PENGGAL 1

1. PROSES EKSOGENIK;
LULUHAWA,
HAKISAN DAN
GERAKAN JISIM

2. Luluhawa dalaman atau luluhawa kimia merujuk
kepada proses pereputan atau penguraian batuan
setelah mineral batuan tersebut bertindak balas
dengan agen-agen luluhawa seperti air, asid, ion,
dan larutan-larutan sehingga mineral batuan
tersebut bertukar dari peringkat primer kepada
peringkat sekunder.

3.  Menerima hujan yang lebat sepanjang tahun.
Kawasan tropika lembap menerima hujan lebat
dengan purata antara 2000 mm – 2500 mm
setahun. Air hujan juga membekalkan pelbagai
jenis asid untuk berlaku tindak balas kimia seperti
asid karbonik, asid nitrik, dan asid sulfurik
 Suhu yang tinggi. Purata suhu yang tinggi antara
27°C – 32°C sepanjang tahun di samping julat suhu
harian yang kecil. Keadaan ini menjamin tindak
balas kimia berlaku dengan aktif dan tanpa
gangguan.

4.  Kelembapan udara yang tinggi. Udara lembap (wet
air) menjamin proses pembasahan batuan
sepanjang masa untuk memudahkan berlakunya
tindak balas kimia. Udara lembap juga menjadikan
pelbagai flora yang hidup di atas batu seperti
lumut dan paku pakis aktif untuk menguraikan
mineral batuan menerusi proses celasi.
 Litupan tumbuh-tumbuhan yang tebal. Berupaya
membekalkan sisa organik yang banyak untuk
direputkan oleh mikrorganisma bagi
menghasilkan asid humik. Keadaan tersebut
mempercepatkan kadar luluhawa kimia.

5.  Kawasan gurun panas, suhu tinggi sepanjang
tahun dan bezantara suhu harian yang besar telah
menggalakkan proses luluhawa fizikal secara
pengembangan dan pengecutan yang
menyebabkan batuan pecah dan terelai.
 Manakala kawasan Tropika lembab, yang panas
dan lembab sepanjang tahun, menerima hujan
tahunan yang lebat telah menggalakkan proses
luluhawa kimia secara lartutan, hidrolisis, hidrasi,
pengoksidaan dan sebagainya untuk mereputkan
batuan.

6.  Proses larutan. la merupakan proses asas dalam
luluhawa dalaman. Proses ini terjadi akibat daripada
tindakan air hujan atau air larian yang bertindak
sebagai pelarut. Air berupaya melarutkan mineral
batuan yang mudah larut seperti gipsum dan kalsium
karbonat (batu kapur) menjadi hasil larutan.
 Proses pengkarbonan merupakan tindak balas antara
asid lemah (asid karbonik) dengan kalsium karbonat
(batu kapur). Asid karbonik berupaya menguraikan
batuan apabila bertindak balas dengan kalsium
karbonat (batu kapur) untuk menghasilkan larutan
kalsium bikarbonat.
 Proses penghidratan merujuk kepada sebarang
penambahan air kepada mineral batuan sehingga
menyebabkan mineral tersebut mengalami tegangan
dan pengembangan.

7.  Geologi yang terdiri daripada pelbagai mineral
keras dan teguh akan mengalami luluhawa
fizikal secara relaian bijih. Mineral yang
mengalami pengembangan dan pengecutan
lebih awal akan tersingkir daripada jisim
asalnya secara bijian.
 Geologi yang terdiri daripada rekahan akan
mudah mengalami luluhawa kimia
terutamanya melalui larutan dan hidrolisis.
Rekahan batuan menjadi lebih besar dan
dalam.

8. Tumbuhan seperti lumut yang hidup di atas
permukaan batu akan mengeluarkan sejenis asid,
iaitu asid celasi semasa menyerap makanan dan
zat galian menerusi akar higroskopik. Asid celasi
tersebut berupaya bertindak balas dengan ion
mineral batuan menyebabkan mineral tersebut
mengalami penguraian. Proses luluhawa kimia ini
dikenali sebagai proses celasi.

9. Hakisan tanih bermaksud proses penghausan
yang berlaku di permukaan cerun tanah bumi
akibat tindakan agen-agen yang bergerak seperti
air mengalir dan angin. dan ombak.
Penghausanjuga terjadi kerana wujud tenaga
kinetik dan geseran semasa agen-agen hakisan
tersebut bergerak menuruni permukaan cerun.

