Kompetencje kluczowe to te kompetencje, których wszyscy potrzebują do: samorealizacji i rozwoju osobistego; zatrudnienia; włączenia społecznego; zrównoważonego stylu życia; udanego życia w pokojowych społeczeństwach; kierowania życiem w sposób prozdrowotny; aktywnego obywatelstwa.

1. Kompetencje kluczowe w
przedszkolu i szkole.
Kompetencje kluczowe a
podstawa programowa.
Opracowała: Joanna Hajduk

2. KOMPETENCJE KLUCZOWE
W słowniku synonimów odnajdujemy następujące synonimy słowa „kluczowe”:
centralne, czołowe,
decydujące,
doniosłe, dowodzące,
główne,
nadrzędne, najistotniejsze,
najważniejsze,
newralgiczne, pierwszoplanowe,
priorytetowe,
przewodnie, wiodące.

3. DLACZEGO KOMPETENCJE KLUCZOWE SĄ
WAŻNE???
Przyszłość jest niejasna, nieodgadniona – potrzeba całożyciowego uczenia
się;
Szybkie zmiany – potrzeba elastyczności, mobilności, przekwalifikowywania
się;
Rozwój techniki i nauki – dezaktualizacja wąskiej, specjalistycznej wiedzy;
Kryzys zewnętrznie stanowionych norm i autorytetów- potrzeba
samodzielności, samodecydowania, świadomego działania;
Indywidualizacja – potrzeba przedsiębiorczego, twórczego działania zgodnie z
własnym „ja”;
Chaos informacyjny - potrzeba krytycznej analizy, selekcji faktów, interpretacji,
odnajdywania się w informacyjnym szumie;
Rozpad więzi społecznych – potrzeba budowania dobrych relacji;
Wielokulturowość – potrzeba rozpoznania kultur, umiejętności pracy w
wielokulturowych zespołach.

4. Kompetencje kluczowe to te kompetencje, których wszyscy
potrzebują do:
 samorealizacji i rozwoju osobistego;
 zatrudnienia;
 włączenia społecznego;
 zrównoważonego stylu życia;
 udanego życia w pokojowych społeczeństwach;
 kierowania życiem w sposób prozdrowotny;
 aktywnego obywatelstwa.

5. CZYM SĄ KOMPETENCJE KLUCZOWE?
Kompetencje kluczowe definiowane są jako
połączenie wiedzy, umiejętności i postaw.
wiedza umiejętności postawy
Umiejętności kluczowe

6. WIEDZA:
 fakty, liczby, pojęcia;
 idee i teorie, które są
już ugruntowane i pomagają
zrozumieć określoną dziedzinę
lub zagadnienie;
UMIEJĘTNOŚĆ:
 zdolność i możliwość realizacji
procesów i korzystania
z istniejącej wiedzy do
osiągania wyników
POSTAWY:
 gotowość i skłonność do działania
lub reagowania na idee, osoby bądź
instytucje.

7. ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z
dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji
kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie
(2006/962/WE)
1. Porozumiewanie się w języku ojczystym.
2. Porozumiewanie się w językach obcych.
3. Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje
naukowotechniczne.
4. Kompetencje informatyczne.
5. Umiejętność uczenia się.
6. Kompetencje społeczne i obywatelskie.
7. Inicjatywność i przedsiębiorczość .
8. Świadomość i ekspresja kulturalna.

8. UWAGA! ZMIANA!
Decyzją UE z dnia 22 maja 2018 r. dokonano ZMIAN
dotyczących kompetencji kluczowych:
8 kompetencji kluczowych:
1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
2. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
3. Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk
przyrodniczych, technologii i inżynierii.
4. Kompetencje cyfrowe.
5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
6. Kompetencje obywatelskie.
7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.
8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

9. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia
informacji
Umiejętność rozumienia i tworzenia informacji to zdolność identyfikowania,
rozumienia, wyrażania, tworzenia i interpretowania pojęć, uczuć, faktów i opinii
w mowie i piśmie, przy wykorzystaniu obrazów, dźwięków i materiałów
cyfrowych we wszystkich dziedzinach i kontekstach. Stanowi podstawę dalszego
uczenia się i innych interakcji językowych. W zależności od kontekstu,
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji mogą być rozwijane w
języku ojczystym, języku edukacji szkolnej lub języku urzędowym kraju lub
regionu.

10. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji
WIEDZA
 znajomość słownictwa, gramatyki funkcjonalnej i
funkcji języka;
 znajomość pewnego zakresu tekstów literackich i
innych, a także głównych cech rozmaitych stylów i
rejestrów języka.
POSTAWY
 świadomość głównych rodzajów interakcji słownej;
 gotowość do krytycznego i konstruktywnego
dialogu;
 zainteresowanie interakcją z innymi ludźmi;
 wrażliwość na walory estetyczne;
 świadomość oddziaływania języka na innych ludzi
oraz potrzeba rozumienia i używania języka w
sposób pozytywny i odpowiedzialny społecznie.
UMIEJĘTNOŚCI
 zdolność skutecznego komunikowania się i porozumiewania się z innymi osobami, we właściwyi kreatywny
sposób;
 czytanie i pisanie oraz prawidłowe rozumienie informacji pisemnej;
 komunikowanie się w mowie i piśmie w różnych sytuacjach, kontrolowanie swojego sposobu komunikowania
się i dostosowywania go do wymogów sytuacji;
 rozróżnianie i wykorzystywanie różnych źródeł poszukiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji;
 krytyczne myślenie oraz zdolność oceny informacji;
 wykorzystywanie odpowiednich pomocy oraz formułowanie i wyrażanie swoich argumentów w mowie i piśmie
w przekonujący sposób, odpowiednio do kontekstu.

11. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności
Kompetencje w zakresie wielojęzyczności określają zdolność do prawidłowego i
skutecznego korzystania z różnych języków w celu porozumiewania się. Zakres
umiejętności pokrywa się zasadniczo z umiejętnością rozumienia i tworzenia
informacji: opiera się na zdolności rozumienia, wyrażania i interpretowania
pojęć, myśli, uczuć, faktów i opinii w mowie i piśmie (rozumienie ze słuchu,
mówienie, czytanie i pisanie) w odpowiednim zakresie kontekstów społecznych i
kulturowych, w zależności od potrzeb lub pragnień danej osoby. Kompetencje
językowe zawierają w sobie wymiar historyczny oraz kompetencje
międzykulturowe.

12. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności
WIEDZA
 znajomości słownictwa i gramatyki funkcjonalnej
różnych języków;
 znajomość konwencji społecznych oraz aspektu
kulturowego i zmienności języków.
POSTAWY
 świadomość głównych rodzajów interakcji słownej
i rejestrów języka;
 docenianie różnorodności kulturowej;
 zainteresowanie różnymi językami i komunikacją
międzykulturową oraz ciekawość ich;
 poszanowanie indywidualnego profilu językowego
każdej osoby, w tym szacunek zarówno dla języka
ojczystego osób należących do mniejszości lub
pochodzących ze środowisk migracyjnych;
 docenianie języków urzędowych danego kraju jako
wspólnych ram interakcji.
UMIEJĘTNOŚCI
 zdolność rozumienia komunikatów mówionych, podejmowania, podtrzymywania i kończenia rozmowy;
 czytanie, rozumienie i tworzenie tekstów, z różnym poziomem biegłości w poszczególnych językach,
odpowiednio do potrzeb danej osoby;
 zdolność do właściwego wykorzystywania narzędzi oraz do uczenia się języków w sposób formalny,
pozaformalny i nieformalny przez całe życie;
 zdolność do pośredniczenia między różnymi językami i mediami (mogą one obejmować utrzymywanie i dalsze
rozwijanie kompetencji w zakresie języka ojczystego, jak również opanowanie języka urzędowego danego
kraju).

13. Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w
zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii
KOMPETENCJE MATEMATYCZNE
Kompetencje matematyczne to zdolność rozwijania i wykorzystywania myślenia i postrzegania matematycznego do
rozwiązywania problemów w codziennych sytuacjach. Istotne są zarówno proces i działanie, jak i wiedza, przy
czym podstawę stanowi należyte opanowanie umiejętności rozumowania matematycznego. Kompetencje
matematyczne obejmują - w różnym stopniu - zdolność i chęć wykorzystywania matematycznych sposobów
myślenia oraz prezentacji (wzory, modele, konstrukty, wykresy, tabele).
KOMPETENCJE W ZAKRESIE NAUK PRZYRODNICZYCH, TECHNICZNE I INŹYNIERSKIE
Kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych dotyczą zdolności i chęci wyjaśniania świata przyrody z
wykorzystaniem istniejącego zasobu wiedzy i stosowanych metod, w tym obserwacji i eksperymentów, w celu
formułowania pytań i wyciągania wniosków opartych na dowodach. Kompetencje techniczne i inżynierskie to
stosowanie tej wiedzy i metod w odpowiedzi na postrzegane ludzkie potrzeby lub wymagania. Kompetencje w
zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii obejmują rozumienie zmian powodowanych przez działalność
człowieka oraz rozumienie swojej odpowiedzialności jako obywatela.

