ng hi u thu c.
1.2.6. Chính sách nh p kh u thu c song song và chi n lư c nh giá
thu c khác bi t gi a các nư c c a các công ty a qu c gia
Theo nh nghĩa c a t ch c y t th gi i (WHO) [104, tr 34] “N u m t nhà
s n xu t s h u s n ph m m t vài nư c, thì vì m t lý do nào ó h có th
quy t nh bán s n ph m ó v i m c giá khác nhau m i nư c. N u giá nư c
A th p hơn nư c B áng k thì các nhà nh p kh u nư c B có th mua s n

35. 35
ph m m c giá r hơn t nư c A và bán nư c nư c B v i m c giá th p hơn
m c giá do nhà s n xu t quy nh t i nư c B. ó là nh p kh u song song.”
Theo nh nghĩa c a c c qu n lý dư c Vi t Nam, 2005 [19, tr 8]: “ Nh p
kh u thu c song song là vi c nh p kh u thu c có cùng tên bi t dư c v i
thu c ã ư c c p s ăng ký lưu hành t i Vi t Nam khi các công ty dư c
ph m nư c ngoài nh giá nư c này th p hơn nư c kia. Hay là, nh p
kh u thu c có cùng tên bi t dư c v i thu c ã có s ăng ký t i Vi t Nam
c a cùng m t nhà s n xu t, cùng nư c s n xu t, nhưng khác nư c cung c p.”
Nh ng nh nghĩa trên ã làm rõ v n cơ b n c a giao d ch nh p kh u
thu c song song ó là giao d ch thương m i nh p kh u cùng m t lo i thu c sang
nư c khác. Tuy nhiên, hi u rõ tính c thù v giao d ch nh p kh u song song
i v i s n ph m thu c là m t s n ph m c bi t ư c qu n lý ch t ch b i cơ
quan ch c năng c a Nhà nư c, m t s n ph m thu c trư c khi ư c lưu hành t i
qu c gia nào ó b t bu c ph i l p h sơ xin phép s VISA lưu thông v i y
h sơ v tên thương hi u, m u mã, tài li u ch ng minh hi u qu i u tr , tính an
toàn c a thu c và nh ng tài li u này ch có giá tr khi ư c cung c p b i doanh
nghi p s n xu t thu c ho c doanh nghi p s h u thu c. Như v y ch có hai lo i
doanh nghi p có i u ki n xin phép ăng ký lưu hành thu c, ó là doanh
nghi p s n xu t thu c và doanh nghi p phân ph i ư c doanh nghi p s n xu t
u quy n. Trên bao bì óng gói và t hư ng d n s d ng c a m t s n ph m
thu c khi ư c phép lưu hành t i các nư c khác nhau thư ng ư c yêu c u b t
bu c s d ng ch vi t thu c ngôn ngh c a nư c mà thu c ó ư c lưu hành.
Gi y phép ăng ký lưu hành c a m t l ai thu c ch có giá tr lưu hành trong
ph m vi qu c gia ã c p phép, không có giá tr lưu hành i v i qu c gia khác.
Theo tác gi Lu n án có th hi u “Nh p kh u thu c ch a b nh song song
là nh p kh u cùng m t lo i thu c vào nư c khác và ư c cơ quan ch c năng
c a nư c nh p kh u cho phép, nhưng không nh t thi t ph i ư c s ch p

