Ekosistem merupakan interaksi antara komponen biotik dan abiotik. Terdapat beberapa jenis ekosistem seperti hutan hujan tropika, tasik, dan ekosistem tanah tinggi. Setiap ekosistem mempunyai unsur-unsur seperti pengeluar, pengguna primer dan sekunder, serta pengurai yang saling bergantung untuk mengekalkan kitar tenaga dan nutrien.

1. SISTEM EKOLOGI

2. KONSEP EKOLOGI & EKOSISTEM
 Ekologi adalah suatu ilmu yg mengkaji tentang
persekitaran hidup sesuatu organisma. Kajian
meliputi tindak balas organisma terhadap
persekitarannya (habitat/rumah), iaitu bagaimana
organisma hidup & adaptasinya terhadap persekitaran
(Odum,1971).
 Ekosistem (Arthur Tesley, 1935) merupakan satu
sistem apabila dua komponen hidup (biotik) & bukan
hidup (abiotik) saling bertindak balas.
 Ekosistem hutan bakau atau tasik mempunyai
ekosistem tersendiri. Ini bermakna , unsur biotik &
abiotiknya berbeza dgn ekosistem yg lain.

3. GAMBAR EKOSISTEM

4. KOMPONEN ASAS EKOSISTEM
 UNSUR BIOTIK
 Unsur biotik dibahagikan kpd 3 peringkat iaitu, individu,
populasi & komuniti.
 Individu terdiri drp organisma tunggal sesuatu biotik.
Contohnya seekor harimau, atau sepohon pokok meranti.
 Populasi adalah kumpulan individu drp spesies yg sama
dlm sesuatu ekosistem. Contohnya sekumpulan harimau di
dalam hutan. Dlm suatu populasi, setiap individu perlu
bersaing utk kelangsungan hidup.
 Komuniti terbentuk drp kumpulan populasi yg besar dlm
sesuatu ekosistem. Ia melibatkan pengeluar, pengguna &
pengurai.

5. EKOSISTEM PAYA BAKAU

6. sambungan
 Interaksi berlaku melalui hubungan makanan (rantaian
makanan) dalam suatu komuniti yg terdiri drp beberapa
populasi haiwan & tumbuhan yg tinggal bersama dlm suatu
habitat & saling berinteraksi.
 Pengeluar ialah pokok bakau.
 Pengguna primer terdiri drp serangga & ketam.
 Pengguna sekunder terdiri drp burung bangau.
 Pengguna tertier terdiri drp ular & buaya.
 Komponen abiotik terdiri drp tanih, mineral, air & udara.
Komponen ini penting kpd ekosistem kerana menjadi habitat
kpd komponen biotik.
 Di sini berlaku tumbesaran & kelangsunganhidup komponen
biotik dlm ekosistem tersebut.
 Kedua-dua komponen bergantung kpd input tenaga matahari
sebagai penggerak utama, & saling bergantungan utk mencapai
keseimbangan.

7. FUNGSI EKOSISTEM
 Terdapat 2 fungsi ekosistem:
 i. Dalam aliran tenaga
 ii. Dalam kitar nutrien
 1. FUNGSI EKOSISTEM DALAM ALIRAN TENAGA
 Semua tenaga berpunca drp tenaga matahari. 3 aspek penting
aliran tenaga:
 a. Kualiti tenaga matahari/komposisi pjg gelombang
 Tumbuhan memerlukan pjg gelombang 0.39-7.6 mikron, utk
membina klorofil.
 b. Jumlah intensiti tenaga matahari/kandungan tenaga
drp tenaga matahari
 Jumlah intensiti tenaga matahari berbeza mengikut lokasi &
masa. Siberia utara terlalu sejuk (ekosistem tundra), ekosistem
padang rumput hawa sederhana Steppe di selatan.

