Recommended
More Related Content
Similar to Özel Gereksinimli Çocuklarda Ruh Sağlığı
Similar to Özel Gereksinimli Çocuklarda Ruh Sağlığı (20)
Özel Gereksinimli Çocuklarda Ruh Sağlığı
- 1. ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARDA RUH SAĞLIĞI Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Hasan Kalyoncu Üniversitesi 5. Down Sendromu Konferansı, İstanbul, 2017
- 2. “Farklı görünüyorum, öğrenirken zorlanıyor, yavaş ilerliyorum. Konuşmamı anlamakta zorlanıyorlar, davranışlarım da tuhaf oluyor bazen. Farklıyım yaşıtlarımdan. Anne babam daha çok emek harcıyor bana, çünkü daha çok ihtiyacım var ilgiye ve bakıma. Arkadaşlarıma, devletime ihtiyacım var. İhtiyacım var eğitime, desteklenmeye ve kabul görmeye. Yer açın bana aranızda, bakmayın bana meraklı ve acıyan gözlerle. Benim de hakkım parkta yaşıtlarımla oynamak, benim de hakkım forma giyip okula gitmek, benim de hakkım yaşıtlarımla birlikte öğrenmek, benim de hakkım bu ülkede sizlerle eşit haklarla yaşamak”. Dünya Çocuk Hakları Günü, Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği Basın Bildirisi, 2013
- 3. Farklı özelliklere sahip bir çocuğun anne babası olmak; ailelerin kendi kendilerinin seçtikleri bir rol değildir ve bu role hiçbiri kendini hazırlamazlar.
- 4. • Doğan bebek annenin imge bebeğine ne kadar benziyor?
- 5. Farklı bir çocuk dünyaya geldiğinde; *normal çocuk hayali yıkılmış, imge bebek kaybedilmiştir *doğan çocuk farklı görünüyordur, daha fazla ilgi ve bakım istemektedir, rutin bakımı daha güçtür
- 6. Yaşanan ilk şokun ardından inkar edilir Öfkelenilir Suçlu aranır İki uçlu duygular yaşanır Kendilerine bir ceza olarak algılanır Utanılır ve Olumsuz duygular sebebiyle hissedilen suçluluk çok ağırdır Elisabeth Kübler-Ross Denial, Anger, Bargaining, Depression and Acceptance, 1969
- 7. Çevredekilerin meraklı, acıyan ve sorgulayan bakışlarıyla baş edilemez ve Sosyal olaylardan ve çevreden uzak kalınır Akrabaların ve yakın çevredekilerin tepkileri ile baş edilmeye çalışılır Eşler birbirlerine karşı suçluluk ve yetersizlik hissedebilir
- 8. Planlanmamış ve istenmeyen bir bebek Çok ağır anomalilerin varlığı Çok ağır zihinsel özür Anne babanın ruhsal yapılanması yetersiz Birincil destekleri az Gerçekçi olmayan beklentiler fazla Eğitim düzeyi düşük Maddi imkanlar yetersiz olduğunda;
- 9. Kabul süreci uzun sürer, yaşanan depresyon ağır olur ve çocukla yeterince ilişki kurulamaz ve sonuçta; bebeğin duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarının karşılanamaması, bağlanma sorunları, anne babada ruhsal hastalık ve anne baba arası evlilik problemleri gelişmesi riski yüksektir.
- 10. Planlanmış ve istenen bir bebek Anomaliler az ve müdahale edilebilir Zihinsel özür az Anne babanın ruhsal yapılanması yeterli Birincil destekleri iyi Beklentiler gerçekçi Eğitim düzeyi iyi Maddi imkanlar yeterli olduğunda; Kabul sorunu daha kolay halledilebilir. Bağlanma sorunları daha az görülebilir.
- 11. Gelişimi yaşıtlarından farklı olan çocuğun anne babasını en çok kaygılandıran şey çocuklarının geleceğinin belirsizliğidir.
- 12. Ebeveyn, çocuğunun güvenliğini, eğitimini ve geleceğini sağlayabildiği ölçüde huzur bulacak ve çocuğunun ihtiyacı olan sevgi ve bakımı ona verebilecektir.
