Katalog V konkursu plastycznego "Skarby Małopolski"
•
0 likes•3,049 views
Katalog zawiera listę nagrodzonych, prezentację prac plastycznych oraz scenariusze warsztatów przygotowane przez nauczycieli, mogące stanowić niezastąpioną pomoc naukową przy przygotowywaniu zajęć związanych z dziedzictwem kulturowym.
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
Viewers also liked
Viewers also liked (17)
Similar to Katalog V konkursu plastycznego "Skarby Małopolski"
Similar to Katalog V konkursu plastycznego "Skarby Małopolski" (20)
More from Małopolski Instytut Kultury
More from Małopolski Instytut Kultury (20)
Katalog V konkursu plastycznego "Skarby Małopolski"
- 1. V konkurs plastyczny i stron WWW dla młodzieży skarby małopolski nagrodzone prace plastyczne i scenariusze warsztatowe Kraków 2008
- 2. 2
- 4. V konkurs plastyczny i stron WWW dla młodzieży „Skarby Małopolski” nagrodzone prace plastyczne i scenariusze zajęć redakcja: Aleksandra Wojda korekta: Jacek Olczyk zdjęcia do katalogu: Anna Miodyńska projekt graficzny: Agnieszka Buława-Orłowska koncepcja i prowadzenie warsztatów: Marcin Klag, Łucja Piekarska-Duraj, Anna Komorowska koordynator konkursu: Katarzyna Dzigańska © Małopolski Instytut Kultury w Krakowie, 2008 e-mail: instytut@mik.krakow.pl, www.mik.krakow.pl, www.dnidziedzictwa.pl ISBN 978-8-92892-9- wsparcie finansowe
- 5. V konkurs plastyczny i stron WWW dla młodzieży skarby małopolski w ramach X Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego Kraków 2008 koncepcja i realizacja konkursu: Małopolski Instytut Kultury w Krakowie
- 6. W konkursie „Skarby Małopolski”, realizowa- niale poruszyła serca młodszych i starszych nym przez MIK jako działanie towarzyszące uczestników konkursu, pozwoli na dalsze Małopolskim Dniom Dziedzictwa Kulturowe- indywidualne poszukiwania. Czego sobie go, chodzi przede wszystkim o indywidualne, i wszystkim życzę. rzeczywiste spotkanie. Najpierw nauczycieli z prowadzącymi warsztaty, którzy co roku starannie przygotowują nowy temat. Potem nauczycieli z uczniami, którzy, decydując się na wspólną pracę (najczęściej jest to dr Joanna Orlik wiele, wiele godzin spędzanych razem poza dyrektor Małopolskiego Instytutu Kultury ustalonym planem zajęć), gwarantują sobie niezapomniane spotkanie z dziedzictwem. Wreszcie tradycji z nowoczesnością, kiedy uważnie bada się tę pierwszą, aby tym lepiej rozumieć tę drugą. Powiem wprost, żadne warsztaty nie miałyby sensu, gdyby nie głę- bokie przekonanie o istnieniu związku między tym, co dzisiaj nas otacza i z czym przychodzi nam się mierzyć, a tym, czego doświadczali i co pielęgnowali nasi przodkowie. A zatem chodzi nam o proces twórczego budowania relacji z dziedzictwem, w którym akcent pada na pytanie: co mnie osobiście w tej tradycji interesuje, porusza, zadziwia. Co znajduję w niej ważnego, tutaj i teraz. Z naszej perspektywy najważniejsze jest właśnie to, co wydarza się w czasie realizo- wanych przez nauczycieli warsztatów. Ale są jeszcze nagrody, a wcześniej obrady jury i do nich też warto nawiązać. W swych opiniach wszyscy członkowie komisji konkursowej zgodnie podkreślali wielką pracę, jaka została wykonana przez uczestników konkursu, a tak- że bogactwo i różnorodność podejmowanych tematów. Ale również, i to cieszy najbardziej, wskazano wiele scenariuszy zajęć, w których wyrażona została odwaga do poszukiwań. Odwaga użycia narzędzi fizyki do badania skarbów dziedzictwa, odwaga do popełniania błędów i podążania za tym, co sama rzeczy- wistość podpowiada, odwaga myślenia pod prąd i wyjścia poza utarte ścieżki. Dzisiaj, kiedy po raz piąty oddajemy do Państwa rąk katalog wystawy nagrodzonych prac oraz scenariusze warsztatów, pozostaje mieć tylko nadzieję, że iskra, która tak wspa- 7
- 7. lista nagrodzonych nagrodzone prace nagrody indywidualne plastyczne I nagroda „Jak to z aniołami było” Natalia Chodacka, Paulina Kasperkiewicz nagrody za prace grupowe Zespół Szkół nr 2 w Brodłach I nagroda „Przemija czas, zmienia się świat” II nagroda ex aequo Zespół Szkół w Świątnikach Górnych „Znalezione w garażu dziadka” Agnieszka Nowak, Karolina Gucwa, Dorota Broniek, Piotr Abram, II nagroda ex aequo Mateusz Dulęba, Artur Mucha „Nasza Krzywa” Zespół Szkół nr w Bobowej Stowarzyszenie Rozwoju Sołectwa Krzywa „Posag polskiej wsi” „Drewno i papier” Izabela Długa, Dominika Bednarczyk, Zespół Szkół Lanckorona Justyna Surma, Maria Surma, Beata Pietraszek, Marcela Kurnat Gimnazjum nr im. Jana Pawła II III nagroda ex aequo w Krempachach „Dom Turecki jako Dom Spotkań Trzech Kultur – muzułmańskiej, chrześcijańskiej i żydowskiej” III nagroda ex aequo Katolickie Gimnazjum im. Świętej Rodziny „Modny klocek” z Nazaretu prowadzone przez KCE Caritas Beata Madej, Elżbieta Ziomek, Kinga Janusz w Krakowie Zespół Szkół nr w Bobowej „Plastyczna oprawa Międzynarodowego „Gotowi życie poświęcić” Festiwalu Koronki Klockowej w Bobowej” Anna Papużyńska, Anna Sarnowska Gimnazjum w Siedliskach Zespół Szkół w Ropicy Polskiej wyróżnienia wyróżnienia „Co okno widziało” „Ciepły sagan” Publiczne Gimnazjum im. A. Mickiewicza Dominika Florek, Eliza Florek w Krzeszowicach Gimnazjum im. Jana Pawła II w Gołkowicach „Potrójne spojrzenie na przydrożną kapliczkę” „Architektoniczna spuścizna Józefa Szalaya” Izabela Niedośpiał, Katarzyna Wójcik Publiczne Gimnazjum im. ks. prof. Józefa Gimnazjum nr w Brzeszczach Tischnera w Szczawnicy im. ks. Jana Twardowskiego „Ukryte anioły” Zespół Szkół nr 2 w Brodach 8
- 8. lista nagrodzonych jury: Anna Zabdyrska – artysta plastyk, plakacistka nagrodzone Marcin Klag – artysta plastyk, projektant grafiki użytkowej scenariusze Katarzyna Dzigańska – filmoznawca, koordynator konkursu warsztatowe Piotr Witosławski – artysta plastyk, projektant, fotograf nagroda główna „Gdzie są kwiaty z dawnych lat” Zofia Łukasz, Krystyna Dziga Gimnazjum nr im. Jana Pawła II w Krempa- chach I nagroda „Plastyczna oprawa Międzynarodowego Festiwalu Koronki Klockowej w Bobowej” Agnieszka Śliwa-Klara, Barbara Sowa Gimnazjum w Siedliskach II nagroda ex aequo „Dom Turecki jako Dom Spotkań Trzech Kultur – muzułmańskiej, chrześcijańskiej i żydowskiej” Marta Pilch, Wojciech Budziło Katolickie Gimnazjum im. Świętej Rodziny z Nazaretu prowadzone przez KCE Caritas w Krakowie „Od kłębka do nitki – Od dworu do haftu” cykl zajęć plastyczno-historycznych Edyta Gabryś, Marta Jargusz Gimnazjum w Dobranowicach III nagroda „Anioł dworskiej szafy” Jadwiga Podsiadło, Edyta Krzynówek Gimnazjum im. Jana Pawła II w Iwanowicach wyróżnienie specjalne: „Szare eminencje zachwytu” Dorota Wańczyk, Irena Kołodziej Zespół Szkół Miejskich nr w Mszanie Dolnej 9
- 9. lista nagrodzonych wyróżnienia dodatkowe jury: Łucja Piekarska-Duraj – antropolog społeczny, koordy- za metodę natorka programu „Laboratorium” w Małopolskim Insty- tucie Kultury Grażyna Pyla – starszy kustosz Muzeum Etnograficzne- za innowacyjne użycie fizyki w eksploracji go im. Seweryna Udzieli w Krakowie dziedzictwa Aleksandra Rzońca – doradca edukacyjny, historyk sztu- „Naturą malowane” ki, pedagog Anna Szłapa, Teresa Michalik Gimnazjum nr w Brzeszczach za odkrycie żywego źródła wiedzy o przeszłości „Ukryte anioły” Teresa Marta Hordziej, Izabela Budzowska Zespół Szkół nr 2 w Brodach za poszukiwania obecności ludzi w murach „Okna historii” Alina Zachariasz-Kuciakowska, Marta Piecuch Zespół Szkół w Szymbarku – Gimnazjum za wybór obiektu wydarzenie „Tam, gdzie przelała się braterska krew” Arkadiusz Kapłon, Agnieszka Mazur Zespół Szkół w Ropicy Polskiej pejzaż „Nasza Krzywa” Małgorzata Przybyłowicz, Anna Dobrowolska Stowarzyszenie Rozwoju Sołectwa Krzywa postać „Jan Szczepanik, dlaczego polski Edison?” Katarzyna Płachta, Magdalena Honkisz Gimnazjum nr im. Jana Pawła II w Tarnowie 0
- 10. nagrodzone i wyróżnione prace plastyczne
- 11. całokształt prac Zespół Szkół w Świątnikach Górnych Roksana Pamuła, Magdalena Matoga, Zofia Batko, Agata Dudek, Mateusz Przetocki, Maria Michalik, Monika Stawarska „Przemija czas, zmienia się świat” asamblaż „Na drugim skrzydle kłódki znajduje się słow- nik narzędzi oraz przedmiotów używanych przy produkcji kłódek. W dniu dzisiejszym w Świątnikach nikt już nie pamięta ich sensu, a jeszcze sto lat temu używane były w każdym domu i warsztacie świątnickim. Tak jak bezpowrotnie odszedł zawód kłódkarza”. ”W naszym projekcie obserwator może od- szukiwać różne przedmioty w ziemi, chcieli- śmy ukazać przez to ludzi, którzy posiadając «odpowiednie narzędzia», mogą przeszuki- wać i «wygrzebywać» przeszłość”. 2
- 12. całokształt prac Stowarzyszenie Rozwoju Sołectwa Krzywa Urszula Szymczyk, Diana Florian, Anna Jawor, Marysia Jawor, Gabrysia Gawlik „Nasza Krzywa” obraz na szkle / asamblaż „Krzywa znajduje się w południowo-wschod- niej części Małopolski. Niegdyś te tereny były zamieszkane przez Łemków […]. W Krzywej pozostały domy, cerkwie i przydrożne krzyże, które do dziś przypominają o ludziach niegdyś tu żyjących. Wszyscy byli zgodni, aby zająć się pejzażem Krzywej. Chcieliśmy podkreślić pejzaż umieszczając go w oryginalnej oprawie czyli starych oknach”.