8. KAWASAN TUNDRA & STEPPE
TUNDRA
(suhu -50˚)
STEPPE
(suhu -15˚-20˚C)

9. sambungan
 c. Jangka masa penerimaan tenaga matahari, iaitu
jam cahaya yg bersinar setiap hari
 Penerimaan tenaga matahari sepanjang tahun dgn purata
penerimaan enam jam sehari menyebabkan kws beriklim
Khatulistiwa memiliki hutan hujan tropika yg kaya dgn
pelbagai spesies flora & fauna.
 2. FUNGSI EKOSISTEM DALAM KITAR NUTRIEN
 Fungsi ekosistem dlm kitar nutrien dilihat dlm kitar
oksigen melalui 4 proses, iaitu:
 a. Proses fotosintesis
 b. Proses respirasi
 c. Proses pembakaran
 d. Proses pereputan

10. RAJAH KITAR OKSIGEN

11. PROSES FOTOSINTESIS

12. sambungan
 Melalui proses fotosintesis, tumbuh-tumbuhan akan
membebaskan oksigen ke udara.
 Dalam proses respirasi oleh tumbuh-tumbuhan, oksigen
diperlukan utk menghuraikan sebatian organik seperti
glukosa bagi menghasilkan karbon dioksida, air & tenaga.
 Semasa proses pembakaran di hutan sama ada
disengajakan atau semulajadi,oksigen adalah diperlukan.
 Semasa proses pereputan sama ada dari tumbuhan atau
haiwan , oksigen diperlukan oleh bakteria & kulat.
Bakteria & kulat menggunakan oksigen utk menghasilkan
nutrien dlm tanih. Proses pengoksidaan berlaku untuk
menghasilkan nitrat dalam tanih.

13. JENIS EKOSISTEM
EKOSISTEM
DARATAN
HUTAN
TANAH
PAMAH
HUTAN
TANAH
TINGGI
EKOSISTEM
AKUATIK
TASIK
PAYA
BAKAU

14. EKOSISTEM DARATAN
 Ekosistem daratan ialah ekosistem yg lingkungan
fizikalnya berupa daratan. Ia merujuk hutan tanah
pamah & hutan tanah tinggi.
 HUTAN TANAH PAMAH
 Meliputi hutan hujan tropika, pada ketinggian 0-1 000
meter dari aras laut.
 Mengalami iklim Khatulistiwa yg panas & lembap
sepanjang tahun, dgn purata suhu 27˚C & hujan
melebihi 2 600 mm setahun.

15. RAJAH LAPISAN HUTAN HUJAN TROPIKA

16. HUTAN TANAH PAMAH
 Hutan hujan tropika mempunyai 4 lapisan:
 a. Lapisan renjung/emergen
 Ketinggian pokok 40-50 m.
 Batang pokok lurus & tegak.
 Pokok tinggi utk mendapatkan cahaya matahari.
 Berakar banir & bersilara berbentuk payung.
 Contoh pokok cengal, meranti, tualang, nyatuh &
seraya.
 Habitat kpd burung & serangga spt lebah.

17. sambungan
 b. Lapisan kanopi
 Ketinggian pada 20-40 meter.
 Pokok tumbuh dgn rapat utk membentuk kanopi yg tebal,
lalu menghalang cahaya matahari tembus ke lantai hutan.
 Terdiri drp pokok kedondong, kandis, kelat & penarahan.
 Fauna terdiri drp tupai, burung, kera & kongkang.
 c. Lapisan tengah
 Ketinggian pokok antara 10-20 meter.
 Terdiri drp tumbuhan epifit & parasit.
 Fauna spt lotong, org utan, katak pokok, musang, harimau
bintang, tupai pinang & tenggiling.

18. TUMBUHAN EPIFIT
 Tumbuhan epifit
menumpang di batang
atau ranting pokok yang
masih hidup.
 Ia bergantung pada
pokok besar utk
sokongan &
mendapatkan cahaya
matahari.
 Contohnya pokok
tanduk rusa & langsuyar.

19. TUMBUHAN PARASIT
 Tumbuhan parasit hidup
pada pokok lain &
mendapatkan makanan
daripadanya (air, garam
& mineral).
 Contohnya pokok pakma
atau refflesia.

20. sambungan
 d. Lapisan bawah atau lantai hutan
 Ketinggian pokok kurang drp 10 meter.
 Tumbuhan-tumbuhan lantai hutan tumbuh jarang
kerana kurang mendapat cahaya matahari.
 Tumbuhan adalah seperti cendawan, pokok renek,
semak samun, & pokok herba.
 Hidupan liar terdiri drp rusa, memerang, tapir, landak,
seladang, beruang, harimau, gajah & ular.

21. KEPENTINGAN HUTAN HUJAN TROPIKA KEPADA
ALAM SEKITAR FIZIKAL & MANUSIA
 1. Habitat flora & fauna.
 2. Mencegah hakisan tanah.
 3. Kawasan tadahan hujan.
 4. Mengimbangi ekosistem.
 5. Sumber bekalan makanan & kayu balak (cenggal,
seraya,nyatuh & meranti).
 6. Menyederhanakan suhu permukaan bumi.
 7. Menyerap karbon dioksida & membebaskan oksigen.
 8. Sumber perubatan spt Tongkat Ali, senduduk, pulai,
kacip Fatimah, cekur & gelenggang.
 9. Menggalakkan ekopelancongan.