10.  Hakisan galir ialah hakisan yang disebabkan oleh
larian air permukaan di dalam satu unit alur yang
paling kecil di atas permukaan cerun dan bersifat
sementara. Di dalam gegalur berlaku proses
hakisan permukaan bersama-sama dengan
limpahan air yang meluas.
 Hakisan galur pula merujuk kepada hakisan air
yang berlaku di dalam alur-alur yang lebih besar
dan kekal, bertebirg curam serta berisi air semasa
hujan lebat. Hakisan galir juga bermaksud alur-
alur yang menjadi tempat air mengalir.

11. Hakisan percikan air hujan boleh melonggarkan
struktur tanih kerana setiap titisan air hujan ini
mempunyai tenaga kinetik dan tenaga potensi
yang tinggi untuk melonggarkan struktur tanih
dan mencungkil partikel-partikel tanih. Butir-in air
hujan yang yang besar mempunyai kadar kelajuan
yang tinggi semasa jatuh dan mempunyai daya
hentaman yang kuat terhadap permukaan bumi
serta melibatkan kawasan permukaan yang lebih
besar.

12.  Tumbuhan semulajadi berupaya memperlahankan
hakisan larian air permukaan melalui:
 Proses cegatan silara yang dilakukan oleh daun,
ranting, dahan dan batang yang menyebabkan
titisan air hujan menimpa tanah dengan kadar
yang perlahan. Titisan air hujan ini cenderung
untuk meresap masuk ke dalam tanah bukannya
mengalir di permukaan.
 Proses sekatan larian air permukaan oleh sistem
akar banir yang timbul di permukaan tanah. Akar
banir akan memperlahan halaju larian air
permukaan.
2 (d) Bagaimanakah tumbuhan semula jadi
berupaya memperlahankan hakisan
larian air permukaan?
[4]

13.  Amalan pertanian tanpa teres/tanpa kontor
telah menyebabkan halaju lariaa air
permukaan diceruncerun bukit adalah tinggi.
Kesannya kadar hakisan tanih meningkat.
 Amalan -pertanian tanpa tanaman tutup bumi
menyebabkan hakisan percikan air hujan
meningkat untuk melonggarkan struktur tanih
di kawasan bercerun.
2 (e) Jelaskan bagaimana aktiviti pertanian
telah meningkatkan kadar hakisan
tanah di sesebuah kawasan.
[4]

14.  Gerakan jisim (mass movement) merupakan
sebahagian daripada proses geomorfologi.
Proses ini melibatkan pergerakan regolit dari
atas cerun ke bahagian bawah akibat daripada
daya tarikan graviti
2 (f) Takrifkan maksud proses gerakan jisim? [3]

15.  Akibat aktiviti pemotongan cerun/peneresan
bukit di tepi lebuh raga yang tidak mengikut
spesifikasi yang betul. Potongan curam/tegak
menambahkan tegasan ricih dan seterusnya
kegagalan cerun.
 Akibat tidak menjalankan tanaman tutup
bumi/ pendedahan cerun kepada hempasan air
hujan yang melonggarkan struktur batuan
membentuk regolith yang peroi yang
memudahkan berlakunya tanah runtuh.
2 (g) Mengapakah fenomena tanah runtuh
seperti foto di atas sering berlaku di
Malaysia
[4]

16.  Pembinaan gabion (sangkar dawai yang berisi
batu) yang diletakkan dikaki cerun bagi
menguatkan kaki cerun bukit.
 Pembinaan sistem longkang bertingkat bagi
memperlahankan larian air permukaan di
cerun-cerun bukit.
 Pembinaan benteng konkrit atau batu di kaki
cerun bagi menstabilkan lagi cerun-cerun
bukit.
2 (h) Cadangkan tiga langkah kestrukturan
yang sesuai untuk mengurangkan
fenomena seperti dalam foto di atas.
[4]

17.  Pembinaan sistem longkang
bertingkat bagi memperlahankan
larian air permukaan di cerun-cerun
bukit.
 Pembinaan benteng konkrit atau
batu di kaki cerun bagi
menstabilkan lagi cerun-cerun bukit.
2 (h) Cadangkan tiga langkah kestrukturan
yang sesuai untuk mengurangkan
fenomena seperti dalam foto di atas.
[4]

