Çocuk istismarı ve ihmali

1. ÇOCUK ISTISMARI VE IHMALI
 Atatürk Üniversitesi
 Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği
Programı
 Hazırlayan: Zehra Uzun

2. ÇOCUK İSTISMARI NEDIR?
Çocuk istismarı 0-18 yaş grubundaki çocukların ona bakmakla yükümlü kişiler
tarafından, zarar verici olan kaza dışı (kasıtlı) önlenebilir davranışa maruz
kalmalarıdır.
Çocuk istismar davranışları;
 Fiziksel
 Duygusal
 Cinsel
 Ekonomik istismar olarak dört başlık altında toplanmaktadır.

3. FIZIKSEL İSTISMAR
Çocukta fiziksel zarara, yaralanmaya hatta
ölüme neden olabilen, en çok da şiddet
içeren davranışlardır.
Çocuklara ebeveynleri tarafından
uygulanan fiziksel istismar, orta ve
şiddetli olmak üzere iki derecede
meydana gelmektedir.

4. Orta derecede fiziksel
istismar örnekleri
 Çocuğun ağzına acı sürmek
 Kulağını ya da saçını çekmek
 Çocuğu hafif derecede sallamak
 Çocuğun bedenine hafif
derecede elle vurmak şeklinde
görülmektedir.
Şiddetli derecede fiziksel
istismar örnekleri
Çocuğu elle ayakla ya da bir
nesne ile dövmek
 Ütü ile yakmak
 Demir veya hortum ile vurmak
Boğazını sıkmak gibi bedensel
cezalandırmalardır.

5. CINSEL İSTISMAR
Bir kişinin, çocuğa yönelik cinsel haz duyma
amacıyla;
 Cinsel organlarına dokunması ve/veya
dokundurtması
 Irzına geçmesi
 Teşhircilik yapması
 Cinsel uyarı ve doyum için kullanılması
 Fuhuşa zorlanması
 Pornografi gibi türlü suçlarda cinsel obje olarak
kullanılması
 Çocuğun yanında pornografik görüntüler izlenmesi
ve izletilmesi.

6. CINSEL İSTISMARIN RISK FAKTÖRLERI
Dünya Sağlık Örgütü (2016)’ ne göre bu risk faktörleri dört
başlık altında incelenebilmektedir (Şekil 1.).
1) Kişisel etkenlerden kaynaklanan düzey; yaş, cinsiyet
gibi biyolojik özelliklerden oluşmaktadır.
2) İlişkisel düzeyde; aile veya yakın sosyal ilişkileri (yakın
arkadaş, akraba) incelenmektedir.
3) Çevresel düzeyde; sosyal ilişkilerin meydana geldiği
(kalınan yer, mahalle, okul vs.) özellikler ile
ilgilenilmektedir.
4) Toplumsal düzeyde ise ihmal ve istismara neden olan
makro boyutlar incelenmektedir.

7. CINSEL ISTISMARCI KIM OLABILIR?
Yetişkin bir erkek
Yetişkin bir kadın
Akranı
Yaş olarak kendinden büyük çocuk
Aileden biri de olabilir. Aile içi cinsel istismara ensest denir.
Aile üyelerinin cinsel istismarı incelendiğinde; %4 dayı, %2 amca
ve %2 ağabey ilk sıralarda yer almaktadır.

8. CINSEL İSTISMARA MARUZ KALAN ÇOCUKLARDA
GÖRÜLEN BELIRTILER
 Çocuğun yaşına uygun olmayan söylemleri ifade etme
 Tuvalet eğitiminde sonradan ortaya çıkan bozulmalar
 Uyku bozulmaları
 Oyunlarda cinsel içeriğinde artma
 Cinsel organla uğraşın artması
 Kendinden büyük kişilerden ve yetişkinlerden korkma

9. CINSEL İSTISMARA MARUZ KALAN ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN
BELIRTILER
Okul başarısında düşme okula gitmek istememe
Tek başına vakit geçirmede artış
Yetişkin davranışlarında bulunma
 Cinsel konulara yönelik ilgi ve uğraşlarda artış
Kendine zarar verme, içe kapanma, intihar düşünceleri, girişimleri
ve şiddete eğilim gibi belirtiler gözlenmektedir.

