Geografi Fizikal STPM Penggal 2

1. Konsep proses menegak dalam kitar
hidrologi

2. Proses menegak
 Sejatan dan sejat peluhan
 Perpeluhan
 Pemeluwapan
 Aliran batang
 Kerpasan
 Pintasan silara

3. Sejatan dan sejat peluhan
• Sejatan bermaksud satu proses yang melibatkan
pertukaran air yang terdapar dalam bentuk cecair atau
pepejal kepada bentuk wap atau gas
• Wap air akan memasuki ruang atmosfera melalui proses
sejatan terutamanya ddari permukaan air yang terdedah
• Air yang tersejat akibat perpeluhan daun pokok dikenali
sebagai sejat peluhan ataupun transpirasi
Faktor yang mempengaruhi sejatan dan sejat peluhan
1. Iklim
• Ciri iklim yang dimaksudkan ialah suhu, kelajuan angin
dan keadaan yang berawan
• Hari yang berlawan bermakna jumlah penerimaan cahaya
matahari adalah kurang menyebabkan suhu menjadi
rendah.

4. 2. Tiupan angin
• Bagi angin yang kering, permukaan air yang
terdedah lebih mudah mengewap. Keadaan ini
mudah berlaku jika kawasan permukaan air luas,
terdedah serta tiada halangan
• Dalam proses sejat peluhan, faktor kelajuan angin
yang membawa suhu panas ke kawasan lembap
boleh mengurangkan kelembapan tanih.
3. Fisiologi tumbuhan
• Akar pokok yg menjalar sehingga ke zon mata air
lebih banyak menyumbang kepada lembapan air
pada pokok yg akhirnya digunakan bagi proses
perpeluhan
• Pokok yang hidup di kawasan berpaya lebih mudah
mengalami perpeluhan apabila terdedah kepada
unsur iklim.

5. 4. Ciri permukaan tanih
• Kajian terdahulu mendapati Hutan Korniferus
dan Alfalfa memantulkan 25% tenaga solar
menyebabkan ia berupaya menyimpan tenaga
yang banyak bagi menggalakkan perpeluhan.
Manakala kawasan gurun hanya memantulkan
50% tenaga solar bergantung kepada
kepadatan tumbuhan.
• Di negara yang bermusim, sejat peluhan
minimum lazimnya berlaku semasa musim
sejuk iaitu pada musim luruh dan sejuk
manakala sejat peluhan maksimum berlaku
pada musim panas dan bunga

6. Perpeluhan
• Proses respirasi atau kehilangan air dari haiwan
yang membebaskan wap air atau peluh ke
udara
Pemeluwapan
• Proses penukaran wap air kepada cecair
khususnya titisan hujan yang terjadi akibat
kejatuhan suu dalam jisim udara apabila naik
semakin tinggi dalam atmosfera
• Proses ini sebagai penyejukan adiabatik.
Apabila suhu dan jisim udara mencapai takat
embun, maka wap air didalamnya akan
bertukar kepada cecair

7. Aliran batang
• Air hujan yang mengalir turun dari bahagian atas
pokok iaitu dari daun ke ranting dan dahan serta
melalui batang pokok untuk sampai ke akar pokok
dan permukaan bumi.
Kerpasan
• Kerpasan adalah semua jenis air yang turun dari
atmosfera sama ada dalam bentuk hujan, hujan
batu, salji ataupun embun
• Pembentukan kerpasan berlaku apabila awan yang
menampung titik air tidak mampu lagi untuk
menampung jumlah air yg semakik bertambah
• Keadaan ini dinamakan sebagai lampau-tepu

8. Pintasan silara
• Pintasan silala adalah proses daun pokok atau
silala daun menghalang kejatuhan titisan
hujan dari atmosfera
• Proses pintasan silala akan diikuti oleh aliran
ranting, aliran dahan dan aliran batang.
• Kerpasan yang turun akan mengalami
beberapa halangan sebelum ia jatuh ke
tanah. Di kawasan hutan, air ini akan dipintas
oleh kanopi pokok dan tersangkut atau
mengalir melalui ranting dan batang utama.

9. Kepentingan pintasan dalam proses
kitaran hidrologi
• pintasan hanya menyumbangkan kurang
daripada 3% daripada keseluruhan air yang
hilang, sebahagian air yang tersangkut ini akan
disejat kembali
Tiga pandangan mengenai pintasan ini
i. Kehilangan air melalui pintasan mempunyai
kesan yang kecil terhadap imbangan air
sesuatu kawasan tadahan berlaku kerana
tenaga yg digunakan untuk mengewap air yg
tersimpan di atas daun tidak dapat digunakan
lagi bagi proses sejat peluhan.

10. ii. Pintasan yg berlaku dikatakan memberi kesan
negatif terhadap imbangan air kerana kerpasan
yg dipintas sudah sepatutnya sampai ke bumi
iii. Pintasan juga memberi kesan positif terhadap
imbangan air berlaku dgn cara pintasan
melintang atau menyisi atau akibat titisan
kabus yg hanya berlaku di kawasan yg
mempunyai tumbuh-tumbuhan berbanding di
kwsn lapang.

11. Infiltrasi
• Susupan air ke dalam tanah
• Di ukur dan ditentukan dengan pekali infiltrasi
• Pekali infiltrasi adalah % air yg mengalir di permukaan
tanih
• Nilai air larian yang terjadi akibat daripada kadar
infiltrasi permukaan tanih yang berbeza. Semakin tinggi
pekali aliran, semakin kurang infiltrasi air berlaku
• Ciri air dalam tana atau akuifer bergantung kepada
formasi batuan dalam satu2 kawasan itu. Formasi
geologo boleh dikategorikan kepada dua sifat utama
iaitu sifat mikro dan makro
• Sifat mikro akuifer adalah spt kepolosan, ketelapan dan
penghasilan tertentu manakala sifat makro adalah sifat
yg diwarisi oleh formasi geologi sendiri seperti
permindahan dan pekali simpanan.

12. Pekali infiltrasi permukaan tanih yang berbeza
Ciri permukaan tanih Pekali air larian
Permukaan jalan berasfalt 0.70 – 0.95
Blok batu 0.70 – 0.85
Tanah berpasir (kandungan 2 %) 0.13 – 0.17
Tanah berpasir (kandungan 2-7 %) 0.18 – 0.22
Tanah berpasir (kandungan > 7%) 0.25 – 0.35