36. 36
nh n c a doanh nghi p s n xu t hay doanh nghi p phân ph i ư c u quy n
t i nư c nh p kh u và xu t kh u”.
Ch s h u thu c (thư ng là doanh nghi p s n xu t thu c) s u quy n cho
m t doanh nghi p c a nư c nh p kh u ư c phép c quy n nh p kh u m t
lo i thu c nào ó và nh ng doanh nghi p phân ph i khác không ư c phép
nh p kh u thu c ó n u không ư c s u quy n c a doanh nghi p s h u.
Tuy nhiên, trong m t s trư ng h p c th vì nhi u lý do khác nhau m t s lo i
thu c nào ó b áp t giá tương i cao so v i giá c a chính thu c ó t i nư c
khác, Nhà nư c s cho phép nh ng doanh nghi p phân ph i không ư c u
quy n b i doanh nghi p s h u thu c ư c nh p kh u nh ng thu c ó v i giá
th p hơn nh m m c ích bình n giá thu c trong nư c. Giao d ch này g i là
nh p kh u thu c song song (hình 1.2). Ví d nh p kh u thu c song song x y ra
khi m t doanh nghi p phân ph i thu c t i Vi t Nam ư c phép nh p kh u m t
lo i thu c thu c nhóm kê ơn nào ó t Thái Lan vào Vi t Nam mà không nh t
thi t có s ch p thu n c a doanh nghi p s h u thu c ó ho c doanh nghi p
ư c u quy n t i Thái Lan và Vi t Nam. Trên th c t , theo Malueg, David A
và Marius Schawartz, 2004 [92], t i liên minh châu Âu lu t pháp cho phép
nh p kh u song song gi a các nư c trong liên minh này. T t nhiên nh ng
thu c thu c di n nh p kh u song song ph i là nh ng thu c ã ư c phép lưu
hành trên th trư ng t i nư c xu t kh u và có y tính pháp lý, m b o các
tiêu chu n và ư c cơ quan qu n lý ch c năng v thu c c p phép (C c qu n lý
thu c và th c ph m - FDA), ng th i ư c s n xu t b i doanh nghi p g c c a
chính thu c ó ang ư c lưu hành t i nư c nh p kh u, tuy t i không ph i là
thu c gi hay thu c nhái c a thu c g c. Thu c nh p kh u song song là thu c
lưu hành h p pháp song có th khác ôi chút v i thu c c a chính doanh nghi p
s n xu t thu c g c ang bán t i nư c nh p kh u v bao bì óng gói.

37. 37
Hình 1.2: Nh p kh u thu c song song
BÁN THU C X V I GIÁ DOANH DOANH
TH P NGHI P
NGHI P HI U
PHÂN PH I
PHÂN PH I THU
KHÔNG
Ư CU Ư CU C
QUY N T I QUY N T I BÁN
DOANH NƯ C A
NƯ C A
L
NGHI P NƯ C
XU T KH U SONG
S N SONG A
XU T VÀ
DO CÓ S CHÊNH L CH
S H U GIÁ
B N HI U
QUY N THU
DOANH NH P KH U SONG
THU C X SONG C
NGHI P DOANH
BÁN
NGHI P
PHÂN PH I
PHÂN PH I L
Ư CU
KHÔNG NƯ C
QUY N T I Ư CU
B
NƯ C B QUY N T I
BÁN THU C X V I GIÁ CAO NƯ C B
Kh năng t n t i nh p kh u thu c song song hay không ph thu c vào
chích sách c th c a m i qu c gia và ph thu c vào m c x lý v b o v
quy n s h u trí tu . Có nư c, Nhà nư c cho phép nh p kh u thu c song
song và s d ng nó như là m t công c có th bình n giá thu c, c bi t
là thu c thu c nhóm kê ơn. Có nư c, Nhà nư c l i không cho phép giao d ch
này di n ra.
Quy nh v nh p kh u thu c song song óng vai trò quan tr ng iv i
h th ng thương m i qu c t . Nh ng chuyên gia theo xu hư ng hư ng ng
h m nh m quy n s h u trí tu i v i nh ng thu c m i thì cho r ng c n
ph i ngăn ch n giao d ch này. H nêu lý do là n u giao d ch này phát tri n s
nh hư ng n l i nhu n c a nh ng doanh nghi p s h u thu c m i và làm

38. 38
nh hư ng n kh năng tái u tư c a h cho nghiên c u phát tri n và s d n
t i làm ch m ti n trình phát minh, sáng ch và phát tri n các lo i thu c m i
ph c v c ng ng. Hơn n a, nh p kh u thu c song song làm ph c t p hoá và
gây tr ng i cho cơ quan ch c năng v y t t i các nư c khác nhau có th duy
trì ki m soát chính sách và áp d ng m c giá khác nhau c a m t lo i thu c t i
các nư c khác nhau.
Tuy nhiên, Nhà nư c c a nhi u nư c l i cho r ng c n ph i l a ch n và
nh p kh u ư c thu c v i giá th p nh t có th gi m ư c kinh phí dành
cho nh p kh u thu c, cũng như kinh phí tiêu dùng thu c. T i nh ng nư c
này, Nhà nư c có khuynh hư ng cho phép và khuy n khích nh p kh u song
song. Khi Nhà nư c cho phép nh p kh u thu c song song, dù giao d ch này
có di n ra hay không cũng s gây áp l c cho các doanh nghi p phân ph i t i
nư c nh p kh u ph i gi m giá t i m c ngang v i giá c a thu c ó t i các
nư c khác. Cơ quan ch c năng c a Nhà nư c t i nh ng nư c ang phát tri n
luôn luôn quan tâm n giá thu c và có chính sách coi tr ng vi c làm sao
gi m giá thu c cho ngư i dân hơn là quan tâm n h tr nghiên c u phát
tri n c a nh ng doanh nghi p nư c ngoài.
T i châu Phi, Nhà nư c c a nhi u nư c ã có chính sách cho phép
nh ng doanh nghi p phân ph i thu c trong nư c ư c tìm ki m và nh p kh u
nh ng thu c b áp t giá cao trong nư c b ng nh ng thu c tương ng nhưng
v i giá th p hơn. Tuy nhiên, m t v n khác l i có th x y ra khi nh ng
doanh nghi p s n xu t thu c l n trên th gi i ch p nh n ưu ãi bán thu c i u
tr HIV/AIDS v i giá th p cho các nư c châu Phi nh ng ngư i m c căn
b nh hi m nghèo này có th ti p c n ư c v i nh ng thu c có hi u qu i u
tr t t hơn. Châu Phi là nơi có t l m c b nh này r t cao, song vì ư c ưu ãi
giá thu c tương i th p nên nh ng thu c này l i có nguy cơ ư c tái xu t

