2. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
Freud, kişilik gelişimi bakımından ilk çocukluk
yıllarındaki yaşantıların önemini vurgular.
Bu kurama göre normal gelişimin sağlanması
için, gelişimin her döneminde bireyin temel
ihtiyaçlarının doyurulması gerekmektedir.
Eğer temel ihtiyaçlar karşılanmazsa kişilik gelişimi
engellenir.
Freudun Psikoseksüel Gelişim kuramı
Oral, Anal, Fallik, Gizil ve Genital olmak üzere 5
dönemden oluşur.
3. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
A. ORAL DÖNEM (0 -1 YAŞ)
Bazı kaynaklarda yaşamın ilk 18 ayını kapsar. Yeni
doğmuş bebeğin gereksinimleri, algılama ve kendini
anlatım yolları ağız bölgesinde odaklanmıştır.
Ağız bölgesi bebek için yaşamsal öneme sahiptir.
Bebek emme davranışından haz duyar ve bu refleks
davranış beslenmeyi sağlar.
4. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
A. ORAL DÖNEM (0 -1 YAŞ)
Bu dönemde anne-bebek ilişkisi çok önemlidir. Anne
bebeğin ihtiyaçlarını düzenli bir şekilde
karşılarsa, bebek dış dünyaya karşı güven kazanmaya
başlar.
Annenin çocuğa verdiği sevgi ve şefkat temel güvenin
kaynağını oluşturur.
Bebeğin ihtiyaçlarının gerektiği gibi karşılanmaması
veya yanlış doyurulması pek çok normal dışı davranışını
ve kişilik özelliğinin nedeni olur.
Bu kişilik özellikleri arasında bencillik, abartılmış
iyimserlik veya sebepsiz karamsarlık sayılabilir.
5. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
B. ANAL DÖNEM (12 - 36 AYLAR ARASI)
Bu dönem, 18. aydan 3 yaşına kadar olan zaman
dilimini kapsar.
Anal dönemde, temel haz merkezi ağızdan (oral) anüs
(anal) bölgesine doğru değişir.
Çocuklar, anüsle ilişkili eylemlerden (dışkısını tutma ve
bırakmaktan) oldukça fazla haz duyarlar.
6. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
B. ANAL DÖNEM (12 - 36 AYLAR ARASI)
Bu dönemde, ana, babalar ise çocuklarının tuvalet
alışkanlığını kazanmalarını, kendi bedenlerini kontrol
edebilmelerini beklerler.
Dolayısıyla, anal dönemde ana, babaların çocukların
tuvalet eğitimine yönelik yaklaşımları ve gösterdikleri
davranışlar önem kazanır.
Bu dönem içerisinde ana, babanın çocuğa karşı
takındığı olumsuz tutumlar onların bu döneme
saplanmasına yol açar. Böylece bu saplantı, çocuğun
yetişkinlik yıllarında sahip olacağı bazı kişilik özellikleri
üzerinde belirleyici olacaktır.
7. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
C. FALLİK DÖNEM
Bu dönem, üç ile beş yaş arasını kapsar.
Fallik dönemde haz merkezi, cinsel organlardır.
Çocuk ilgisini cinsel organları üzerine odaklaştırır, cinsel
organlarından haz aldığını farkeder, kız erkek
anatomileri arasındaki farklılıklar dikkatini çeker.
Bu dönem içerisinde çocuklar cinsiyetlerine özgü
çatışmalar yaşarlar.
8. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
C. FALLİK DÖNEM
Çocuklar, karşıt cinsiyetten ana babasına karşı bilinçli
olmayan duygusal, cinsel bir yakınlık duyarlar ve kendi
cinsiyetindeki ana babasının yerini almak isterler.
Ancak bu arzu ve isteklerinden dolayı kendi
cinsiyetlerindeki ana babaları tarafından
cezalandırılacakları beklentisi çocuklarda kaygıya yol
açar.
Freud, erkek çocukların yaşadığı bu çatışmayı “Oedipus
karmaşası” ve kız çocukların yaşadığı bu çatışmayıysa
“Electra karmaşası” olarak adlandırmıştır.
9. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
C. FALLİK DÖNEM
Fallik dönem içerisinde çocuklar, kendi cinsiyetinden
ana babayı model alarak kendilerini onlarla özdeştirirler
ve yaşadıkları bu çatışmaları çözümlerler.
Böylece, çocuklar kendi cinsiyetindeki ana babayla
özdeşim kurarak cinsel kimliklerini geliştirirler. Bu
çerçevede, çocuklar kendi cinsiyetine özgü
rolleri, toplumsal kuralları, değerleri, sorumlulukları
kavramaya başlar ve böylece kişiliğin süperegosu
gelişir.
Dolayısıyla fallik dönemde, çocuğun yaşadığı
çatışmaları çözümlemesi önemlidir.
10. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
D. ÖRTÜLÜ DÖNEM
Latent (gizil) dönem, 5 yaşından 12- 13 yaşa kadar
olan zaman dilimini kapsar.
Bu dönem süresince çocuğun cinsel ilgisi ve
arzuları, bilinç dışında var olmaya devam etmekle
birlikte, gizildir, örtülüdür.
Bu nedenle, çocuklar cinsellikle ilgili konulardan
hoşlanmazlar ve ilgilerini daha çoğunlukla sosyal
becerilere ve oyunlara yöneltirler.
11. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
D. ÖRTÜLÜ DÖNEM
Çocuklar yakın çevresindeki kişilerle sosyal ilişkiler
geliştirirler ve kendi cinsiyetindeki çocuklarla daha çok
yakınlaşırlar.
Örneğin, ilköğretimin ilk yıllarında çocukların kendi
cinsiyetinden çocuklarla oynamaya daha çok ilgi
gösterdikleri görülebilir.
Böylece, latent dönem süresince çocuklar, daha önceki
oral, anal ve fallik dönemlerde kazandıkları özellikleri
yeniden özümleyerek pekiştirirler ve özerk bir kimlik
geliştirirler.
12. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
E. GENİTAL DÖNEM
Bu dönem, ergenlikle başlayan ve ergenlik sonrası
yılları kapsayan son gelişim dönemidir.
Genital dönemde, çocuğun cinsel duyguları yeniden
ortaya çıkar ve gencin ilgisi yetişkin cinselliğine yönelir.
Her iki cinsiyette de cinsel hormonların artması
sonucu, gençler karşı cinsle yakın ilişkiler kurmaya
başlarlar.
Böylece, genç daha önceki psikoseksüel gelişim
dönemlerinde saplantılar geliştirmemişse, genital
dönemde kişiliğini, bir çocuk kişiliğinden olgun bir
yetişkin kişiliğine doğru geliştirir.
13. FREUD PSİKOSEKSUEL GELİŞİM
E. GENİTAL DÖNEM
Ancak genç, daha önceki psikoseksüel dönemlere özgü
saplantılar geliştirmişse genital dönemde çözülmemiş
saplantılar yeniden ortaya çıkar.
Bu çatışmalara çözüm bulunamadığı zaman, bu
durum, yetişkin kişiliğinin gelişimini olumsuz biçimde
etkiler.