Detyre Kursi - Pjeset fizike te KompjuteritDurim Hysa
Kjo eshte nje detyre kursi, ku shpjegonpjeset e kompjuterit dhe funksionimin e tyre, une po e ngarkoj kete detyre per tju ardhur ne ndihme sado pak studenteve te rinje. Faleminderit.
Detyre Kursi - Pjeset fizike te KompjuteritDurim Hysa
Kjo eshte nje detyre kursi, ku shpjegonpjeset e kompjuterit dhe funksionimin e tyre, une po e ngarkoj kete detyre per tju ardhur ne ndihme sado pak studenteve te rinje. Faleminderit.
This CompTIA A+ training course from will teach you everything you need to know to prepare for an IT career and successfully complete the CompTIA A+ exam.
You’ll start by learning about PC hardware, including how to configure BIOS, motherboard basics, and various expansion slot types. You will then learn about memory and storage, connectors, cables, and pins. You will learn about laptops, including laptop expansions and displays. This course will teach you the basics of printers, how to manage and install a printer. Finally, you will learn the soft side of computing, the magic of communication, and how to deal with difficult customers.
Once you have completed this computer-based training course, you will have developed the knowledge and skills necessary to pass the A + exam.
A mail server is a central application that receives, stores, and sends email. It consists of a storage area to hold messages, user-defined rules to determine message routing and restrictions, a list of user accounts, and communication modules to transfer messages. A mail server receives messages from email clients or other mail servers, stores them temporarily, applies any relevant rules, and sends the messages to their intended recipients via its communication modules. A system administrator maintains the mail server and user accounts. Mail servers operate automatically without human intervention, processing messages as they are received.
This document discusses ways for individuals to be more environmentally responsible by reducing waste and conserving resources. It encourages recycling, using reusable shopping bags and water bottles instead of plastic, and making small changes like turning off water while brushing teeth to save water. Statistics are given on how long it takes common items like plastic and glass to decompose in landfills. The document suggests individuals have the power to create change and challenges the reader to make more sustainable choices to help the environment.
1. Bazat e HW – Motherboard + BIOS
14.11.2012
Departamenti i Informatikës
Fakulteti i Shkencave Natyrore
Universiteti i Tiranës
Motherboard
Motherboard është “Zemra” e kompjuterit
Njihet ndryshe si:
Board i sistemit
Board-i kryesor
Board-i bazë
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
2
Ofron lidhjen e përbashkët midis pjesëve të tjera
të kompjuterit duke përfshirë CPU, kujtesat,
lexuesit të disqeve, etj.
Kur ndërtoni një PC, zgjedhja e motherboard
është zgjedhja e parë dhe kryesore që bëhet
Motherboard që përdor një PC përcakton
funksionalitetin e tij si dhe mundësinë për
përditësime të mëvonshme të pjesëve përbërëse
2. Motherboard, pista e komunikimit të
të gjitha pjesëve të kompjuterit
HD Kryesor
Modem
Tastierë
HD Dytësor
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
Mouse
Motherboard
RAM
Skaner
Lexuesi i kartave
Kujtesë e jashtme
Printer
3
Arkitektura e Motherboard
Tastierë
HD
CPU
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
BUS-ET
RAM
Ekran
4
Printer
BUS-et janë kanalet e të dhënave që lejojnë komunikimin e pjesëve
me njëra tjetrën
3. Chipset: north bridge + south bridge
Arkitektura më e përhapur e motherboard-eve
përfshin north bridge dhe south bridge.
Bridget (urat) lidhin BUS-et me njëri-tjetrin
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
North bridge trajton
kryesisht informacionin që
qarkullon midis RAM dhe CPU
South bridge trajton kryesisht I/O
5
Karakteristikat e Motherboard-it
Forma e motherboard
Chipset
Kompatibiliteti me CPU
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
6
Familja e CPU e lejuar
Shpejtësia e CPU
Shpejtësia dhe gjerësia e BUS-eve të kujtesës
Llojet e BUS-eve I/O që mund të përdori si dhe
standardet (ndërfaqe, porta, etj.) që lejon
BIOS
4. Forma e motherboard
Motherboard-ët ndryshojnë në
Formë
Madhësi
Pozicionet e vrimave që montimit
Formën e folesë së ushqyesit
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
Këto faktorë kanë ndikim kritik në momentin e
ndërrimit të motherboard pasi duhet që
motherboard të përputhet me kasën e
kompjuterit dhe kutinë e ushqimit
Nëse po ndërtoni një kompjuter të ri,
motherboard i zgjedhur do ndikojë në
përzgjedhjen e kasës dhe ushqyesit përkatës
Varianti pothuajse standard është ai ATX
7
Chipset (Bashkësia e chipeve)
Chipset është një
bashkësi qarqesh të
integruara që janë pjesë
e motherboard
Ai përcakton
karakteristikat kryesore
të motherboard
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
8
Çfarë RAM dhe CPU
mund të vendosen tek ai
?