39. 39
kh u sang nh ng nư c có m c giá thu c cao hơn như Hàn Qu c, Nh t B n,
Braxin, châu Âu và nhi u nư c khác.
Các doanh nghi p s n xu t thu c s xác nh m c giá bán l khác nhau
tuỳ theo c i m th trư ng m i nư c căn c vào co dãn c a c u v i giá
t i th trư ng m c tiêu c th . Nguyên t c chung là n u th ph n c a thu c ó
t i phân o n th trư ng xác nh càng l n ho c c u ít co dãn v i giá thì giá
thu c s ư c tăng càng cao và ngư c l i.
Khi phân tích hình 1.3, ta có (giá thu c và phương trình ư ng c u d a
trên s li u gi nh): Da là ư ng c u c a thu c X t i nư c A, gi nh là
nư c có m c thu nh p trên u ngư i cao. Db là ư ng c u c a thu c X t i
nư c B, gi nh là nư c có m c thu nh p trên u ngư i th p. Theo nh ng
phân tích trên, giá thu c c a thu c X t i nư c A s cao hơn t i nư c B. Gi
s r ng c u c a c hai th trư ng A, B u là 500 ngàn ơn v khi giá b ng 0.
Tuy nhiên, mong mu n chi tr t i a có th cho m t ơn v thu c X là hai
m c giá khác nhau t i hai nư c do m c thu nh p c a ngư i dân là khác nhau,
t i A là 80 ô la và t i B là 35 ô la).
Theo minh ho hình 1.3, ta th y v i m i m c giá khác nhau c a s n
ph m X, s co dãn c a c u v i giá là khác nhau gi a hai nư c. co dãn c a
c u v i giá t i nư c A luôn nh hơn t i nư c B v i m i m c giá xác nh
gi ng nhau. u ng c u c a s n ph m X t i nư c A ư c bi u hi n b i
phương trình Pa = $80 - 0,16Qa và t i nư c B là Pb = $35 - 0,07Qb, v i s
lư ng tính theo ơn v ngàn. Gi nh r ng doanh nghi p s n xu t thu c X
cung c p thu c X cho th trư ng c hai nư c A, B v i m c chi phí c n biên
MC = 10 ô la cho m t ơn v thu c X.
Gi nh r ng c hai nư c A, B u không cho phép xu t kh u thu c
song song. T c là không cho thu c X xu t kh u ra kh i hai nư c A, B mà ch
ư c quy n tiêu th trong nư c, doanh nghi p s n xu t này mu n t i a hoá