- 13. DOWN SENDROMLU ÇOCUĞA SAHİP OLAN ANNELERİN TANI İLE İLGİLİ HABER ALMA SÜRECİ: NİTEL BİR ÇALIŞMA 1 Duygu Mutlu • Uzm. Psk., Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Psikoloji Bölümü Şaziye Senem Başgül • Doç. Dr., Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Psikoloji Bölümü Yasemin Alanay • Prof. Dr., Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Genetik Bölümü Down Türkiye Derneği desteği ile
- 14. DOWN SENDROMLU ÇOCUĞA SAHİP OLAN ANNELERİN TANI İLE İLGİLİ HABER ALMA SÜRECİ: NİTEL BİR ÇALIŞMA 2 Down Sendromlu 21 çocuk annesi Annelerin yaş ortalaması 42,3 9 tane açık uçlu soru
- 15. DOWN SENDROMLU ÇOCUĞA SAHİP OLAN ANNELERİN TANI İLE İLGİLİ HABER ALMA SÜRECİ: NİTEL BİR ÇALIŞMA 3 • Bilgi gizlenmemeli • Randevu verilerek, zaman ayrılarak, uygun bir ortamda aile ile görüşülmeli • Annenin yanında eşi veya kendisine destek olacak biri varken konuşulmalı • Tanı netleştikten, şüpheler ortadan kalktıktan sonra aileye haber verilmeli • Bilgi veren kişi olumlu bir yaklaşım ve samimi bir yüz ifadesiyle haberi söylemeli
- 16. DOWN SENDROMLU ÇOCUĞA SAHİP OLAN ANNELERİN TANI İLE İLGİLİ HABER ALMA SÜRECİ: NİTEL BİR ÇALIŞMA 4 • Öncelikle Down Sendromlu çocukların olumlu tarafları anlatılmalı • Gebelikte haber verildiğinde, çocuğun aldırılması yönünde değil, aileyi bekleyen sıkıntıları açıklayarak karar aileye bırakılacak şekilde bilgi verilmeli • Normal bir haber verir gibi, sonucu felaketleştirmeden bilgi verilmeli. • Down Sendromunun yaşamla bağdaşabilen bir patoloji olduğu söylenmeli.
- 17. DOWN SENDROMLU ÇOCUĞA SAHİP OLAN ANNELERİN TANI İLE İLGİLİ HABER ALMA SÜRECİ: NİTEL BİR ÇALIŞMA 5 • Olası sağlık problemleri ve gelişimleri hakkında bilgi verilmeli • Güncel bilgilere ulaşılabilecek kaynak kitaplar sağlanmalı veya önerilmeli • Özel eğitim ve fizyoterapinin erken dönemdeki önemi vurgulanmalı • Bu çocukların sahip olduğu hukuki ve sosyal haklar anlatılmalı
- 18. Çocuğun Gelişimini Bilmenin Yararları Çocuklar değişik yaş gruplarında farklı tutum ve davranışlar gösterirler. Çocukları daha iyi anlayabilmek ve uygun davranabilmek için çocukların gelişim dönemlerini ve bu dönemlerin özelliklerini bilmek önemlidir. Gelişme önceden kestirilebilir. Uygun eğitim planlanabilir. Normal, anormal davranış ayırt edilebilir. Davranış üzerine bireysel özellik ve çevrenin etkisi ayırt edilebilir.
- 19. Gelişimin normalden sapması; • Geri kalabilir • Eksik olabilir • Hızlı gelişebilir • Fonksiyon yetersizlikleri ya da kayıpları olabilir • Farklı bir seyir izleyebilir • Farklı görünebilir…..
- 20. Mental Retardasyon DSM 5 /Entellektüel Yetiyitimi Sosyal yetenekler, İletişim becerileri, Bilişsel beceriler, Öz bakım becerileri… yönünden yaşıtlarından geride olmak
- 21. Mental Retardasyon-Zeka Geriliği Sağ ve Sol Beyinde yapısal bozukluklar vardır. Sağ ve sol beyin kapasitesi azdır. Corpus Kallosum incedir ya da yoktur. SOL BEYİN SAĞ BEYİN CORPUS KALLOSUM
- 22. Down Sendromu; • Literatürde tanımlanan ilk kromozomal hastalık J. Langdon Down – 1866 • Benzer fenotipik özellikler • Gelişimsel ve bilişsel olarak çeşitli derecelerde yetersizlikleri • Bir çok sistemi ilgilendiren sağlık sorunları
- 23. Erken müdahalelerin ve aile eğitimlerinin temel amacı; • Down sendromlu bireylerin bağımsız olarak kendi ihtiyaçlarını en üst düzeyde karşılayabilmeleridir.