14. KOMPETENCJE MATEMATYCZNE
WIEDZA
 znajomość miar i struktur;
 znajmość podstawowych operacji i sposobów
prezentacji matematycznej;
 rozumienie terminów i pojęć matematycznych;
 solidna umiejętność liczenia;
 świadomość pytań, na które matematyka może
dać odpowiedź.
POSTAWY
 szacunek dla prawdy;
 chęć szukania argumentów;
 chęć oceniania zasadności argumentów.
UMIEJĘTNOŚCI
 stosowania podstawowych zasad i procesów matematycznych w codziennych kontekstach prywatnych i
zawodowych (np. umiejętności finansowe);
 śledzenia i oceniania ciągów argumentów;
 rozumowania w sposób matematyczny;
 rozumienia dowodu matematycznego;
 komunikowania się językiem matematycznym;
 korzystania z odpowiednich pomocy, w tym danych statystycznych i wykresów;
 rozumienia matematycznych aspektów cyfryzacji.

15. KOMPETENCJE W ZAKRESIE NAUK
PRZYRODNICZYCH, TECHNICZNE I INŻYNIERSKIE
WIEDZA
 główne zasady rządzące światem przyrody;
 podstawowe pojęcia naukowe;
 teorie, zasady i metody, technologię oraz produkty
i procesy technologiczne;
 rozumienie wpływu nauki, technologii, inżynierii i
ogólnie działalności człowieka na świat przyrody;
 rozumienie korzyści, ograniczeń i zagrożeń dla
ogółu społeczeństwa wynikających z teorii i
zastosowań naukowych oraz technologii.
POSTAWY
 krytyczne rozumienie;
 ciekawość;
 poszanowanie kwestii etycznych;
 wspieranie zarówno bezpieczeństwa, jak i
zrównoważenia środowiskowego, w szczególności
w odniesieniu do postępu naukowo-technicznego
w indywidualnym kontekście danej osoby, jej
rodziny i społeczności oraz zagadnień globalnych.
UMIEJĘTNOŚCI
 rozumienie nauki jako procesu badawczego prowadzonego za pomocą konkretnych metod, w tym obserwacji
i kontrolowanych eksperymentów;
 zdolność do wykorzystywania logicznego i racjonalnego myślenia do weryfikowania hipotez;
 gotowość do rezygnacji z własnych przekonań, jeżeli są one sprzeczne z nowymi odkryciami naukowymi;
 zdolność do wykorzystywania i posługiwania się narzędziami i urządzeniami technicznymi oraz danymi
naukowymi do osiągnięcia celu bądź podjęcia decyzji lub wyciągnięcia wniosku na podstawie dowodów;
 zdolność do rozpoznania zasadniczych cech postępowania naukowego;
 zdolność przedstawiania wniosków i sposobów rozumowania, które do tych wniosków doprowadziły.

16. Kompetencje cyfrowe
Kompetencje cyfrowe obejmują pewne, krytyczne i odpowiedzialne korzystanie z
technologii cyfrowych i interesowanie się nimi do celów uczenia się, pracy i
udziału w społeczeństwie. Obejmują one umiejętność korzystania z informacji i
danych, komunikowanie się i współpracę, umiejętność korzystania z mediów,
tworzenie treści cyfrowych (w tym programowanie), bezpieczeństwo (w tym
komfort cyfrowy i kompetencje związane z cyberbezpieczeństwem), kwestie
dotyczące własności intelektualnej, rozwiązywanie problemów i krytyczne
myślenie.