18.  Aktiviti penyahutanan di kawasan tanah tinggi
akan mendedahkan permukaan tanah kepada
tindakan luluhawa dan hakisan yang akan
melonggarkan struktur tanah di permukaan
cerun.
 Aktiviti pemotongan dan peneresan cerun kaki
bukit menyebabkan ketidakstabilan cerun-
cerun bukit dan memudahkan berlakunya
gerakan jisim secara tanah runtuh dan tanah
mendap.
2 (i) Bagaimanakah aktiviti pembangunan
di kawasan tanah tinggi boleh
meyebabkan ketidakstabilan cerun?
[4]

19.  Langkah perundangan seperti mengenakan
hukuman kompaun kurang berkesan kerana
kadarnya terlalu kecil dan tidak setimpal
dengan kesalahan merosakkan cerun-cerun
bukit yang dibuat.
 Tindakan mahkamah juga kurang berkesan
dan lambat kerana kekurangan bukti
disamping masalah pertindihan tugas di
kalangan pihak berkuasa.
2 (j) Nilaikan langkah perundangan yang
telah diambil oleh kerajaan Malaysia
bagi mengurangkan fenomena
kegagalan cerun.
[4]

20. Faktor Iklim Mempengaruhi Keberkesanan Luluhawa Kimia
di Tropika Lembab:
1. Menerima hujan yang lebat sepanjang tahun.
 Kawasan Tropika lembab menerima huian lebat dengan
purata yang tinggi (2000 - 2` 00) mm setahun.
 Air hujan bertindak sebagai agen pela ut untuk proses
larutan serta ion hidroksil untuk proses hidrolisis
berlaku
 Air hujan juga membekalkan pelbagai jenis asid untuk
tindakbalas kimia berlaku seperti asid karbonik, asid
nitric dan sulfurik
3 (a) Sejauh manakah faktor iklim
mempengaruhi keberkesanan luluhawa
kimia di kawasan tropika lembap.
[15]

21. Faktor Iklim Mempengaruhi Keberkesanan Luluhawa Kimia
di Tropika Lembab:
2. Suhu yang tinggi
 Purata suhu yang tinggi (27 - 32)°C sepanjang tahun
dismping julat suhu harian yang kecil.
 Ini menjamin tindakbalas kimia berlaku dengan aktif
tanpa gangguan.
 Prinsip Vant Hoff - Tindakbalas kimia berganda apabila
suhu meningkat.
3 (a) Sejauh manakah faktor iklim
mempengaruhi keberkesanan luluhawa
kimia di kawasan tropika lembap.
[15]

22. Faktor Iklim Mempengaruhi Keberkesanan
Luluhawa Kimia di Tropika Lembab:
3. Kelembapan udara yang tinggi.
 Udara lembab (wet air) menjamin proses
pembasahan batuan sepanjang mass untuk
memudahkan berlakunya tindakbalas kimia.
 Udara lembab juga menjadikan mikrorganisma
menjadi aktif untuk menguraikan mineral batuan
secara biologi.
3 (a) Sejauh manakah faktor iklim
mempengaruhi keberkesanan luluhawa
kimia di kawasan tropika lembap.
[15]

23. Faktor-Faktor Lain Yang Mempengaruhi
Keberkesanan Luluhawa Kimia di Tropika Lembab:
4. Tumbuhan litupan yang tebal.
 Berupaya membekalkan sisa organik yang banyak untuk
direputkan oleh mikrorganisma bagi menghasilkan asid
humik. Ini mempercepatkan kadar luluhawa biologi.
 Tumbuhan berakar tunjang dan akar banir yang besar
seperti pokok cengal, meranti serta seraya mampu
memecahkan batuan apabila akar pokok tersebut
memasuki dan memadatkan rekahan batuan.
 Tumbuhan seperti lumut dan paku pakis yang hidup di
permukaan batuan mampu membebaskan asid celasi
untuk mempercepatkan tindakbalas kimia dengan
mineral batuan.
3 (a) Sejauh manakah faktor iklim
mempengaruhi keberkesanan luluhawa
kimia di kawasan tropika lembap.
[15]