- 13. całokształt prac Zespół Szkół w Lanckoronie Iwona Sarapata, Anna Powroźnik, Karolina Matuła „Drewno i papier” wycinanka / asamblaż „Zauważyłam, że architektura Lanckorony na pierwszy rzut oka jest masywna i solid- na, lecz tak naprawdę zawiera bardzo dużo delikatnych elementów, które sprawiają, że budowle stają się lekkie i pełne niepowtarzal- nego uroku”. „Wyobrażałam sobie, że jestem artystką czarodziejką, która w papierze wyczarowuje drewnianą architekturę Lanckorony”.
- 14. całokształt prac Katolickie Gimnazjum im. Świętej Rodziny z Nazaretu prowadzo- ne przez KCE Caritas w Krakowie Weronika Gustkiewicz, Monika Polak, Maria Cieszkowska, Anna Nawara, Teresa Kokowska, Alexandra Dobosz, Anna Wolak, Dorota Per, Filip Theodo- rakopoulos, Adam Zabirowski, Jan Rospond, Łukasz Marianowski „Dom Turecki jako Dom Spotkań Trzech Kultur – muzułmańskiej, chrześcijańskiej i żydowskiej” makieta „Kolejny raz startując w tym konkursie, pomy- śleliśmy, że ani razu nie przyglądnęliśmy się okolicy naszej szkoły przy ul. Pędzichów. Nie musieliśmy szukać daleko, by zwrócić uwa- gę na wyjątkową kamienicę z minaretem na szczycie, budzącą zainteresowanie zarówno mieszkańców Krakowa, jak i zagranicznych turystów”. „Dużo czasu spędziliśmy również na zastana- wianiu się, skąd możemy zrobić idealne zdję- cie budynku. Niewątpliwie była to dla mnie ogromna lekcja pokory”.
- 15. całokształt prac Gimnazjum w Siedliskach Michał Jamróz, Bartłomiej Urbaś, Marta Wojtaczka, Bogumiła Górska, Katarzyna Fryczek, Klaudia Framęga, Małgorzata Osika, Żaneta Framę- ga, Karolina Abram, Sylwia Ziomek, Krzysztof Marszał, Mateusz Marszał „Plastyczna oprawa Międzynarodowego Fe- stiwalu Koronki Klockowej w Bobowej” technika mieszana „Zaprojektowaliśmy męską koszulkę i cza- peczkę z daszkiem – facetowi to wystarczy… Jak ktoś chce może sobie zrobić tatuaż”.
- 16. całokształt prac Publiczne Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Krzeszowicach Dominika Górka, Magdalena Mączyń- ska, Justyna Owarzanny, Marek Mato- ga, Bartosz Adamski „Co okno widziało” technika mieszana / asamblaż „Fajnie było poznawać historię Stanisława Czycza, to nie do wiary, że do dziś mieszkają tu jego znajomi […]”. 7
- 17. całokształt prac Publiczne Gimnazjum im. ks. prof. Józefa Tischnera w Szczawnicy Miłosz Manowski, Aleksandra Kalata, Dominika Zachwieja, Oliwer Marzec, Anna Cygler, Ewa Gąsienica, Marta Rychtarczyk, Katarzyna Sopata, Natalia Hamerska, Paweł Wiercioch, Sylwia Ciesielka, Iwona Gurgul, Tobiasz Poręba, Dariusz Hebda, Kamila Cygler, Karolina Dziurna, Łukasz Wiercioch, Przemek Krzyśko „Architektoniczna spuścizna Józefa Szalaya” technika mieszana „Praca nad projektem zmieniła mój stosunek do dziedzictwa kulturowego mojego miasta. Teraz dobrze się zastanowię zanim zrobię coś, co może zaszkodzić zabytkowej architek- turze Szczawnicy”. 8
- 18. całokształt prac Zespół Szkół nr 2 w Brodach Katarzyna Baran, Katarzyna Grode- cka, Katarzyna Mlak, Katarzyna Turek, Sylwia Płaczek, Wiola Bucka, Ola Mirocha, Barbara Płaczek, Magdalena Miska, Natalia Worwa „Ukryte anioły” akryl, kolaż „Gdyby nie udział w tym konkursie, zapewne nigdy nie dowiedziałybyśmy się, co oznaczają łacińskie napisy w naszym Grobku. A przecież patrzyłyśmy na niego przez kilkanaście lat, przynajmniej raz w tygodniu i nigdy nawet nie zapytałyśmy rodziców o jego znaczenie”. 9
- 19. nagrody indywidualne Natalia Chodacka, Paulina Kasperkiewicz Zespół Szkół nr 2 w Brodłach „Jak to z aniołami było” kolaż „Papier preparowałyśmy same – był to sze- reg eksperymentów «termiczno-substancjo- nalnych». Jedynym kolorem czystym są anio- ły – nasi bohaterowie, których dalsze losy będziemy śledziły”. 20
- 20. nagrody indywidualne Agnieszka Nowak, Karolina Gucwa, Dorota Broniek, Piotr Abram, Mateusz Dulęba, Artur Mucha Zespół Szkół nr w Bobowej – Gimnazjum „Znalezione w garażu dziadka” asamblaż „Stara olejarka nabrała nowego kształtu, ubraliśmy ją w nowe szaty. Nadaliśmy jej też nową żartobliwą funkcję – ma nalewać oliwę do naszych głów”. 2
- 21. nagrody indywidualne Izabela Długa, Dominika Bednarczyk, Justyna Surma, Maria Surma, Beata Pietraszek, Marcela Kurnat Gimnazjum nr im. Jana Pawła II w Krempachach „Posag polskiej wsi” asamblaż „W kuferku posągowym dawano dziewczynie najcenniejsze rzeczy. My przez naszą pracę chcieliśmy pokazać, co jest dla nas ważne, a coraz częściej zapominane przez innych – bogactwem naszej wsi są kwiaty”. 22
- 22. nagrody indywidualne Beata Madej, Elżbieta Ziomek, Kinga Janusz Zespół Szkół nr w Bobowej – Gimnazjum „Modny klocek” technika mieszana „Dzięki naszej pracy klocek nadal pozostaje blisko kobiety, jednak już w nowej roli – nie jako narzędzie pracy, ale jako jej ozdoba”. 2
- 23. nagrody indywidualne Anna Papużyńska, Anna Sarnowska Zespół Szkół w Ropicy Polskiej „Gotowi życie poświęcić” akryl „Życie to największy skarb. Czy gotowi by- libyśmy dzisiaj je oddać? […] Odbite dłonie symbolizują prosty ludzki gest, którym można tak wiele osiągnąć”. 2
- 24. nagrody indywidualne Dominika Florek, Eliza Florek Gimnazjum im. Jana Pawła II w Gołkowicach „Ciepły sagan” technika mieszana „Już po raz drugi biorę udział w warsztatach. Wcześniej nigdy nie zastanawiałam się nad znaczeniem pieca i jego rolą w moim życiu”. 2
- 25. nagrody indywidualne Izabela Niedośpiał, Katarzyna Wójcik Gimnazjum nr w Brzeszczach im. ks. Jana Twardowskiego „Potrójne spojrzenie na przydrożną kapliczkę” technika mieszana „Rozmowa toczyła się od transformatora do kondensatorów, które mają w rzeczywistości kolorowe oznaczenia […] Pomyślałyśmy dla- czego nie zrobić pracy przy ich użyciu? […] «Potrójne spojrzenie...» to praca, na którą każda z nas spojrzała przez pryzmat swoich doświadczeń”. 2
- 26. nagrodzone scenariusze zajęć 27
- 27. nagrodzone scenariusze zajęć Gimnazjum nr im. Jana Pawła II w Krempachach „Gdzie są kwiaty inne – kształcenie wrażliwości na otaczającą przyrodę z dawnych lat?” – kształtowanie umiejętności postrzegania włas- nego otoczenia w nowy sposób Zofia Łukasz – nauczycielka historii i plastyki realizacja Krystyna Dziga – nauczycielka języka ogrody bogate polskiego Pierwszym etapem zajęć była wspólna lektura: uczniowie czytali fragmenty opisów ogrodów punkt wyjścia pochodzące z Ani z Zielonego Wzgórza i Pana obiekt Tadeusza, a następnie wypowiadali się na ich te- Wiejskie ogródki przydomowe, znane naszym mat. Stwierdzili, że są to „ogrody bogate” – pełne uczniom z codziennego doświadczenia, są jednym kwiatów, warzyw i owoców, a dzięki temu bardzo z najbardziej charakterystycznych elementów piękne. polskiego krajobrazu. Zapraszają jednocześnie Zapytałyśmy ich, czy współcześnie ogródki wiej- do refleksji nad zakorzenioną jeszcze w staro- skie na Podhalu są podobne do tych literackich żytności tradycją sztuki ogrodowej, której liczne i czy też im się podobają. Odpowiedź okazała się ślady znajdujemy w wybitnych dziełach literatury. raczej negatywna. Tymczasem na przestrzeni ostatnich lat tradycyjne wiejskie ogrody zanikają, wypierane coraz częś- trawa i iglaki ciej przez modny trawnik z nieśmiertelną tują czy Zastanawiając się nad charakterem ogrodów świerkiem. znanych im z najbliższej okolicy, uczniowie doszli do wniosku, że obecnie prawie nie ma w nich problematyka kwiatów i że warzywa są tu również rzadkością. Diagnoza dotycząca obecnej sytuacji ogrodów Dominuje trawa i iglaki. Wspólnie zadaliśmy sobie stała się punktem wyjścia naszego projektu, pytanie, czy to dobrze, czy źle, oraz czym ta sytu- w którym postanowiłyśmy zadać pytanie o miejsce acja jest spowodowana. Doszliśmy do wniosku, że tradycyjnego ogrodu w naszym otoczeniu oraz odpowiada za to prawdopodobnie moda oraz brak naszej świadomości. Dlaczego barwne i pachnące czasu. ogrody, pełne kwiatów i warzyw, odchodzą do przeszłości? Czy ten fakt nam odpowiada – a jeśli zawsze ogród? nie, czy koniecznie musimy się z nim pogodzić? Czy Aby poszerzyć horyzont naszych obserwacji, tradycja ogrodów wiejskich może inspirować do przedstawiłyśmy uczniom krótką historię ogro- stworzenia nowoczesnej alternatywy dla trawnika dów. Zwróciłyśmy im uwagę na fakt, że od wie- – „zieleńca”? ków były to miejsca mające dostarczać człowie- kowi zarówno korzyści praktycznych, jak również cele wrażeń estetycznych: hodowano w nich warzywa, merytoryczne owoce i kwiaty, które uświetniały potem uczty – poznanie historii ogrodów oraz różnych stylów bogatych arystokratów, ale też prostych ludzi. ogrodowych Szczególne znaczenie miały kwiaty: płatkami róż – poznanie dzieł literackich i muzycznych mówią- obsypywano biesiadników, inspirowały one ma- cych o ogrodach larzy i poetów, służyły także celom praktycznym, – poznanie nazw popularnych roślin ogrodowych jako cenne składniki do produkcji leków oraz kos- – poznanie cech charakterystycznych ogródka metyków. i przedogródka wiejskiego Następnie zaproponowałyśmy uczniom zabawę: jeden z uczestników warsztatów podchodził do al- bumu z kwiatami, przyglądał się wybranej roślinie plastyczne i opisywał ją – a pozostali próbowali odgadnąć jej – zapoznanie się z tradycyjnymi technikami wyko- nazwę. Okazało się, że nie jest to łatwe zadanie. nywania kwiatów, m.in. z bibuły – wykorzystanie poznanych technik w praktyce 28
