3. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S Anayasa Mahkemesi on yedi üyeden kurulur. S
S S
1 Türkiye Büyük Millet Meclisi; iki üyeyi Sayıştay 1
0 Genel Kurulunun kendi başkan ve üyeleri 0
. arasından, her boş yer için gösterecekleri üçer .
C aday içinden, bir üyeyi ise baro başkanlarının C
serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç O
O
aday içinden yapacağı gizli oylamayla seçer. M
M
4. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılacak bu
P
S seçimde, her boş üyelik için ilk oylamada üye S
S tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye S
1 tam sayısının salt çoğunluğu aranır. 1
0 0
. İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu .
C oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü C
oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy O
O
alan aday üye seçilmiş olur. M
M
5. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S Cumhurbaşkanı; S
S S
1 üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıştay, bir üyeyi 1
0 Askerî Yargıtay, bir üyeyi Askerî Yüksek İdare 0
. Mahkemesi genel kurullarınca kendi başkan ve .
C üyeleri arasından her boş yer için gösterecekleri C
üçer aday içinden; O
O
M
M
6. ANAYASA MAHKEMESİ
K en az ikisi hukukçu olmak üzere üç üyeyi
K
P Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan
P
S yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve S
S siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim S
1 üyeleri arasından göstereceği üçer aday 1
0 içinden; 0
. .
C dört üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest C
avukatlar, birinci sınıf hâkim ve savcılar ile en az O
O
beş yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi M
M
raportörleri arasından seçer.
7. ANAYASA MAHKEMESİ
K
Yargıtay, Danıştay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek K
P İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel kurulları ile P
S Yükseköğretim Kurulundan Anayasa Mahkemesi S
S üyeliğine aday göstermek için yapılacak S
1 seçimlerde, her boş üyelik için, en fazla oy alan 1
0 0
üç kişi aday gösterilmiş sayılır.
. .
C C
Baro başkanlarının serbest avukatlar arasından O
O gösterecekleri üç aday için yapılacak seçimde M
M en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır.
8. ANAYASA MAHKEMESİ
K
Anayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için, K
P kırkbeş yaşın doldurulmuş olması kaydıyla; P
S yükseköğretim kurumları öğretim üyelerinin S
S profesör veya doçent unvanını kazanmış, S
1 avukatların en az yirmi yıl fiilen avukatlık 1
0 0
yapmış, üst kademe yöneticilerinin
. .
yükseköğrenim görmüş ve en az yirmi yıl kamu
C C
hizmetinde fiilen çalışmış, birinci sınıf hâkim ve O
O savcıların adaylık dahil en az yirmi yıl çalışmış M
M olması şarttır.
9. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla S
S ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile dört yıl S
1 için bir Başkan ve iki başkanvekili seçilir. Süresi 1
0 bitenler yeniden seçilebilirler. 0
. .
C Anayasa Mahkemesi üyeleri aslî görevleri C
dışında resmî veya özel hiçbir görev alamazlar. O
O
M
M
10. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S S
S S
1
2. Üyelerin görev süresi 1
0 ve 0
. .
C
üyeliğin sona ermesi C
O
O
M
M
11. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P Anayasa Mahkemesi üyeleri on iki yıl için P
S seçilirler. Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi S
S üyesi seçilemez. Anayasa Mahkemesi üyeleri S
1 altmış beş yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar. 1
0 0
. .
Zorunlu emeklilik yaşından önce görev süresi
C C
dolan üyelerin başka bir görevde çalışmaları ve O
O özlük işleri kanunla düzenlenir. M
M
12. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P Anayasa Mahkemesi üyeliği, bir üyenin hâkimlik P
S mesleğinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan S
S dolayı hüküm giymesi halinde kendiliğinden; S
1 görevini sağlık bakımından yerine 1
0 0
getiremeyeceğinin kesin olarak anlaşılması
. .
halinde de, Anayasa Mahkemesi üye
C C
tamsayısının salt çoğunluğunun kararı ile sona O
O erer. M
M
13. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S S
S S
1 1
0 3. Görev ve yetkileri 0
. .
C C
O
O
M
M
14. ANAYASA MAHKEMESİ
Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun
K hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük
K
P Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve
P
S esas bakımlarından uygunluğunu denetler ve S
S bireysel başvuruları karara bağlar. S
1 1
0 Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil 0
. bakımından inceler ve denetler. Ancak, .
C olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş C
hallerinde çıkarılan kanun hükmünde O
O
kararnamelerin şekil ve esas bakımından M
M
Anayasaya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa
Mahkemesinde dava açılamaz.
15. ANAYASA MAHKEMESİ
Kanunların şekil bakımından denetlenmesi, son
K
oylamanın, öngörülen çoğunlukla yapılıp K
P yapılmadığı; Anayasa değişikliklerinde ise, teklif P
S ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle S
S görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı S
1 hususları ile sınırlıdır. Şekil bakımından 1
0 0
denetleme, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye
. .
Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri
C C
tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandığı O
O tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil M
M bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; def’i
yoluyla da ileri sürülemez.
16. ANAYASA MAHKEMESİ
Herkes, Anayasada güvence altına alınmış
K temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan
K
P Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi
P
S birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği S
S iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. S
1 Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun 1
0 yollarının tüketilmiş olması şarttır. 0
. .
C Bireysel başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi C
gereken hususlarda inceleme yapılamaz. O
O
M
M
Bireysel başvuruya ilişkin usul ve esaslar
kanunla düzenlenir.
17. ANAYASA MAHKEMESİ
K
Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Türkiye K
P Büyük Millet Meclisi Başkanını, Bakanlar Kurulu P
S üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, S
S Danıştay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare S
1 Mahkemesi Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, 1
0 0
Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hâkimler ve
. .
Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay Başkan ve
C C
üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce O
O Divan sıfatıyla yargılar. M
M
18. ANAYASA MAHKEMESİ
Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava
Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel
K
Komutanı da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı K
P Yüce Divanda yargılanırlar. P
S S
S Yüce Divanda, savcılık görevini Cumhuriyet S
1 Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili yapar. 1
0 0
. .
Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme
C C
başvurusu yapılabilir. Genel Kurulun yeniden O
O inceleme sonucunda verdiği kararlar kesindir. M
M Anayasa Mahkemesi, Anayasa ile verilen diğer
görevleri de yerine getirir.
19. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S S
S S
1 1
0 4. Çalışma ve yargılama usulü 0
. .
C C
O
O
M
M
20. ANAYASA MAHKEMESİ
Anayasa Mahkemesi, iki bölüm ve Genel Kurul
K
halinde çalışır. Bölümler, başkanvekili K
P başkanlığında dört üyenin katılımıyla toplanır. P
S Genel Kurul, Mahkeme Başkanının veya S
S Başkanın belirleyeceği başkanvekilinin S
1 başkanlığında en az oniki üye ile toplanır. 1
0 0
. .
Bölümler ve Genel Kurul, kararlarını salt
C C
çoğunlukla alır. Bireysel başvuruların kabul O
O edilebilirlik incelemesi için komisyonlar M
M oluşturulabilir.
21. ANAYASA MAHKEMESİ
Siyasî partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal
ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla
K
yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır, K
P bireysel başvurular ise bölümlerce karara P
S bağlanır. S
S S
1 Anayasa değişikliğinde iptale, siyasî partilerin 1
0 0
kapatılmasına ya da Devlet yardımından yoksun
. .
bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya
C C
katılan üyelerin üçte iki oy çokluğu şarttır. O
O
M
M Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları Anayasa
Mahkemesince öncelikle incelenip karara
bağlanır.
22. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, Genel Kurul S
S ve bölümlerin yargılama usulleri, Başkan, S
1 başkanvekilleri ve üyelerin disiplin işleri 1
0 0
kanunla; Mahkemenin çalışma esasları, bölüm
. .
ve komisyonların oluşumu ve işbölümü kendi
C C
yapacağı İçtüzükle düzenlenir. O
O
M
M
23. ANAYASA MAHKEMESİ
K Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla baktığı
K
P davalar dışında kalan işleri dosya üzerinde
P
S inceler. Ancak, bireysel başvurularda duruşma S
S yapılmasına karar verilebilir. Mahkeme ayrıca, S
1 gerekli gördüğü hallerde sözlü açıklamalarını 1
0 dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi 0
. olanları çağırabilir ve siyasî partilerin .
