SlideShare a Scribd company logo




Эмгэг физиологи нь өвчин эмгэгийн үед
хүний биеийн хэвийн үйл ажиллагааг
хэрхэн өөрчлөгдөхийг судалдаг
шинжлэх ухаан юм.
Эмгэг физиологийн шинжлэх ухааныг
анагаах ухааны гүн ухаан хэмээн
нэрлэдэг.
Ерөнхий хэсэг
- Өвчин эмгэгийн тухай ерөнхий сургаалууд
- өвчний шалтгаан ба нөхцөл судлал /ethiology/
- өвчний эмгэг жам /pathogenesis/
- өвчний явц төгсгөл
- эдгэрч илаарших жам зүй /sanogenesis/
тухай ерөнхий ухагдахуун зүй тогтолыг судална.
Эсийн гэмтэл, үрэвсэл, халууралт, хавдар, хаван,
хэсгийн цусны эргэлтийн хямрал, бодисын
солилцооны эмгэг, хүчилтөрөгчийн дутагдал
зэрэг аливаа өвчний суурь эмгэг болох ерөнхий
эмгэг үйл явцуудыг судлах бөгөөд тэдгээрийн
нийтлэг шинж төлөв, шалтгаан, үчир зүйг
судална.

Тусгай хэсэг
Түгээмэл тохиолддог өвчин эмгэгээр
төлөөлүүлэн бүхий л өвчний үүсэл гарал,
жам зүй болоод өвчний үе дэх эрхтэн
тогтолцооны харилцан хамааралт үйл
ажиллагааны өөрчлөлтүүдийг авч
судална.
Түүнчлэн өвчний үед илрэх дасан зохицох
механизм, түүний мөн чанарын талаарх
орчин үеийн ойлголтууд туршилт
дүгнэлтүүдийг судалдаг.




Norm хэвийн буюу эрүүл гэсэн ойлголт
нь харьцангуй ойлголт юм.
Статисткийн дундаж хэмжээ
 “Биемахбодь

ямар нэг эмгэг
өөрчлөлтгүй бөгөөд бүх эрхтэн
тогтолцооны үйл ажиллагаа нь
гадаад орчинтойгоо зохицон
тохирсон байдлыг эрүүл гэнэ.”
 “Эрүүл

гэдэг бол зөвхөн өвчин
эмгэггүй буюу эрхтэн бүрэн
бүтэн байхыг хэлэх бус бие
бялдар, сэтгэл санаа, нийгэм
ахуйн хувьд эсэн мэнд байхыг
хэлнэ” гэж тодорхойлжээ.




К.Барнер
Хэвийн биш нөхцөл дэх амьдралыг
өвчин гэнэ.
Р.Вирхов
Өвчин гэдэг нь эсийн гэмтэл юм. Хүний
бие махбодь эсээс тогтдог буюу эсийн
бөөгнөрөл хуримтлал юм. Тиймээс
амьдрал эрүүл болон өвчтэй байх,
тэрчлэн үхэх ч түүнээс хамаарна гэжээ.


Өвчин гэдэг нь зөвхөн хэсгийн гэмтэл
өөрчлөлт төдийгүй бүхэл бүтэн бие
махбодь, түүний хамгаалах чадвар,
тохируулга, зохицуулга хамрагдан
өөрчлөгдөхийг хэлнэ гэжээ.
 Эмгэг
 Эмгэг
 Эмгэг

үйл явц
байдал
урвал


Аль эрхтэн өртөгдөн тэдгээрийн бүтэц
үйл ажиллагааны харьцангуй
тогтвортой өөрчлөлт бүхий биеийн
хамгаалах тогтолцоо, зохицуулагын
механизм оролцдог нийлмэл үйл явцыг
хэлнэ.


Эмгэг урвал гэдэг нь ямар нэг цочролын
хариуд бие махбодиос түргэн зуур
хариулж байгаа хэвийн биш урвалыг
хэлнэ.
 Биеийн урвалж чанар
 Хувь хүний өвөрмөц онцлог байдал
 Ерөнхий тохируулга
 Ерөнхий зохицуулга





Харшлын урвал
Судасны урвал
Эмгэг рефлекс
Нөхцөлт рефлекс


Эмгэг үйл явц болон өвчний улмаас
хүний бие махбодид тухайлбал аль нэг
эрхтэн тогтолцооны бүтэц зүйн
харьцангуй тогтвортой байнгын
шинжтэй өөрчлөлт бий болохыг эмгэг
байдал гэнэ.