40. 40
l i nhu n c a h t i c hai nư c, b ng cách xác nh m c giá mà t i ó MR =
MC. Như v y là m c giá thu c X t i nư c A s là 45 ô la v i s lư ng tiêu
th (c u) là 219 ngàn ơn v trong m t tháng, giá t i nư c B s là 22,50 ô la
v i s lư ng tiêu th (c u) là 179 ngàn ơn v trong m t tháng. Như v y
doanh nghi p s n xu t thu c X mu n t i a hoá l i nhu n c a mình t i hai
nư c thì m c giá h quy nh cho nư c A (có thu nh p cao) s g p hai l n so
v i t i nư c B (có thu nh p th p).
T i nư c A, th ng dư tiêu dùng (consumer surplus) là di n tích tam
giác (a), tương ương v i 3,8 tri u ô la, l i nhu n thu ư c t th trư ng A
vùng trên m c MC và dư i m c giá 45 ô la, vùng (b) + (c) + (d) + (e) + (f)
+ (g) + (h) + (k), ư c tính toán là 7,7 tri u ô la. T i th trư ng B, th ng dư
tiêu dùng là tam giác t o b i (d) + (c) + (g), ư c tính tương ương v i 1,1
tri u ô la và l i nhu n thu ư c t th trư ng B là vùng trên MC và dư i
m c giá 22,5 ô la, vùng (e) + (f) ư c tính tương ương v i 2,2 tri u ô la.
T t nhiên là doanh nghi p luôn mong mu n bán thu c v i giá cao hơn MC và
ch khi ó doanh nghi p m i thu ư c l i nhu n và có th tái u tư cho
nghiên c u phát tri n. T ng l i nhu n t hai th trư ng A, B là 9,9 tri u ô la.
Gi nh doanh nghi p ph i áp d ng m c giá chung cho c hai th trư ng
A và B, như v y t i a hoá l i nhu n doanh nghi p ph i l a ch n m c giá
h p lý có th cung c p cho c hai th trư ng. T t nhiên m c giá m i này t
ra ph i nh hơn m c giá gi i h n mà th trư ng B có th ch p nh n ư c (35 ô
la). Gi nh doanh nghi p t giá là 29,4 ô la. Như v y, m c giá này ã gi m
hơn so v i m c giá trư c ây t i th trư ng A là 35% và tăng hơn so v i giá
trư c ây t i th trư ng B là 31%. K t qu là c u t i th trư ng A s tăng lên t i
317 ngàn ơn v và c u t i th trư ng B s gi m xu ng còn 80 ngàn ơn v .
Tác ng c a vi c áp d ng m t giá chung là 29,4 ô la t i hai th trư ng
A, B như sau: ngư i tiêu dùng t i th trư ng A (nơi có giá cao trư c ó) s ti t

41. 41
ki m ư c 4,2 tri u ô la, là vùng (c) + (b) + (i), như v y l i nhu n c a doanh
nghi p t i th trư ng A s gi m 1,5 tri u ô la (m t l i nhu n khi giá gi m(c)+(b)
và tăng l i nhu n khi tăng ư c s lư ng bán (l). Do tăng giá so v i trư c t i th
trư ng B, ngư i tiêu dùng t i nư c B ph i chi thêm m t s ti n là 0,89 tri u ô
la, vùng (d)+(g). Doanh nghi p s thu thêm ư c kho n l i nhu n cho tăng giá
(d), nhưng l i m t khi l i nhu n do doanh s bán gi m (f), t ng l i doanh nghi p
b gi m m t kho n l i nhu n là 0,9 tri u ô la. Tóm l i, doanh nghi p s m t m t
kho n l i nhu n t ng c ng t i hai th trư ng A, B là 2,4 tri u ô la, t c là m t
24% l i nhu n so v i khi áp d ng hai m c giá khác nhau t i A, B.
Trư ng h p th hai x y ra là doanh nghi p quy t nh rút kh i th
trư ng nư c B và ch cung c p cho th trư ng nư c A v i m c giá c quy n,
t i i m doanh nghi p có th t i a hoá l i nhu n là 45 ô la cho m t ơn v
thu c X và t m c doanh s bán t i th trư ng A là 219 ngàn ơn v . T t
nhiên giá này ã cao hơn m c giá t i a mà th trư ng B có kh năng chi tr
(35 ô la ), do v y ngư i tiêu dùng t i nư c B s quy t nh không mua thu c
X. V i m c giá t i a hoá l i nhu n này, doanh nghi p s thu v t th trư ng
A m c l i nhu n là 7,7 tri u ô la.
Theo quan sát c a các chuyên gia, luôn luôn t n t i m c giá t i a mà
ngư i tiêu dùng có th chi tr cho m t lo i thu c c th ph thu c vào m c
thu nh p trên u ngư i c a m i nư c.
Trong khi ó các doanh nghi p s n xu t thu c luôn luôn tính toán m c l i
nhu n t i a có th thu ư c i v i th trư ng qu c t , vi c áp d ng m t giá
th ng nh t cho t t c các nư c s d n n tình tr ng giá thu c này có th cao hơn
kh năng chi tr c a ngư i tiêu dùng t i m t s nư c nghèo ho c ít nh t là có th
làm giá thu c tăng lên t i nh ng nư c nghèo so v i chi n lư c áp d ng m c giá
khác nhau t i m i nư c ư c tính toán theo m c thu nh p trên u ngư i (kh