Çfarë tipe BUS-esh dhe
shpejtësie lejon ai ?
Çfarë standardesh
përmban (AGP, USB ?)
Shpesh prodhuesit e
motherboard-eve
përdorin chipsete të
dizenjuara nga e njëjta
kompani
Chipset Intel P45 Express
5. Kompatibiliteti me proçesorin
Duhet pasur kujdes pasi chipset i motherboard lejon përdorimin
vetëm të proçesorëve të familjeve të përcaktuara, p.sh
Intel Core
Intel Pentium 4/Celeron
AMD Athlon
AMD Fusion
Etj.
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
Përvec familjes së proçesorit motherboard mund të lejojë
përdorimin e proçesorëve me shpejtësi të caktuara brenda
këtyre familjeve
Shpejtësia FSB (Front Side Bus) – shpejtësia me të cilën komunikon
CPU me chipset
Shumëfishi CPU – specifikon shumëfishin e shpejtësisë FSB me të
cilën komunikon CPU brenda tij (p.sh nëse shumëfishi është 20, dhe
FSB 133MHz atëhere shpejtësia e CPU është 2.66 Ghz)
Foleja e proçesorit – Forma e folesë së proçesorit gjithashtu
limiton zgjedhjen e proçesorëve që i përshtaten një lloj
motherboard-i të caktuar
9
Shpejtësia dhe gjerësia e BUS-eve të
kujtesës
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
Një nga detyrat kryesorë të chipset është që të shërbejë si
ndërmjetës midis proçesorit dhe kujtesës kryesore (RAM)
Bus-et e kujtesës lidhin pikërisht chipset-in me kujtesën
kryesore, ashtu si FSB lidhin proçesorin me chipsetin
Ato shërbejnë si kanale ndërmjetëse midis CPU dhe
kujtesës
Dy parametrat kryesore të BUS-ve të kujtesës janë
Shpejtësia, e cila përcakton kujtesën më të shpejtë që mund të
përdoret. Një BUS kujtese i shpejtë mund të përdori kujtesa
më të ngadalta.
Gjerësia, numri i biteve që përpunohen në sekondë (zakonisht
64 bit).
Po të shumëzojmë shpejtësinë me gjerësinë e një BUS-i të
kujtesës mund të gjejmë maksimumin e informacionit që
përballon BUS në një sekondë
P.sh një BUS me shpejtësi 300Mhz dhe gjerësi 64 bit (8 byte)
përpunon maksimumi 2400MB /s
10
6. BUS-et I/O dhe standardet që lejon
motherboard
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
11
AGP - Portë që përdorej për lidhje me karta
grafike
PCI - Lejon për bashkangjitjen e pajisjeve
hardware (karta) në kompjuter
PCI Express – Standard-i BUS-eve që po
zëvendëson AGP dhe PCI
Ndërfaqet ATA/SATA për lidhje me kujtesa
dytësore (Hard Disc)
PnP (Plug and Play) - Lejon
vetëkonfigurimin e pajisjeve që
lidhen me motherboard
Ndërfaqet USB – Ndërfaqe BUS
për lidhje me pajisje të jashtme
Shembull motherboard ATX
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
12
7. BIOS (I)
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
13
Proçesori, kujtesat, chipset dhe pjesët e tjera të
motherboard, të marra veçmas janë thjesht qarqe
elektronike që nuk mund të kryejnë funksione
individualisht (pa ndihmën e pjesëvë të tjera)
Në mënyrë që kjo bashkësi pjesësh të kthehet në një
kompjuter (pra të luajë rolin e tyre) duhet një BIOS (Basic
Input/Output System)
BIOS është një program që
ruhet në një kujtesë ROM ose
PROM (ROM i programueshëm)
Kur ndizet kompjuter, CPU inicializohet. Ai si hap të parë inicializon
BIOS-in
BIOS inicializon hardware e instaluar dhe më pas kryen një
test POST (Power ON Self Test)
Si përfundim BIOS i kalon kontrollin Sistemit të
Shfrytëzimit (Operating System)
BIOS (II)
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
Pasi ngarkohet sistemi i shfrytëzimit mundet që BIOS të
kryejë disa veprime të nivelit të ulët (pranë Hardware)
për llogari të tij. Megjithatë zakonisht SSH moderne e
realizojnë këtë pa ndihmën e BIOS por me anën e
“drivers”
Për standarde të tipit USB, PnP, etj., duhet që ata të
njihen si nga chipset ashtu dhe nga vetë BIOS
Prodhuesi më i famshëm i BIOS është Phoenix
BIOS nuk duhet ngatërruar me CMOS
që është një qark që punon me bateri dhe ruan
informacione si ora e sistemit dhe
konfigurime të ndryshme për hardware
14
8. Detyrat kryesore të BIOS
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
Konfigurimi i pjesëve hardware të instaluara në
kompjuter
Konfigurimi i orës së sistemit
Zgjedhja e pajisjeve BOOT (pra ato nga të cilat
mund të ngarkohet sistemi i shfrytëzimit)
Vendosja e fjalëkalimit për përdorimin e vetë
BIOS
15
Si të zgjedhim një motherboard?