- 28. nagrodzone scenariusze zajęć spotkanie czas pracy Na kolejne zajęcia przyszły do nas dwie starsze 0 godzin mieszkanki Krempach: pani Zofia Łukasz i pani Rozalia Kalata. Także i one stwierdziły zgodnie, komentarz nauczycieli że współczesne ogródki stają się coraz uboższe, Proponując młodym ludziom pozornie „niedzi- podobne jeden do drugiego, a przede wszystkim siejszy”, „sentymentalny” temat, chciałyśmy ich smutne. Przypominają raczej „zieleńce” – bowiem nakłonić do baczniejszego przyglądania się otacza- zniknęły z nich tradycyjne kwiaty: malwy (ślazowe jącemu ich światu oraz do refleksji nad zachodzą- róże), dalie (giergonie), floksy, piwonie, tojady (ko- cymi w nim zmianami. Rozmawiając o przyczynach nicki)… A przecież kwiaty były nie tylko jednym zaniku tradycyjnych ogrodów wiejskich, uczestnicy z najbardziej rozpowszechnionych elementów warsztatów spojrzeli krytycznie na powszechnie ogrodu, ale także ulubionym motywem dekoracyj- obowiązującą modę. Z zainteresowaniem przyglą- nym w sztuce ludowej. dali się ilustracjom ogrodów z różnych epok i przy- znali, że zanik tej tradycji stanowi istotną stratę. życie wśród kwiatów Dostrzegli m.in. jak niewiele ogrodowych kwiatów Z opowieści pani Zofii i pani Rozalii dowiedzieliśmy potrafią nazwać – a przecież to, co nazwane, staje się, że kształty i kolory kwiatów fascynowały od się człowiekowi bliższe i lepiej zrozumiałe. Ucznio- dawna naszych pradziadków, nasze babcie, na- wie wykazali się też wielką pomysłowością szych ojców. Sadzili je w ogrodach, a także próbo- i pracowitością w wykonywaniu swoich prac. wali „odtwarzać” w sztuce, używając do tego mię- Mamy nadzieję, że dzięki naszym zajęciom będą dzy innymi bibuły. Najczęściej wykonywano z niej potrafili doceniać piękno kwitnących ogrodów róże, astry, ale też malwy czy floksy. Bibułowymi i nazywać „po imieniu” przynajmniej niektóre kwiatami dekorowano kościelne ołtarze, obrazy z nich. wiszące w domach, feretrony niesione podczas procesji, przydrożne kapliczki; wykonywano komentarze uczniów z nich również ozdoby weselne oraz ozdabiano Udział w projekcie sprawił nam wielką radość. nimi groby. Parafrazując słowa dawnej piosenki, Z przyjemnością robiliśmy kwiaty, a ich różnorod- można by powiedzieć: „z kwiatami człowiek się ro- ność chcieliśmy podkreślić przez sposób ich wy- dził, z kwiatami umierał”. Praca przy wykonywaniu konywania. Uświadomiło nam to, że bez kwiatów kwiatów łączyła pokolenia i sprzyjała zacieśnianiu ogrody nie mają uroku. Świat bez kwiatów byłby więzi rodzinnych, koleżeńskich, a ogród, w którym smutny i ponury. Coraz częściej z ogrodów znikają rosły piękne i rozmaite kwiaty świadczył o praco- kolorowe kwiaty, a zamiast nich są trawniki. Dzięki witości i pomysłowości gospodyni, stając się jej tworzeniu projektu poznaliśmy dawne tradycje wizytówką i dumą. i sposób wykonywania kwiatów, które służyły do ozdoby ołtarzy, obrazów, feretronów i wnętrz do- „pamiętajcie o ogrodach” mów, Najwięcej pracy włożyliśmy w projekt kufer- Pod przewodnictwem artystek z Krempach oraz ka, który został nazwany „posagiem wsi”. W kufer- z naszą pomocą uczniowie zapoznali się z tradycyj- ku posagowym dawano dziewczynie najcenniejsze nymi metodami wykonywania kwiatów z bibuły rzeczy. My przez naszą pracę chcieliśmy pokazać, i innych materiałów, po czym zabrali się do samo- co jest dla nas ważne, a coraz częściej zapominane dzielnej pracy. Spotkanie pokoleń zaowocowało przez innych, że bogactwem naszej wsi są kwiaty. licznymi pracami: powstała m.in. konstrukcja uka- zująca zmiany w ogrodowej modzie pt. „Od chaty Izabela Długa polskiej wśród kwiatów do willi na trawniku”, Dominika Bednarczyk wypełniony kwiatami kufer nazwany przez jego Justyna Surma twórców „Posagiem polskiej wsi”, a także liczne Maria Surma opowieści z kwiatami w roli głównej. Beata Pietraszek W trakcie realizacji projektu towarzyszyła nam Marcela Kurnat znana piosenka Jonasza Kofty: „Pamiętajcie Klasa III F o ogrodach”. 29
- 29. nagrodzone scenariusze zajęć Nasze spotkanie zaczęliśmy od interpretacji poję- cia ogrodu. Zwróciliśmy uwagę na teraźniejszość i na przeszłość, a następnie zaznajomiliśmy się z rodzajami kwiatów. W naszych głowach zaczęły rodzić się pomysły na dalszą pracę. Postanowi- liśmy wykonać trzy projekty. Chcieliśmy ukazać w nich piękno dawnych ogrodów i jednocześnie monotonię, jednakowość współczesnych ogrodów. Wiele pracy poświęciliśmy na wykonanie projektu, któremu nadaliśmy tytuł „Odchodzący świat ogro- dów”. Projekt ten był bardzo pracochłonny. Chłop- cy spędzili w warsztacie stolarskim kilkanaście godzin. Oddaliśmy się temu całym sercem. Michał Pietraszek Iwona Pietraszek Tomasz Pietraszek Piotr Surma Klasa II F Tworzenie kwiatów stało się dla nas bardzo inspi- rującym zajęciem. Na początku wydawało się nam to skomplikowane i może trochę bezsensowne, wkrótce jednak zmieniłyśmy zdanie. Forma projek- tu spodobała się nam. Alternatywna dla pisania długich wypracowań, była naprawdę dobrym po- mysłem. Wciągnięte w pracę, nie czułyśmy mijającego cza- su. Zespołowe zajęcie zbliżyło nas wszystkich do siebie. Ewa Klamerus Izabela Klamerus Natalia Waras Liliana Nowak Klasa III E 0
- 30. nagrodzone scenariusze zajęć Gimnazjum w Siedliskach „Plastyczna oprawa z inicjatywą i zaproponowali ciekawe z ich punktu widzenia rozwiązania. W ten sposób uczniowie Międzynarodowego stali się aktywnymi współtwórcami warsztatów. Festiwalu Koronki cele merytoryczne Klockowej w Bobowej” – poznawanie dziedzictwa kulturalnego własnej gminy „glokalna koronka” – poznawanie technik promocji sztuki i kultury Agnieszka Śliwa-Klara – nauczycielka plasty- plastyczne – rozwijanie wrażliwości estetycznej na sztukę ki i muzyki tradycyjną Barbara Sowa – nauczycielka historii – poznawanie współczesnych technik mogących i WOS służyć waloryzacji sztuki tradycyjnej – rozwijanie umiejętności nawiązywania twórcze- punkt wyjścia go dialogu z ludową estetyką obiekt – projektowanie mody sięgającej do tradycji koron- Nasza gmina jest jedynym miejscem w Polsce, ki klockowej w którym przetrwała tradycja wytwarzania koro- nek klockowych. Umiejętności te przekazywane są realizacja młodym ludziom przez starsze pokolenie: babcie, „działaj lokalnie, myśl globalnie” mamy, nauczycielki, a także za pośrednictwem Warsztaty rozpoczęłyśmy od spotkania, podczas organizowanych tu warsztatów koronkarskich. którego zaprosiłyśmy uczniów do zaangażowania Od ośmiu lat w Bobowej odbywa się Międzynaro- się w promocję tradycji naszego regionu, m.in. po- dowy Festiwal Koronki Klockowej, który cieszy się przez zainteresowanie się organizowanym w Bo- dużą popularnością i jest ważnym wydarzeniem bowej festiwalem. Zapewniłyśmy uczniów, że nie kulturalnym w Małopolsce. Mimo to wielu naszych muszą oni znać techniki robienia koronek uczniów twierdzi, że koronkarstwo jest staroświe- klockowych, żeby mieć znaczący udział w tego ro- ckie, niemodne i nudne. Koronka kojarzy im się dzaju działalności oraz zachęciłyśmy ich do zebra- jedynie z serwetkami, którym trzeba poświęcić nia materiałów promocyjnych z poprzednich edycji zbyt dużo czasu i cierpliwości. Uważają, że to zaję- festiwalu: folderów, artykułów, a także pocztówek cie nie jest dla nich. i reprodukcji przedstawiających