- 24. Sermaye oranında çıktı ilişkisi SERMAYE ÇIKTI
- 27. • Bedensel gelişimlerinde farklılıklar vardır: görüntüleri farklıdır, motor kordinasyon sorunları vardır, sakar olabilirler, sık hastalanırlar, sürekli hastane........
- 28. • Zihinsel gelişimlerindeki farklılıklar vardır: daha yavaş, geç ve güç öğrenirler, geç konuşurlar, duygu ve düşüncesini ifade etmede zorlanırlar, dikkat ve ilgileri dağınıktır, genelleyemezler, soyutlamada zorlanırlar, yeni duruma uyum güçlüğü çekerler, çabuk unutur, kolay pes ederler, gelecekle pek ilgilenmezler ....
- 29. • Sosyal gelişimlerinde farklılıklar vardır: küçüklerle oynarlar, kolay dostluk kuramazlar ve sürdüremezler, kolay küserler, sorumluluk alamazlar, kandırılmaları çok kolaydır, oyun kurallarını algılayamazlar, dışlanırlar, garip giyinirler, görgü kurallarına uymada zorlanırlar, pek paylaşmazlar, genelde ilgisizdirler ve çok çaba göstermezler...
- 30. • Kişilik özelliklerindeki farklılıklar: güvensiz, başkalarına bağımlı, sabırsız, bazen fazla cesareti hırsı az, olayların sonunu merak etmez, ilgisiz, enerjisi az, sabırsız, sorumluluk alamaz, başkalarının duygu ve düşüncesine önem vermez, duygusal iniş çıkış sık, isteksiz......
- 31. Bu çocuklarda ruhsal sorunların sıklığını artıran nedenler • Beyin fonsiyonlarındaki farklılıklar • Dikkat sorunları • Konuşma problemleri • Kişilik özelliklerindeki farklılıklar • İnatçı kişilik özellikleri • Ergenlikte hormonal değişimler • Ebeveynlerin kabul süreci
- 32. Gelişim dönemlerine göre DS’lu çocuk ve aileleri bekleyen sorunlar
- 33. Bebeklik; • Tanıyı öğrenme, kabul süreci • Ne yapacağını bilememe • Panikle acil çözüm arama • Umut tacirlerinin eline düşme • Rapor koşuşturmaları • Sağlık sorunları, sık hastahane ziyaretleri • Normal gelişim dönemi “herşeyi normal” şaşkınlığı
- 34. Erken çocukluk; • Gelişim hızında duraksama • Yürüme, konuşma gecikmeleri • Eğitimin kalitesini sorgulama • Toplumsal kabulde direçlerle tanışma • Kreş sorunları • Akran sorunları • İnat, çatışma • Hareketlilik
- 35. İlkokul dönemi; • Uygun eğitime ulaşma sıkıntıları • Kaynaştırma eğitimi, alt sınıf? • Öğretmen eğitimsizlikleri • Veli sorunları • Akran sorunları – Dışlanma – Aşırı sevilme • İnatlaşmada artma • Hayali arkadaşlar • DEHB ve öğrenme sorunları
- 36. Orta ve lise eğitimi • Uygun eğitim alamama • Farkındalığın artması – Depresyon – Kaygı bozuklukları – Yanlızlaşma – Yabancılaşma – Hayali arkadaşlarda artma – Kırılganlık • Ergenlik sorunları, aşık olma, • Libido artışı ile baş edememe ve davranış sorunları
- 37. Ergenlik sonrası • Uygun eğitim alamama • İşsizlik • Yapılacakların azalması • Arkadaşsızlık, yalnızlık • Anne babanın gelecek kaygısında artma • Davranış sorunlarında artma • Depresyon, kaygı bozukluklarında artma • Alzheimer riskinde artış • Bakım sorunları
- 38. ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUK ERGEN OLDUĞUNDA
- 39. Biyolojik Olarak Ergenlik; Bireyin gelişim süreci içerisinde çocukluk döneminin bitişiyle beraber fizyolojik olarak erişkinliğe ulaşıncaya kadar geçen bir gelişim dönemidir.