42. 42
năng chi tr ). Khi doanh nghi p áp d ng m t m c giá chung trên toàn th gi i s
ch em l i l i ích v giá cho nh ng nư c có m c thu nh p cao (nư c phát tri n).
Hình 1.3: S thay i v giá thu c c a hai th trư ng A,B
v i m c c u khác nhau
$P
80
Da
a
45
35 b
Db
i
c
29,4
h
22,5
d g c l
e B
f k MC
10
80 179 219 317 500
MRb
MRa
Q
(ngàn ơn v )
Theo phân tích trên và theo lý thuy t kinh t , vi c áp d ng m c giá
thu c khác nhau t i các nư c theo thu nh p c a ngư i dân s t o ra l i ích
kinh t và l i ích xã h i cho nh ng nư c nghèo (Varian, 2005 và
Schmaleness, 2004).
Malueg và Schwartz (2004) [92], ã áp d ng lý lu n trên i v i
giao d ch thương m i qu c t . N u các giao d ch nh p kh u thu c song

43. 43
song b ngăn ch n, khi ó doanh nghi p s n xu t thu c có th áp d ng
m c giá khác nhau gi a các nư c theo m c thu nh p c a ngư i dân. T c
là áp d ng giá cao v i nh ng nư c gi u và giá th p v i nh ng nư c
nghèo, qua ó m b o r ng doanh nghi p s thu ư c m c l i nhu n cao
mà ngư i dân c a nh ng nư c nghèo ( ang phát tri n) có th s d ng
ư c nh ng thu c có ch t lư ng t t, hi u qu i u tr cao. Tuy nhiên, n u
các giao d ch nh p kh u thu c song song ư c phép di n ra t do, giá
thu c gi a các nư c s d n d n hình thành m t m c giá chung, khi ó
tương ương v i gi i pháp áp d ng m t giá như phân tích ví d trên.
V i lý lu n phân tích trên, Nhà nư c c a các nư c ang phát tri n
có m c thu nh p th p nên ng h vi c ngăn ch n các giao d ch nh p kh u
song song trong dài h n (Abbott, Frederic, 2006) [63], ch nên cho phép
nh p kh u thu c song song trong trư ng h p phát hi n b áp t m c giá
cao m t cách vô lý, không d a trên cơ s phân tích như trên.
Nh ng phân tích t i hình 1.3 v s v n ng c a giá, c u v thu c
ư c th c hi n d a theo nh ng gi nh lý thuy t. Giá thu c ch a b nh s
d n d n d ch chuy n tương ương nhau t i c hai th trư ng qu c gia A và
B n u như có s t do hoá thương m i gi a hai nư c. Nh p kh u thu c
song song là m t cơ ch c nh tranh thúc y s d ch chuy n c a giá
thu c tr nên gi ng nhau gi a các nư c. Tuy nhiên, tác ng c a nh p
kh u song song cũng g p ph i m t s khó khăn trong vi c t o m t b ng
giá chung gi a th trư ng các nư c.
• M t là, nh ng thu c ư c nh p kh u song song có th không ư c
nh n th c là có ch t lư ng như nhau gi a các nư c, m c dù cũng ư c
s n xu t ra b i m t doanh nghi p s n xu t do có s khác nhau hình th c
óng gói và s b o m. Trong trư ng h p này, nh p kh u song song có
th không t o ra ư c giá tương ương nhau.

44. 44
• Hai là, nh p kh u song song s ph i ch u m t s chi phí khác bi t ó là
chi phí v n chuy n, thu nh p kh u và chi phí cho h th ng phân ph i
khác nhau gi a các nư c cũng là nh ng y u t t o ra giá khác bi t. Nhưng
s khác bi t v giá gây ra b i nh ng y u t này thư ng không l n.
N u vi c cung c p các thu c có b n quy n cho các doanh nghi p bán
buôn không có gi i h n và có s khác bi t v giá gi a th trư ng nư c A (giá
cao) và B (giá th p) c a cùng m t lo i thu c, các doanh nghi p bán buôn s
có xu hư ng th c hi n thương m i qua l i (nh p kh u song song), giao d ch
này s xu t hi n và ti p di n cho n khi giá thu c gi a hai th trư ng còn
m c chênh l ch giá cao hơn m c chi phí giao d ch thương m i (v n chuy n,
thu , phân ph i). B i doanh nghi p bán buôn t i nư c B nh n ư c ngu n
cung thu c không gi i h n t doanh nghi p s n xu t, nên k t qu c a nh p
kh u song song s làm cho doanh nghi p s n xu t không th ti p t c bán tr c
ti p thu c c a h t i th trư ng nư c A v i giá cao. i u này d n t i, các
doanh nghi p s n xu t thu c s ph i áp d ng hai chi n lư c. M t là, h giá
thu c t i th trư ng nư c A xu ng th p t i m c m b o s chênh l ch giá
thu c t i hai nư c A, B không l n có th xu t hi n giao d ch thương
m i qua l i. Hai là, ngăn c n các doanh nghi p bán buôn t i nư c B không
ư c bán sang nư c A. Lúc này, c n có vai trò can thi p c a Nhà nư c
ngăn ch n bi n pháp trên c a các doanh nghi p s n xu t thu c.
Tóm l i, n u Nhà nư c cho phép nh p kh u song song thì ngư i
tiêu dùng t i nư c A s ư c hư ng l i do không b áp t m c giá thu c
cao, b i doanh nghi p s n xu t lo s nguy cơ xu t hi n các giao d ch nh p
kh u song song nên ph i h giá thu c t i nư c A n u như v n mu n ti p
t c bán t i nư c B v i m c giá th p. Khi ó nh ng chi phí không c n thi t
c a nh p kh u song song cũng không b lãng phí và t t nhiên khi ó

