PENGGAL 1

1. PROSES
GEOMORFOLOGI DAN
KONFIGURASI BENTUK
MUKA BUMI
TUTORIAL 4
ALAM SEKITAR FIZIKAL

2. 1 a) Takrifkan maksud geomorfologi
[3]
Geomorfologi ialah satu bidang sains
bumi yang mengkaji interaksi di antara
proses, faktor, dan bentuk di permukaan
bumi secara saintifik.

3. 1 b) Bezakan antara proses
endogenik dengan proses eksogenik
di dalam sistem geomorfologi [4]
i. Proses endogenik ialah proses yang
berpunca dari dalam bumi seperti lipatan,
gelinciran, gempa bumi dan letusan gunung
berapi yang berasal dari tenaga dalaman
bumi.
ii. Proses eksogenik ialah proses yang berlaku
di permukaan bumi yang disebabkan oleh
tenaga matahari seperti luluhawa, hakisan
dan gerakan jisim.

4. 1 c) Bagaimanakah proses isostasi
berlaku? [4]
i. Lapisan kerak bumi terletak di atas lapisan
mantel yang bersifat separa cair dan elastik.
Blok bumi akan turun/kejadian proses
ataman berlaku apabila berat beban di atas
permukaan bumi bertambah seperti
pertambahan litupan ais.
ii. Sekiranya beban di atas permukaan bumi
berkurang maka blok bumi akan terangkat
semula/ pemulihan isostasi.

5. 1 d) Jelaskan bagaimana gunung
bongkah dan lurah gelinciran
terbentuk. [4]
Gunung bongkah dan lurah gelinciran
terbentuk melalui proses
sesaran/gelinciran. Daya himpitan dan
tegangan yang dialami oleh blok-blok
bumi akan mengangkat blok bumi
tersebut membentuk gunung bongkah.
Manakala blok bumi yang jatuh
membentuk lurah gelinciran

6. 1 e) Bezakan antara igneus jalar
dalam dengan igneus jalar luar. [4]
i. Igneus jalar dalam (igneus rejahan)
terhasil apabila cairan magma
bergerak ke atas, mengalir dan
membeku di dalam lapisan-lapisan
kerak bumi, sebelum magma tiba ke
permukaan bumi.
ii. Manakala igneus jalar luar terjadi
apabila magma dari lapisan mantel
bumi mengalir ke luar dan membeku di
permukaan bumi.

7. 1 f) Bagaimanakah proses
orogenesis berupaya membentuk
sistem gunung lipat muda? [4]
Proses orogenesis menyebabkan lapisan kerak
bumi terlipat menghasilkan banjaran gunung
lipat. Apabila wujud daya tolakan dari kiri dan
kanan yang dialami oleh lapisan kerak bumi,
maka lapisei kerak bumi akan terlipat
membentuk banjaran cunung (lintap mungkum)
dan ada juga lapisan kerak bumi yang terlendut
membentuk lintap lendut atau lurah.

8. 1 g) Gambar rajah di bawah ini
menunjukkan struktur bumi

9. Berdasarkan gambar rajah;
jelaskan peranan lapisan X terhadap
proses-proses endogenik. [6]
Lapisan X ialah lapisan mantel bumi. Peranan
lapisan mantel terhadap proses-proses
endogenik ialah:
i. Menghasilkan arus perolakan yang kuat
untuk menggerakkan lapisan kerak bumi
yang menyebabkan lapisan kerak bumi
bertembung dan bercapah bagi
menghasilkan gempa bumi dan gelinciran.
ii. Membekalkan magma/cairan lava yang
panas bagi
membolehkan berlakunya letusan gunung
berapi.

10. 1 h) Bagaimanakah proses
metamorfosisme batuan terjadi? [4]
Metamorfosisme atau penjelmaan batuan
akan berlaku apabila batuan mendak dan
batuan igneus mengalami tekanan dan
suhu yang tinggi sehingga batuan
tersebut akan berubah bentuk, warna,
dan komposisi mineral menjadi bentuk
baharu. Contohnya batu pasir akan
bertukar kepada kuartzit, batu kapur
bertukar kepada batu marmar dan arang
batu bertukar kepada intan.

11. 2 a) Takrifkan maksud luluhawa. [3]
Luluhawa merupakan proses pemecahan
(luluhawa fizikal) dan penguraian atau
pereputan (luluhawa kimia) batuan yang
berlaku secara in-situ akibat tindakbalas
batuan dengan unsur-unsur iklim dan
cuaca.