24. Faktor-Faktor Lain Yang Mempengaruhi
Keberkesanan Luluhawa Kimia di Tropika Lembab:
5. Geologi/batuan yang lembut
 Batuan yang lembut seperi batu kapur, riolit dan gypsum
yang banyak terdaoat di kawasan Tropika Lembab
mengaktifkan lagi luluhawa kimia dan biologi.
 Mineral batuan yang lembut sangat aktif apabila
menerima kehadiran air, asid dan ion.
 Batuan yang lembut juga banyak rekahan yang
memudahkan larut resap air dan asid ke dalamnya untuk
meningkatkan lagi tindakbalas kimia dan biologi berlaku.
3 (a) Sejauh manakah faktor iklim
mempengaruhi keberkesanan luluhawa
kimia di kawasan tropika lembap.
[15]

25. Faktor-Faktor Lain Yang Mempengaruhi
Keberkesanan Luluhawa Kimia di Tropika
Lembab:
6. Aktiviti manusia
 Aktiviti seperti penyahutanan - telah mendedahkan
batuan yang selama ini terlindung kepada agen
luluhawa kimia seperti hujan, suhu dan keterikan
cahaya matahari.
 Aktiviti pemotongan, peneresan dan perataan bukit
serta perlombongan pasir juga mendedahkan batuan
di permukaan bumi kepada agen-agen luluhawa
kimia.
3 (a) Sejauh manakah faktor iklim
mempengaruhi keberkesanan luluhawa
kimia di kawasan tropika lembap.
[15]

26. 1. Aktiviti pertanian
 Menyediakan tanih yang subur untuk pertanian
seperti tanih lanai hasil proses hidrolisis untuk
tanaman padi sawah dan anih laterit hasil proses
pengoksidaan untuk tanaman getah dan kelapa
sawit.
 Luluhawa biologi membekalkan humus/baja
organik yang subur untuk tanaman - hasil
tindakbalas mikrorganisma. Misalnya bacteria
nitrosomonas menghasilkan nitrat.
3 (b) Jelaskan kepentingan hasil luluhawa
kimia terhadap aktiviti manusia di
kawasan tropika lembap.
[10]

27. 2. Aktiviti pelancongan
 Pandang carat karst (kawasan batu kapur) yang
menjadi daya tarikan pelancong adalah hasil
daripada luluhawa kimia seperti gua batu kapur,
stalaktit dan stalakmit.
 Contoh-contoh : Gua Kelam di Perlis dan Gua Niah
di Sarawak
3.
3 (b) Jelaskan kepentingan hasil luluhawa
kimia terhadap aktiviti manusia di
kawasan tropika lembap.
[10]

28. 3. Aktiviti Industri kecil dan sederhana (IKS)
 Luluhawa kimia menyediakan bahan mentah
kepada IKS seperti pembuatan tembikar dari tanah
liat (kaolin) yang terhasil menerusi proses hidrolisis.
 Industri kaca dari mineral sillika dan kuartza (pasir)
juga terhasil melalui proses hidrolisis.
3 (b) Jelaskan kepentingan hasil luluhawa
kimia terhadap aktiviti manusia di
kawasan tropika lembap.
[10]

29. 4. Aktiviti perlombongan
 Perlombongan pasir (kuartza) untuk dijadikan bahan
binaan terhasil melalui proses luluhawa kimia.
 Banyak terdapat di kawasan bekas lombong bijil'
timah seperti di Selangor
 Perlombongan tanah liat untk dijadikan batu-batE
juga terhasil melalui proses luluhawa kimia.
3 (b) Jelaskan kepentingan hasil luluhawa
kimia terhadap aktiviti manusia di
kawasan tropika lembap.
[10]

30. 5. Aktiviti pembinaan
 Simen yang menjadi asas bahan binaan adalat
berpunca dari batu kapur yang dihasilkan menerus
proses luluhawa kimia secara pengkarbonan.
 Begitu juga dengan pasir dan batu bats yarn menjadi
bahan binaan utama mass kini jug; terbentuk
melalui luluhawa kimia.
3 (b) Jelaskan kepentingan hasil luluhawa
kimia terhadap aktiviti manusia di
kawasan tropika lembap.
[10]

31. 6. Industri sarang burung dan tempat ibadat
 Kawasan batu kapur seperti di dalam gua sesw
dijadikan habitat/sarang burung layang-layan
(burung walit). Industri sarang burung menjana
pendapatan bagi negara.
 Kawasan gua batu kapur juga sering dijadikan
kawasan ibadat penganut hindu seperti di Batu
Caves, selangor.
3 (b) Jelaskan kepentingan hasil luluhawa
kimia terhadap aktiviti manusia di
kawasan tropika lembap.
[10]