22. HUTAN TANAH TINGGI
 Hutan tanah tinggi merujuk kws yg melebihi 1 200 meter
dari aras laut & mempunyai min suhu yg rendah iaitu 18˚C.
 Contoh kws ini di Malaysia ialah Tanah Tinggi Cameron,
Gunung Tahan, Bukit Fraser di Pahang, Gunung Jerai di
Kedah & Gunung Kinabalu (4 095m).
 Suhu menurun pada kadar 1˚C bagi setiap kenaikan 165
meter. Contoh suhu Tanah Rata di Tanah Tinggi Cameron
pada ketinggian 1 545 m ialah 18.6˚C.
 Hutan ini dibahagikan kpd 4 bahagian:
 a. Hutan montane bawah (1200-1800m)
 b. Hutan montane atas (˃1800-2900m)
 c. Tumbuhan hampir alpain (˃2900-3500m)
 d. Tumbuhan alpain (˃3500m)

23. RAJAH HUTAN TANAH TINGGI

24. sambungan
 HUTAN MONTANE BAWAH
 Terdiri hutan jenis daun luruh spr oak & laurel (15-33m).
 Byk tumbuhan epifit spt paku tanduk rusa & langsuyar.
 Haiwan liar spt harimau dahan, kucing batu, ungka, katak,
musang, burung & serangga.
 HUTAN MONTANE ATAS
 Jenis pokok tirus spt pain, sprus & gelam gunung (1.5-18
m). Disebabkan suhu rendah & angin kencang.
 Tumbuhan epifit spt liken & lumut tumbuh pada dahan
pokok tirus, periuk kera & rafflesia.
 Haiwan terdiri drp beruang, tikus, burung & serangga.

25. sambungan
 TUMBUHAN HAMPIR ALPAIN
 Terdapat hutan campur jenis pokok kerdil & rumput.
 Ditumbuhi pokok renek konifer.
 Haiwan terdiri drp tupai, tikus & burung.
 TUMBUHAN ALPAIN
 Terdapat semak samun, renek, rumput (Low’s
Buttercup & Bornean Eyebright), orkid & lumut.

26. GAMBAR HIDUPAN LIAR HUTAN
GUNUNG

27. KEPENTINGAN EKOSISTEM TANAH
TINGGI
 1. Mengimbangi gas karbon dioksida & oksigen.
 2. Menyederhanakan suhu bumi.
 3. Habitat flora & fauna.
 4. Kawasan tadahan.
 5. R & D, rekreasi, & ekopelancongan.
 6. Sumber hasil hutan.

28. EKOSISTEM AKUATIK:EKOSISTEM
TASIK
 Terbahagi kpd 2 iaitu tasik semula jadi & tasik buatan
manusia.
 Tasik semula jadi spt Tasik Chini & Tasik Bera di Pahang.
 Tasik buatan manusia spt Tasik Kenyir di Terengganu,
Tasik Chenderoh di Perak & Tasik Titiwangsa di KL.
 Terdapat 3 zon dalam ekosistem tasik:
 1. Zon limme
 Bahagian tasik yg sering mendapat cahaya matahari.
 Byk organisma autotrof (boleh membuat makanan sendiri)
spt plankton, diatom, lumut, alga, tumbuhan air), hidupan
seni spt protozoa & rotifera .
 Hidupan di atas menjadi sumber makanan uatama
pengeluar pertama dlm rantaian makanan ekosistem tasik.

29. sambungan
 2. Zon Profundal
 Bahagian tasik yg tidak menerima cahaya matahari
 Banyak organisma heterotrof (tidak membuat mknn
sendiri)spt ikan, labi-labi, kura-kura, & ular yg
bertindak sebagai karnivor.
 3. Zon Litoral
 Bahagian tepi tasik yg berhampiran dgn daratan.
 Sentiasa dibasahi air, terdiri drp tumbuhan berakar spt
keladi, lembayung, teratai, & telipot.
 Di bawah tumbuhan ini terdapat pelbagai hidupan spt
kumbang air, berudu, katak, larva serangga & zoo
plankton.