dziedzictwo kultu- rowe regionu, jakim jest koronkarstwo. Materiały problematyka te miały stać się dla nich punktem odniesienia na Organizując tegoroczne warsztaty chciałyśmy kolejnym etapie naszych działań, jakim było two- zaproponować uczniom refleksję nad tym, co kon- rzenie nowego wizerunku festiwalu. kretnie może dla nich oznaczać obecność tradycji Na kolejne zajęcia uczniowie mieli za zadanie koronkarskiej w ich regionie. Wyszłyśmy przy tym przygotować reklamówki i gadżety mogące służyć z założenia, że ich zainteresowanie tą dziedziną promocji i reklamie różnych firm i produktów. nie musi koniecznie sprowadzać się do umiejęt- ności wytwarzania koronek zgodnie z tradycyjną sztuka marketingu techniką, ale może się również wyrażać na inne Drugie spotkanie z uczniami rozpoczęłyśmy od sposoby. Zależało nam na tym, aby zadać sobie prezentacji tego, co przynieśli uczestnicy warszta- i uczniom pytanie o to, czy i w jaki sposób możliwy tów. Były to m.in. koszulki, czapeczki, kalendarze, jest twórczy dialog z koronkarską tradycją? Co reklamówki, kubki, smycze itp.; każdy z tych przed- może nam ona przynieść dzisiaj? I co my możemy miotów był opatrzony jakimś logo, a czasem rów- w tej dziedzinie zaproponować ? Stawiając te nież hasłem reklamowym. Przedmioty te poroz- pytania, nie przedstawiałyśmy żadnych gotowych mieszczaliśmy po całej sali, aby towarzyszyły nam propozycji; chciałyśmy, żeby młodzi ludzie zareago- w dalszych zajęciach i służyły jako inspiracja. wali spontanicznie i swobodnie, żeby sami wyszli Następnie zaproponowałyśmy młodzieży sporzą-
- 31. nagrodzone scenariusze zajęć dzenie mapy mentalnej pojęć „marketing” i „rekla- zachęcić młodych ludzi do poznawania rodzimego ma”. Uczestnicy warsztatów (uczniowie klas II i III) rękodzieła, z którego słynie gmina, należy wypro- nie mieli z tym żadnych problemów, tym bardziej, mować starą „babciną” koronkę jako modny pro- że ćwiczenie znakomicie współgrało z programem dukt dla młodzieży. zajęć z wiedzy o społeczeństwie obowiązującym w II klasie gimnazjum. projekty Kolejne ćwiczenie polegało na udzieleniu odpo- Podczas następnych zajęć plastycznych uczniowie wiedzi na pytania: jaki jest cel reklamy i co to jest podzielili się na pięć zespołów, z których każdy promocja? – po burzliwych naradach – zaproponował własną wizję promocji i rozwoju koronkarstwa w Bobowej. dywanik Pomysły były ogromnie różnorodne: jedni posta- Odpowiedzi uczniów na powyższe pytania stano- wili na organizację warsztatów koronkarskich, inni wiły punkt odniesienia dla kolejnej części zajęć, chcieli rozwijać modę i produkcję koronkowych w czasie której uczniowie pracowali w zespołach zabawek. Pojawiły się nawet hasła stworzenia ko- dwu-, trzyosobowych nad reklamą i strategią pro- ronkowej subkultury młodzieżowej oraz linii koron- mocyjną określonych produktów, skierowaną do karstwa dla mężczyzn, dyskryminowanych ich rówieśników. Swoje pomysły zapisywali na ko- w obrębie sfeminizowanej koronkarskiej tradycji. lorowych, samoprzylepnych karteczkach, które na- Każda z tych koncepcji stała się podstawą osob- klejali na karton tworząc tzw. dywanik pomysłów. nego projektu, w ramach którego uczniowie mieli Ćwiczenie to miało podsunąć im pomysły na prace, stworzyć logo, plakat oraz przedmiot promujący których wykonaniem zajmowali się w trakcie zajęć festiwal koronkarstwa. plastycznych. Na zakończenie wybraliśmy najczęś- ciej stosowane przez nich nośniki reklamy, takie czas pracy jak koszulka, czapeczka, plakat, kubek, figurka. 8 godzin hasło z kubka komentarz nauczycieli Kolejnym problemem, jaki postawiłyśmy przed Myślimy, że tegoroczne warsztaty sprawiły na- młodzieżą, był język reklamy. Dyskutowaliśmy na szym uczniom dużą frajdę, a jednocześnie pozwo- temat tego, jakiej stylistyki użyć, aby dotrzeć do liły im sporo się nauczyć. Bawiliśmy się reklamą, młodych ludzi. Pomocne okazało się tu ćwiczenie, projektowaniem odzieży, plakatów i fotografią. w trakcie którego uczniowie analizowali w zespo- Uczyliśmy się szacunku do tradycji i zastanawia- łach wybrane reklamy prasowe pod kątem użytych liśmy się, jak nawiązać z nią kontakt i uczynić ją przez copywriterów słów i stylów wypowiedzi. atrakcyjną dzisiaj, w XXI wieku. O tym, jak ważną rolę odgrywa slogan reklamowy, Działając w przestrzeni lokalnej, na terenie własnej uczniowie przekonali się biorąc udział w zabawie szkoły, młodzi ludzie próbowali dotrzeć ze zna- „hasło z kubka”. Polegała ona na tym, że każdy nym, ale według niektórych staroświeckim uczestnik losował z kubka karteczkę ze znanym i nieaktualnym produktem do bardzo wymagają- sloganem reklamowym, a reszta grupy (z reguły cej grupy odbiorców, jakim są nastolatkowie, ich bardzo trafnie) określała produkt, który kojarzył jej rówieśnicy. Jednocześnie tworzyli swoje prace się z hasłem. z myślą o znacznie szerszej, globalnej promocji na- szego rękodzieła. Wydaje nam się, że ich starania wiedzieć, by promować przyniosły znakomite efekty. Na zakończenie zajęć przypomniałyśmy młodzieży, że w tym roku zajmiemy się koronką klockową komentarze uczniów i tą formą jej promocji, jaką jest Międzynarodowy „KOOR – bo liczy się styl!” Festiwal Koronki Klockowej. Poprosiłyśmy ucz- Uczestnicząc po raz kolejny w warsztatach pla- niów o indywidualne uzupełnienie gwiazdy pytań. stycznych, skupiłyśmy się na tradycji bobowskich Okazało się, że nie wszyscy potrafią odpowiedzieć koronek klockowych. Zafascynowane kulturą na postawione pytania dotyczące koronkarskiej koronkarską, postanowiłyśmy stworzyć własny tradycji, mimo że co roku biorą udział w festiwalu styl. Styl, który nie będzie odzwierciedleniem tylko jako zwiedzający. Uznaliśmy, że aby skutecznie stereotypu koronek dla babci i cioci. Przepełnione 2
- 32. nagrodzone scenariusze zajęć mnóstwem pomysłów zaczęłyśmy od poszukiwań W tym roku na bobowskim rynku ma stanąć po- nazwy dla naszego młodzieżowego stylu. Po burz- mnik Koronczarki. To jeszcze jeden dowód dys- liwych naradach decyzja była zgodna: „KOOR – bo kryminacji! Może dla równowagi władze Bobowej liczy się styl!” Głównie zwróciłyśmy uwagę na no- zgodzą się na nowe logo „pająka Koronczarnika”. woczesne wykorzystanie koronek w ubiorze na- W ten sposób chcemy udowodnić kobietom, że stolatka. Począwszy od zwykłych dodatków typu koronka klockowa może być także dla mężczyzn. kolczyki, bransoletki, a skończywszy na trampkach z koronkowymi sznurówkami. Tworząc nasz styl Krzysztof Marszał postawiłyśmy na szaleństwo, liczyła się pełna ory- Mateusz Marszał ginalność. Gimnazjum w Siedliskach By móc podzielić się naszymi pomysłami, stworzy- łyśmy „KOOR – kostkę”. Jest to kolaż przepełniony fotografiami, które eksponują nasze idee wzglę- dem nowości w wykorzystaniu koronek. Dzięki nowemu stylowi naszego autorstwa pobudziłyśmy wyobraźnię nastolatków w wykorzystaniu koronek klockowych. Chcemy, aby w corocznym Festiwalu Koronki Klockowej w Bobowej więcej uwagi po- święcono współczesności i młodzieży. Marta Wojtaczka Bogumiła Górska Katarzyna Fryczek Gimnazjum w Siedliskach Pająk „Koronczarnik” „Koronki są dla bab… co my tu robimy?” – to pierwsza myśl, która przyszła nam do głowy po usłyszeniu tematu tegorocznych warsztatów. Po pierwszych zajęciach z reklamy i marketingu w sztuce stwierdziliśmy, że stworzymy jakąś pro- pozycję, z którą trafimy do mężczyzn. I zaczęła się burza mózgów: samochody, komórki, tatuaże… zainspirował nas motyw tatuażu. Postanowiliśmy go zaprojektować w kształcie pająka, ponieważ pająk tworzy swoje sieci z taką samą precyzją i cierpliwością, jakiej trzeba, żeby zrobić koronkę. Pająka zaprojektowaliśmy samodzielnie, z jednym małym wyjątkiem: żeby wykonać odwłok, wykorzy- staliśmy gotowy wzór koronki. Nasza znajomość grafiki komputerowej nie pozwala jeszcze na pro- jektowanie aż tak skomplikowanych wzorów. Tym bardziej, że nie znamy techniki robienia koronek klockowych. Odnóża pająka zakończone są klocka- mi, bez których nie byłoby oryginalnej bobowskiej koronki. Nową linię naszej kolekcji zaczęliśmy od zapro- jektowania logo, potem był plakat, koszulka i cza- peczka. Logo naszej koronki można wykorzystać nie tylko w odzieży, ale również jako prawdziwy tatuaż, tapety na pulpit, komórki, nadruki na kubki itp.