32. 1. Penyahhutanan (untuk pembalakan, pertanian, dan
penternakan).
Tumbuh-tumbuhan semula jadi yang musnah tidak
dapat berfungsi lagi untuk memintas setiap titisan
hujan yang turun kerana kawasan yang tiada akar
(akar banir) tidak mampu menyekat pergerakan
larian air permukaan.
Akibatnya struktur permukaan tanih yang terdedah
kepada jatuhan hujan dilonggarkan, partikel
dicungkil, serta dihakis-angkut oleh larian air
permukaan menuju ke sistem sungai.
4 (a) Sejauh manakah aktiviti manusia
mempengaruhi kadar hakisan di
permukaan tanih.
[15]

33. 2. Aktiviti pertanian di cerun-cerun bukit
 Amalan pertanian tanpa teres/kontur, tanpa
tanaman litup bumf, dan tanpa membina sistem
perparitan yang balk memudahkan pergerakan
larian air permukaan secara meluas untuk
menghakis permukaan cerun secara besar-besaran.
 Lapisan tanih (top soil) yang subur diangkut oleh
larian air permukaan dan dimendapkan di kawasan
tanah rendah.
4 (a) Sejauh manakah aktiviti manusia
mempengaruhi kadar hakisan di
permukaan tanih.
[15]

34. 3. Pembinaan bangunan atau jalan raya di lereng
bukit
 Projek pembangunan seperti pembinaan
petempatan, lebuh raya, kawasan reakreasi yang
melibatkan kerja-kerja peneresan, pemotongan dan
perataan bukit.
 Hal ini seterusnya mempercepatkan kadar hakisan
kerana struktur tanih yang longgar serta
menyebabkan kaki cerun menjadi tidak stabil
4 (a) Sejauh manakah aktiviti manusia
mempengaruhi kadar hakisan di
permukaan tanih.
[15]

35. 4. Kuantiti hujan dan bentuk hujan mengikut masa
 Semakin banyak hujan maka kadar hakisan larian air
permukaan semakin tinggi. Ini disebabkan oleh tenaga
potensi untuk menghakis adalah tinggi.
 Faktor bentuk hujan mengikut masa pula merujuk kepada
hujan lebat dalam jangka yang singkat dan hujan
perlahan (renyai-renyai) dalam jangka yang lama.
 Hujan perlahan (renyai-renyai) menghasilkan kadar
hakisan larian air permukaan yang lemah kerana setiap
titisan hujan tersebut mempunyai ruang masa tangguhan
untuk meresap masuk ke dalam tanah.
 Kadar hakisan yang dihasilkan hujan lebat pula adalah
tinggi kerana tidak berkesempatan untuk meresap ke
dalam tanah sebaliknya lebih cepat mengalir di atas
permukaan cerun
4 (a) Sejauh manakah aktiviti manusia
mempengaruhi kadar hakisan di
permukaan tanih.
[15]

36. 5. Pengaruh faktor kecerunan (gradien)
 Faktor cerun melibatkan dua elemen, iaitu cerun curam
dan cerun landai yang mempengaruhi halaju dan tenaga
kinetik larian air permukaan.
 Semakin curam sudut cerun maka halaju larian air
permukaan semakin tinggi dan pada masa yang sama
kadar hakisan semakin gist.
 Bagi cerun landai pula, semakin landai sudut cerun
maka halaju larian air permukaan semakin berkurang
4 (a) Sejauh manakah aktiviti manusia
mempengaruhi kadar hakisan di
permukaan tanih.
[15]

37. 6. Pongaruh/faktor tumbuh-tumbuhan
 Hutan primer mempunyai akar-akar pokok yang kompleks.
Akar banir yang timbul di atas permukaan cerun berfungsi
untuk menyekat pergerakan larian
 air permukaan secara mendatar, mengurangkan halaju, dan
seterusnya meresap ke dalam tanah.
 Bagi hutan sekunder (hutan belukar), kadar hakisan larian air
permukaan adalah tinggi. Hutan ini mempunyai litupan
tumbuh-tumbuhan yang nipis dan pokok berketinggian
seragam serta tidak berlapis lapis. Oleh sebab itu, tumbuh-
tumbuhan di hutan sekunder tidak mampu menjalankan
cegatan silara yang balk terhadap titisan air hujan seterusnya
meningkatkan halaju larian air permukaan.
4 (a) Sejauh manakah aktiviti manusia
mempengaruhi kadar hakisan di
permukaan tanih.
[15]