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
16
Së pari vendosni çfarë proçesori do përdorni
Zgjidhni motherboard që përdor chipset e duhur (pra
që lejon përdorimin e proçesorit të zgjedhur)
Sigurohuni që motherboard të lejojë përdorimin e
proçesorit konkret që keni zgjedhur (jo thjesht
prodhuesit apo familjes së tij)
Zgjidhni një motherboard që me shpejtësi BUS-i
fleksible (në mënyrë që të lejojë përdorimin e një
game të gjere RAM-esh apo proçesorësh)
Sigurohuni që motherboard lejon përdorimin e tipit të
kujtesës RAM që do përdorni si dhe madhësinë e saj
Sigurohuni që motherboard i zgjedhur të ketë formën
e duhur (shiko slidet më lart)
Kontrolloni portat dhe standardet që ai lejon për
përdorim (PCI, USB, PnP, etj.)
9. Si të instalojmë një motherboard? (I)
Nëse doni të ndërroni motherboardin e një
kompjuteri duhet të ndiqni hapat e mëposhtëm
Siguroni gjithë dokumentacionin e nevojshëm
Shkëpusni kompjuterin nga priza pra ndërprisni
ushqimin e tij me rrymë elektrike
Hapni kasën e kompjuterit
Vini re si janë lidhur pajisjet e tjera me
motherboardin (lexuesit e disqeve optike, HD,
RAM, proçesori, etj.)
1.
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
2.
3.
4.
1.
Shkëputini ato një nga një duke mbajtur mend (ose
shënuar) kabllot që i lidhnin si dhe pozicionet e tyre
17
Si të instalojmë një motherboard? (II)
Zakonisht motherboard montohet direkt mbi kasën
e kompjuterit, kështu që hapi i rradhës do të ishte
shkëputja e tij nga kasa
5.
1.
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
6.
7.
8.
18
Nëse motherboard lidhet me kasën nëpërmjet një
mbajtëse, duhet së pari ta shkëpusim mbajtësen nga kasa
dhe më pas motherboard-in nga mbajtësja
Pasi keni shkëputur motherboard-in e vjetër dhe e
keni veçuar atë lexoni dokumentacionin e
motherboardit të ri dhe konfigurojeni atë sipas
udhëzimeve (duke lëvizur “jumpers” përkatës)
Instaloni CPU dhe kujtesën RAM në motherboardin
e ri
Vendoseni motherboardin e ri në kasë (nëse
përdoret mbajtëse nëpërmjet saj) duke e lidhur me
anë të vidave përkatëse
10. Si të instalojmë një motherboard? (II)
9.
10.
11.
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
12.
13.
19
Rivendosni në motherboard të gjitha pjesët që
shkëputet më parë (duke i vendosur në foletë
përkatëse ose duke i lidhur me kabllot e tyre)
Mbyllni kasën
Ndizni kompjuterin
BIOS duhet të shfaqet në ekran. Nëse nuk shfaqet
asgjë ose dëgjoni një sekuencë zhurmash të
ndryshme nga një “beep” i vetëm atëherë diçka nuk
ka shkuar siç duhet
Kini kujdes që gjatë instalimit të motherboard (dhe
shkëputjes dhe montimit të pjesëve të tjera)
gjithnjë të jeni “i tokëzuar”. Një mënyrë e thjeshtë
për ta siguruar këtë është duke prekur kasën
metalike të kompjuterit.
Montimi i motherboard
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
20
11. Instalimi i kartave dhe kabllove
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
21
Lidhja me ushqyesin
Bazat e HW
MotherBoard
+
BIOS
22