45. 45
doanh nghi p s n xu t thu c ph i ch p nh n m t m c l i nhu n nh hơn
so v i vi c áp t giá khác nhau t i các nư c khác nhau.
Theo trư ng h p t i hình 1.4, gi nh doanh nghi p s n xu t l a
ch n m c giá Ph (40 ô la/ ơn v ) t i nư c A trong trư ng h p có s phân
bi t v giá c a cùng m t lo i thu c t i hai nư c A và B, giá thu c t i
nư c B là Pr (10 ô la/ ơn v ). N u có giao d ch nh p kh u song song
gi a hai nư c A, B thì chi phí giá tăng cho giao d ch này là (5 ô la/ ơn
v ) t o thành giá là Pr + t (15 ô la/ ơn v ). Khi ó l i ích kinh t ư c
chuy n giao t doanh nghi p s n xu t sang cho ngư i tiêu dùng ư c th
hi n vùng (a +b + c), ng th i doanh nghi p s n xu t thu thêm ư c
ph n doanh s là vùng (d+e) do tăng ư c s lư ng bán khi giá h xu ng
t 40 ô la/ ơn v còn 15 ô la/ ơn v t i nư c A. Trong ó chi phí th
hi n vùng d là có th coi là lãng phí ngu n l c xã h i do ph i chi phí
cho các giao d ch nh p kh u song song t o ra (v n chuy n, thu , phân
ph i). Không có s tác ng l i ích gia tăng nào t i ngư i tiêu dùng t i
nư c B, khi xu t hi n giao d ch thương m i v n chuy n thu c t nư c B
sang nư c A. Do v y giá thu c Pr t i nư c B không thay i.
Nh ng k t qu tính toán t i hình 1.4, là ư c xây d ng t gi nh v
nhu c u thu c t i nư c A gi ng như hình 1.3, t c là Pa = 80 - 0,16 Qa, v i
gi nh này, khi doanh nghi p s n xu t áp t giá thu c là 40 ô la/ ơn v thì
bán ư c 250 ngàn ơn v /tháng t i nư c A. M c thu l i nhu n khi ó là 10
tri u ô la. M c giá t i nư c B lúc này là 10 ô la/ ơn v và chi phí giao d ch
nh p kh u song song là 5 ô la/ ơn v . N u mu n lo i b giao d ch thương
m i gi a hai nư c A, B thì doanh nghi p s n xu t ph i áp d ng giá m i t i
nư c A là 15 ô la/ ơn v , khi ó ngư i tiêu dùng t i nư c A s ư c hư ng
l i ích là vùng c tương ương 1,95 tri u ô la/tháng. Doanh thu mà doanh
nghi p s n xu t m t i là vùng (a+b) tương ương 6,25 tri u ô la/tháng,