38. 1. Langkah perundangan
 Langkah perundangan melibatkan penguatkuasaan
undang-undang, pemantauan dan perlaksanaan
hukuman seperti denda/kompaun, membatalkan
lesen/permit operasi dill.
 Hukuman tegas dikenakan kepada induvidu atau
syarikat yang didapati memotong, meneres dan
mer< takan cerun bukit tanpa piawaian yang betul
khususnya di kawasan tanah tinggi.
4 (b) Cadangkan langkah yang boleh
diambil bagi mengurangkan kadar
hakisan permukaan tanih.
[10]

39. 1. Langkah pengurusan cerun.
 Menanam semula tumbuh-tumbuhan pelindung
yang bersifat kekal di permukaan cerun yang
digondol. Langkah ini mampu memhan hakisan
dengan cekap. Sebagai contohnya, menanam pokok
buluh dan rumput di sepanjarg lebuh raya yang
baharu dibina.
 Melaksanakan kaedah tanaman berteres atau
berkontur di cerun-cerun bukit. Tujuannya untuk
memperlahankan pergerakan larian air permukaan.
4 (b) Cadangkan langkah yang boleh
diambil bagi mengurangkan kadar
hakisan permukaan tanih.
[10]

40. Langkah kestrukturan (kejuruteraan cerun bukit)
 Menyediakan sistem perparitan/longkang bertingkat
yang sesuai di cerun yang diteres supaya aliran alir
dapat bergerak menuruni cerun-cerun tersebut secara
terkawal dan perlahan-lahan.
 Pembinaan benteng di kaki cerun seperti kaedah
tembok konkrit atau gabion (sangkar dawai yang
diisikan batu). Benteng amat penting sebagai penguat
kaki cerun dan sekaligus mengekalkan kestabilan
cerun tersebut.
 Hakisan permukaan cerun boleh dikurangkan dengan
cara menyalut permukaan cerun dengan simen,
mengikat permukaan cerun dengan blokblok konkrit
dan membina jaringan besi/dawai di permukaan
cerun.
4 (b) Cadangkan langkah yang boleh
diambil bagi mengurangkan kadar
hakisan permukaan tanih.
[10]

41. 4. Melaksana kempen dan pendidikan alam
sekitar
 Langkah ini bertujuan untuk menyedarkan
masyarakat tentang keperluan menjaga dan
mencegah hakisan permukaan cerun atau tebing
sungai daripada terns merosakkan alam sekitar.
 Kaedah penyampaian kempen kesedaran boleh
dilaksanakan menerusi media elektronik, media
cetak, aktiviti kemasyarakatan, dan pendidikan alam
sekitar secara formal di sekola
4 (b) Cadangkan langkah yang boleh
diambil bagi mengurangkan kadar
hakisan permukaan tanih.
[10]

42. 1. Tumbuhan litupan yang tebal.
 Hutan primer mempunyai akar-akar pokok
yang kompleks. Akar banir yang timbul di atas
permukaan cerun berfungsi untuk menyekat
pergerakan larian air permukaan disamping
mengikat butiran tanah dan memperkukuhkan
struktur cerun.
 Hutan primer yang tebal juga mampu
menjalankan pintasan/cegatan silara yang balk
yang akan meninhkatkan kadar larut resap
sekaligus mengurangkan hakisan larian air
permukaan. Kesannya cerun-cerun kekal stabil.
5 (a) Jelaskan pelbagai faktor yang
mempengaruhi kestabilan sesebuah
cerun.
[8]

43. 2. Geologi/batuan yang Keras
 Batuan yang keras seperti batu granit dan
gabbro mampu bertahan terhadap proses
luluhawa, hakisan dan gerakan jisim.
 Mineral batuan tersebut sangat stabil dan
berdaya tahan untuk tindakbalas air, asid dan
ion.
 Kesannya cerun-cerun batuan ini berdiri
teguh sebagai cerun yang kukuh dan stabil.
5 (a) Jelaskan pelbagai faktor yang
mempengaruhi kestabilan sesebuah
cerun.
[8]