Төрөлхийн дутуу хөгжил
Гаж хөгжил
Эмгэг өвчин бэртэл
Гэмтлээс үүдэлтэй биеийн бүтэц зүйн
согог



Aitia - /грек үг/ шалтгаан
Logos – сургааль, судлал
Этиологийн тухай ойлголт нь өвчин
үүсгэх хүчин зүйлийн тухай ойлголт
бөгөөд ямар нэг өвчин үүсгэж байгаа
хүчин зүйлийг шалтгаан, харин тухайн
өвчин үүсэхэд нөлөөлж байгаа хүчин
зүйлийг нөхцөл хэмээн авч үздэг.


Гадаад шалтгаан:
 Дотоод шалтгаан:
- Механикийн
- Удамших шинж
- Химийн
биеийн
- Физикийн
- Галбир төрөх,
- Биологийн
- Урвалж чанарын
- Нийгмийн
өөрчлөлт
- Сэтгэл санааны


Нөхцөл нь этиологийн хүчин зүйлд
эерэг болон сөрөг нөлөө үзүүлнэ.
Таатай, таагүй, гадаад, дотоод нөхцөл
гэж ангилдаг.






бие махбодийн дотоод шинж төлөв
түүний өвчинд өртөмтгий байдал
эмзэг мэдрэг байдал
хамгаалах чадварын доройтол
ужиг эмгэгтэй байх зэрэг хамаарна
хоол хүнсний хомсдол,
сэтгэл түгшил,
мэдрэл сульдалын байдал,
оюуны ба биеийн хөдөлмөрийн хэт
ачаалал,
 нийгэм ахуйн таагүй орчин болон өвчний,
ялангуяа мэс засалын дараахь үеийн
асаргаа сувилгаа,
 анхаарал халамжийн доголдол зэрэг олон
хүчин зүйлүүд хамаарна









удамшилын зөв төлөв,
эрүүл чийрэг бие бялдарын өв тэгш
хөгжил,
хамгаалах тогтолцооны хэвийн бүрдэл,
идэвхитэй ажиллагаа зэрэг




нийгэм ахуйн таатай орчин,
амьдралын боломж, хангамж,
гэр бүл болон хөдөлмөрийн хамт олны
хамтач эвсэг уур амьсгал зэрэг


Өвчний шалтгаан нөхцөлийг судалж
тогтоосноор хүн амыг эрүүлжүүлэх арга
хэмжээ болон өвчин үүсэхээс эрт
сэргийлэх, өвчин үүсгэхгүй байх
боломжийг бий болгох ач холбогдолтой.
Иймээс өвчний этиологийг өвчний
шалтгаан ба нөхцөлийн тухай сургаал
гэж томъѐолдог.
Анхаарлаа хандуулсанд
баярлалаа
Амжилт хүсье

More Related Content

What's hot

дотоод шүүрлийн физиологи
дотоод шүүрлийн физиологидотоод шүүрлийн физиологи
дотоод шүүрлийн физиологи
night owl
 
түлэгдэлт
түлэгдэлттүлэгдэлт
түлэгдэлт
khashkhorol mashbat
 
Havdar
HavdarHavdar
Эмийн бодисыг бие махбодид оруулах зам
Эмийн бодисыг бие махбодид оруулах замЭмийн бодисыг бие махбодид оруулах зам
Эмийн бодисыг бие махбодид оруулах замBatulai Bazarragchaa
 
Амьсгал
АмьсгалАмьсгал
Амьсгал
night owl
 
Амьсгалын замын халдварт өвчин
Амьсгалын замын халдварт өвчинАмьсгалын замын халдварт өвчин
Амьсгалын замын халдварт өвчин
Munkhbaatar S. Uuld
 
цус алдалтыг тогтоох
цус алдалтыг тогтоохцус алдалтыг тогтоох
цус алдалтыг тогтоох
Bat-Erdene Uuganjavkhaa
 
шээс ялгаруулах 2 6
шээс ялгаруулах  2 6шээс ялгаруулах  2 6
шээс ялгаруулах 2 6otgonburenubuns
 