46. 46
ng th i doanh thu gia tăng do tăng ư c s lư ng bán là vùng (d+e) tương
ương 2,34 tri u ô la/tháng. Tóm l i, doanh thu c a doanh nghi p s n xu t
s gi m 3,91 tri u ô la/tháng, khi ó doanh nghi p s n xu t thu c s gi m
u tư cho nghiên c u phát tri n do l i nhu n b gi m.
Doanh nghi p s n xu t có th áp d ng gi i pháp ngăn ch n nh p
kh u song song là h n ch s lư ng bán cho nh ng doanh nghi p bán
buôn t i nư c B, duy trì cung c p m t s lư ng nh nh ng doanh
nghi p bán buôn không th có lư ng hàng c n thi t bán sang nư c A.
Trong trư ng h p này, doanh nghi p s n xu t cũng có th duy trì ư c
m c giá cao t i nư c A.
M c giá cân b ng trung gian có th ư c t o ra trong kho ng gi a
giá c quy n áp t t i nư c A và giá th p t i nư c B khi s lư ng nh p
kh u song song vào nư c A th p và chi phí giao d ch thương m i tương
i cao. Tuy nhiên, m c giá này có xu hư ng gi m xu ng khi s lư ng
nh p kh u song song tăng lên, t c là s lư ng nh p kh u song song càng
l n vào nư c A thì giá thu c t i nư c A càng có xu hư ng gi m xu ng
cân b ng v i giá t i nư c B.
M c giá cân b ng trung gian ư c th hi n t i hình 1.5. Gi nh nhà
s n xu t áp t giá c quy n t i nư c A là Ph* (40 ô la/ ơn v ) và giá t i
nư c B là Pr (10 ô la/ ơn v ). Các doanh nghi p phân ph i nh p kh u song
song m t s lư ng nh k vào nư c A và doanh nghi p s n xu t cung c p c
quy n cho ph n c u còn l i t i nư c A. Như v y, s lư ng k là gi i h n mà
doanh nghi p phân ph i có th ư c phép nh p kh u song song vào thì trư ng
A. M t m c giá cân b ng trung gian s ư c hình thành t i i m C v i m c
giá Ph** (32 ô la/ ơn v ). Doanh nghi p s n xu t s bán v i s lư ng là
qh**. Ngư i tiêu dùng s thu ư c l i ích là vùng (e).

47. 47
Doanh nghi p s n xu t s m t i doanh thu là vùng dư i ư ng
Ph*A và trên Ph**C, c ng v i vùng (a) m t cho doanh nghi p phân ph i
nh p kh u song song và vùng (c) cho chi phí giao d ch v n chuy n.
Hình 1.4: Ngăn c n hình thành giá cân b ng do nh p kh u song song
$P
Pa
(80)
A
Ph
(40)
b
a
c
Pr +t B
(15)
d
Pr
(10) Da
e
Qn Q
(250) (406) (Ngàn ơn v )
Tuy nhiên, doanh nghi p s n xu t có th thu thêm ư c doanh thu là
vùng (x) t i nư c B dùng xu t kh u sang nư c A. Trong trư ng h p này,
doanh nghi p phân ph i nh p kh u song song s thu thêm ư c vùng (b) do
tăng lư ng bán t i nư c A, như v y t ng doanh thu thêm cho doanh nghi p
phân ph i nh p kh u song song là vùng (a + b). Chi phí v n chuy n cho giao
d ch thương m i nh p kh u song song là vùng (c + d). Như v y m c giá cân
b ng trung gian ư c hình thành là gi a kho ng giá t i nư c A và B. Ví d :
Quay l i gi nh r ng c u v lo i thu c ang phân tích t i nư c A là Pa=80 -

48. 48
0,16 Qa. Gi nh là doanh nghi p phân ph i nh p kh u song song s lư ng
gi i h n k = 100.000 ơn v /tháng.
Hình 1.5: M c giá cân b ng trung gian
Error!
$P
Da
A
Db
Ph*(40)
E e
C
Ph**(32)
b
a
Pr+t (15)
c d
Pr (10)
MR x
qh** qh* k
(200) (250) (300) Q
(Ngàn ơn v )
Trong trư ng h p này doanh nghi p s n xu t s bán ư c 200.000 ơn
v /tháng v i m c giá 32 ô la/ ơn v t i nư c A. T ng doanh thu c a h s b
gi m xu ng 2,5 tri u ô la/tháng. Ngư i tiêu dùng t i nư c A s ti t ki m
ư c s ti n là 0,8 tri u ô la/tháng. L i nhu n có thêm ư c cho doanh
nghi p nh p kh u song song là 1,7 tri u ô la/tháng và m c chi phí v n
chuy n cho giao d ch nh p kh u song song là 0,5 tri u ô la/tháng. N u
doanh nghi p s n xu t và doanh nghi p phân ph i u nư c A thì t ng l i

