Yabanci Ortamlar Deneyi ve Bağlanma Stilleri

YABANCI ORTAMLAR
(A STRANGE SITUATION)
PSK. LEBRİZ CANPOYRAZ GERMEN
KASIM 2016

BAĞLANMA

Bağlanma Kuramı (Attachment Theory)
John Bowlby (1907-1990)
İngiliz çocuk psikiyatristi ve psikanalist
İlk bağlanma teorisyenidir
Çocukların hayatta kalabilmek için bağlanmaya ihtiyaçları vardır. Bağlanma
evrimsel bir zorunluluktur.
Çocukların bakım verenleriyle kurdukları ilk bağların yaşam boyu süren etkileri
vardır.
En kritik zaman: 6-24 ay
3 yaşına gelene kadar bağ oluşmazsa bundan sonra oluşmaz.

Bağlanmanın 4 Özelliği
1- Güvenli Ortam: Çocuk korku veya tehlike hissederse bakım veren onu rahatlatır ve destekler.
2- Güvenli Zemin: Bakım veren, çocuğa öğrenebilsin, dünyayı keşfedebilsin diye güvenli bir
zemin sağlar.
3- Yakınlığın Korunması: Çocuk, etrafını keşfederken kendini güvende hissetmek için bakım
verene yakın durmaya çalışır.
4- Ayrılık Sıkıntısı: Çocuk, bakım verenden ayrıldığı zaman mutsuz, sorunlu ve üzgün olur.

Yabancı Ortamlar (A Strange Situation)
Mary Ainsworth (1913-1999)
Kanadalı psikolog
Bowlby’nin Bağlanma Kuramı’nı geliştirdi.
Çocuklardaki farklı bağlanma şekillerini araştırmak için «Yabancı Ortamlar»
değerlendirme tekniğini geliştirdi.

Ainsworth’e Göre Bağlanma
Bebek doğduğunda bakım verenle yakınlığını sürdürmeye yönelik bir davranış repertuarıyla
donatılmıştır. Bu davranışlar arasında en dikkat çekici olanı Bağlanma davranışıdır.
Bebeğin ağlaması bakım verme davranışını aktive eder ve bakım verenin bebeğin yakınına
gelmesini sağlar.
Zamanla bebek bir kişiyi diğerinden ayırmaya başlar ve bağlanma davranışı oluşmaya başlar.
Çocuğun dil becerileri geliştikçe çocuk-bakıcı arasındaki iletişim ve birbirlerinin isteklerini anlama
düzeyi artar.
Çocuğun kendilik tasarımı ve başkalarıyla ilgili tasarımı geliştikçe bakıcıdan ayrılmayı daha iyi
tolere edebilir. Bakıcıdan daha uzun süre ve daha az sıkıntı duyarak ayrı kalabilir.
Motor hareketlerin gelişimiyle beraber çocuk yürümeye başlar, güvenli zemin olan bakıcıdan
çevreyi keşfetmek için uzaklaşır.

Bağlanma Stilimiz İlişkilerimizi Açıklar
Bağlanma kuramına göre çocuk bebeklikten itibaren annesiyle geliştirdiği ilişkisini ilerleyen
yaşlarda yakın ilişkilerinde model olarak kullanır.
Kişinin benlik modeli ve başkaları modeli bu sayede gelişir.
Benlik modeli, kişinin kendini ne ölçüde sevgiye layık, değerli bir birey olarak gördüğüdür.
Başkaları modeli, kişinin diğerlerini ne ölçüde güvenilir, ilgi ve sevgi sunmaya hazır olarak
algıladığıdır.

Bağlanma Stilimiz İlişkilerimizi Açıklar
Bakım süreci tutarlı ise bebek ihtiyaçlarının önemli olduğuna dair bir fikir geliştirecek, bu fikir bir
süre sonra kendine güvene dönüşecektir. Dış dünyanın ihtiyaçlarına duyarlı iyi bir yer olduğu fikri
ise başkalarına olan güveni oluşturacaktır. Bu kişinin yetişkinlikteki duygusal ilişkisinin dengeli ve
güvene dayalı, psikolojik sorunlu dinamiklerden görece olarak arınık olması beklenir.
Bakım süreci tutarsızsa bebek dış dünyaya güven geliştiremeyecek, kendisinin de yeterince
sevilen bir canlı olduğuna inanamayacaktır. Yetişkinlikte bu kişinin duygusal ilişkilerde hem
kendisine hem de partnerine karşı güvensiz olması ihtimali yüksektir.