30. sambungan
 Pengeluar di tasik ialah tumbuh-tumbuahan spt
teratai & kiambang, selain drp fitoplankton &
zooplankton.
 Pengguna primer terdiri drp pepijat air & kala
jengking air.
 Pengguna sekunder di tasik ialah ikan spt ikan
toman, sebarau, jelawat & kelisa.
 Pengguna tertier terdiri drp biawak, ular & pelbagai
jenis burung.
 Penguraian (bakteria & kulat)berlaku apabila
pengeluar & penggguna mati, lalu mendap di dasar
tasik utk membekalkan mineral kpd pelbagai
pengeluar di dalam ekosistem tasik.

31. RAJAH EKOSISTEM TASIK

32. EKOSISTEM AKUATIK:EKOSISTEM
PAYA BAKAU
 Hutan bakau terdiri drp spesies pokok yg
berkebolehan tumbuh & hidup di kws yg mempunyai
kadar kemasinan yg tinggi, berlumpur & mengalami
kejadian pasang surut.
 Terdiri akar ceracak & jangkang utk membolehkan
tumbuhan bernafas & menyokong pokok drp
tumbang
 Hutan ini didapati di muara sungai yg besar &
pesisiran pantai yg terlindung.
 Lokasi utama ialah di pantai Johor, pantai Pahang &
pantai timur & tenggara Sabah.

33. sambungan
 Pengeluar di ekosistem paya bakau ialah pokok bakau
(pokok bakau api-api, kurap & minyak).
 Pengguna daratan ( Primer)terdiri drp burung & monyet
yg memakan buah & daun bakau.
 Pengguna akuatik (primer)ialah ketam, siput, kepah &
ikan belacak.
 Pengguna sekunder tertier spt biawak, ular , memerang
& buaya.
 Dgn memakan haiwan & hidupan akuatik, pengguna
sekunder & tertier mendapat tenaga utk bergerak,
membesar, membiak & meneruskan kelangsungan hidup.
 Pengeluar & pengguna akan mati & mereput lalu diurai
oleh pengurai spt bakteria & kulat.
 Penguraian & pereputan menjadi nutrien kpd tumbuh-
tumbuhan.

34. GAMBAR HUTAN PAYA BAKAU

35. KEPENTINGAN HUTAN PAYA BAKAU
 1. Industri perikanan (ketam, kepah, lokan, udang)
 2. Sumber balak.
 3. Sumber perubatan (daun & buah).
 4. Ekopelancongan (melihat burung hijrah)
 5. Pemecah ombak semula jadi, mengawal hakisan
pantai & memecah ribut/tsunami.
 6. Menyerap bahan kimia dr sektor perindustrian
sebelum masuk ke ekosistem marin.

36. KONSEP RANTAIAN & SIRATAN
MAKANAN
 Konsep rantaian makanan ialah sebagai hubungan
pemakanan antara pengeluar, pengguna primer,
pengguna sekunder , & pengguna tertier yg
melibatkan pemindahan tenaga utk menjalankan
aktiviti tumbesaran dlm sesuatu ekosistem.
 Contoh
Daun
hijau
Beluncas Burung

37. sambungan
 Konsep siratan makanan mempunyai hubung kait
dgn rantaian makanan kerana siratan makanan ialah
gabungan beberapa rantaian makanan untuk
membentuk satu ekosistem yg rencam & unik.

38. ARAS TROFIK
 Aras trofik dalam sesuatu
ekosistem merujuk
peringkat-peringkat
pengeluar, pengguna
primer, pengguna
sekunder & pengguna
tertier. Bilangan populasi
berkurangan drp peringkat
pengeluar kpd peringkat
tertier. Umumnya saiz
haiwan bertambah besar.
Kecekapan pemindahan
tenaga juga semakin
berkurangan.

39. PIRAMID TENAGA
 Piramid tenaga memberi
gambaran tentang aliran tenaga
dlm satu ekosistem mengikut
aras trofik, iaitu kelompok
organisma yg terlibat dlm
rantaian makanan.
 Rantaian makanan terdiri drp 4
tingkat trofik (pengeluar,
pengguna primer, pengguna
sekunder & pengguna tertier).
 Piramid tenaga menjelaskan
semakin tinggi peringkat
rantaian makanan, semakin
kurang tenaga.
 Apabila tenaga hampir sifar,
rantaian makanan terhenti.