49. 49
ích xã h i là 0,45 tri u ô la/tháng. N u doanh nghi p s n xu t nư c A,
nhưng doanh nghi p phân ph i nh p kh u song song nư c khác thì l i ích
xã h i s là 0,7 tri u ô la/tháng.
Vi c áp t giá khác bi t gi a các nư c ư c xem như là d u hi u c a
c quy n, nó x y ra khi các doanh nghi p s n xu t xác nh ư c s c m nh
th trư ng khác nhau t i các nư c khác nhau. S c m nh th trư ng v m t lo i
thu c nào ó c a doanh nghi p s n xu t nào ó t i m t nư c nào ó s giúp
h y m c giá lên cao và s ư c h tr b i s tách bi t th trư ng các nư c,
t c là không có các giao d ch thương m i c a lo i thu c ó gi a các nư c hay
Nhà nư c không cho phép nh p kh u song song thu c, ây chính là m t lo i
rào c n phi thu quan. Vi c ki m soát ngăn c n nh p kh u song song s t o
i u ki n cho s liên k t gi a các doanh nghi p s n xu t và doanh nghi p
phân ph i c quy n áp t m c giá cao c quy n t i th trư ng trong ph m
vi m t nư c do có s c m nh th trư ng. ây là m t v n tác ng có h i t i
quy n l i c a ngư i tiêu dùng c bi t t i các nư c ang ho c kém phát tri n
trong b i c nh m c thu nh p c a ngư i dân còn th p và trình phát tri n
công ngh c a các doanh nghi p s n xu t thu c trong nư c h còn y u kém,
không có kh năng c nh tranh b ng ch t lư ng và hi u qu ch a b nh c a
thu c, th m chí không có kh năng s n xu t các lo i thu c c nh tranh s t o
i u ki n cho các doanh nghi p s n xu t thu c nư c ngoài s h u nh ng
thu c tiên ti n c u k t v i doanh nghi p phân ph i c quy n xác l p s c
m nh th trư ng và như v y m c giá cao c quy n ư c áp t cho th
trư ng trong ph m vi các nư c này là i u không th tránh kh i.
Tuy nhiên, m c giá khác bi t c a cùng m t lo i thu c gi a các nư c có
tác ng x u hay t t n l i ích c a m t nư c nào ó còn ph thu c vào tình
hu ng c th . Nh p kh u song song thu c không t o thêm ư c l i ích gia
tăng cho xã h i xét trên t ng th th trư ng th gi i. Chính vì v y Malueg và

50. 50
Schwartz (2004) [92] ã cho r ng c n ph i ngăn ch n hoàn toàn nh ng giao
d ch nh p kh u song song t o i u ki n cho các doanh nghi p s n xu t
thu c có th áp d ng giá cao t i các nư c gi u và giá th p t i các nư c nghèo,
như v y s giúp cho t ng l i ích xã h i tăng lên do các doanh nghi p s n xu t
có th thu ư c l i nhu n l n t các nư c gi u tái u tư cho nghiên c u
phát tri n, ng th i nh ng nư c nghèo ư c hư ng l i do ph i chi tr v i
m c giá th p mà v n ư c s d ng nh ng lo i thu c tiên ti n.
Trong trư ng h p này, cho phép nh p kh u song song t i các nư c nghèo
s ch làm cho m c giá t i th trư ng các nư c này tăng lên. Tuy nhiên, ây
ch là quan i m gi i h n v i gi nh m t chi u. Vì hi n tư ng ngư c l i có
th x y ra khi các nư c nghèo l i b áp t giá cao c quy n do t i ây các
doanh nghi p s h u thu c tiên ti n nh n th y ư c s c m nh th trư ng i
v i nh ng s n ph m c a h . i u này d n t i là Nhà nư c c n ph i nghiên
c u th n tr ng và có nh ng quy t nh h p lý. Ch cho phép nh p kh u song
song i v i nh ng thu c b áp t giá cao và không cho phép nh p kh u
song song i v i nh ng thu c có giá th p ho c ngang b ng v i m c giá t i
các nư c phát tri n t o i u ki n cho các doanh nghi p s n xu t phát tri n
1.2.7. Chính sách b o hi m y t
Tác ng v vai trò c a b o hi m y t n c u thu c là ph bi n và c
bi t trên các trư ng h p ngư i s ng ư c hư ng m c b o hi m toàn b
cho chi phí s d ng thu c. Ngư i ư c hư ng b o hi m y t s ư c th
hư ng toàn b ích l i t nh ng s n ph m thu c i u tr mà không ph i lo nghĩ
n chi phí. N u như t t c b nh nhân u ư c b o hi m y t chi tr toàn b
thì s d n n hi n tư ng ch có nh ng lo i thu c t t nh t ư c s d ng hay
tiêu th trong m i nhóm thu c i u tr mà không quan tâm n giá c a thu c,
t ng giá thành c a t i u tr và các gi i pháp i u tr thay th khác cho
thu c. Như v y là nh ng thu c có hi u qu tác d ng kém hơn m t chút và có