- 33. nagrodzone scenariusze zajęć Katolickie Gimnazjum im. Świętej Rodziny z Nazaretu prowadzone przez KCE Caritas w Krakowie „Dom Turecki jako ścia dla refleksji nad wzajemnymi relacjami trzech religii i trzech kultur: żydowskiej, chrześcijańskiej Dom Spotkań Trzech i muzułmańskiej. Postanowiliśmy wykorzystać są- siedztwo Domu Tureckiego, by postawić sobie kil- Kultur – muzułmań- ka istotnych pytań: co przedstawiciele tych kultur i wyznawcy tych religii wiedzą o sobie nawzajem? skiej, chrześcijańskiej jaki jest nasz stosunek do przedstawicieli innych kultur i wyznawców innych religii? co my sami mo- i żydowskiej” żemy zrobić, aby ich spotkania odbywały się w atmosferze dialogu i wzajemnego zrozumienia? Marta Pilch – nauczycielka historii cele Wojciech Budziło – nauczyciel plastyki merytoryczne – poznanie historii Domu Tureckiego oraz ludzi, punkt wyjścia którzy go zamieszkiwali obiekt – poznanie historii trzech wielkich kultur i religii: Kamienica położona na rogu ul. Długiej i ul. Pędzi- judaizmu, chrześcijaństwa i islamu chów w Krakowie nazywana jest często „Domem – poznanie zasad i wartości, na jakich opierają się Tureckim”. Nazwa ta wiąże się ściśle z osobą kultury i religie chrześcijańskie, islam i judaizm i losami Teodora Rayskiego, który został właści- – poznanie dziejów relacji między chrześcijana- cielem budynku w pierwszych latach XX wieku. mi, żydami i muzułmanami na ziemiach polskich, Rayski znalazł się w Turcji jako młody chłopiec tuż szczególnie w Małopolsce po upadku powstania styczniowego i pozostał tam przez większą część życia, biorąc m.in. udział plastyczne w wojnie turecko-rosyjskiej w 877 r. Pod koniec – rozwijanie wyobraźni przestrzennej oraz nauka życia postanowił jednak zamieszkać w Polsce komponowania przestrzeni i kupił w tym celu interesującą nas kamienicę przy – zaznajomienie się z charakterem pracy architekta ul. Pędzichów. Zamieszkał w niej z żoną, a po- – poznawanie technik plastycznych nieważ była ona z wyznania muzułmanką, Rayski – kreowanie nowych technik plastycznych postanowił ułatwić jej życie w obcym kraju i prze- – rozwój umiejętności manualnych ucznia budował dla niej kamienicę. W 90 roku dobudo- wano do niej dodatkowe piętro, a architekt Henryk inne Lamensdorf zaprojektował minaret, zwieńczający – kształcenie umiejętności dostrzegania walorów dziś elewację kamienicy półksiężycem – symbolem kulturalnych otoczenia, w którym żyjemy islamu. Wedle miejscowej plotki Teodor miał na- – kształcenie postawy tolerancji względem innych wet sprowadzić muezzina, by pani Rayska mogła kultur i religii prowadzić życie zgodne ze swoją religią. Legenda, – rozwijanie zainteresowania historią i dorobkiem jakoby postawienie figury Matki Boskiej przed innych kultur i religii domem miał stanowić wyraz negatywnej reakcji ze strony mieszkańców, nie jest prawdziwa: rzeźbę realizacja postawiono tu w 8, kiedy Rayski miał 9 lat śladami trzech kultur i religii i ani myślał o kupnie kamienicy. Podczas pierwszej serii spotkań warsztatowych poznawaliśmy historię powstania i dzieje trzech problematyka wielkich religii monoteistycznych: judaizmu, isla- Nasze gimnazjum znajduje się tuż obok Domu Tu- mu i chrześcijaństwa, które symbolicznie zbiegają reckiego, od dawna więc ta wyjątkowa kamienica się na rogu ulic Długiej i Pędzichów. Zgłębialiśmy zwracała naszą uwagę, podobnie jak budzi zainte- także tradycje i kultury tych religii, poszukując ich resowanie zarówno mieszkańców Krakowa, jak wspólnych korzeni oraz badając historię ich wy- i turystów. Kiedy zorientowaliśmy się, że kamie- znawców na ziemiach polskich, zwłaszcza w Mało- nica została zaprojektowana przez żydowskiego polsce. Uczniowie mieli okazję pogłębić swoją wie- architekta, uznaliśmy ją za znakomity punkt wyj- dzę zdobywaną na lekcjach historii, a także pozbyć
- 34. nagrodzone scenariusze zajęć się pewnych stereotypów i obiektywnie spojrzeć Najlepszym rozwiązaniem wydało nam się zapro- na osiągnięcia kulturowe wszystkich trzech religii. jektowanie budynku w taki sposób, by nie zasła- Zajęcia te stały się swoistym przygotowaniem do niał obecnej fasady Domu Tureckiego. Miałby to kolejnego etapu poszukiwań: poznania niezwykłej być zatem prosty budynek ze szkła i aluminium, historii interesującej nas kamienicy. w którym przezroczystość ścian stanowiłaby wy- raz otwartości tutejszych przyszłych gospodarzy, dom turecki czyli przedstawicieli młodzieży muzułmańskiej, W naszych poszukiwaniach opieraliśmy się za- chrześcijańskiej i żydowskiej, na świat i na siebie równo na dostępnych materiałach opisujących nawzajem. Podczas warsztatów dyskutowaliśmy zabytek, jak również na osobistych relacjach ludzi też z uczniami o funkcji, jaką Dom Spotkań Trzech zamieszkujących kamienicę. Zapoznaliśmy się Kultur mógłby posiadać. Doszliśmy do wniosku, z publikacjami dotyczącymi Teodora Rayskiego, że budynek powinien łączyć w sobie funkcję prze- a także jego syna Ludomiła, mającego wielkie strzeni wystawowej, ośrodka konferencyjnego zasługi dla polskiego lotnictwa. Niewątpliwie cie- i centrum informacji o trzech kulturach i religiach. kawym wątkiem okazała się historia żony właści- Młodzież mogłaby się spotykać każdego dnia ciela, która wzbudziła ogromne zainteresowanie w trzech kawiarenkach internetowych. Dom Spot- także u postronnych świadków naszych przygoto- kań Trzech Kultur miałby trzy kondygnacje w for- wań do konkursu. mie półkolistego korytarza, w którym rozmieszczo- Doświadczyliśmy przy okazji tego, jak trudno cza- ne byłyby poszczególne pomieszczenia. sem oddzielić prawdę historyczną od plotek Wykonanie makiety Domu Spotkań Trzech Kultur i krążących wśród ludzi opowieści. Podczas wizyty oraz jego wizualizacji było wielkim wyzwaniem dla w kamienicy uczniowie rozmawiali z jej mieszkań- uczniów. Tę część warsztatów poprowadziliśmy cami i od jednego z nich usłyszeli, że to Ludomił w taki sposób, aby przy okazji przybliżyć im cha- Rayski przywiózł sobie do Polski muzułmankę i tu rakter pracy architekta i wyzwolić ich przestrzenną z nią zamieszkał. Wprowadziło to chwilowy zamęt wyobraźnię. Uczestnicy zrealizowali projekt w naszych głowach, ale trzymaliśmy się faktów z wielkim zaangażowaniem. i dostępnych nam biografii obu panów Rayskich. Jednak dzięki temu odkryliśmy, że często jakaś czas pracy historia, zwłaszcza tak pełna ciekawych wątków Zajęcia w klasie, wizyty w kamienicy, reportaż: (miłość, nieco „egzotyczna” w Polsce religia) może 9 godzin zacząć żyć własnym życiem w pamięci i wyobraźni Warsztaty plastyczne (projekt, wykonanie makiety ludzi kolejnych pokoleń. i wizualizacji): godzin Podczas zwiedzania kamienicy odkryliśmy piękno zachowanych śladów kultury islamu: arabeskowe komentarz nauczycieli mozaiki na posadzce, fasada zakończona po obu Warsztaty pozwoliły nam przede wszystkim na stronach wieżyczkami, górujący nad całością mina- lepsze poznanie miejsca, które codziennie mijamy ret z półksiężycem. Wszystkie te ważne elementy w drodze do szkoły, oraz uświadomiły nam, jak budynku i jego otoczenia znalazły się w przygoto- wiele cennych miejsc i budynków znajduje się wanym przez nas reportażu fotograficznym. w naszym mieście. Czasem wystarczy tylko dobrze się rozejrzeć albo podnieść głowę, by znana ulica dom spotkań ukazała się nam w innym świetle, by bliskie nam Dynamiczny charakter warsztatów sprawił, że miejsce stało się oknem pozwalającym odkryć tak- dopiero w momencie przystąpienia do realizacji że odległe, nieznane nam obszary rzeczywistości. ostatniego etapu naszego projektu zaczynaliśmy Samo wykonanie projektu architektonicznego było powoli zdawać sobie sprawę, jaki powinien mieć dla nas nowością i dużym wyzwaniem. Początko- kształt i charakter. Ustaliliśmy wówczas, że będzie we obawy, co do możliwości wykonania tej pracy, to projekt przestrzenny Domu Tureckiego jako szybko pomogli nam rozwiać sami uczniowie, miejsca spotkania trzech kultur. Ważnym elemen- którzy okazali wielkie zainteresowanie tematem tem naszej pracy było więc to, by obecność w tym i mocno zaangażowali się w tworzenie projek- miejscu każdej z nich była zaznaczona w odpo- tu. Mieli wiele własnych pomysłów dotyczących wiedni, symboliczny sposób. kształtu makiety Domu Spotkań i potrafili w niej
- 35. nagrodzone scenariusze zajęć uwzględnić wszystko to, czego dowiedzieli się lejne piętra kamienicy i oglądając piękne mozaiki, w ramach warsztatów. Nasza praca cieszyła się pukaliśmy do różnych drzwi. też ogromnym zainteresowaniem w całej szkole, Jedne z nich się otworzyły. Stał w nich starszy ciągle musieliśmy odpowiadać na pytania i opo- pan. Spytaliśmy, czy zna jakąś historię dotyczącą wiadać o kamienicy, która stała się tematem wielu tej kamienicy. I tu okazało się, że jego opowieść rozmów i dyskusji, podobnie jak stworzony przez odbiega od znanych nam już faktów. Bowiem nas projekt Domu Spotkań Trzech Kultur. opowiedział nam o tym, jak Ludomił Rayski poznał swoją żonę, śliczną Turczynkę. Miało to miejsce komentarze uczniów w czasie I wojny światowej, kiedy jako generał Praca podczas warsztatów była dla mnie wspa- Polskiego Lotnictwa walczył w Turcji. Przyjechał niałym przeżyciem, to był naprawdę owocny czas. z nią do Polski i zamieszkał przy ul. Pędzichów Pierwszym etapem naszego planu było zebranie w kamienicy, która wcześniej należała do jego informacji na temat interesującego nas zabytku, ojca. Turczynka przeszła częściowo na chrześci- i był to chyba najbardziej fascynujący punkt progra- jaństwo, lecz nadal chciała odprawiać islamskie mu, gdy na początku trzeba było rozwiać podsta- modły. Właśnie dlatego Rayski zarządził budowę wowe niejasności. Okazało się, iż na temat Domu minaretów na fasadzie budynku, w których mogła Tureckiego krąży wiele podań i legend, dlatego przesiadywać i przypominać sobie swoją ojczyznę. postanowiliśmy sami, na podstawie różnych źró- Również cały dom został urządzony we wschod- deł, zebrać jak najwięcej informacji i wspólnie usta- nim stylu – mozaiki, wystrój podwórka, łuki. Naj- lić najbardziej wiarygodną wersję. Udało się! Pod wyraźniej musiał ją wyjątkowo kochać – ślady tej względem historycznym sprawa stała się jasna. miłości można oglądać do dzisiaj. Nadszedł