удамшил гэж юу вэ?
удамшил гэж юу вэ?удамшил гэж юу вэ?
удамшил гэж юу вэ?Maa Enkh
 
Амьсгалын тогтолцоо
Амьсгалын тогтолцооАмьсгалын тогтолцоо
Амьсгалын тогтолцоо
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
 
Amisgal lecture 20146.11.13
Amisgal lecture 20146.11.13Amisgal lecture 20146.11.13
Amisgal lecture 20146.11.13
Oyundari.Ts mph
 
тарваган тахал
тарваган тахалтарваган тахал
тарваган тахал
Б. Энжи
 
ясны идээт үрэвсэл
ясны идээт үрэвсэлясны идээт үрэвсэл
ясны идээт үрэвсэл
С. Эрдэнэсүрэн
 

What's hot (20)

шокын үеийн яаралтай тусламж
шокын үеийн яаралтай тусламжшокын үеийн яаралтай тусламж
шокын үеийн яаралтай тусламж
 
Mb l2
Mb l2Mb l2
Mb l2
 
дотоод шүүрлийн физиологи
дотоод шүүрлийн физиологидотоод шүүрлийн физиологи
дотоод шүүрлийн физиологи
 
Lecture 4
Lecture 4Lecture 4
Lecture 4
 
түлэгдэлт
түлэгдэлттүлэгдэлт
түлэгдэлт
 
Havdar
HavdarHavdar
Havdar
 
Эмийн бодисыг бие махбодид оруулах зам
Эмийн бодисыг бие махбодид оруулах замЭмийн бодисыг бие махбодид оруулах зам
Эмийн бодисыг бие махбодид оруулах зам
 
Lecture 10
Lecture 10Lecture 10
Lecture 10
 
Амьсгал
АмьсгалАмьсгал
Амьсгал
 
Амьсгалын замын халдварт өвчин
Амьсгалын замын халдварт өвчинАмьсгалын замын халдварт өвчин
Амьсгалын замын халдварт өвчин
 
цус алдалтыг тогтоох
цус алдалтыг тогтоохцус алдалтыг тогтоох
цус алдалтыг тогтоох
 
шээс ялгаруулах 2 6
шээс ялгаруулах  2 6шээс ялгаруулах  2 6
шээс ялгаруулах 2 6
 
Холецистит
ХолециститХолецистит
Холецистит
 
остеомиелит
остеомиелитостеомиелит
остеомиелит
 
удамшил гэж юу вэ?
удамшил гэж юу вэ?удамшил гэж юу вэ?
удамшил гэж юу вэ?
 
Амьсгалын тогтолцоо
Амьсгалын тогтолцооАмьсгалын тогтолцоо
Амьсгалын тогтолцоо
 
Amisgal lecture 20146.11.13
Amisgal lecture 20146.11.13Amisgal lecture 20146.11.13
Amisgal lecture 20146.11.13
 
тарваган тахал
тарваган тахалтарваган тахал
тарваган тахал
 
Chromosome
ChromosomeChromosome
Chromosome
 
ясны идээт үрэвсэл
ясны идээт үрэвсэлясны идээт үрэвсэл
ясны идээт үрэвсэл
 

Viewers also liked

2015. lecture 3 constitution, reaction
2015. lecture 3 constitution, reaction2015. lecture 3 constitution, reaction
2015. lecture 3 constitution, reaction
Oyundari.Ts mph
 
темпрамент зан төлөв Copy
темпрамент зан төлөв   Copyтемпрамент зан төлөв   Copy
темпрамент зан төлөв CopySiner AG
 
Анемия
АнемияАнемия
Анемия
Veronika146
 
цус алдалт, анеми
цус алдалт, анемицус алдалт, анеми
цус алдалт, анеми
Monh Uyanga Uyanga
 
Azi dur turh
Azi dur turhAzi dur turh
"Солонгос хэл - 1" Хичээл-10
"Солонгос хэл - 1" Хичээл-10"Солонгос хэл - 1" Хичээл-10
"Солонгос хэл - 1" Хичээл-10
E-Gazarchin Online University
 
дулааны шалтгаант Цус задралын цус багадалт
дулааны шалтгаант Цус задралын цус багадалтдулааны шалтгаант Цус задралын цус багадалт
дулааны шалтгаант Цус задралын цус багадалтBilguun To Gold Or
 