17. Kompetencje cyfrowe
WIEDZA
 rozumienie, w jaki sposób technologie cyfrowe
mogą pomagać w komunikowaniu się,
kreatywności i innowacjach;
 świadomość związanych z technologiami
cyfrowymi możliwości, ograniczeń, skutków i
zagrożeń;
 rozumienie ogólnych zasad, mechanizmów i logiki
leżących u podstaw ewoluujących technologii
cyfrowych;
 znajomość podstawowych funkcji i korzystanie z
różnych rodzajów urządzeń, oprogramowania i
sieci;
 świadomość prawnych i etycznych zasad
związanych z korzystaniem z technologii
cyfrowych.
POSTAWY
 przyjmowanie krytycznego podejścia do trafności,
wiarygodności i wpływu informacji i danych
udostępnianych drogą cyfrową;
 refleksyjne i krytyczne, a zarazem pełne
ciekawości, otwarte i perspektywiczne nastawienie
do rozwoju technologii i treści cyfrowych;
 etyczne, bezpieczne i odpowiedzialne podejście
do stosowania technologii i treści cyfrowych.
UMIEJĘTNOŚCI
 zdolność do korzystania z technologii cyfrowych w celu wsparcia aktywnej postawy obywatelskiej i włączenia
społecznego, współpracy z innymi osobami oraz kreatywności w realizacji celów osobistych, społecznych i
biznesowych;
 zdolność do korzystania z treści cyfrowych, uzyskiwania do nich dostępu, ich filtrowania, oceny, tworzenia,
programowania i udostępniania;
 zdolność do zarządzania informacjami, treściami, danymi i tożsamościami cyfrowymi oraz do ich ochrony;
 zdolność do rozpoznawania i skutecznego wykorzystywania oprogramowania, urządzeń, sztucznej inteligencji
lub robotów.

18. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie
umiejętności uczenia się
Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się to zdolność do autorefleksji,
skutecznego zarządzania czasem i informacjami, konstruktywnej pracy z innymi osobami,
zachowania odporności oraz zarządzania własnym uczeniem się i karierą zawodową. Obejmują one
zdolność radzenia sobie z niepewnością i złożonością, umiejętność uczenia się, wspierania swojego
dobrostanu fizycznego i emocjonalnego, utrzymania zdrowia fizycznego i psychicznego oraz
zdolność do prowadzenia prozdrowotnego i zorientowanego na przyszłość trybu życia, odczuwania
empatii i zarządzania konfliktami we włączającym i wspierającym kontekście.

19. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie
umiejętności uczenia się
WIEDZA
 rozumienie zasad postępowania i porozumiewania
się, ogólnie przyjętych w różnych społeczeństwach
i środowiskach;
 znajomość elementów zdrowia psychicznego i
fizycznego oraz zdrowego stylu życia;
 znajomość własnych preferowanych strategii
uczenia się, swoich potrzeb w zakresie rozwoju
kompetencji;
 znajomość różnych sposobów rozwijania
kompetencji i szukania możliwości kształcenia,
szkolenia i rozwoju kariery zawodowej czy
dostępnego poradnictwa i wsparcia.
POSTAWY
 pozytywna postawa wobec własnego dobrostanu
osobistego, społecznego i fizycznego oraz uczenia
się przez całe życie;
 współpraca, asertywność i prawość;
 poszanowanie różnorodności innych osób i ich
potrzeb oraz gotowość do pokonywania uprzedzeń
i osiągania kompromisu;
 zdolność do określania i wyznaczania celów,
motywowania się oraz rozwijania odporności i
pewności, by dążyć do osiągania sukcesów w
uczeniu się przez całe życie;
 nastawienie na rozwiązywanie problemów, chęć
wykorzystywania wcześniejszych doświadczeń w
uczeniu się i doświadczeń życiowych, a także
ciekawość w poszukiwaniu możliwości uczenia się
i rozwijania w różnorodnych sytuacjach życiowych.
I

20. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie
umiejętności uczenia się
UMIEJĘTNOŚCI
 zdolność określania swoich możliwości;
 zdolność koncentracji, radzenia sobie ze złożonością;
 zdolność krytycznej refleksji i podejmowania decyzji;
 zdolność uczenia się i pracy w grupie i indywidualnie, a także organizacji swojej nauki, wytrwałości w nauce,
jej oceny i dzielenia się nią;
 zdolność poszukiwania wsparcia, o ile to potrzebne, oraz skutecznego zarządzania własną karierą zawodową
i interakcjami społecznymi;
 odporność oraz umiejętność radzenia sobie z niepewnością i stresem;
 zdolność do konstruktywnego porozumiewania się w różnych środowiskach, do pracy zespołowej i
negocjowania;
 okazywanie tolerancji, wyrażanie i rozumienie różnych punktów widzenia, a także zdolność tworzenia
poczucia pewności i odczuwania empatii.

21. Kompetencje obywatelskie
Kompetencje obywatelskie to zdolność działania jako odpowiedzialni obywatele
oraz pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim i społecznym, w oparciu o
rozumienie pojęć i struktur społecznych, gospodarczych, prawnych i
politycznych, a także wydarzeń globalnych i zrównoważonego rozwoju.