czas, aby rozpocząć pracę plastyczną. Godziny pracy podczas lekcji i po ich zakończeniu, Anna Wolak mnóstwo materiałów, tysiące pomysłów i idei. Do ostatniego dnia warsztatów trwała praca nad do- Punktem wyjścia niniejszej pracy jest zestawienie sym- skonaleniem wspaniałej makiety przedstawiającej boli należących do trzech różnych religii. Przy realizacji kamienicę Domu Tureckiego i elementów, które tytułowej koncepcji autorzy zaproponowali dodanie – do istniejącego minaretu z półksiężycem oraz figury Matki mają na celu przybliżyć oglądającym ideę projektu: Boskiej – siedmioramiennego świecznika, symbolizujące- Kamienica przy ul. Pędzichów jako „Dom Spotkań go żydowski wkład w powstanie tzw. Domu Tureckiego. Trzech Kultur”. Prawie każdy element znajdujący Ten ostatni posłużył za ilustrację współistnienia trzech się na terenie kamienicy ma w naszej makiecie kultur w jednym mieście. jakieś ważne znaczenie ideologiczne związane W tej interpretacji Matka Boska staje się znakiem obec- z symboliką trzech religii i kultur: żydowskiej, ności chrześcijan w Krakowie. Takie postawienie sprawy chrześcijańskiej i muzułmańskiej (…). może jednak budzić wątpliwości. Maria traktowana jest Osobiście jestem zadowolona z uczestnictwa inaczej przez protestantów, a inaczej przez – przeważa- w warsztatach i wiem, że nie był to czas zmarno- jących liczebnie w Krakowie – katolików. Trudno wobec tego uznać ją za symbol wspólny dla chrześcijaństwa, co wany. W następnym roku również bardzo chciała- z całą pewnością należy zasygnalizować w rozmowach bym uczestniczyć w tym konkursie. z młodzieżą. W konkursie „Skarby Małopolski” przekonujemy, że kształ- Dorota Per towanie postaw tolerancyjnych wymaga, obok pokazy- W czasie warsztatów przygotowujących do wania tego, co łączy, także pochylania się nad różnicami. konkursu „Skarby Małopolski” zdobywaliśmy in- Warto pokazywać, że nawet poszczególne kręgi kulturowe formacje na temat Kamienicy Tureckiej przy ul. czy religie nie są monolitami. Mimo tych zastrzeżeń praca została nagrodzona przede Pędzichów. Docieraliśmy do wielu źródeł: Inter- wszystkim za twórcze podejście do bliskiego, niejednoli- netu, różnych książek, przewodników, a także do tego dziedzictwa. Siła symboli wynika przede wszystkim samych mieszkańców tego budynku. Pan Budziło z tego, że nie są neutralne, a ich interpretacja oraz wyko- zorganizował nam krótką wycieczkę, abyśmy mo- rzystanie zawsze wiąże się z emocjami. To wyzwanie bar- gli zrobić wystarczającą ilość zdjęć do naszego dziej niż jakiekolwiek inne skłania do nawiązania projektu. Następnego dnia wybraliśmy się tam i wyrażenia rzeczywistej relacji z dziedzictwem. I dowodzi, trzyosobową grupą. W bramie spotkaliśmy dwie że taki proces, nawet przy wielkim otwarciu i dobrej woli, młode osoby, lecz one nie potrafiły udzielić nam musi być wsparty uważnością oraz wrażliwością na inność. wyczerpujących informacji. Ruszyliśmy więc na ko- Łucja Piekarska-Duraj / Małopolski Instytut Kultury
- 36. nagrodzone scenariusze zajęć Gimnazjum w Dobranowicach „Od kłębka do nitki” plastyczne – kształcenie wyobraźni plastycznej poprzez Marta Jargusz – nauczycielka sztuki i języka emocje polskiego – kształcenie umiejętności twórczego i nowoczes- Edyta Gabryś – bibliotekarka nego opracowywania tradycyjnych motywów Współpraca: Marcin Ochoński – pedagog i wzorów szkolny inne punkt wyjścia – stymulowanie kreatywności literackiej i arty- Punktem wyjścia dla naszych warsztatów stało stycznej poprzez kontakt z historią się zorganizowanie w bibliotece szkolnej wystawy – zachęcenie do samodzielnych poszukiwań wie- eksponatów przyniesionych do szkoły przez miesz- dzy historycznej kańców najbliższej okolicy. Wkrótce okazało się, że – uświadomienie sobie roli wyobraźni w doświad- większość tych przedmiotów pochodzi z nieistnie- czaniu rzeczywistości jącego i zapomnianego już dworku w Dobranowi- – budowanie więzi z „małą ojczyzną” cach. Zachęciło to nas do poszukiwań i stworzenia projektu cyklu zajęć poświęconych kulturze dworu. realizacja wspomnienia obiekt Ponieważ dwór w Dobranowicach już nie istnieje, Dworek w Dobranowicach nie był nigdy duży ani postanowiliśmy poszukać jego pozostałości. Za- bogaty, jednak przez wiele wieków wpływał na częliśmy od rozmów z mieszkańcami, w trakcie krajobraz kulturowy najbliższej okolicy. Choć bu- których okazało się, że ruiny, które powszechnie dynku już dawno nie ma, pozostały po nim przed- uważano za resztki dworku, wcale nie były dwo- mioty, które rzucają nieco światła na to, jak żyli rem. Ustaliliśmy, iż dom-dwór, którego smutne mieszkający w nim ludzie, czym się zajmowali, jak pozostałości oglądaliśmy, był tak naprawdę daw- spędzali czas. Przedmioty te zainspirowały nas do nym spichlerzem dworskim, który rodziny Lipo- poszukiwań „śladów” dworku. manów, Staszewiczów, a później Strumieńskich zaadaptowały na dom, nie dysponując finansami Wszystkie te doświadczenia zachęciły nas do pró- na ratowanie starego dworu. Poszukiwania nasze by „wejścia” do nieistniejącego dworu, przeżycia prowadziliśmy również na okolicznych cmenta- kilku chwil wśród dawnych mieszkańców, wnik- rzach, próbując odnaleźć groby osób związanych nięcia w ich codzienne życie i nawiązania z nimi z dawnym dworem. Udało się nam odszukać kontaktu. nazwiska i imiona tych, którzy „opowiadali” nam później o życiu w dworku dobranowickim. Na pod- problematyka stawie zapisków rodzinnych, ksiąg kościelnych Projektując warsztaty zadaliśmy sobie pytanie: i rozmów z potomkami mieszkańców dworu, prze- w jaki sposób możemy nawiązać indywidualny śledziliśmy losy jego ostatnich właścicieli. kontakt z przeszłością naszego regionu? Odpowie- dzią okazały się przedmioty, które zaprosiły nas do ja w dworku poszukania relacji z dawnymi mieszkańcami dworu Po zapoznaniu się z historią dobranowickiego w Dobranowicach oraz spotkania z ludźmi, dla dworku, zainteresowaliśmy się tym, jak wyglądało których owa przeszłość była niegdyś dniem dzisiej- życie codzienne w polskim dworze. Za pośredni- szym. Sięgnęliśmy również do literatury ctwem dzieł literackich oraz z pomocą internetu i uruchomiliśmy kreacyjne moce wyobraźni, które zapoznaliśmy się z najciekawszymi aspektami pozwalają przenieść rzeczywistość istniejącą dworskiej kultury, odbyliśmy także wycieczki do w przeszłości w naszą teraźniejszość. okolicznych dworów, aby lepiej wejść w atmosferę dworskiej rzeczywistości. Końcowym etapem tej cele serii zajęć było ćwiczenie literackie pt.: Ja w dworku. Uczestnicy zajęć mieli opisać dzień lub merytoryczne wydarzenie z życia dawnego mieszkańca dworu – poznanie historycznego wymiaru otaczającej nas w formie kartki z pamiętnika. rzeczywistości – zapoznanie się z kulturą polskiego dworu 7
- 37. nagrodzone scenariusze zajęć depozytariusze pamięci zaczęły się poszukiwania w internecie, przegląda- Aby lepiej wniknąć w historię i kulturę dobrano- nie albumów z różnego rodzaju haftami. Nasza wickiego dworu, przyjrzeliśmy się również starym wiedza o haftach pozostawała teoretyczna jednak przedmiotom, które były w nim kiedyś używane tylko przez chwilę, do czasu, kiedy to zaprosi- i które znalazły się obecnie na wystawce w biblio- liśmy na zajęcia panie hafciarki, które pomogły tece szkolnej: puzderko, łyżka, patera, zbiór wzor- nam poukładać nieco nasze wiadomości, a przede ników haftu… Przedmioty te – dziś eksponaty wszystkim, umożliwiły przyjrzenie się ich sztuce. – miały kiedyś znaczenie użytkowe bądź estetycz- Kolejne ćwiczenie – „Rozmowa z nitką i igłą” – nie ne i służyły konkretnym ludziom. Spróbowaliśmy wyszło nam jednak najlepiej… Młodzi ludzie, dla odkryć więzi istniejące niegdyś pomiędzy tymi których współczesne technologie komputero- przedmiotami a osobami, do których one należały, we nie mają tajemnic, nie potrafili się za bardzo szczególną uwagę zwracając na stare fotografie odnaleźć w zderzeniu z prostą w budowie, lecz przedstawiające dawnych mieszkańców dworu. znacznie trudniejszą w ręcznej manipulacji igłą Na podstawie tych zajęć uczniowie przystąpili do z nitką. Dawna formuła hafciarska nie do końca kolejnego ćwiczenia pt.: „Poszukujemy kontaktu i nie do wszystkich przemówiła. Dopiero wówczas z ludźmi poprzez przedmioty”. Powstały w ten doceniono kunszt pań, które prezentowały swoje sposób monologi dawnych mieszkańców dworu rękodzieło… nam zaś pozostało zastanowić się – postaci uwiecznionych na fotografiach, które nad pytaniem: jeśli nie igłą i nitką, to czym? opowiadały o przedmiotach i sytuacjach z ich życia codziennego. tradycja – ale inaczej Kolejne zajęcia zaczęliśmy od wykonania zadania dworskie „dziady” plastycznego „Hafty dworskie w nowej szacie”. Kolejnym etapem naszych zajęć było przygotowa- Ćwiczenie to miało przygotować nas do wykona- nie inscenizacji, w której wywoływaliśmy duchy nia pracy finałowej. Próbowaliśmy znaleźć własną dawnych mieszkańców dworu. Do prac nad tym relację z haftem, własny sposób na jego wykona- wydarzeniem przystąpiliśmy po przypomnieniu so- nie: inspiracją miały być dawne wzory, odczytane bie tekstu II części Dziadów Adama Mickiewicza. jednak i przetworzone na potrzeby współczesnego Zajęcia, które początkowo planowaliśmy przepro- młodego człowieka. W pierwszym etapie wybrali- wadzić w ruinach dworu-spichlerza, ze względów śmy motywy przewodnie z dworskiego wzornika, bezpieczeństwa przeprowadziliśmy w bibliotece następnie trzeba było je przekopiować, a na koniec szkolnej. W naszej inscenizacji wykorzystaliśmy – przetworzyć dowolną techniką, wpisującą dawny dworskie eksponaty i fotografie, odgrywające rolę wzór w obręb własnej, autorskiej koncepcji. Ten magicznych rekwizytów służących przywoływaniu etap trwał najdłużej i nie każdemu udało się to za- osób, z którymi niegdyś były związane. Stanowiły danie zrealizować. Niemniej prace końcowe trzech one główną część naszej scenografii. Uczniowie uczestników zajęć zaskoczyły nas wszystkich. Haft zadbali o stroje z epoki, a grając role duchów po- stał się dla nich źródłem inspiracji w twórczości, jawiających się wśród nas, wygłaszali monologi którą parają się na co dzień: w graffiti. Niestety przygotowane na wcześniejszych zajęciach. Nasza nie starczyło nam już czasu, aby cała grupa mogła inscenizacja została utrwalona w formie fotogra- poznać zasady tej techniki, ale mamy nadzieję, że fii przez współpracującego z nami pana Marcina na spotkaniach pokonkursowych uda nam się ją Ochońskiego – pedagoga szkolnego. Zadbał on zgłębić. o to, by zdjęcia współczesne nawiązywały do tych, które były naszą inspiracją. Dzięki obróbce kom- płot puterowej udało nam się stworzyć współczesny Końcowe zajęcia poświęciliśmy na wspólne opra- album zdjęć w kolorze sepii, stylizowanych na cowanie kompozycji przestrzennej naszych prac zdjęcia dziewiętnastowieczne. konkursowych. Pomogła w tym burza mózgów, w trakcie której okazało się, że oprócz elementu ruin dworku utkwiło w nas wrażenie pewnego hafciarki zamknięcia przestrzeni dworskiej – rzeczywiście Przywołane przez nas duchy zainteresowały nas ogrodzonej starym, zniszczonym, drewnianym starymi wzornikami haftów dworskich. Postano- parkanem... wiliśmy przyjrzeć się bliżej tej formie sztuki. Znów 8