40. sambungan
 Aras trofik pertama dalam
piramid tenaga merupakan
komuniti pengeluar
(tumbuhan)
 8% drp tenaga matahari, 2%
shj digunakan utk
fotosintesis, selebihnya utk
metabolisme & traspirasi.
 10% drp biojisim tumbuhan
yg dimakan ditukar menjadi
tisu daging belalang (aras
trofik kedua). 90% hilang
semasa proses respirasi,
metabolisme &
pertumbuhan.
 Proses yg sama berlaku pada
aras tropik ketiga & keempat.

41. PERSAINGAN ANTARA SPESIES & SESAMA SPESIES
MENGIKUT PERINGKAT PENGGUNAAN TENAGA
 Spesies merujuk kpd flora & fauna yg mempunyai ciri
pembiakan yg sama.
 Persaingan atr spesies bermaksud satu bentuk perebutan
organisma yg perlu bersaing utk mendapatkan keperluan sendiri
di dlm habitat yg sama.
 Persaingan dalam kalangan spesies terdiri drp persaingan
antara spesies yg sama (intraspesies) & antara spesies yg
berlainan (interspesies).
 Terdapat 5 cara persaingan dalam ekosistem:
 a. Komensalisme
 b. Parasitisme
 c. Saprofitisme
 d. Mangsa-pemangsa

42. SIMBIOSIS
 Persaingan secara simbiosis
merupakan persaingan antara 2
spesies yg berlainan & hidup
bersama-sama demi
mendapatkan keuntungan
bersama.
 Contoh dlm ekosistem lautan,
hubungan atr buran laut dgn
umang-umang.
 Umang-umang memperoleh
perlindungan drp sel2
penyengat buran laut.
 Buran laut yg melekat di atas
cengkerang, mendapat
pengangkutan & sisa makanan
drp umang2.

43. KOMENSALISME
 Persaingan antara spesies di
mana salah satu mendapat
keuntungan & satu lagi tidak
mendapat keuntungan.
 Ia membina makanan sendiri
& tidak membebankan pokok
yg ditumpanginya.
 Contohnya tumbuhan epifit
seperti paku pakis, orkid &
lumut yg menumpang pada
pokok besar utk
mendapatkan cahaya.

44. PARASITISME
 Persaingan secara
parasitisme merujuk kpd
tumbuhan yg tumbuh ke
dalam perumahnya utk
menyerap makanan.
 Tumbuhan parasit
mendapat keuntungan
tetapi perumahnya terjejas
& mendapat kerugian.
 Tumbuhan ini tidak
berbatang, berakar atau
berdaun.
 Contohnya pokok tali putri
& refflesia.

45. SAPROFITISME
 Persaingan saprofitisme
berlaku apabila sesuatu
tumbuhan tumbuh di
tumbuh-tumbuhan yg
mereput.
 Tumbuhan saprofit tidak
dapat membuat makanan
sendiri. Ia merembeskan
enzim utk mencernakan
bahan organik mati sebelum
menyerap makanan utk
pertumbuhan.
 Contoh cendawan, kulapuk &
kulat tupai.

46. MANGSA-PEMANGSA
 Persaingan mangsa-pemangsa melibatkan dua
spesies yg berlainan. Satu spesies menjadi
makanan kpd spesies yg lain.
 Pemangsa ialah haiwan makan daging (karnivor)
spt harimau, buaya & burung helang.
 Mangsa merupakan haiwan herbivor yg kecil spt
rusa, belalang & burung pipit
 Persaingan mangsa-pemangsa dapat mempengaruhi
populasi mangsa & pemangsa & keseimbangan
sesuatu ekosistem.

47. KITAR NUTRIEN DALAM
EKOSISTEM:KITAR OKSIGEN
 Kitar oksigen berlaku melalui 4 proses, iaitu fotosintesis, respirasi,
pembakaran & pereputan.
 Dalam keempat-empat proses ini, berlaku pengambilan, penggunaan
& pengembalian oksigen di ruang atmosfera secara berterusan utk
mengimbangi kandungan oksigen
 Semasa proses fotosintesis, oksigen dibebaskan.
 Semasa proses respirasi oleh tumbuhan (liang stomata) & haiwan
(hidung & mulut), oksigen digunakan.
 Semasa proses pereputan oleh bakteria & kulat, berlaku proses
pengambilan oksigen.
 Oksigen diperlukan utk proses pengoksidaan utk menghasilkan nitrat
dlm tanih. Bakteria nitrosomonas sp. menjadi nitrit, bakteria
nitrobacter sp. mengoksidakan nitrit menjadi nitrat dlm tanih.
 Proses pembakaran menyebabkan pengambilan oksigen.

