1. PSĠKOSEKSÜEL GELĠġĠM
DÖNEMLERĠ
• ORAL DÖNEM ÖZELLİKLERİ
• Doğumdan birinci yılın sonuna dek olan dönem psikanalitik kuramda oral
dönem olarak adlandırılır.Bu dönemde egemen olan haz ilkesidir ve doğal
dürtülerin hemen doyurulması çocuğun en başta gelen beklentisidir.Çocuk
ancak kendisine bakım verebilecek bir annenin varlığında yaşamını
sürdürebilir.
• Erotojen bölge ağız ve çevresidir. Ağız bölgesinin temel işlevi içe almadır.
Ancak bu dönemde organizma bütün duyu organları ile de bu işlevi
kullanmaktadır sonuçta genel bir davranış biçimi oluşmaktadır.
• Çocukta içe alma işlev biçiminin veren kişilerle etkileşimi çocuğun benliğinde
bu döneme özgü bir toplumsal işlev örüntünün oluşmasına yol açar. Bu da
almak,elde etmektir. Çocuk duyu organları ile içe alırkan bir yandan da
kendisine verilen şeyleri toplumsal alanda almayı öğrenir. Kendisine veren
kişilerden de vermek,verebilmek yetisini kazanır.
• Çocuğun doğal gereksinimlerinin anne tarafından tutarlı olarak giderilmesi
çocuğun bilişsel dünyasında sürekliliği olan bir nesne ilişkisinin oluşumuna yol
açar.3-6 aylar arasında bebek giderek anneye yanlız bağımlı olmakla kalmaz
bağlanma duygusu da oluşturur.Sürekli bakım veren kişinin bebekliğin ilk
aylarında eksikliği çocuğun motor,bilişsel,duygusal ve sosyal gelişiminde
önemli aksamaya yol açabilir. Bir bağlanma duygusu yerleştikten sonra
annenin yitimi çocukta bebeklik depresyonuna ve bu da uzun sürerse kişilik
gelişiminde önemli bir yaralanmaya (temel güvensizlik duygusu) neden olabilir.

2. • ANAL DÖNEM ÖZELLİKLERİ
Birinci yılın sonundan üçüncü yılın baĢına uzanan dönem çocuğun kendi
benliğini çevresinden ayrı algılamaya baĢladığı,yürüme ,konuĢma,
bağımsızca isteme gibi yetilerin yapıtaĢlarını geliĢtirdiği bir çağdır. Bu
dönemde çocuğun özellikle ilgiyi çeken anal ve üretral sfinkter kaslarının
iĢlevlerinde geliĢme göze çarpmaktadır.
• Anal ve üretral bölgeler cinsel haz bölgeleri olmuĢtur.Çocuk anal iĢlevlerle
ilgili yetilerini çevre ile etkileĢim ve iletiĢim aracı olarak kullanır.Kızınca
dıĢkısını tutma,olmadık yerde bırakıverme yetisi elinde güçlü bir silah
gibidir.Bu dönemde çocuk ters,inatçı,pasaklı ve dağınıktır. Sık sık severken
yüz tırmalar, ısırır. Bu nedenle döneme anal-sadistik dönem adı verilir.
Döneme özgü diğer bir özellik çocuğun duygu ve davranıĢlarında iki
değerliliğin (ambivalance) belirgin olmasıdır.
• Bazı aile tutumları çocukta anal saplanmaya ve anal kiĢilik özelliklerinin
geliĢmesine yol açabilir. Bu tutumlar arasında çocuğa sıkı,katı cezalandırıcı
tuvalet eğitimi;özerklik tanımayan,bağımlılığı destekleyen aĢırı koruyucu ve
denetleyici tutumlar,aĢırı düzenlilik ve titizlik eğitimi,çocuğa ayıp günah
kavramlarının fazla aĢılanması sayılabilir. Anal kiĢilikte aĢırı titizlik,tuvalet
iĢlemleri ile aĢırı uğraĢma,cimrilik,inatçılık,aĢırı düzenlilik,kararsızlık gibi
özellikler görülür.