10. ÇOCUK NIÇIN SUSAR?
 Ailenin dağılmasından korkma
 Faili veya faille ilişkinin olumlu
kısımlarını kaybetme korkusu
 Tehditler
 Diğer aile üyelerini koruma
 Kendini suçlama
 Utanma
 Cinsel istismarın "normal" olduğunu
düşünme

11. ÇOCUK NIÇIN SUSAR?
İletişim kurabilecek kişi olmaması
Namus kılıfı altında yaptırım korkusu
Erkek çocuklar: Eşcinsellik korkusu ve
erkek olamama korkusu
Tam hatırlayamama
Sessizlik hayatta kalma anlamında bir
eylem seçeneği olabilir!

12. ÇOCUKLAR ISTISMARI NASIL VE
NE ZAMAN ANLATIR?
İstismarın derecesi, sıklığı artar ve
çocuğu korkutursa
Cinsel istismardan korunmayla ilgili
bilgi alırsa
Söylenmesi gerektiğini öğrenirse
Yakın bulduğu biri onunla sırrını
paylaşırsa
Kardeşlerini korumak için

13. ÇOCUKLAR ISTISMARI NASIL VE NE ZAMAN ANLATIR?
Ergenliğe gelmişse, hamilelikten
korkarsa, cinsel yolla bulaşan
hastalıklar bilgisi edinirse
İstismarcının baskısından kurtulmak
için
Çocuk güvenebileceği yetişkinle
karşılaşırsa
Fiziksel bir yakınması (üriner
enfeksiyon vb.) sonrası doktora
gittiğinde

14. ÇOCUKLARI GÖZLEMLEYIN..

15. ÇOCUKLARA NELERI ÖĞRETMELIYIZ?
Haklarını
Yardım alabilecekleri kişi-kurumlar
Yaşına uygun ve ihtiyacı olduğu
kadar beden, aşk ve cinsellik
Duyguları tanıma, algılama ve
ifade etme becerisi

16. ÇOCUKLARA NELERI ÖĞRETMELIYIZ?
 Hoş ve hoş olmayan dokunuşlar arasındaki farkı
ayırt etmeyi
 Sınır koyma ve karşıdakinin sınırını kabul etme,
hayır deme becerisi
 İyi sırlar ile kötü sırları ayırt etme
 Yardım isteme hakkını
 İnternet ve cep telefonunu kullanma becerisi
Bu bilgileri çocuğa verirken çok dikkatli olmamız
gerekmektedir!

17. YAŞINA UYGUN VE IHTIYACI OLDUĞU KADAR BEDEN, AŞK VE
CINSELLIK HAKKINDA BILGILENDIRIN
Çocuğun cinselliğe ait merakını giderirken:
Detaya inmeden, cinsel organların değerli
olduğunu,
Vücutta birtakım fonksiyonlarının olduğu,
Kız-erkek, anne-baba gibi özelliklerinin oluştuğu
anlatılmalıdır.

18. ÇOCUĞA YARDIM ISTEME HAKKININ OLDUĞUNU ÖĞRETİN
Çocuğa güvenliğini korumak için zarar veren
kişiden kaçmak, yüksek sesle bağırmak ve
tekmelemek gibi davranışlarda
bulunacağını,
Biri ona rahatsız edici bir şey yaparsa
arkadaşlarından ya da büyüklerinden yardım
istemeyi öğretin.

19. SINIR KOYMA VE KARŞIDAKININ SINIRINI KABUL ETMEYI ÖĞRETIN
Dokunulmak veya öpülmek
istemiyorsa buna hayır
deme hakkının olduğunu
öğretin.