Mogi ppt
Mogi pptMogi ppt
Mogi pptjaakiii
 
Lecture3 охп удамшил
Lecture3 охп удамшилLecture3 охп удамшил
Lecture3 охп удамшил
Mijiddorj Renchin-Ochir
 
монголчуудын гарал үүсэл
монголчуудын гарал үүсэлмонголчуудын гарал үүсэл
монголчуудын гарал үүсэлSainbuyn Baagii
 
6. final
6. final6. final
6. final
Kasilubuns
 
лекц №11
лекц №11лекц №11
лекц №11azora14
 

Viewers also liked (20)

Lecture 3
Lecture 3Lecture 3
Lecture 3
 
2015. lecture 3 constitution, reaction
2015. lecture 3 constitution, reaction2015. lecture 3 constitution, reaction
2015. lecture 3 constitution, reaction
 
Lecture 6
Lecture 6Lecture 6
Lecture 6
 
Лекц 9
Лекц 9Лекц 9
Лекц 9
 
темпрамент зан төлөв Copy
темпрамент зан төлөв   Copyтемпрамент зан төлөв   Copy
темпрамент зан төлөв Copy
 
Lecture 11
Lecture 11Lecture 11
Lecture 11
 
лекц 1
лекц 1лекц 1
лекц 1
 
Анемия
АнемияАнемия
Анемия
 
цус алдалт, анеми
цус алдалт, анемицус алдалт, анеми
цус алдалт, анеми
 
Azi dur turh
Azi dur turhAzi dur turh
Azi dur turh
 
Acute leukemia
Acute leukemia Acute leukemia
Acute leukemia
 
"Солонгос хэл - 1" Хичээл-10
"Солонгос хэл - 1" Хичээл-10"Солонгос хэл - 1" Хичээл-10
"Солонгос хэл - 1" Хичээл-10
 
дулааны шалтгаант Цус задралын цус багадалт
дулааны шалтгаант Цус задралын цус багадалтдулааны шалтгаант Цус задралын цус багадалт
дулааны шалтгаант Цус задралын цус багадалт
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1
 
Mogi ppt
Mogi pptMogi ppt
Mogi ppt
 
Lecture3 охп удамшил
Lecture3 охп удамшилLecture3 охп удамшил
Lecture3 охп удамшил
 
монголчуудын гарал үүсэл
монголчуудын гарал үүсэлмонголчуудын гарал үүсэл
монголчуудын гарал үүсэл
 
6. final
6. final6. final
6. final
 
лекц №11
лекц №11лекц №11
лекц №11
 
Medrel
MedrelMedrel
Medrel
 

Similar to Lecture 1

Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйлPresentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
batsuuri nantsag
 
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйлPresentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
batsuuri nantsag
 
Medreliin emgeg 16
Medreliin emgeg 16Medreliin emgeg 16
Medreliin emgeg 16bulgaaubuns
 
Medreliin emgeg 16
Medreliin emgeg 16Medreliin emgeg 16
Medreliin emgeg 16bulgaaubuns
 
эм лекц 2015-09-21
эм лекц  2015-09-21эм лекц  2015-09-21
эм лекц 2015-09-21
Oyun Myagmarsuren
 
Animal cares
Animal caresAnimal cares
Animal cares
buyannemehganbaatar
 
3. deed medrel chuhual
3. deed medrel chuhual3. deed medrel chuhual
3. deed medrel chuhualotgonubuns
 
건강
 건강  건강
건강
Otgoo Lxam
 
1 r hicheel
1 r hicheel1 r hicheel
1 r hicheelEtugen
 
үений хэрэх төст ювэниль үрэвсэл
үений хэрэх төст ювэниль үрэвсэлүений хэрэх төст ювэниль үрэвсэл
үений хэрэх төст ювэниль үрэвсэл
Чинзориг Төгсгэрэл
 
Presentation 5 халдварын эсрэг дархлааны мөн чанар, ангилал
Presentation 5 халдварын эсрэг дархлааны мөн чанар, ангилал Presentation 5 халдварын эсрэг дархлааны мөн чанар, ангилал
Presentation 5 халдварын эсрэг дархлааны мөн чанар, ангилал
batsuuri nantsag
 

Similar to Lecture 1 (20)

Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйлPresentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
 