48. RAJAH KITAR OKSIGEN

49. KEPENTINGAN OKSIGEN
 Digunakan utk pernafasan oleh tumbuhan & haiwan.
 Membantu dalam pembakaran.
 Sumbangan dalam bidang pertanian – khususnya
penghasilan tanih laterit melalui proses luluhawa
kimia (pengoksidaan). Besi akan bertindak balas dgn
air hujan & menghasilkan besi oksida (laterit). Tanih
ini sesuai utk penanaman getah & kelapa sawit.
 Perkembangan industri kosmetik. Rawatan oksigen
pada wajah utk menghilangkan kedutan & jeragat.

50. KITAR KARBON
 Karbon pada tumbuh-tumbuhan & haiwan didapati
semasa proses fotosintesis, respirasi, kebakaran hutan &
pereputan organisma.
 Karbon juga terdapat di bawah tanah seperti arang batu,
& dasar lautan spt petroleum & gas asli.
 1. Proses respirasi-karbon dibebaskan ke atmosfera.
 2. Proses fotosintesis-tumbuhan menyerap karbon
dioksida
 3. Proses pembakaran bahan api fosil-karbon
dibebaskan dlm bentuk karbon dioksida.
 4. Proses pereputan bahan organik-karbon dioksida
dibebaskan ke atmosfera.

51. RAJAH KITAR KARBON

52. KEPENTINGAN KARBON
 Sebagai bahan bakar kpd penggunaan domestik,
pengangkutan & perindustrian.
 Sebagai bahan makanan kpd komponen biotik.
Makanan karbohidrat (nasi, roti, ubi) mengandungi
unsur karbon.
 Sebagai bahan minuman berkarbonat, minuman
bergas seperti Cola & Pepsi.
 Sebagai pemadam api. Gas ini tidak membantu
pembakaran.
 Menjalankan fotosintesis.

53. KITAR NITROGEN
 Kandungan nitrogen di atmosfera ialah 78% drp udara.
 Tumbuhan mengambil nitrogen melalui akar dlm bentuk
amonia (ion nitrit & ion nitrat).
 Penggunaan baja (sebatian nitogen) akan
mengembalikan nitrogen semula ke tanah.
 Melalui penguraian mikroorganisma, bakteria akan
menguraikan nitrat dlm tanah & menukarnya kpd gas
nitrogen yg dibebaskan semula ke atmosfera.
 Proses pereputan biotik akan mengembalikan nitrogen
ke tanah, dalam bentuk amonia.
 Nitrogen berlaku secara semula jadi melalui kilat & air
hujan. Semasa kejadian kilat, nitrogen akan bergabung
dgn oksigen & menghasilkan gas oksigen nitrus & nitrik.
Hujan melarutkan gas tersebut utk membentuk asid nitrik
& nitrus, lalu menghasilkan nitrit & nitrat dlm tanah.

54. RAJAH KITAR NITROGEN

55. KEPENTINGAN KITAR NITROGEN
 Sebagai sumber protein kpd manusia, iaitu dlm
bentuk asid amino spt daging, ikan, susu & soya.
 Komponen penting dlm fotosintesis. Nitrogen juzuk
dalam klorofil & enzim fotosintesis.
 Sebagai baja dalam bidang pertanian seperti baja
organik, baja urea amonia sulfat & amonia nitrat.

56. KEPENTINGAN KITAR NUTRIEN DALAM
EKOSISTEM DARATAN & AKUATIK
 Kepentingan dalam proses fotosintesis.
 Kepentingan dalam proses respirasi.
 Kepentingan terhadap fungsi pengurai dalam
ekosistem.

57. KEPENTINGAN SISTEM EKOLOGI KEPADA
MANUSIA
Kepentingan ekosistem
daratan
Kepentingan ekosistem
akuatik
 Pembalakan
 Hasil hutan
 Perubatan
 Kepelbagaian biologi
 Perburuan
 Pelancongan & rekreasi
 Pertanian pindah
 Perikanan
 Hasil marin
 Perubatan
 Kepelbagaian biologi
 Pelancongan & rekreasi
 akuakultur