21. HAYIR DEME BECERISI KAZANDIRIN
‘’Hayır’’
 “Hayır teşekkürler”
 “Hayır olmaz”
 Mazeret: “Hayır teşekkürler, sigara dumanından çok
rahatsız oluyorum, beni öksürtüyor.”
 Atlatma: “Hayır, teşekkürler, şimdi değil.”
 Konuyu değiştirmek: “Hayır teşekkürler, ben bir bardak
su alabilir miyim?”
 Tekrarlı: “Hayır içmiyorum. Hayır teşekkürler.”
 Ortamdan ayrılmak: “Hayır” de ve ortamı terk et.

22. HOŞ VE HOŞ OLMAYAN DOKUNUŞLAR ARASINDAKI FARKI ÖĞRETIN
 Dokunulmasını istemediğin halde sana
dokunulursa
 Dokunma seni korkutuyor ve
sinirlendiriyorsa
 Dokunan kişi bunu hiç kimseye söylememeni
istiyorsa
 Dokunan kişi bunu başkasına söylersen
sana bir zarar vereceğini tehdidinde
bulunuyorsa...
Bu bir kötü dokunmadır!

23. HOŞ VE HOŞ OLMAYAN DOKUNUŞLAR ARASINDAKI FARKI ÖĞRETIN
Uyandığında annenin sana
sarılması ve öpmesi
Babanın iyi geceler dilemek
için sarılması ve öpmesi
Anneanne ve dedenin
ziyarete geldiklerinde
herkesin birbirini kucaklaması
ve öpmesi

24. İYI SIRLAR ILE KÖTÜ SIRLARI AYIRT EDEBILMEYI ÖĞRETIN
Birisinin senden özel yerlerine
dokunmanı istemesi ya da seninkilere
dokunması saklayacağın bir sır
değildir.
Sır saklaman gerektiği doğrudur. Ama
bu saklanmaması gereken kötü bir
sırdır.

25. CINSEL ISTISMARA UĞRAYAN ÇOCUĞA
NASIL YARDIM EDEBILIRIZ?
Cinsel istismar oluşmuşsa mutlaka önce ilgili
kurumlara başvurulmalı vücutta ve giysilerde
hiçbir temizlik yapılmadan muayeneye
gidilmelidir.
Deliller için ilk çok önemlidir.
72 saat

26. CINSEL ISTISMARA UĞRAYAN ÇOCUĞA
NASIL YARDIM EDEBILIRIZ?
Yapacağınız en iyi şey onu dinlemeye
hazır olduğunuzu göstermeniz,
inandığınızı, bunun onun suçu olmadığını,
olanlardan dolayı üzüldüğünüzü, yardıma
hazır olduğunuzu belirtmektir.
Anne ve babaların da olay sonunda
destek almaları gerekmektedir.

27. DUYGUSAL ISTISMAR
 Çocuğa bedensel bir fiil
olmaksızın yapılan kötü
muamelelerdir.
Duygusal istismar tanımlanması
en zor ancak; en çok rastlanan
istismar türüdür.

28. Çocuğu odaya kilitlemek, sürekli hakaret etmek,
eleştirerek küçük düşürmek duygusal istismarın çeşitleri
arasında sayılmaktadır.

29. EKONOMIK ISTISMAR
Ekonomik istismar,
çocuğa bir yetişkin gibi
davranarak onu
yapamayacağı işlerde
çalıştırmak
 Çocuğun emeğini
sömürerek ucuz işçi
statüsünde
çalıştırmaktır.

30. HER VATANDAŞ ÇOCUĞA KARŞI IŞLENMEKTE OLAN ISTISMAR
SUÇUNU BILDIRMEKLE YÜKÜMLÜDÜR.

31. ÇOCUK IHMALI NEDIR?
Çocuğun gelişimsel tüm ihtiyaçlarının, bu
ihtiyaçları karşılamakla yükümlü olan birey
veya kurumlar tarafından karşılanmamasıdır.
İhmal kavramı dört şekilde karşımıza
çıkmaktadır. Bunlar;
 Fiziksel ihmal
 Eğitim ile ilgili ihmal
 Duygusal ihmal
 Tıbbi ihmal olarak tanımlanmaktadır.