3. • FALLĠK DÖNEM ÖZELLĠKLERĠ
• Ġki buçuk üç yaĢlarına giren çocuğun dikkati eĢeylik organlarına ve bunların
anlamlarına yönelir.EĢeysel organlar cinsel haz bölgesi olmuĢtur.
• Üçüncü yaĢtan altı yaĢına kadar olan oyun çağında çocuğun motor ve
zihinsel yetilerinde hızlı geliĢme,motor ve zihinsel yetilerin bilinçli amaçlılık
kazanması mevcuttur.Çocuk bene-dönük bir durumdan topluma dönük bir
duruma hızla ilerlemektedir.Çocuğun her türlü yaĢantısına oyun,hareket ve
öğrenme tutkusu egemen olmuĢtur.
• Cinsel ayrılıkların öğrenilmesi, cinsel benlik duygusunun baĢlaması ve
cinsiyete uygun rollerin belirlenmesi bu yaĢlarda iyice kesinleĢmiĢtir.
• 3-4 yaĢlarında çocuğun giricilik ve atılganlık eylemleri belirgin Ģekilde
görülmeye baĢlar ve giriĢim duygusunun temelleri atılmaktadır.Bu
dönemdeki aĢırı korkutmalar ve cezalar çocukta aĢırı çekingenliğe neden
olabilir.
• Psikanalitik kurama göre bu dönemde çocuğun karĢılaĢtığı 2 önemli sorun
iğdiĢlik korkusu ve Oedipus karmaĢasıdır.

4. ĠĞDĠġLĠK KORKUSU
• Fallik dönemde erkek çocuk için penis çocuğun bütün varlığı ile
eĢdeğer bir önem kazanır. Erkek çocukta bu üstün organla ilgili
olarak bir takım korkular geliĢir. Ailede ve toplumda cinsel organı ile
ilgili çocuğa yapılan korkutmalar ceza olarak penisin kesilebileceği
korkusunu uyandırır. Bu korku iğdiĢlik korkusu olarak bilinir.Bu korku
farklı Ģekillerde de ortaya çıkabilir.
• Yadsıma ile kız çocukta penisin olmadığını kabul etmemek
• Penisle ilgili korkuyu bedeninin baĢka bir parçasına aktararak
herhangi bir çizik,yara üzerine büyük endiĢeler gösterebilir.
• Penisten yoksun olan kız ve kadınları aĢağı görerek onlardan uzak
durabilir.
ĠğdiĢ edilme korkusunun kızlardaki karĢılığı Freud’un penise
imrenme adını verdiği ruhsal bir tutumdur. Kızlarda penisin
olmaması derin bir eksiklik duygusu yaratır ve kendilerinde penis
olma isteği belirir.

5. OEDĠPUS KARMAġASI
Fallik dönemdeki diğer bir geliĢme Oedipus karmaĢası ve bunun
çözülmesidir.Fallik dönemde anne karĢı eĢeyden bir kiĢi olarak
görülmekte ve böylece iliĢkiye eĢeysel bir anlam yüklenmektedir.
Freud bu dönemde erkek çocuğun annesine özel bir sevgiyle
yönelerek babası ile de yarıĢmaya giriĢmesi ve ondan nefret etmesi
olayına pozitif oedipus karmaĢası adını vermiĢtir.Babaya karĢı
kıskançlık duyguları yüzünden çocuk cezalandırılmaktan korkar. En
olası cezanın iğdiĢ edilme olduğunu düĢünür. Bu korku oedipal
sevgiden daha ağır basar. Sonunda bu korku yüzünden erkek çocuk
annesine karĢı olan oedipal sevgiden uzaklaĢır ve baba ile özdeĢim
yapar. Babayla özdeĢim yaparken babanın ve babayı temsil
edenlerin yasaklarını,iyi-kötü değerlerini kendi kiĢiliğine sindirerek
bir üstbenlik (süperego) geliĢtirir.