C kapatılmasına ilişkin davalarda, Yargıtay C
Cumhuriyet Başsavcısından sonra kapatılması O
O
istenen siyasî partinin genel başkanlığının veya M
M
tayin edeceği bir vekilin savunmasını dinler.
25. ANAYASA MAHKEMESİ
Kanunların, kanun hükmündeki
K kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi
K
P İçtüzüğünün veya bunların belirli madde ve
P
S hükümlerinin şekil ve esas bakımından S
S Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa S
1 Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası 1
0 açabilme hakkı, Cumhurbaşkanına, iktidar ve 0
. ana muhalefet partisi Meclis grupları ile Türkiye .
C Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az C
beşte biri tutarındaki üyelere aittir. İktidarda O
O
birden fazla siyasi partinin bulunması halinde, M
M
iktidar partilerinin dava açma hakkını en fazla
üyeye sahip olan parti kullanır.
26. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S S
S S
1 1
0 6. Dava açma süresi 0
. .
C C
O
O
M
M
27. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S S
S Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya S
1 iptal davası açma hakkı, iptali istenen kanun, 1
0 kanun hükmünde kararname veya İçtüzüğün 0
. Resmî Gazetede yayımlanmasından başlayarak .
C altmış gün sonra düşer. C
O
O
M
M
28. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S S
S S
1 7. Anayasaya aykırılığın diğer 1
0 0
. mahkemelerde ileri sürülmesi .
C C
O
O
M
M
29. ANAYASA MAHKEMESİ
Bir davaya bakmakta olan
K
mahkeme, uygulanacak bir kanun veya kanun K
P hükmünde kararnamenin hükümlerini P
S Anayasaya aykırı görürse veya taraflardan S
S birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddî S
1 olduğu kanısına varırsa, Anayasa Mahkemesinin 1
0 0
bu konuda vereceği karara kadar davayı geri
. .
bırakır.
C C
O
O Mahkeme, Anayasaya aykırılık iddiasını ciddî M
M görmezse bu iddia, temyiz merciince esas
hükümle birlikte karara bağlanır.
30. ANAYASA MAHKEMESİ
Anayasa Mahkemesi, işin kendisine gelişinden
başlamak üzere beş ay içinde kararını verir ve
K
açıklar. Bu süre içinde karar verilmezse K
P mahkeme davayı yürürlükteki kanun P
S hükümlerine göre sonuçlandırır. Ancak, S
S Anayasa Mahkemesinin kararı, esas hakkındaki S
1 karar kesinleşinceye kadar gelirse, mahkeme 1
0 0
buna uymak zorundadır.
. .
C C
Anayasa Mahkemesinin işin esasına girerek O
O verdiği red kararının Resmî Gazetede M
M yayımlanmasından sonra on yıl geçmedikçe aynı
kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddiasıyla
tekrar başvuruda bulunulamaz.
31. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S S
S S
1 8. Anayasa Mahkemesinin 1
0 0
. kararları .
C C
O
O
M
M
32. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P P
S Anayasa Mahkemesinin kararları kesindir. İptal S
S kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz. S
1 Anayasa Mahkemesi bir kanun veya kanun 1
0 hükmünde kararnamenin tamamını veya bir 0
. hükmünü iptal ederken, kanun koyucu gibi .
C hareketle, yeni bir uygulamaya yol açacak C
biçimde hüküm tesis edemez. O
O
M
M
33. ANAYASA MAHKEMESİ
K
K
P Kanun, kanun hükmünde kararname veya
P
S Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da S
S bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî S
1 Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten 1
0 kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi 0
. iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca .
C kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî C
Gazetede yayımlandığı günden başlayarak bir O
O
yılı geçemez. M
M
34. ANAYASA MAHKEMESİ
K İptal kararının yürürlüğe girişinin ertelendiği
K
P durumlarda, Türkiye Büyük Millet Meclisi, iptal
P
S kararının ortaya çıkardığı hukukî boşluğu S
S dolduracak kanun tasarı veya teklifini öncelikle S
1 görüşüp karara bağlar. 1
0 İptal kararları geriye yürümez. 0
. .
C Anayasa Mahkemesi kararları Resmî Gazetede C
hemen yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı O
O
organlarını, idare makamlarını, gerçek ve M
M
tüzelkişileri bağlar.