12. 2 b) Bezakan antara luluhawa fizikal
dengan luluhawa kimia. [4]
i. Luluhawa kimia merujuk kepada proses
pereputan atau penguraian batuan setelah
mineral batuan tersebut bertindak balas
dengan agen-agen luluhawa seperti air,
asid, ion, dan larutan-larutan sehingga
mineral batuan tersebut bertukar dari
peringkat primer kepada peringkat
sekunder.
ii. Manakala Luluhawa fizikal/mekanikal ialah
proses penyepaian atau pemecahan batuan
kepada saiz yang lebih kedl tanpa
menukarkan sifat-sifat kimia kesan daripada
tindak balas unsur-unsur iklim seperti

13. 2 c) Bagaimanakh aktiviti manusia
telah mempercepatkan kadar
hakisan tanih. [4]
i. Aktiviti pertanian tanpa teres, tanpa kontor,
tanpa tanaman tutup bumi menyebabkan tanah
terdedah kepada agen-agen hakisan
khususnya hakisan percikan air hujan dan
hakisan larian air permukaan.
ii. Aktiviti penyahutanan juga mempercepatkan
hakisan larian air permukaan apabila tumbuhan
tidak lagi mampu menjalankan pintasan
terhadap air hujan.
iii. Aktiviti pemotongan, peneresan dan perataan
cerun bukit juga mendedahkan permukaan
tanah kepada hakisan larian air permukaan.

14. 2 d) Jelaskan tiga jenis gerakan jisim
yang berlaku di kawasan tropika
lembap. [6]
i. Jenis Aliran lambat yang melibatkan
pergeralkan regolit dan tanah-tanih secara
perlahan-lahan menuruni cerun. Aliran lambat
juga disebut kesotan (creep).
ii. Jenis aliran cepat yang melibatkan pergerakan
regolit, tanih, dan lumpur pads kadar yang lebih
cepat di cerun yang lebih curam seperti aliran
lumpur/banjir lumpur.
iii. Jenis Runtuhan iaitu pergerakan regolit yang
berlaku di cerun yang sangat curam dan tegak
(90 o
) seperti di tebing tinggi, bahu bukit yang
telah ditarah atau dipotong, dan lereng bukit
yang telah diteres. contohnya tanah runtuh dan

15. I. Proses isostasi – pengangkatan /antaman blok
permukaan bumi – perubahan beban di atas
permukaan bumi.
II. Proses orogenesis – daya tolakan dari kiri dan kanan di
lapisan kerak bumi - perlipatan kerak bumi.
III. Proses gelinciran/sesaran – daya himpitan dan
tegangan - pengangkatan / jatuhan kerak bumi.
IV. Proses seismik (gempa bumi) – pelanggaran /
percapahan plat tektonik – membebaskab tenaga dan
gelombang seismik – menggegarkan kerak bumi.
V. Proses volcanik (gunung berapi) – pergerakan keluar
asap, debu, piroklas dan lava – membentuk pelbagai
bentuk muka bumi jalar luar dan jalar dalam.
VI. Proses metemorfosis (penjelmaan batuan) –
perubahan struktur, tekstur, dan kandungan batuan –
tekanan yang kuat dan suhu yang tinggi.
3(a) Huraikan proses geomorfologi
utama yang berlaku dalam sistem
endogenik.
[12]

16. I. Aktiviti pertanian – lava bes gunung berapi,
kawasan tanah tinggi.
II. Aktiviti pelancongan – kawasan pergunungan, air
terjun, tinggalan gunung berapi.
III. Perlombongan dan sumber tenaga – aktiviti
metamorfosisme menghasilkan berlian, gunung
berapi (geoterma)
IV. Sumber perubatan – lumpur gunung berapi
(penyakit kulit), air panas (penyakit saraf)
V. Kemusnahana harta benda – gempa bumi, gunung
berapi.
3 (b) Jelaskan pengaruh bentuk muka
bumi kesan daripada berlakunya
proses endogenik terhadap aktiviti
manusia.
[13
]

17. I. Luluhawa kimia – proses pereputan atau
penguraian batuan – tindak balas mineral batuan
dengan agen-agen luluhawa (ion, air dan asid)
II. Luluhawa fizikal – proses penyepaian atau
pemecahan batuan – tindak balas unsur-unsur
cuaca.
III. Hakisan larian air permukaan – hakisan galur dan
galir – larian air permukaan.
IV. Hakisan sungai – hakisan berlaku dalam alur sungai
– lagaan, larutan, hidrolik dan lelasan.
V. Hakisan ombak – hakisan yang dilakukan oleh
ombak
4 (a) Jelaskan pelbagai proses eksogetik
yang berlaku di permukaan bumi.
[10
]

18. Kesan positif
I. Pertanian – luluhawa kimia menyediakan tanih
yang subur
II. Pelancongan – pandang karst yang menarik utk
aktiviti pelancongan.
III. Perlombongan – penghasilan mineral pasir.
Tanah liat (industri tembikar)
4 (b) Bincangkan kesan proses
geomorfolgi yang berlaku di
permukaan bumi terhadap aktiviti
manusia.
[15
]

19. Kesan negatif
I. Percemaran persekitaran – banjir lumpur
menyebabkan pencemaran sumber air.
II. Kerosakan harta benda – tanah runtuh
merosakkan harta benda.
III. Menjejaskan sistem pengangkutan dan
telekomunikasi – memutuskan sistem
penangkutan dan perhubungan.
4 (b) Bincangkan kesan proses
geomorfolgi yang berlaku di
permukaan bumi terhadap aktiviti
manusia.
[15
]