- 38. nagrodzone scenariusze zajęć Płot otaczający ruiny dworskie w Dobranowicach, ciągle pojawiają się w moich rysunkach. Teraz mo- piękne bramy wjazdowe w odrestaurowanym głem je pokazać innym. dworze w Grajowie, a także zwykły, drewniany płot w dworku na Hucisku – wszystkie te parkany Krzysztof Bec, lat są wizytówkami domostw, zapraszających lub zniechęcających do wejścia. My przekroczyliśmy W tym roku zajmowaliśmy się dworkiem w Do- płot dworku w Dobranowicach, mimo że nie zachę- branowicach. Obecnie z dworu pozostały ruiny. cał nas do spotkania się z przeszłością i poszuka- Staraliśmy się wyobrazić sobie, jak wyglądał dwór, nia w niej inspiracji do powstania czegoś nowego ludzie, jakie było ich życie. Pomogły nam zajęcia i własnego. Z tej inspiracji powstał płot ze sztache- organizowane w bibliotece. Poznając zwyczaje tami stylizowanymi według wzorów współczesne- dworskie, konkretne osoby zamieszkujące kiedyś go graffiti, w obrębie którego umieściliśmy nasze dwór, próbowaliśmy się w nie wcielić, by mogły prace. Stał się on znakiem spotkania starego pojawić się na naszych szkolnych „dziadach” i by z nowym, a przez to swoistym symbolem naszego móc opowiedzieć o naszym życiu. Niektóre „zjawy” projektu. zostały przywołane przez przedmioty z tamtego okresu. Sesja zdjęciowa podczas wywoływania czas pracy duchów udała się znakomicie. Teraz dysponujemy 2 godzin zajęć (biblioteka szkolna, okoliczne swoimi zdjęciami, które przenoszą nas w prze- dworki, spotkania z mieszkańcami), szłość. Swoją pracę wykonałam w dwóch techni- kilka godzin pracy indywidualnej uczniów nad pro- kach. Wyhaftowana róża była wzorem, który sko- jektami piowałam z dworskiego wzornika, resztę wykona- łam w formie kolorowej grafiki tuszami. Róża przy- komentarz nauczycieli pomniała mi ogród, który zapewne znajdował się Już po raz piąty podejmujemy wyzwanie konkursu wokół dworu i który w swojej pracy symbolicznie „Skarby Małopolski” i jak co roku, nasze warsztaty przedstawiam, a także tęczę, która jest znakiem przyniosły nam kilka niespodziewanych odkryć. pojednania i szczęścia. Dla mnie jest to pojednanie Szczególnie miło zaskoczyli nas chłopcy z Domu tego, co było i tego, co jest. Dziecka Moja Rodzina w Pawlikowicach. Wszyscy mieszkańcy tego domu, którzy są w wieku gimna- Magdalena Kubas, lat zjalnym, uczęszczają do naszej szkoły i jest to czę- sto młodzież trudna, sprawiająca kłopoty zarówno w szkole, jak i w Domu Dziecka czy w domach rodzinnych. Jako uczestnicy projektu wykazali się jednak wielką dojrzałością i odpowiedzialnością. Ich prace, przetwarzające wzory haftu techniką graffiti, okazały się zdecydowanie najlepsze. komentarze uczniów Zajęcia były ciekawe, dowiedziałem się trochę o tym, jak dawniej żyli ludzie. Podobało mi się też to, że wreszcie w szkole mogłem robić to, co lubię – malować graffiti. Zazwyczaj maluję na ścianach, parkanach lub płotach, ale teraz z mojego rysunku powstał płot. Trudne było to ciągłe pisanie. Naj- pierw pamiętnik, potem monolog, a teraz jeszcze ten komentarz. Fajnie, że zdecydowałem się na to, bo teraz ta moja praca jedzie na konkurs, a wkrót- ce będę miał wystawę w szkole. Taka szkoła mo- głaby być zawsze. Moja praca przedstawia kawa- łek wzoru haftu, który rozrysowałem w pajęczynie, a także wzory graffiti i litery chińskie. Te rzeczy 9
- 39. nagrodzone scenariusze zajęć Gimnazjum im. Jana Pawła II w Iwanowicach „Anioł dworskiej plastyczne – umiejętność posługiwania się różnymi technika- szafy” mi plastycznymi – pobudzanie wrażliwości estetycznej uczniów Jadwiga Podsiadło – nauczycielka geografii i plastyki inne Edyta Krzynówek – nauczycielka języka – kształtowanie umiejętności przeprowadzania polskiego wywiadów – rozwijanie wrażliwości na bogactwo znaczeń ukrytych w prostych przedmiotach – rozbudzenie zainteresowania bogactwem punkt wyjścia kultury regionu. obiekt Wśród zabytków eksponowanych w Muzeum Re- realizacja gionalnym w Iwanowicach znajduje się stara szafa kustosz pochodząca z dawnego iwanowickiego dworu. Informacji o dziejach Iwanowic szukaliśmy różnymi Przykuła ona naszą uwagę, gdyż przyszło nam na sposobami: w literaturze, w internecie, poprzez myśl, że refleksja nad jej formą, pierwotnymi funk- rozmowy i wywiady. Jednak punktem wyjścia dla cjami oraz otoczeniem, w jakim się znajdowała za- naszych poszukiwań była wizyta w muzeum, pod- nim trafiła do muzeum, może stanowić znakomite czas której kustosz opowiedział nam historię Iwa- wprowadzenie do refleksji na temat codziennego nowic. Obejrzeliśmy szafy eksponowane życia polskiego dworu, a w szczególności – życia w muzeum, a szczególnie dokładnie tę pochodzącą mieszkańców dworu iwanowickiego w okresie z iwanowickiego dworu. Próbowaliśmy odpowie- zaborów, kiedy jego właścicielami byli hrabiostwo dzieć sobie na pytania: z czego została zbudowa- Walewscy. na i dlaczego? do czego służyła? co się w niej znaj- dowało? Kolejne pytania nasuwały się same, jedne problematyka po drugich: jakie ubrania nosili jej właściciele, Tym, co szczególnie nas zainteresowało w odkry- i z jakiej okazji? czym się w ogóle zajmowali? waniu dziejów dworu w Iwanowicach, jest fakt, o czym myśleli i jakie mieli marzenia? że jednym z najcenniejszych źródeł naszej wiedzy na jego temat jest pamięć starszych mieszkańców anioł szafy wsi – członków rodzin naszych uczniów. Oznacza- Po spotkaniu z kustoszem i wizycie w muzeum ło to, że historia dworu jest jednocześnie historią przeprowadziłyśmy „burzę mózgów”, z której każdego z uczestników warsztatów, a zatem każ- zrodził się anioł szafy. Odtąd towarzyszył nam we dy z nich – rozmawiając o przeszłości z dziadkami wszystkich spotkaniach, dyskusjach i działaniach, czy pradziadkami – miał okazję odkryć i zbudować bowiem poprzez jego spojrzenie poznawaliśmy własną, osobistą relację z dworem. Ważnym wąt- dzieje własnej okolicy, był bowiem ich naocznym kiem warsztatów stała się także refleksja nad świadkiem i strażnikiem… wartością słownego przekazu historii. Zależało nam, aby słowa uczniów spotkały się ze słowami spotkania ich przodków, budując nowe a jednocześnie zako- Wiele odpowiedzi na nurtujące nas pytania uzyska- rzenione w przeszłości opowieści o iwanowickim liśmy dzięki wywiadom – rozmawiając z członkami dworze. naszych rodzin i znajomymi mieszkańcami naszej gminy o przeszłości. Naszym celem nie było jednak cele wyłącznie zdobycie „obiektywnych” informacji hi- merytoryczne storycznych. Interesowało nas w równym stopniu – zapoznanie się z fragmentem historii kultury postawienie pytań o naszą osobistą relację z prze- regionu szłością: co łączy mnie z historią szafy i dworu? – poznanie stylu życia, obyczajów i kultury czasów co odczuwam w niej jako obce? co zawdzięczam świetności dworu w Iwanowicach osobie, która ocaliła szafę? 0
- 40. nagrodzone scenariusze zajęć przedmiot tomków, by przekazać ją do muzeum. Przyglądając się iwanowickiej szafie zastanawia- Wykonaliśmy Anioła, który czuwał nad szafą liśmy się również nad techniką, w jakiej została i strzegł ją przed zniszczeniem. A może także chro- wykonana, co poprowadziło nas w naturalny spo- nił rodzinę, mieszkańców dworu, wspomnienia? sób ku zagadnieniu artystycznej ekspresji, której Może strzegł tajemnic, które zawarte były w sza- poświęcony był ostatni etap warsztatów. Każdy fie? Dla nas ochronił i przekazał na pewno ducha uczestnik wybrał element historii dworu, który go historii, którą tworzyli nasi przodkowie. Anioł jest najbardziej zaciekawił bądź z którym związane duży, promienny, dobry i święty. Wspiera ludzi, były dzieje jego rodziny, a następnie przedstawił pomaga w życiu, broni. Niesie miłość i ciepło. Jest ten wątek we wspólnym dziele. złoty, bo symbolizuje wysłannika nieba. Anioł dworskiej szafy stał się dla nas źródłem re- czas pracy fleksji nad historią szafy i dworu. Każdy z nas po- 20 godzin (zwiedzanie muzeum, lekcje plastyki, znał lub przypominał sobie historię własnej rodziny praca własna, warsztaty w pracowni) i jej związek z historią dworu w Iwanowicach. Uznaliśmy, że szafa zawdzięcza swe istnienie drzewu, które czerpało soki z ziemi naszych pra- komentarz nauczycieli ojców – stąd też umieściliśmy jego wizerunek na Młodzi uczestnicy warsztatów byli jednocześnie desce. Poczuliśmy swój głęboki związek z historią ich pełnoprawnymi autorami. Zaskakiwała nas ich ziemi, na której mieszkamy. W szafie nie mogło pomysłowość, głębia spojrzenia, dojrzałość i ży- zabraknąć pięknych krakowskich strojów, bo były wiołowość jednocześnie. Po zwiedzeniu muzeum znakiem przynależności narodowej w czasach, gdy Wojtek wymyślił Anioła, jako główny temat, ktoś Polski nie było na mapach. Zamieściliśmy też dorzucił „Anioła szafy” i tak powstał „Anioł dwor- w szafie wizerunek dworu, by zachować pamięć skiej szafy”. Deski, które tworzą korpus Anioła to o nim dla kolejnych pokoleń. Lilie na jednej z desek kolejne ważne elementy historii szafy, która stała towarzyszą świętym w bocznym ołtarzu kościo- się także naszą historią. ła w Iwanowicach, Anioł to ich dobry znajomy. Wielkim zaskoczeniem było dla nas to, że ucznio- Trampki łączą Anioła ze współczesnością, naszymi wie niczego dotąd nie wiedzieli o życiu i obycza- szkolnymi