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйлPresentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
Presentation 1. эпизоотологийн шу ны судлах зүйл
 
Medreliin emgeg 16
Medreliin emgeg 16Medreliin emgeg 16
Medreliin emgeg 16
 
Medreliin emgeg 16
Medreliin emgeg 16Medreliin emgeg 16
Medreliin emgeg 16
 
эм лекц 2015-09-21
эм лекц  2015-09-21эм лекц  2015-09-21
эм лекц 2015-09-21
 
Animal cares
Animal caresAnimal cares
Animal cares
 
3. deed medrel chuhual
3. deed medrel chuhual3. deed medrel chuhual
3. deed medrel chuhual
 
зөвөлгөө
зөвөлгөөзөвөлгөө
зөвөлгөө
 
Leg5
Leg5Leg5
Leg5
 
1 lekts
1 lekts1 lekts
1 lekts
 
1 lekts
1 lekts1 lekts
1 lekts
 
1 lekts
1 lekts1 lekts
1 lekts
 
1 lekts
1 lekts1 lekts
1 lekts
 
1 lekts
1 lekts1 lekts
1 lekts
 
1 lekts
1 lekts1 lekts
1 lekts
 
건강
 건강  건강
건강
 
1 r hicheel
1 r hicheel1 r hicheel
1 r hicheel
 
Lects1
Lects1Lects1
Lects1
 
үений хэрэх төст ювэниль үрэвсэл
үений хэрэх төст ювэниль үрэвсэлүений хэрэх төст ювэниль үрэвсэл
үений хэрэх төст ювэниль үрэвсэл
 
Presentation 5 халдварын эсрэг дархлааны мөн чанар, ангилал
Presentation 5 халдварын эсрэг дархлааны мөн чанар, ангилал Presentation 5 халдварын эсрэг дархлааны мөн чанар, ангилал
Presentation 5 халдварын эсрэг дархлааны мөн чанар, ангилал
 

More from bulgaaubuns

Dotood shuurel 15
Dotood shuurel 15Dotood shuurel 15
Dotood shuurel 15bulgaaubuns
 
Lecture 9 bodisiin soliltsoo
Lecture 9 bodisiin soliltsooLecture 9 bodisiin soliltsoo
Lecture 9 bodisiin soliltsoobulgaaubuns
 
Dotood shuurel 15
Dotood shuurel 15Dotood shuurel 15
Dotood shuurel 15bulgaaubuns
 
Buurnii lekts13pptx
Buurnii lekts13pptxBuurnii lekts13pptx
Buurnii lekts13pptxbulgaaubuns
 
Tumur dutal lekts 2
Tumur dutal lekts 2Tumur dutal lekts 2
Tumur dutal lekts 2bulgaaubuns
 
Vitamin a dutal 6
Vitamin a dutal 6Vitamin a dutal 6
Vitamin a dutal 6bulgaaubuns
 
Shimt bodisiin dutal lecture 5
Shimt bodisiin dutal lecture 5Shimt bodisiin dutal lecture 5
Shimt bodisiin dutal lecture 5bulgaaubuns
 
Shimt bodisiin dutal lect 6
Shimt bodisiin dutal lect 6Shimt bodisiin dutal lect 6
Shimt bodisiin dutal lect 6bulgaaubuns
 
Nemegdel hool lecture 8
Nemegdel hool lecture 8Nemegdel hool lecture 8
Nemegdel hool lecture 8bulgaaubuns
 
Lecture 1 dietology
Lecture 1 dietologyLecture 1 dietology
Lecture 1 dietologybulgaaubuns
 
Emchilgeenii hool 7
Emchilgeenii hool 7Emchilgeenii hool 7
Emchilgeenii hool 7bulgaaubuns
 

More from bulgaaubuns (17)

Dotood shuurel 15
Dotood shuurel 15Dotood shuurel 15
Dotood shuurel 15
 
Lecture 9 bodisiin soliltsoo
Lecture 9 bodisiin soliltsooLecture 9 bodisiin soliltsoo
Lecture 9 bodisiin soliltsoo
 