- 40. Psikososyal açıdan ergenlik; Çocukluğun sona ermesiyle, toplumsal yaşamda sorumluluk alma dönemi olan yetişkinlik döneminin başlangıcı arasında kalan bir gelişim sürecidir. (Erikson psikosoyal kuram).
- 42. Kimlik duygusu, Kişinin bedeninde kendini evinde hissetmesi, nereye doğru gidiyor olduğunu bilme ve kendisi için önemli olan insanların onu kabul ettiği duygusudur.
- 43. Ergenin halletmesi gereken 3 görev; 1. SOSYAL KİMLİK GELİŞTİRMEK 2. MESLEKİ KİMLİK GELİŞTİRMEK 3. CİNSEL KİMLİK GELİŞTİRMEK
- 44. Gelişim normalden saparsa; “Toplum için yerim ne?” “Neleri yapmaktan hoşlanırım?” “Beni nasıl tanımlarlar?” “Arkadaşlarım kim?” Sorularına yanıt bulmak zorlaşacaktır.
- 45. Hormonal değişimleri yorumlaması ve cinselliğini yaşaması güçleşecektir…
- 46. “Ben ne olacağım?” “Hangi işi yapabilirim?” sorularının cevaplarını muğlak kalacaktır…
- 47. Değişkenler… Özür oranı ve şekli Bilişsel Düzey Farkındalık Duyarlık, kırılganlık Toplumsal yaklaşım, koşullar, imkanlar Devlet politikaları Ailesel ve toplumsal kabul
- 48. Hangi ruhsal sorunlar artıyor • DEHB • Öğrenme güçlükleri • Kekemelik • Karşı gelme bozukluğu • Davranış sorunları • Ergeblik döneme özgü sorunlar • Depresyon • Kaygı bozuklukları • Sosyal kaygı • Alzheimer • Otism
- 49. Şikayet: “Son 2 yıldır giderek artan şiddette sinirlilik, bağırma, bazen şiddet” • 15 yaşında erkek • 10 yıl düzenli özel eğitim almış, Orta okuldan sonra eğitimi bırakmış • Evde annesi ve babası ile yaşıyor, çok ilgili bir abla şehir dışında oturuyor, onunla 15 günde bir görüşebiliyorlar • Anne hiç çalışmamış, son 2 yıldır depresif OLGU 1
- 50. OLGU 2: Şikayet: “3 yıldır öfkeli, mutsuz, son 6 aydır çok sinirli ve tepkili” • 19 yaşında, çok bakımlı bir kız • İlk ve orta eğitimini tamamlamış, okuma yazma biliyor, bilişsel düzeyi iyi • Anne ve babası ile yaşıyor, evli bir abisi var • Ev işlerini yapıyor, annesine yardım ediyor, küçük bir yerde yaşıyorlar ve arkadaşları ile görüşüyor • “evlenmek istiyor”
- 51. OLGU 3: Şikayet: “11 yaşından bu yana sosyal olarak iletişimi giderek azaldı, aile bireyleri dışında kimseyle konuşmuyor”. • 22 yaşında Hafif zeka geriliği olan kız çocuk • Görüşme sırasında sözel iletişim kurmadı, göz kontağından kaçındı • İlk ve orta okulu kaynaştırma olarak bitirmiş. Okuma yazması var, bilişsel gelişimi iyi • İlkokuldan sonra sosyal olarak iletişime kapanmış.
- 52. OLGU 4: Şikayet: “Arkadaşlarının etkisinde kalıyor, bir kişiye takıyor, mutsuz oluyor” • 19 yaşında hafif zihinsel engelli • İlk, orta ve liseyi engelli çocuklar okulunda okudu. Bilişsel düzeyi iyi, farkındalığı yüksek bir genç ama dil becerileri geri • Çok sosyal • CKB ???