22. Kompetencje obywatelskie
WIEDZA
 znajomość podstawowych pojęć i zjawisk
dotyczących osób, grup, organizacji zawodowych,
społeczeństwa, gospodarki i kultury;
 rozumienie wspólnych europejskich wartości,
wyrażonych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej
oraz w Karcie praw podstawowych Unii
Europejskiej;
 znajomość spraw współczesnych, jak i krytyczne
rozumienie głównych wydarzeń w historii
narodowej, europejskiej i światowej;
 świadomość celów, wartości i polityk, jakimi kierują
się ruchy społeczne i polityczne, a także
zrównoważonych systemów, w szczególności
świadomość zmian klimatu i zmian
demograficznych w wymiarze globalnym i ich
przyczyn;
 znajomość integracji europejskiej, jak również
świadomość różnorodności i tożsamości
kulturowych w Europie i na świecie'
 rozumienie wielokulturowych i
społecznoekonomicznych wymiarów społeczeństw
europejskich, a także wkładu narodowej
tożsamości kulturowej w tożsamość europejską.
POSTAWY
 poszanowanie praw człowieka;
 gotowość do udziału w demokratycznym procesie
decyzyjnym na wszystkich szczeblach oraz w
działalności obywatelskiej;
 popieranie różnorodności społecznej i kulturowej,
równouprawnienia płci oraz spójności społecznej,
zrównoważonego stylu życia;
 promowanie kultury pokoju i braku przemocy,
gotowość do poszanowania prywatności innych
osób oraz przyjmowania odpowiedzialności za
środowisko;
 zainteresowanie wydarzeniami politycznymi i
społecznogospodarczymi, naukami
humanistycznymi i komunikacją międzykulturową.

23. Kompetencje obywatelskie
UMIEJĘTNOŚCI
 zdolność skutecznego angażowania się, wraz z innymi ludźmi, na rzecz wspólnego lub publicznego interesu,
w tym na rzecz zrównoważonego rozwoju społeczeństwa;
 krytyczne myślenie i całościowe rozwiązywanie problemów;
 umiejętność konstruktywnego uczestnictwa w działaniach społeczności i w procesach podejmowania decyzji
na wszystkich szczeblach, od lokalnego i krajowego, po europejski i międzynarodowy;
 zdolność do dostępu do tradycyjnych i nowych form mediów, do ich krytycznego rozumienia i interakcji z nimi,
a także znajomość roli i funkcji mediów w demokratycznych społeczeństwach.

24. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości
Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości to między innymi zdolność
wykorzystywania szans i pomysłów oraz przekształcania ich w wartość dla
innych osób. Przedsiębiorczość opiera się na kreatywności, krytycznym
myśleniu i rozwiązywaniu problemów, podejmowaniu inicjatywy, wytrwałości
oraz na zdolności do wspólnego działania służącego planowaniu projektów
mających wartość kulturalną, społeczną lub finansową i zarządzaniu nimi.

25. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości
WIEDZA
 świadomość istnienia różnych kontekstów i
różnych możliwości pozwalających przekształcać
pomysły w działanie w sferze osobistej, społecznej
i zawodowej, a także rozumienia procesu ich
powstawania;
 znajomość i rozumienie podejść do planowania i
zarządzania projektami, obejmujących zarówno
procesy, jak i zasoby;
 rozumienie procesów ekonomicznych oraz szans i
wyzwań społecznych i gospodarczych stojących
przed pracodawcą, organizacją lub
społeczeństwem;
 świadomość zasad etycznych, wyzwań w zakresie
zrównoważonego rozwoju, a także własnych
atutów i słabości.
POSTAWY
 zmysł inicjatywy i poczucie sprawczości;
 proaktywność, otwartość na przyszłość;
 odwaga i wytrwałość w dążeniu do celów;
 pragnienie motywowania innych osób i doceniania
ich pomysłów;
 odczuwanie empatii i troska o innych ludzi i świat;
 przyjmowanie odpowiedzialności i postaw
etycznych w całym procesie.

26. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości
UMIEJĘTNOŚCI
 kreatywność - obejmująca wyobraźnię, myślenie strategiczne i rozwiązywanie problemów;
 krytyczna i konstruktywna refleksja w ramach ewoluujących procesów twórczych;
 Innowacja;
 zdolność pracy samodzielnej i zespołowej, mobilizowania zasobów (ludzi i przedmiotów) oraz prowadzenia
działalności gospodarczej;
 zdolność podejmowania decyzji finansowych związanych z kosztem i wartością;
 zdolność skutecznego komunikowania się i negocjowania z innymi osobami, a także radzenia sobie z
niepewnością, dwuznacznością i ryzykiem jako elementami procesu podejmowania świadomych decyzji.

27. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji
kulturalnej
Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej obejmują
rozumienie sposobów kreatywnego wyrażania i komunikowania pomysłów i
znaczeń w różnych kulturach, za pomocą różnych rodzajów sztuki i innych form
kulturalnych, oraz poszanowanie dla tego procesu. Obejmują one angażowanie
się w rozumienie, rozwijanie i wyrażanie własnych pomysłów oraz odczuwanie
swojego miejsca lub roli w społeczeństwie na wiele różnych sposobów i w wielu
kontekstach.

28. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji
kulturalnej
WIEDZA
 znajomość lokalnych, regionalnych, krajowych,
europejskich i ogólnoświatowych kultur i sposobów
ekspresji, w tym ich języków, dziedzictwa i tradycji
oraz produktów kulturowych;
 zrozumienie, w jaki sposób te ekspresje mogą
wpływać na siebie wzajemnie i na pomysły
poszczególnych osób;
 rozumienie różnych sposobów przekazywania idei
między twórcą, uczestnikiem i publicznością w
tekstach pisanych, drukowanych i cyfrowych,
teatrze, filmie, tańcu, grach, sztuce i wzornictwie,
muzyce, rytuałach i architekturze, a także w
formach hybrydowych;
 rozumienie własnej tożsamości twórczej i
dziedzictwa kulturowego w świecie różnorodności
kulturowej oraz tego, jak sztuka i inne formy
kulturalne mogą być sposobem zarówno
postrzegania, jak i kształtowania świata.
POSTAWY
 otwartość wobec różnorodności ekspresji
kulturalnej i jej poszanowanie;
 etyczne i odpowiedzialne podejście do własności
intelektualnej i kulturowej;
 ciekawość świata, otwartość na wyobrażanie sobie
nowych możliwości;
 gotowość do uczestniczenia w doświadczeniach
kulturalnych.

29. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji
kulturalnej
UMIEJĘTNOŚCI
 zdolność empatycznego wyrażania i interpretowania figuratywnych i abstrakcyjnych idei, doświadczeń i emocji
oraz zdolność czynienia tego w ramach różnych rodzajów sztuki i innych form kulturalnych;
 zdolność identyfikowania i wykorzystywania możliwości uzyskania wartości osobistej, społecznej lub
komercyjnej za pomocą sztuki i innych form kulturalnych;
 zdolność angażowania się w procesy twórcze, zarówno w sposób indywidualny, jak i zespołowy.

30. KOMPETENCJE KLUCZOWE
A PODSTAWA PROGRAMOWA
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej
kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z
niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla
szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły
policealnej.
Dz.U. z 2017 r., poz. 356

31. GŁÓWNY CEL WYCHOWANIA
PRZEDSZKOLNEGO
Celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie
całościowego rozwoju dziecka. Wsparcie to realizowane jest
przez proces opieki, wychowania i nauczania – uczenia się,
co umożliwia dziecku odkrywanie własnych możliwości,
sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń na drodze
prowadzącej do prawdy, dobra i piękna.

32. WYBRANE ZADANIA
PRZEDSZKOLA OKREŚLONE W
PODSTAWIE PROGRAMOWEJ
 Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków
sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym i
poznawczym obszarze jego rozwoju;
 Wspieranie aktywności dziecka podnoszącej poziom integracji sensorycznej i
umiejętności korzystania z rozwijających się procesów poznawczych;
 Wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści adekwatnych do
poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania,
z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań;
 Wzmacnianie poczucia wartości, indywidualność, oryginalność dziecka oraz potrzeby
tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie;

33.  Tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do
samodzielności, dbania o zdrowie, sprawność ruchową i b ezpieczeństwo, w tym
bezpieczeństwo w ruchu drogowym;
 Przygotowywanie do rozumienia emocji, uczuć własnych i innych ludzi oraz dbanie o
zdrowie psychiczne, realizowane m.in. z wykorzystaniem naturalnych sytuacji,
pojawiających się w przedszkolu oraz sytuacji zadaniowych, uwzględniających treści
adekwatne do intelektualnych możliwości i oczekiwań rozwojowych dzieci;
 Tworzenie warunków umożliwiających bezpieczną, samodzielną eksplorację
elementów techniki w otoczeniu, konstruowania, majsterkowania, planowania i
podejmowania intencjonalnego działania, prezentowania wytworów swojej pracy;
 Systematyczne wspieranie rozwoju mechanizmów uczenia się dziecka, prowadzące
do osiągnięcia przez nie poziomu umożliwiającego podjęcie nauki w szkole;
 Tworzenie sytuacji edukacyjnych sprzyjających budowaniu zainteresowania dziecka
językiem obcym nowożytnym, chęci poznawania innych kultur.