Lec 8 khavdar
Lec 8 khavdarLec 8 khavdar
Lec 8 khavdar
 
Hbz emgeg 14
Hbz emgeg 14Hbz emgeg 14
Hbz emgeg 14
 
Dotood shuurel 15
Dotood shuurel 15Dotood shuurel 15
Dotood shuurel 15
 
Buurnii lekts13pptx
Buurnii lekts13pptxBuurnii lekts13pptx
Buurnii lekts13pptx
 
Lecture 12
Lecture 12Lecture 12
Lecture 12
 
Tumur dutal lekts 2
Tumur dutal lekts 2Tumur dutal lekts 2
Tumur dutal lekts 2
 
Vitamin a dutal 6
Vitamin a dutal 6Vitamin a dutal 6
Vitamin a dutal 6
 
Shimt bodisiin dutal lecture 5
Shimt bodisiin dutal lecture 5Shimt bodisiin dutal lecture 5
Shimt bodisiin dutal lecture 5
 
Shimt bodisiin dutal lect 6
Shimt bodisiin dutal lect 6Shimt bodisiin dutal lect 6
Shimt bodisiin dutal lect 6
 
Nemegdel hool lecture 8
Nemegdel hool lecture 8Nemegdel hool lecture 8
Nemegdel hool lecture 8
 