58. PUNCA-PUNCA GANGGUAN
EKOSISTEM
FIZIKAL MANUSIA
 Fenomena banjir & kemarau
 Hakisan
 Tanah runtuh
 Kemusnahan flora & fauna
 Peningkatn suhu
 Kejadian ribut
 Pembalakan
 Pertanian
 Perindustrian
 Perikanan
 Penternakan
 Pengangkutan
 Pelancongan
 Perlombongan

59. EKOSISTEM BUATAN MANUSIA
 Ekosistem buatan manusia merujuk kpd ekosistem semula
jadi yg telah diubah suai oleh manusia seperti ekosistem
tasik buatan, kawasan pertanian, & kawasan penghutanan
semula.
 EKOSISTEM TASIK BUATAN
 Tasik buatan manusia wujud disebabkan oleh kegiatan
perlombongan bijih timah & pembinaan empangan
hidroelektrik.
 Contoh tasik buatan manusia ialah Tasik Kenyir di
Terengganu, Tasik Chenderoh di Perak, & Tasik Titiwangsa
di KL.

60. EKOSISTEM KAWASAN PERTANIAN
 Ekosistem pertanian /agroekosistem merupakan kws
atau ruang tanih yg subur utk usaha menanam
pelbagai jenis tanaman utk tujuan tertentu sehingga
hasilnya dijadikan alat memenuhi keperluan manusia
& mempunyai nilai ekonomi.
 Contoh ekosistem sawah padi, ekosistem ladang getah
& ladang kelapa sawit.
 Ekosistem sawah padi terdiri drp unsur abiotik (suhu,
hujan, tanih aluvium). Unsur biotik terdiri drp padi,
rumput, pepatung, kumbang, ikan keli, ikan sepat, &
itik.

61. GAMBAR SAWAH PADI

62. EKOSISTEM KAWASAN PENGHUTANAN
SEMULA
 Penghutanan semula merupakan usaha untuk
menggantikan semula hutan yg telah ditebang (semula
jadi atau aktiviti manusia) melalui penanaman pokok
baharu secara terancang & terkawal. Pokok yg
ditanam semula adalah terpilih, bermutu, & cepat
matang.
 Tujuan penghutanan semula untuk keseimbangan
sistem fizikal, & kepentingan ekonomi utk
menghasilkan sumber kayu pada masa depan.
 Contoh pokok ialah pain, akasia, sesenduk, & batai.

63. GAMBAR PERLADANGAN HUTAN

64. LANGKAH PEMELIHARAAN & PEMULIHARAAN
EKOSISTEM
PEMELIHARAAN PEMULIHARAAN
1.Mewartakan taman negara
Contoh Taman Negara Kinabalu di Sabah.
2.Mewartakan hutan simpan
Contoh Hutan Simpan Belum di Perak &
Hutan Simpan Lembah Danum di
Sabah.
3.Menggubal Dasar Perhutanan
Negara
Contoh Dasar Perhutanan Negara 1978.
4.Mengawal pembalakan &
pemburuan haram
Contoh Akta Perhutanan Negara (Pindaan
1993) & Enakmen Industri Berasaskan
Kayu (1985).
5.Mengadakan kempen & pendidikan
alam sekitar
Contoh Persatuan Pencinta Alam &
Sahabat Alam Malaysia, & WWF.
1.Penghutanan semula
Contoh Projek Perladangan Hutan
di Hutan Simpan Kemasul.
2.Projek ladang hutan
Contoh di Sandakan, Sabah &
Baram di Sarawak.
3.Penyelidikan hutan
Oleh Institut Penyelidikan Hutan
Malaysia (FRIM) & UPM.
4.Mewujudkan pusat
pemuliharaan hidupan liar
Contoh Pusat Pemuliharaan Orang
Utan di Sepilok Sabah.

65. SALING KEBERGANTUNGAN
ANTARA SISTEM FIZIKAL
 Konsep interaksi antara sistem membawa maksud
saling kebergantungan antara satu dgn satu sistem yg
lain. Saling kebergantungan antara sistem boleh
mengganggu & mengubah alam sekitar fizikal &
manusia sama ada positif atau negetif.
 Interaksi dilihat dari aspek penggondolan yg
merangkumi:
INTERAKSI ANTARA SISTEM HIDROLOGI DGN SISTEM GEOMORFOLOGI
PROSES
LULUHAWA
PROSES
PERGERAKAN JISIM
PROSES HAKISAN

66. INTERAKSI ANTARA SISTEM
GEOMORFOLOGI DGN SISTEM
ATMOSFERA
 Saling kebergantungan antara sistem geomorfologi dgn
sistem atmosfera dikaitkan dgn kejadian letusan gunung
berapi & perubahan cuaca di kawasan persekitarannya.
 Kesan letusan gunung berapi:
 a. Kejadian hujan asid-pembebasan gas sulfur dioksida,
karbon dioksida, florin & klorin.
 b. Kenaikan suhu secara global-debu memantulkan
semula sinaran ke atmosfera.
 c. Kejadian musim dingin tersejuk-berlaku di Amerika
Syarikat pada tahun 1992 selepas letusan Gunung
Pinatubo.
 d. Penipisan lapisan ozon-bahan aerosol sulfat
mengaktifkan klorin.