6. GĠZĠLLĠK DÖNEMĠ
Çocukta 6-7 yaĢlarından 12-15 yaĢlarına dek olan çağ gizillik
dönemi olarak bilinir. Önceki çocukluk dönemlerinde belirgin olan
büyüsel,animistik ve dürtülere bağlı düĢünce biçimi yerini gerçeklik
ilkesine dayanan düĢünce biçimine bırakır. Çocuğun duygusal
tepkileri de kendi iç gereksinimlerine bağlı olmaktan çıkarak
gerçeklere ve toplumsal koĢullara uygun nitelik kazanır. Çocukta
daha önce geçirilmiĢ olan ruhsal-cinsel çalkantılar yatıĢma
durumuna geçer. Gizillik dönemi özdeĢimlerin yoğunlaĢtığı,
superegonun geliĢtirildiği bir çağdır. Bu dönemde çocuğun enerjisi
yüceleĢtirme amacı için kullanılmaktadır. YüceleĢtirmede dürtüler
cinsel ve saldırgan amaçlarını bırakırlar ve dürtü nesnesi de değiĢir.
Örneğin çocuksu bir cinsel eğilim olan gözetleyicilik iyi bir gözlemci
olma eğilimine dönüĢebilir.

7. ERGENLĠK VE DELĠKANLILIK DÖNEMĠ
Ergenlik çağı (12-15 yaĢlar) bedensel,cinsel ve ruhsal olarak belirgin
değiĢikliklerin olduğu bir dönemdir. Erkekte ve kızda delikanlılık, ergenliğin
ardından eriĢkinlik çağına dek uzanan döneme(15-20 yaĢlar) denir. Bu dönem
hızlı büyüme, cinsel dürtü artıĢı, kimliğin henüz tam olgunlaĢmamıĢ olması ve
toplumsal yerin kesinleĢmemesi,aileye bağımlılığın sürmesi gibi etkenlerle
fırtınalı bir dönemdir.
Anne babaya bağımlılıktan kurtulma,cinsel kimliğini kabullenme,toplumsal yerini
araĢtırma ve bir mesleğe yönelme çabalarının gösterildiği 8-10 yıllık bir çağdır.
Bu çağda eskiden yaĢanılan cinsel çatıĢmalar yeni baĢtan yaĢanır. Oedipal
duygular alevlenir. Ġnsest duvarını zorlayan eğilimler belirebilir. Bu yüzden ana-
babadan, kardeĢlerden uzaklaĢma eğilimi ortaya çıkar.
Delikanlılık dönemi kimlik geliĢimi açısından en önemli evrelerden biridir.Kimlik
bunalımı ve kimlik kargaĢası gözlenebilir.
Kimlik Bunalımı:Her delikanlının kendi kimlik duygusunu kazanabilmesi için bilinçli
ya da bilinçdıĢı olarak verdiği bir savaĢımdır. Bu bunalım coĢkulu bir ırmağın
yatağını bulması gibidir. Bu süre içinde ana-babadan bağımsızlaĢma,toplumsal
değerleri yeni baĢtan tartma,kendine bir yol bulma çabası egemendir.
Kimlik KargaĢası: Kimlik bunalımının ağırlaĢması, geçici de olsa uyumun oldukça
ağır bir biçimde bozulmasıdır. Genç aĢırı uçlara sapabilir,ağır cinsel kuĢkulara
yetersizlik duygularına kapılabilir,panik durumlarına girebilir.Ana babaya,topluma
karĢı gelebilir. Ters kimlik belirtileri gösterebilir. Ruhsal çökkünlük, aĢırı
taĢkınlık,antisosyal davranıĢlar, hatta Ģizofreniye benzer belirtilerle ortaya
çıkabilir. Uygun ortamda danıĢma ve tedavi ile bu fırtına yatıĢır fakat bazı
gençlerde bir ters kimlik yerleĢebilir.