Lecture 1 dietology
Lecture 1 dietologyLecture 1 dietology
Lecture 1 dietology
 
Lect 3
Lect 3Lect 3
Lect 3
 
Iod dutal 5
Iod dutal 5Iod dutal 5
Iod dutal 5
 
Hool lecture 4
Hool lecture 4Hool lecture 4
Hool lecture 4
 
Emchilgeenii hool 7
Emchilgeenii hool 7Emchilgeenii hool 7
Emchilgeenii hool 7
 

Lecture 1

  • 1.
  • 2.   Эмгэг физиологи нь өвчин эмгэгийн үед хүний биеийн хэвийн үйл ажиллагааг хэрхэн өөрчлөгдөхийг судалдаг шинжлэх ухаан юм. Эмгэг физиологийн шинжлэх ухааныг анагаах ухааны гүн ухаан хэмээн нэрлэдэг.
  • 3. Ерөнхий хэсэг - Өвчин эмгэгийн тухай ерөнхий сургаалууд - өвчний шалтгаан ба нөхцөл судлал /ethiology/ - өвчний эмгэг жам /pathogenesis/ - өвчний явц төгсгөл - эдгэрч илаарших жам зүй /sanogenesis/ тухай ерөнхий ухагдахуун зүй тогтолыг судална. Эсийн гэмтэл, үрэвсэл, халууралт, хавдар, хаван, хэсгийн цусны эргэлтийн хямрал, бодисын солилцооны эмгэг, хүчилтөрөгчийн дутагдал зэрэг аливаа өвчний суурь эмгэг болох ерөнхий эмгэг үйл явцуудыг судлах бөгөөд тэдгээрийн нийтлэг шинж төлөв, шалтгаан, үчир зүйг судална. 
  • 4. Тусгай хэсэг Түгээмэл тохиолддог өвчин эмгэгээр төлөөлүүлэн бүхий л өвчний үүсэл гарал, жам зүй болоод өвчний үе дэх эрхтэн тогтолцооны харилцан хамааралт үйл ажиллагааны өөрчлөлтүүдийг авч судална. Түүнчлэн өвчний үед илрэх дасан зохицох механизм, түүний мөн чанарын талаарх орчин үеийн ойлголтууд туршилт дүгнэлтүүдийг судалдаг. 
  • 5.
  • 6.   Norm хэвийн буюу эрүүл гэсэн ойлголт нь харьцангуй ойлголт юм. Статисткийн дундаж хэмжээ
  • 7.  “Биемахбодь ямар нэг эмгэг өөрчлөлтгүй бөгөөд бүх эрхтэн тогтолцооны үйл ажиллагаа нь гадаад орчинтойгоо зохицон тохирсон байдлыг эрүүл гэнэ.”
  • 8.  “Эрүүл гэдэг бол зөвхөн өвчин эмгэггүй буюу эрхтэн бүрэн бүтэн байхыг хэлэх бус бие бялдар, сэтгэл санаа, нийгэм ахуйн хувьд эсэн мэнд байхыг хэлнэ” гэж тодорхойлжээ.
  • 9.   К.Барнер Хэвийн биш нөхцөл дэх амьдралыг өвчин гэнэ. Р.Вирхов Өвчин гэдэг нь эсийн гэмтэл юм. Хүний бие махбодь эсээс тогтдог буюу эсийн бөөгнөрөл хуримтлал юм. Тиймээс амьдрал эрүүл болон өвчтэй байх, тэрчлэн үхэх ч түүнээс хамаарна гэжээ.
  • 10.  Өвчин гэдэг нь зөвхөн хэсгийн гэмтэл өөрчлөлт төдийгүй бүхэл бүтэн бие махбодь, түүний хамгаалах чадвар, тохируулга, зохицуулга хамрагдан өөрчлөгдөхийг хэлнэ гэжээ.
  • 11.  Эмгэг  Эмгэг  Эмгэг үйл явц байдал урвал
  • 12.  Аль эрхтэн өртөгдөн тэдгээрийн бүтэц үйл ажиллагааны харьцангуй тогтвортой өөрчлөлт бүхий биеийн хамгаалах тогтолцоо, зохицуулагын механизм оролцдог нийлмэл үйл явцыг хэлнэ.
  • 13.  Эмгэг урвал гэдэг нь ямар нэг цочролын хариуд бие махбодиос түргэн зуур хариулж байгаа хэвийн биш урвалыг хэлнэ.  Биеийн урвалж чанар  Хувь хүний өвөрмөц онцлог байдал  Ерөнхий тохируулга  Ерөнхий зохицуулга
  • 15.  Эмгэг үйл явц болон өвчний улмаас хүний бие махбодид тухайлбал аль нэг эрхтэн тогтолцооны бүтэц зүйн харьцангуй тогтвортой байнгын шинжтэй өөрчлөлт бий болохыг эмгэг байдал гэнэ.
  • 16.     Төрөлхийн дутуу хөгжил Гаж хөгжил Эмгэг өвчин бэртэл Гэмтлээс үүдэлтэй биеийн бүтэц зүйн согог
  • 17.   Aitia - /грек үг/ шалтгаан Logos – сургааль, судлал Этиологийн тухай ойлголт нь өвчин үүсгэх хүчин зүйлийн тухай ойлголт бөгөөд ямар нэг өвчин үүсгэж байгаа хүчин зүйлийг шалтгаан, харин тухайн өвчин үүсэхэд нөлөөлж байгаа хүчин зүйлийг нөхцөл хэмээн авч үздэг.
  • 18.  Гадаад шалтгаан:  Дотоод шалтгаан: - Механикийн - Удамших шинж - Химийн биеийн - Физикийн - Галбир төрөх, - Биологийн - Урвалж чанарын - Нийгмийн өөрчлөлт - Сэтгэл санааны
  • 19.  Нөхцөл нь этиологийн хүчин зүйлд эерэг болон сөрөг нөлөө үзүүлнэ. Таатай, таагүй, гадаад, дотоод нөхцөл гэж ангилдаг.
  • 20.      бие махбодийн дотоод шинж төлөв түүний өвчинд өртөмтгий байдал эмзэг мэдрэг байдал хамгаалах чадварын доройтол ужиг эмгэгтэй байх зэрэг хамаарна
  • 21. хоол хүнсний хомсдол, сэтгэл түгшил, мэдрэл сульдалын байдал, оюуны ба биеийн хөдөлмөрийн хэт ачаалал,  нийгэм ахуйн таагүй орчин болон өвчний, ялангуяа мэс засалын дараахь үеийн асаргаа сувилгаа,  анхаарал халамжийн доголдол зэрэг олон хүчин зүйлүүд хамаарна    
  • 22.     удамшилын зөв төлөв, эрүүл чийрэг бие бялдарын өв тэгш хөгжил, хамгаалах тогтолцооны хэвийн бүрдэл, идэвхитэй ажиллагаа зэрэг
  • 23.    нийгэм ахуйн таатай орчин, амьдралын боломж, хангамж, гэр бүл болон хөдөлмөрийн хамт олны хамтач эвсэг уур амьсгал зэрэг
  • 24.  Өвчний шалтгаан нөхцөлийг судалж тогтоосноор хүн амыг эрүүлжүүлэх арга хэмжээ болон өвчин үүсэхээс эрт сэргийлэх, өвчин үүсгэхгүй байх боломжийг бий болгох ач холбогдолтой. Иймээс өвчний этиологийг өвчний шалтгаан ба нөхцөлийн тухай сургаал гэж томъѐолдог.