44. 3. Aktiviti manusia Yang Memelihara dan Memulihara
Cerun,
 Menanam tumbuh-tumbuhan pelindung yang bersifat
kekal di permukaan cerun. Langkah ini mampu
menahan hakisan dengan cekap. Sebagai contohnya,
menanam pokok buluh dan rumput di sepanjang lebuh
rays yang baharu dibina.
 Membina benteng di kaki cerun seperti tembok konkrit
atau gabion (sangkar dawai yang diisikan batu). Benteng
amat panting sebagai penguat kaki cerun dan sekaligus
mengekalkan kestabilan cerun tersebut.
 Menyalut permukaan cerun dengan simen, mengikat
permukaan cerun dengan blok-blok konkrit dan
membina jaringan besi/dawai di permukaan cerun bagi
menguatkan lagi struktur cerun.
5 (a) Jelaskan pelbagai faktor yang
mempengaruhi kestabilan sesebuah
cerun.
[8]

45. 1. Proses luluhawa cerun
 Luluhawa fizikal - pegembangan dan
pengecutan/basah kering batuan yang
memecahkan batuan cerun yang menyebabkan
struktur batuan cerun menjadi longgar.
 Luluhawa kimia – hidrolisis, larutan,
pengoksidaan, hidrasi dll yang menguraikan
batuan cerun.
 Luluhawa biologi –tindakan akar tumbuhan
yang memecahkan batuan cerun yang
menghasilkan regolit seperti tanih yang peroi
yang menyebabkan cerun menjadi tidak stabil.
5 (b) Bagaimanakah proses kegagalan cerun
berlaku?
[6]

46. 2. Proses hakisan cerun
 Hakisan percikan air hujan/basuhan cerun yang
juga melonggarkan struktur dan tekstur tanih di
atas permukaan cerun.
 Hakisan larian airpermukaan (run off),
menghasilkan gegalur dan melonggarkan struktur
cerun.
3. Proses Gerakan Jisim
 Kesotan tanih di permukaan cerun apabila
ketepuan tanih meningkat.
 Runtuhan cerun/tanah runtuh, akibat
ketidakstabilan cerun dan daya graviti meningkat
manakala daya cengkaman berkurangan.
5 (b) Bagaimanakah proses kegagalan cerun
berlaku?
[6]

47. 4. Proses Aktiviti Manusia
 Memotong, meneres dan meratakan cerun-
cerun bukit yang menyebabkan cerun
menjadi tidak stabil yang memudahkan
berlakunya tanah runtuh.
 Pertanian tanpa tares dan tanpa tanaman
tutup bumi yang meningkatkan kadar
hakisan larian air permukaan di kawasan
bercerun.
5 (b) Bagaimanakah proses kegagalan cerun
berlaku?
[6]

48. 1. Langkah Perundangan:
 Langkah perundangan melibatkan
penguatkuasaan undang-undang,
pemantauan dan perlaksanaan hukuman
seperti denda/kompaun, membatalkan
lesen/permit operasi dll.
 Hukuman tegas dikenakan kepada
induvidu atau syarikat yang didapati
memotong, meneres dan meratakan cerun
bukit tanpa piawaian yang betul khususnya
di kawasan tanah tinggi.
5 (c) Cadangkan langkah yang boleh diambil
bagi menstabilkan cerun sesebauh cerun.
[11]

49. 2. Langkah Pengurusan dan Kestrukturan/ kejuruteraan
Cerun:
 Pembinaan sungkupan plastik/ dawn sebagai langkah
jangka pendek.
 Membina benteng dan tembok penahan (Retaning Wall)
 Membina gabion dan cerucuk.
 Membina sistem longkang/ parit di permukaan cerun.
 Konkrit cerun/ simen cerun.
 Jaringan besi/dawai menyaluti cerun.
 Tanaman tutup bumi dipermukaan cerun seperti
tanaman rumput dan buluh
 Amalan pertanian berteresiberkontor
 Membina sistem saliran seperti perparitan di kawasan
lereng bukit yang dijadikan kawasan pertanian.
5 (c) Cadangkan langkah yang boleh diambil
bagi menstabilkan cerun sesebauh cerun.
[11]

50. 3. Melaksana kempen dan pendidikan alam sekitar
 Langkah ini bertujuan untuk menyedarkan
masyarakat tentang keperluan menjaga dan
mencegah hakisan permukaan cerun atau
tebing sungai daripada terns merosakkan alam
sekitar.
 Kaedah penyampaian ke-npen kesedaran boleh
dilaksanakan menerusi media elektronik, media
cetak, aktiviti kemasyarakatan, dan pendidikan
alam sekitar secara formal di sekolah
5 (c) Cadangkan langkah yang boleh diambil
bagi menstabilkan cerun sesebauh cerun.
[11]