32. FIZIKSEL IHMAL
 Terk etme, evden kovma, kazalara karşı
önlem almama, doğmamış bebeğin ihmali,
çocuklara mevsimine göre kıyafet
giydirilmemesi, eski kıyafet giydirilmesi,
küçük ya da büyük ayakkabılar
giydirilmesi..
 Evin kirli, bakımsız, yıkık dökük olması,
balkon ve merdivenlerde korkulukların
olmaması

33. EĞITIM ILE ILGILI IHMAL
Okula gitmeyi teşvik etmeme
Okula kayıt yaptırmama
Zorunlu eğitim süresine riayet
etmeme
Devamsızlıkları dikkate almama
Ders başarısını dikkate almama
şeklinde gerçekleşmektedir.

34. DUYGUSAL IHMAL
Eşlerin birbirini istismar
etmesi
Alkol, uyuşturucu-uyarıcı
madde kullanımına
müsaade
Psikolojik ihtiyaçlarını
karşılamayı reddetme
Sürekli aşağılama,
duygularını göstermeme vb.
şeklinde gerçekleşmektedir.

35. TIBBI IHMAL
Sağlık bakımını gerçekleştirmeme,
geciktirme
Aşıların zamanında yapılmaması
Çocuğun gözlük ya da işitme cihazı
kullanması gereken durumda ihmal
edip alınmaması
Geleneksel tedaviler sayılabilir.

36. EĞITIMCILERIN ÇOCUK İSTISMAR VE İHMALININ ÖNLENMESINDE VE
BELIRLENMESINDEKI ROLÜ
Çocuğun evden sonra en fazla vakit geçirdiği okullarda, okul öncesi
öğretmenleri çocuktaki davranışsal değişimleri gözlemleme,
çocuk istismar ve ihmalini, risk potansiyelini, tanıma, önleme,
bildirme konularında önemli bir konuma sahip durumdadırlar.
Okul öncesi öğretmenleri çocukları akranlarıyla bir arada gördükleri
için aralarındaki farkı daha iyi algılayabilmektedirler.
 Okul öncesi öğretmenlerinin tüm bu fonksiyonları yerine
getirebilmeleri için istismar ve ihmal konularında bilgi ve risk tanıma
düzeylerinin yeterli olması gerekmektedir.

37. İHMAL VE İSTISMAR VAKALARI İLE KARŞILAŞTIĞINIZDA
BAŞVURABILECEĞINIZ YERLER
Erzurum Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Çocuk İzlem
Merkezi (ÇİM)
Yakutiye Rehberlik ve Araştırma Merkezi: 0442 2355407
Erzurum Yakutiye Çocuk Evleri Koordinasyon Merkezi: +90 (248)
342 94 10
Erzurum İl Emniyet Müdürlüğü:0442 235 12 99
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı : ALO 183

38. KAYNAKÇA
 Cinsel İstismara Maruz Kalmış Çocuklar Üzerine Bir Değerlendirme/İslam AKÇE, Hüseyin
DOĞAN
 Çocuk Cinsel İstismarı Ve Zor Açığa Çıkması/Bilgilendirme Dosyası/Yayına Hazırlayanlar Şahika
Yüksel, Suzan Saner
 Koruncuk / Çocuk İstismarını Tanıma Ve Önlemede Yöntemler
 Yüksek Lisans Tezi /Okul Öncesi Öğretmenlerinin Ve Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çocuk
İstismarına Yönelik Farkındalıklarının Belirlenmesi/ Fikriye HİLAL YAMAN
 Https://Youtu.Be/D8ı4dzwdsya

39. DINLEDIĞINIZ IÇIN TEŞEKKÜR EDERIM.