34. WYBRANE OSIĄGNIĘCIA
DZIECKA NA KONIEC
WYCHOWANIA
PRZEDSZKOLNEGO

35. OBSZAR EMOCJONALNY
 szanuje emocje swoje i innych osób;
 przeżywa emocje w sposób umożliwiający mu adaptację w nowym otoczeniu, np. w nowej grupie dzieci, nowej
grupie starszych dzieci, a także w nowej grupie dzieci i osób dorosłych;
 rozróżnia emocje i uczucia przyjemne i nieprzyjemne, ma świadomość, że odczuwają i przeżywają je wszyscy
ludzie;
 szuka wsparcia w sytuacjach trudnych dla niego emocjonalnie; wdraża swoje własne strategie, wspierane przez
osoby dorosłe lub rówieśników;
 wczuwa się w emocje i uczucia osób z najbliższego otoczenia;
 dostrzega, że zwierzęta posiadają zdolność odczuwania, przejawia w stosunku do nich życzliwość i troskę;
 dostrzega emocjonalną wartość otoczenia przyrodniczego jako źródła satysfakcji estetycznej.

36. OBSZAR SPOŁECZNY
 przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób i przestrzegając tych
wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze;
 ocenia swoje zachowanie w kontekście podjętych czynności i zadań oraz przyjętych norm grupowych;
przyjmuje, respektuje i tworzy zasady zabawy w grupie, współdziała z dziećmi w zabawie, pracach
użytecznych, podczas odpoczynku;
 nazywa i rozpoznaje wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi, np. szacunek do
dzieci i dorosłych, szacunek do ojczyzny, życzliwość okazywana dzieciom i dorosłym – obowiązkowość,
przyjaźń, radość;
 respektuje prawa i obowiązki swoje oraz innych osób, zwracając uwagę na ich indywidualne potrzeby;
 komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty werbalne i pozawerbalne; wyraża
swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy.

37. OBSZAR POZNAWCZY
 wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą
komunikatów pozawerbalnych: tańca, intencjonalnego ruchu, gestów, impresji plastycznych, technicznych,
teatralnych, mimicznych, konstrukcji i modeli z tworzyw i materiału naturalnego;
 wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą języka
mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej dla dzieci i osób dorosłych, mówi płynnie,
wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada ciche i głośne dźwięki mowy, rozróżnia głoski na początku i
końcu w wybranych prostych fonetycznie słowach;
 odpowiada na pytania, opowiada o zdarzeniach z przedszkola, objaśnia kolejność zdarzeń w prostych
historyjkach obrazkowych, układa historyjki obrazkowe, recytuje wierszyki, układa i rozwiązuje zagadki;
 wykonuje własne eksperymenty językowe, nadaje znaczenie czynnościom, nazywa je, tworzy żarty językowe i
sytuacyjne, uważnie słucha i nadaje znaczenie swym doświadczeniom;
 wyraża ekspresję twórczą podczas czynności konstrukcyjnych i zabawy, zagospodarowuje przestrzeń,
nadając znaczenie umieszczonym w niej przedmiotom, określa ich położenie, liczbę, kształt, wielkość, ciężar,
porównuje przedmioty w swoim otoczeniu z uwagi na wybraną cechę;

