Geografi STPM Bahagian A

1. KONSEP
KELEMBAPAN UDARA DAN
KESTABILAN UDARA

2. Konsep Kelembapan Udara
Kelembapan merujuk kepada
jumlah wap air yang terdapat
dalam udara. Wap air lebih banyak dalam
udara yang panas dan berubah-ubah mengikut
kawasan. Udara yang mengandungi banyak wap air
dianggap sebagai udara lembab dan yang kurang
mengandungi wap air dianggap sebagai udara
kering.

3. Jenis Kelembapan
Kelembapan Mutlak
Kelembapan Bandingan
• Jumlah kandungan wap air sebenar
yang terdapat di dalam udara pada
masa tertentu
• Nisbah jumlah wap air yang
sebenarnya dalam udara dengan
jumlah wap air yang mampu
ditampung oleh udara pada suhu
tertentu.
• Diukur dalam unit g/m3
• Diukur dalam peratus (%)
• Berkadar langsung dengan suhu
• Berkadar songsang dengan suhu
• Diukur dengan alat higromoeter
- termometer bebuli lembap
- termometer bebuli kering

4. Konsep Kestabilan Udara
 Merujuk kepada kenaikan atau penurunan menegak
bungkusan udara (air parcell).
 Bungkusan udara ialah wap-wap air yang terkumpul
setelah mengalami sejatan dari permukaan laut,
sungai, tasik dan lain-lain.
 Udara stabil apabila bungkusan udara turun dan
kembali ke tempat asal.
 Udara tidak stabil apabila bungkusan udara
berterusan naik secara menegak.

5. Kadar Tukaran Suhu Dalam Atmosfera
Kadar Tukaran
Sekitaran (KTS)
Kadar Tukaran
Adiabatik (KTA)
• Merujuk kepada perubahan suhu
yang dialami oleh udara sekitar
(bukan di dalam bungkusan udara)
• Merujuk kepada perubahan suhu
yang dialamki oleh bungkusan
udara apabila bergerak naik secara
menegak di dalam atmosfera.
• Berdasarkan KTS, dalam keadaan
biasa penurunan suhu sekitar
mengikut ketinggian ialah 5 ºC bagi
setiap 1000 meter.
• Berdasarkan KTB, penurunan suhu
berlaku sebanyak 10ºC bagi setiap
ketinggian 1000 meter apabila
bungkusan udara naik secara menegak
• Kedua-dua kadar tukaran ini masih berdasarkan konsep yang
sama , iaitu semakin tinggi atau semakin jauh jarak menegak dari
permukaan bumi, maka suhu menjadi semakin rendah (suhu
menurun mengikut ketinggian

6. Proses Sejatan dan Sejat Peluhan
 Sejatan ialah proses penukaran cecair (air) kepada
gas (wap air). Proses ini berlaku di permukaan air
(laut, sungai, tasik, kolam dan paya) dan di
permukaan tanih yang lembab.
 Proses perpeluhan pula ialah proses pembebasan
wap-wap air melalui liang-liang stoma dedaun yang
berlaku serentak dengan proses fotosintesis.
 Gabungan kedua-duanya membentuk sejat peluhan.
Sejat peluhan memerlukan sejumlah tenaga haba
pendam yang cukup untuk membolehkan cecair
bertukar menjadi wap air.

7. Proses Sejatan
Proses Sejatan
• Berlaku apabila tekanan wap di permukaan air
lebih tinggi daripada tekenan wap dalam atmosfera.
• Memerlukan tenaga haba diserap ke dalam wap
dari permukaan air.
• Jumlah tenaga yang diperlukan
0
• Suhu 0 C – 600 kalori
0
• Suhu 100 C – 540 kalori
• Sinaran matahari akan meningkatkan suhu air.
• Apabila suhu air panas, molekul wap air akan naik.
• Wap air akan kembali sejuk apabila mencapai takat
embun.

8. Kelembapan
bandingan
Angin
Kelembapan
bandingan
rendah, sejatan
tinggi
Luas
permukaan
air
Semakin luas,
semakin
tinggi sejatan.
Terdapat perbezaan
tekanan wap di
permukaan air
dengan atmosfera
Mempercepatkan
pemindahan
udara lembap
Suhu
Suhu tinggi,
sejatan tinggi
Tekanan wap
Faktor yang
Mempengar
uhi Sejatan
Kemasinan
air
Semakin masin,
semakin lambat
sejatan

9. Pemeluwapan
Konsep
• Proses penukaran air dalam bentuk wap air (gas) kepada
bentuk titisan air (cecair)
Proses
• Berlaku apabila suhu wap air dalam jisim udara menurun
sehingga mencapai takat embun (0oC).
• Penurunan suhu disebabkan oleh penyejukan adiabatik,
penyejukan sinaran dan penyejukan alir lintang.
• Proses perantaraan kepada pembentukan kerpasan setelah
wap air hasil daripada sejatan naik ke atmosfera dan
mengalami pemeluwapan dan akhir membentuk awan.
• Pemeluwapan berlaku apabila udara lembap mencapai
takat tepu.

10. Tiga Cara Penyejukan
Penyejujan alir
lintang
• Berlaku apabila
udara yang
bersempadan
dengan permukaan
bumi mengalir dari
satu kawasan yang
lebih panas ke
kawasan yang lebih
sejuk.
• Membentuk kabus
jika udara sejuk
mencapai suhu 0oC
Penyejukan sinaran
• Peryejukan udara di
permukaan bumi.
• Berlaku pada waktu
malam apabila
langit terang dan
udara tenang.
• Bahangan bumi
keluar ke angkasa
dengan cepat tanpa
halangan
• Membentuk lapisan
udara lembap yang
tebal yang
disejukkan hingga
ke takat suhu
mengembun.
Penyejukan adiabatik
• Berlaku apabila
sekumpulan jisim
udara naik ke atas
dan mengalami
pengembangan
isipadu kerana
penurunan tekanan
atmosfera.
• Pengembangan
isipadu akan
menyebabkan suhu
udara mengalami
penurunan.
• Tidak berlaku
perubahan tenaga.

11. Nukleus
pemeluwapan
atau partikel
halus (Nukleus
Higroskopik)
Kandungan wap
air yang
mencukupi
Untuk
mempercepatkan
percantuman wap air
dalam kepada cecair.
Takat embun
Kejatuhan suhu di
atmosfera - 0oC
Ditentukan
berdasarkan
kelembapan
bandingan.
Faktor yang
mempengaruhi
proses
pemeluwapan