czasami. Właściwie wyszedł nam z tego jowości dworów szlacheckich. Dopiero wówczas wizerunek Anioła-damy. Może trochę jesteśmy uświadomiłyśmy sobie, jak bardzo potrzebne jest aniołkami chroniącymi dawne dzieje przed niepa- organizowanie warsztatów poświęconych temu mięcią. zagadnieniu. Uczestnicy dali się poprowadzić Pewne nierówności w konstrukcji naszej pracy są w ciekawy świat dawnych dziejów, a jednocześnie odzwierciedleniem zniszczeń, którym uległ dwór, odkrywali go przed nami – ich własne, nowe, świe- oraz czasu, który zostawił ślad na polichromii że spojrzenie okazało się bowiem odmienne od szafy. naszego. Mieliśmy poważne braki w wiedzy o historii naszej Efekty naszej pracy pozytywnie nas zaskoczyły: okolicy i Anioł pomógł nam je uzupełnić. uczniowie rzeczywiście zainteresowali się historią To naprawdę dobra robota. i zaczęli dostrzegać w prostych przedmiotach ich głębszy, czasowy wymiar. Warsztaty dobrze od- Katarzyna Brzegowa, działały również na ich wzajemne relacje, co dało Katarzyna Kaźmierowska, się dostrzec w znakomicie przebiegającej pracy Klaudia Kielian, zespołowej. Katarzyna Krawczyk, Dorota Kulesa, komentarze uczniów Monika Kulesa, Szafa z iwanowickiego dworu ocalała cudem – wi- Wojciech Miśkiewicz, docznie dobry Anioł zachował ją dla nas, byśmy Monika Mularczyk, dzięki niej wejrzeli w historię naszej okolicy. Po- Wioletta Żołowicz chodzi z dworu, który należał do rodu hr. Walew- skich. Z budynku dworu nic nie pozostało, a szafa istnieje. Podobno znalazła się w posiadaniu fornali pracujących we dworze i odkupiono ją od ich po-
- 41. nagrodzone scenariusze zajęć Podczas spotkań dotyczących realizacji projektu na pewno śmierć nas poróżni. Moim zdaniem te „Skarby Małopolski” dowiedziałam się różnych warsztaty to bardzo dobre i interesujące zajęcia, ciekawych rzeczy na temat dworu znajdującego ponieważ zbliżają ludzi. się kiedyś w Iwanowicach. Była to bardzo ciekawa lekcja historii o naszych okolicach. Na spotkaniach Monika Kulesa każdy z nas zastanawiał się, jak ma wyglądać nasz projekt. Wybraliśmy motyw szafy ze strzegącym ją Dzięki warsztatom związanych z projektem „Skar- Aniołem. Ustaliliśmy, kto czym się zajmie. Ja by Małopolski” zyskałam bardzo dużo. Dowiedzia- z koleżanką zajęłam się folklorem. łam się wielu ciekawych rzeczy na temat naszej Projekty takie jak ten zmuszają nas uczniów do miejscowości, poznałam jej historię oraz znalazłam poszukiwania w literaturze czy internecie potrzeb- wiele cennych informacji o dworze, który niegdyś nych nam informacji i rozwijają nasze zdolności stał w Iwanowicach. Uważam, że dzięki tym zaję- plastyczne. Praca „Anioł dworskiej szafy” jest po- ciom nauczyłam się współpracować z innymi łączeniem nowoczesności z przeszłością. w grupie. Myślę też, że teraz już nie będę patrzyła obojętnie na historię tej miejscowości. Zawsze Kasia Krawczyk przejeżdżając obok miejsca, gdzie stał dwór, pomy- ślę sobie o nim, jego mieszkańcach oraz jego histo- Biorąc udział w projekcie „Skarby Małopolski” do- rii. Dzięki tym zajęciom zwiedziłam nasze Muzeum wiedziałam się dużo o mojej miejscowości. Regionalne w Iwanowicach i wiele się nauczyłam. W ramach projektu udało mi się po raz pierwszy Dowiedziałam się też, jak można wykorzystać nie- zwiedzić Muzeum Regionalne w Iwanowicach. potrzebne już, stare przedmioty, aby stworzyć Dowiedziałam się tam wielu interesujących rzeczy. z nich coś ciekawego. Projekt ten sprawił, że nie mogę przejść obojętnie obok żadnej „niepotrzebnej” rzeczy. Najwięcej Kasia Brzegowa dowiedziałam się o dworze w Iwanowicach. Ten projekt dał mi naprawdę wiele, dobrze postąpiłam Udział w konkursie „Skarby Małopolski” dał mi biorąc w nim udział. bardzo dużo. Dowiedziałam się wiele ciekawych rzeczy o dworze i przeszłości Iwanowic. Dzięki Klaudia Kielian konkursowi wiem więcej o historii mojej miejsco- wości. Myślę, że takie konkursy powinny być orga- Na początku warsztatów nikt z nas nie wiedział, nizowane częściej. Jestem zadowolona i dumna, co to jest dwór, dopiero pani nam to uświadomiła. że wzięłam udział w tym konkursie. Teraz wiem co to jest i znalazłam informacje, co mnie z nim łączy. W mojej rodzinie mój pradziadek Monika Mularczyk był stolarzem i w tym czasie robił dla dworu stoły z toczonymi nogami, krzesła i oczywiście szafy. Do Praca w warsztatach wiele mnie nauczyła. Pozwo- dziś zachowały się u mnie w domu, choć nie są liła mi poznać różne sposoby malarstwa. Wspólna w zbyt dobrym stanie. Kto wie, może miał coś praca z koleżankami pod czujnym okiem pani Ja- wspólnego z szafą? dwigi Podsiadło dała mi możliwość oderwania się od szarej rzeczywistości. Dzięki tym przeżyciom Wioletta Żołowicz zrobiłem kolejny krok w dziedzinie plastyki. Zbio- rowa praca bardzo mi się podobała i będę chciał ją Na warsztatach prowadzonych przez panią Jadwi- kontynuować przez następne lata. gę Podsiało zobaczyłam, jaka piękna może być sztuka i plastyka. Uświadomiłam sobie, jakie więzi Wojciech Miśkiewicz łączą mnie z moimi przodkami, jakie podobieństwa i jakie różnice. Na tych ciekawych zajęciach pozna- Warsztaty zawiązane z konkursem „Skarby Ma- łam też bliżej przodków moich przyjaciół. Ta intere- łopolski dały mi dużo do myślenia. Nauczyłam się sująca lekcja zbliżyła mnie do przeszłości, do osób, przede wszystkim dobrej organizacji i współpracy. które były mi bliskie, ale już ich nie ma, a przede Zrozumiałam, że warto pomagać innym, że mam wszystkim do kolegów i koleżanek. Nauczyłam trochę talentu w sobie, że potrafię zrobić coś faj- się doceniać osoby, które są ze mną, bo kiedyś nego. Warsztaty te pozwoliły mi dobrze spędzić 2
- 42. nagrodzone scenariusze zajęć czas, dobrze się bawiłam, trochę pośmiałam, po- znałam lepiej koleżanki i kolegę. Cieszę się, że nie traciłam go siedząc przed telewizorem czy przy komputerze. Zobaczyłam, że z niepotrzebnych rzeczy można zrobić coś fajnego i świetnie wyglą- dającego. Katarzyna Kaźmierowska Na warsztatach prowadzonych przez panią Jadwi- gę Podsiadło przypomniałam sobie o moich przod- kach, którzy mieli związek z dworem. Moja prapra- prapraprapraprapraprababcia (9 x pra-) pochodziła z niemieckiego dworu i osiedliła się koło Krakowa. Natomiast moja druga prapraprababcia ( x pra-) przyjaźniła się z mieszkańcami dworu w Minodze. Dzięki tym warsztatom nauczyłam się pracować z grupą, używać różnych technik dekoracyjnych i przede wszystkim pamiętać o przeszłości moich przodków. Dorota Kulesa
- 43. nagrodzone scenariusze zajęć Zespół Szkół Miejskich nr w Mszanie Dolnej „Szare eminencje miotów ukrytych na naszych strychach, a następ- nie przedstawić nasze zdobycze. W komentarzu zachwytu” należało wskazać, gdzie i jak udało nam się je zdobyć oraz opowiedzieć – w miarę możliwości Dorota Wańczyk – nauczycielka plastyki – historię przedmiotu, miejsca, w którym został Irena Kołodziej – nauczycielka języka znaleziony i osób, które przekazały nam skarb. polskiego inaczej punkt wyjścia Uczniowie wrócili ze swoich wypraw oburzeni: Na nasze zaproszenie do „zabaw ze sztuką” od- strychy okazały się niepoprawnie schludne i nie powiedziało dziewięcioro uczniów z różnych klas było tam prawie żadnych ciekawych dla nas przed- w wieku - lat: Marzena Chrustek, Gabriela miotów – choć do ich poszukiwań włączali się Michalak, Sandra Zubek, Maria Krzywiak, Karolina wszyscy członkowie rodzin i znajomi. Ci, którym Łabęcka, Agnieszka Szostak, Max Zubek, Aga- udało się coś znaleźć, byli z tego faktu bardzo ta Kuziak. Cykl naszych spotkań rozpoczęliśmy dumni. Wśród skarbów znalazły się żelazka (w tym od analizy Szarych eminencji zachwytu Mirona dwa z duszą), stare klucze, metalowa i drewnia- Białoszewskiego, co było dla nas impulsem, aby na tarka do prania oraz kilkanaście starych lamp przyjrzeć się uważniej mocno wysłużonej łyżce naftowych lub ich części. Od razu pojawiło się durszlakowej. Pytanie: Jak patrzy artysta? stało pytanie: dlaczego udało się znaleźć tyle lamp? się dla nas punktem wyjścia w poszukiwaniu no- Po małym śledztwie okazało się, że stosunkowo wych skojarzeń, nowych znaczeń i nowych zasto- niedawno z nich korzystano. W opowieściach ze- sowań dla łyżki. Tak rozpoczęło się odkrywanie branych przez poszukiwaczy skarbów powtarzały niecodzienności w codzienności, które wyznaczało się wspomnienia z PRL-owskich czasów, kiedy to odtąd kierunek naszych działań przez cały okres w ramach oszczędności każdego wieczoru wyłą- trwania warsztatów. czano na godzinę prąd i wówczas lampy naftowe wracały do łask. cele merytoryczne: w kręgu lampy – poznanie zabytkowych przedmiotów regionu Choć wcześniej nie było tego w planie, zajęcia Zagórza nasze skupiły się wokół lampy naftowej. Zgroma- – poznanie historii ognia i światła oraz ich roli dziliśmy się przy jej świetle, przyglądaliśmy się, jak w kulturze działa, jak została zrobiona (materiał, zdobnictwo, ślady napraw). W naturalny sposób rozmowy sku- plastyczne: piły się na ogniu. Pracujący w grupach uczniowie – rozwijanie wyobraźni plastycznej prezentowali zgromadzone przez siebie materiały poświęcone historii ognia i światła. Wędrując od inne: Prometeusza do Nobla, przywołaliśmy dawne, – rozwijanie refleksji nad relacją między przeszłoś- zapomniane dziś wierzenia, przysłowia, symbole. cią a współczesnością czas pracy realizacja 9 godzin pracy zespołowej (spotkanie organizacyj- skarby muzeum ne: godz., wycieczka do muzeum: godz., spot- Po wstępnym spotkaniu integracyjnym, podczas kania w sali i prace plastyczne: godz.) + praca którego uczestnicy mieli okazję się wzajemnie indywidualna uczniów. poznać, udaliśmy się do Muzeum Regionalnego w Rabce, aby przyjrzeć się jego zbiorom komentarze uczniów – w szczególności dawnym sprzętom gospodar- Konkurs pozwolił mi zauważyć, że nawet w tych stwa domowego. Zastanawialiśmy się nad ich starych rupieciach jest to „coś”: jakieś ukryte pierwotnym przeznaczeniem i funkcją, poznawali- piękno, jakaś myśl konkretnego człowieka, który śmy ich nazwy. to tworzył, ozdabiał, może naprawiał. Jego trud, Na okres zimowych wakacji wyznaczyliśmy sobie jego zaangażowanie. Jakże bezduszne wydają mi zadanie: poszukać starych, zapomnianych przed- się teraz otaczające mnie dzisiaj plastikowe cacka,