38.  klasyfikuje przedmioty według: wielkości, kształtu, koloru, przeznaczenia, układa przedmioty w grupy, szeregi,
rytmy, odtwarza układy przedmiotów i tworzy własne, nadając im znaczenie, rozróżnia podstawowe figury
geometryczne (koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt);
 eksperymentuje, szacuje, przewiduje, dokonuje pomiaru długości przedmiotów, wykorzystując np. dłoń, stopę,
but;
 przelicza elementy zbiorów w czasie zabawy, prac porządkowych, ćwiczeń i wykonywania innych czynności,
posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi, rozpoznaje cyfry oznaczające liczby od 0 do 10,
eksperymentuje z tworzeniem kolejnych liczb, wykonuje dodawanie i odejmowanie w sytuacji użytkowej, liczy
obiekty, odróżnia liczenie błędne od poprawnego;
 posługuje się pojęciami dotyczącymi zjawisk przyrodniczych, np. tęcza, deszcz, burza, opadanie liści z drzew,
sezonowa wędrówka ptaków, kwitnienie drzew, zamarzanie wody, dotyczącymi życia zwierząt, roślin, ludzi w
środowisku przyrodniczym, korzystania z dóbr przyrody;
 rozumie bardzo proste polecenia w języku obcym nowożytnym i reaguje na nie;
 podejmuje samodzielną aktywność poznawczą np. oglądanie książek, zagospodarowywanie przestrzeni
własnymi pomysłami konstrukcyjnymi, korzystanie z nowoczesnej technologii itd.;

39. SZKOŁA PODSTAWOWA-
WYBRANE CELE
 wprowadzanie uczniów w świat wartości, w tym ofiarności, współpracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu i
szacunku dla tradycji, wskazywanie wzorców postępowania i budowanie relacji społecznych, sprzyjających
bezpiecznemu rozwojowi ucznia (rodzina, przyjaciele);
 rozwijanie kompetencji, takich jak: kreatywność, innowacyjność i przedsiębiorczość;
 rozwijanie umiejętności krytycznego i logicznego myślenia, rozumowania, argumentowania i wnioskowania;
 rozbudzanie ciekawości poznawczej uczniów oraz motywacji do nauki;
 wyposażenie uczniów w taki zasób wiadomości oraz kształtowanie takich umiejętności, które pozwalają w
sposób bardziej dojrzały i uporządkowany zrozumieć świat;
 kształtowanie postawy otwartej wobec świata i innych ludzi, aktywności w życiu społecznym oraz
odpowiedzialności za zbiorowość;

40. WYBRANE ZADANIA SZKOŁY
PODSTAWOWEJ
 kształtowanie kompetencji językowych uczniów oraz wyposażenie ich w wiadomości i umiejętności
umożliwiające komunikowanie się w języku polskim w sposób poprawny i zrozumiały;
 kształcenie w zakresie porozumiewania się w językach obcych nowożytnych;
 wprowadzenie uczniów w świat literatury, ugruntowanie ich zainteresowań czytelniczych oraz wyposażenie w
kompetencje czytelnicze potrzebne do krytycznego odbioru utworów literackich i innych tekstów kultury;
 nabywanie wiedzy i umiejętności potrzebnych do rozwiązywania problemów z wykorzystaniem metod i technik
wywodzących się z informatyki, w tym logicznego i algorytmicznego myślenia, programowania, posługiwania
się aplikacjami komputerowymi, wyszukiwania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, posługiwania
się komputerem i podstawowymi urządzeniami cyfrowymi oraz stosowania tych umiejętności na zajęciach z
różnych przedmiotów m.in. do pracy nad tekstem, wykonywania obliczeń, przetwarzania informacji i jej
prezentacji w różnych postaciach;
 kształtowanie postaw prozdrowotnych uczniów, w tym wdrożenie ich do zachowań higienicznych,
bezpiecznych dla zdrowia własnego i innych osób;
 rozwijanie postaw obywatelskich, patriotycznych i społecznych uczniów; wzmacnianie poczucia tożsamości
narodowej, przywiązania do historii i tradycji narodowych;

41. Kompetencje kluczowe to obszar
działań wszystkich nauczycieli
Realizacja zadań szkoły na każdym etapie jest obowiązkiem wszystkich nauczycieli, niezależnie od nauczanego
przedmiotu. Zawarte w podstawie programowej zadania wpisują się idealnie w opis kompetencji kluczowych:
1. kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
2. kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
3. kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
4. kompetencje cyfrowe;
5. kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
6. kompetencje obywatelskie;
7. kompetencje w zakresie przedsiębiorczości;
8. kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Kształtowanie u uczniów powyższych kompetencji jest możliwe m.in. dzięki stosowaniu przez nauczycieli
określonych metod i technik pracy.

42. Bibliografia
Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w
procesie uczenia się przez całe życie.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w
sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy
programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla
uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub
znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia
ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia
ogólnego dla szkoły policealnej.
Żurawska B., ,,Kompetencje kluczowe Informator dla rodziców i opiekunów”.

43. DZIĘKUJĘ