67. GAMBAR LETUSAN GUNUNG
BERAPI

68. PENGARUH GANGGUAN & PERUBAHAN SESUATU SISTEM
TERHADAP SISTEM LAIN & IMPAKNYA TERHADAP MANUSIA
(KEBAKARAN HUTAN: GANGGUAN SISTEM EKOLOGI)
PERUBAHAN SISTEM
ATMOFFERA
PERUBAHAN SISTEM
GEOMORFOLOGI
 Kejadian jerebu
 Pertambahan karbon
dioksida di udara
 Kejadian hujan asid
 Tekanan rendah (ribut &
taufan)
 Peningkatan suhu global
 Tanih hilang kesuburan
 Peningkatan kadar hakisan
tanah
 Peningkatan kadar hakisan
pinggir laut
 Menenggelamkan kws
pinggir laut.
PERUBAHAN SISTEM
HIDROLOGI
 Kejadian banjir

69. KESAN KEBAKARAN HUTAN
KEPADA MANUSIA
 Mengancam kesihatan manusia
 Menjejaskan jarak penglihatan
 Menjejaskan sistem pengangkutan & perhubungan
 Menggugat aktiviti ekonomi seperti perindustrian,
pertanian, pembalakan & pelancongan.

70. KEJADIAN BANJIR
Kejadian banjir (gangguan sistem
hidrologi)
Perubahan sistem
geomorfologi
1. Pemendapan
2. Hakisan tebing sungai
Perubahan sistem ekologi
1. Kemusnahan tanaman
2. Kemusnahan flora &
fauna

71. GEMPA BUMI DASAR LAUT &
TSUNAMI
KEJADIAN TSUNAMI
(GANGGUAN KPD
HIDROLOGI)
PERUBAHAN SISTEM
GEOMORFOLOGI
*Retakan plat bumi
*Kejadian hakisan pinggir
pantai
PERUBAHAN SISTEM EKOLOGI
* Kemusnahan tanaman
*memusnahkan hidupan laut

72. KESAN TSUNAMI KEPADA
MANUSIA
 Kehilangan nyawa – 26 Dis 2004 di Aceh
menyebabkan kehilangan nyawa 200 000 orang.
 Kemusnahan harta benda – Tsunami di Aceh, seramai
500 000 orang kehilangan rumah.
 Kemusnahan infrastruktur
 Kehilangan sumber rezeki
 Mengalami trauma
 Wabak penyakit

73. INTERAKSI ANTARA SISTEM FIZIKAL
DGN SISTEM GUNAAN MANUSIA
 Sistem gunaan manusia merujuk kpd penggunaan
sistem fizikal utk keperluan kehidupan manusia.
 Kitaran hidrologi mempengaruhi sistem gunaan
manusia seperti:
 a. Bekalan air
 b. Pertanian
 c. Penternakan
 d. Perikanan
 e. Pelancongan
 f. perindustrian

74. LANGKAH PEMELIHARAAN &
PEMULIHARAAN ALAM SEKITAR FIZIKAL
KAEDAH PERUNDANGAN
KAEDAH BUKAN
PERUNDANGAN
 1. Akta Kualiti Alam
Sekeliling (1974) – mengawal
selia pencegahan, pengurangan,
pengawalan pencemaran &
peningkatan alam sekeliling.
 2. Akta Jalan, Parit &
Bangunan (1974) – melindungi
& mengurangkan masalah
hakisan yg berlaku di tapak &
sekitar kws bangunan yg dibina.
 3. Penilaian Impak Alam
Sekitar (EIA)
 1. Penghutanan semula
 2. sumber mesra alam
 3. pembajakan tanah
mengikut kontur
 4. penanaman secara
berteres
 5. membina tembok atau
benteng konkrit.
 6. merawat air
 7. kempen cintai sungai