- 53. Olgu 6: Şikayet: “Gerçekle gerçek olmayanı karıştırıyor, kendini sinema sanatçısı sanıyor”. • 26 yaşında, kız. • Bilişsel gelişimi iyi. • Filim tekliflerine açık.
- 54. Olgu 7: Şikayet: Çalıştığı iş yerinde uyumsuzluk, mutsuzluk” • 27 yaşında, erkek. • Patronuna intahar girişiminde bulunacağına dair mektup yazdı. • Bilişsel gelişimi iyi. • Cinsel özdeşim bozukluğu???
- 55. Şikayet: “ben niye farklıyım?” • 10 yaşında, DS’lu • Babası hekim • Mental gelişimi normal • Kaynaştırmaöğrencisi, gölge öğretmeni var Olgu 8:
- 56. Şikayet: “yoğun davranış problemleri” • 21 yaşında • Bu bu zamana kadar sorun yok, son 3 aydır giderek artan davranış sorunları • Ona bakan OYA annesi kalp krizi geçirip hastaneye yatmış Olgu 9:
- 57. Şikayet: “iş yerinde uyumsuzluk” • 21 yaşında erkek • Lise mezunu, bir işi var, mental düzeyi iyi • 15 Temmuz sonrası artan kaygılar Olgu 10:
- 58. Şikayet: “daha fazla ne yapabiliriz?” • 8 yaşında kız • Kaynaştırma öğrencisi • Dikkat sorunları, arkadaş ilişkilerinde sorunlar • Hırslı bir anne Olgu 11:
- 59. Şikayet: “takıntılar, kaygılar” 11 yaşında kız çocuk Rutinlerine bağlılığı krize neden oluyor Yaygın kaygıları var Olgu 12:
- 60. Şikayet: “iletişimi az, oyun oynamıyor” • 3 yaş erkek • Otism Olgu 13:
- 61. Şikayet: “kafasının üstünde derin bir yara oluşturma” • 19 yaşında erkek • Konuşmuyor, akademik başarısı geri • Anne beyin tümöründen opere Olgu 14:
- 62. Şikayet: “okula gitmek istememe, sürekli mızmızlanma, ağlama” • 9 yaş erkek çocuk • Öğretmeniyle iletişim sıkıntısı • Arkadaşlarıyla iletişim sıkıntısı • Depresyon tanısı aldı Olgu 15:
- 64. Becerikli;
- 65. Duyarlı, halden anlar, insandan anlar, yakışıklı
- 67. Tiyatral
- 68. Müzik….
- 69. Cana yakın
- 70. Kardeşlik
- 71. Neler yapabiliriz • Düzenli takip – Onun gelişimini izleyen bir hekimin olması – Sorun olmasada takibe gitmek – Tedavi önerilerini kabul etmek – Kulaktan duyma laflar ve google bilgileri ile hareket etmemek • Değişimleri iyi izlemek • Yapabildiği şeylerde yerine yapmamak ve büyümesine izin vermek • Ayrışmasına saygı göstermek • Sağlıklı iletişim kurmak • Eğitimini desteklemek • Kendimizi eğitmek • Tedavi önerilirse kabul etmek
- 72. Aylin’in mesajı • ” Engelliler”, bazen salt bir yardım objesi olur bazı insanların gözünde, bazen de bir kahraman; ama asla bir sıradan insan değil. Bazen yerlerde sürünür, bazen göklere yüceltilir ama hiç bu insanların hayatlarına dahil olup, yanlarında yer alamazlar. Sizin hayatınızdaki yeri sadece yardım alandan ibaret birisiyle nasıl bir ilişkiniz olabilir?...... • ...............Başına kötü bir şey gelen birinden ne kadar farklıysanız o kadar güvende hissedersiniz kendinizi”.
- 74. ALANLA İLGİLİ ÖZGEÇMİŞİM • Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği, Özel Gereksinimli Çocuklar Komisyonu Kurucu Başkanı • Down Türkiye Derneği eski Yönetim Kurululu Üyesi ve danışman doktoru • Koklear İmplant Derneği Üyesi • Down Sendromlu 13 yaşında bir kız annesi
- 75. El ele verip çok işler yapacağız