Yabancı Ortamlar Deneyi
Bebek ve annesi odada yalnız bırakılır. Bebek ortama alışır.
İçeri bir yabancı girer, aralarına katılır.
Anne, bebeği yabancı ile yalnız bırakarak ayrılır.
Anne odaya geri döner, yabancı ayrılır.
Anne bebeği tek başına bırakarak odadan ayrılır.
Yabancı tekrar odaya gelir.
Anne odaya döner, yabancı ayrılır.

Yabancı Ortamlar Deneyi
https://www.youtube.com/watch?v=QTsewNrHUHU

Güvenli Bağlanma
Annenin varlığında cesur, odayı oyuncakları keşfediyor ama anneden de tam
kopuk değil, anne gidince ağlıyor ama geri döndüğünde kolayca sakinleşiyor,
oynamak için yine güvenip anneyi kolayca bırakıyor.
Anne odadayken yabancıya sıcak davranıyor. Annesi dışardayken yabancıya
sakıngan davranıyor.
Yeniden birleşme olduğunda bebek mutlu ve olumlu oluyor.
Yaklaşık %65
Benlik algısı + , başkaları algısı +
Bakım veren, çocuktan gelen sinyallere duyarlı olur, ihtiyaçlarına uygun yanıt
verirse çocuk güvenli bağlanma gösterir.

Güvenli Bağlanma
Çocuklukta Yetişkinlikte
Anneden ayrılabilme yeteneği vardır Güvene dayalı ilişkiler kurabilir
Korktuğunda annesi rahatlatır Öz saygısı vardır
Anne döndüğünde sevinç gösterir Yakın olduğu kişilerle duygularını
paylaşmada rahattır
Anne-babayı yabancılara tercih eder Sosyal ilişkilere girer

Güvensiz Kaçıngan (avoidant) Bağlanma
Bebek bağımsızdır. Çevreyi keşfederken bağlanma figürünün varlığına bel
bağlamaz.
Stres altındayken anneyi aramaz.
Anne gittiğinde huzursuz olmaz. Döndüğünde az ilgi gösterir.
Yabancı odadayken sakin ve normaldir.
Yaklaşık %15
Benlik algısı + , başkaları algısı -
Bakım veren çocuğun ihtiyaçlarına duyarsızsa, çocuk zor durumdayken
yardımına koşmaz ise Güvensiz Kaçıngan (kayıtsız) davranış gelişir.

Güvensiz Kaçıngan (avoidant) Bağlanma
Anne-babadan uzak durur Yakınlık kurma sorunu yaşayabilir
Anne-babayla etkileşim ihtiyacı pek
yoktur
Sosyal veya duygusal ilişkilere pek
yatırım yapmaz
Anne-babayı yabancılardan daha fazla
tercih etmez
Düşüncelerini ve duygularını
diğerleriyle paylaşmak istemez veya
paylaşamaz

Güvensiz Kaygılı (ambivalent) Bağlanma
Bebek bağlanma figürüne karşı kararsız veya değişkendir.
Anne bebekle ilgilenmek istediğinde bebek reddeder. Diğer zamanlarda bebek adeta yapışkan ve
bağımlı davranır.
Bebek üzüldüğünde annenin varlığı onu sakinleştirmez. Anne odayı terk ettiğinde aşırı huzursuz olur.
Yabancıdan korkar ve uzak durur. Anne odaya döndüğünde anneyle iletişim kurmaz, bazen
uzaklaştırır.
Yaklaşık %15
Benlik algısı - , Başkaları algısı +
Güvensiz Kaygılı bağlanmada çocuk, bağlanma figüründen güven duygusu ve tutarlılık alamaz ve
bunun sonucunda çevresini keşif için bağlanma nesnesinden uzaklaşmakta zorlanır. Kaygılıdır.

Güvensiz Kaygılı (ambivalent) Bağlanma
Yabancılara güvenmez Diğerlerine yakınlaşmakta isteksizlik
duyar.
Anne gittiğinde aşırı strese girer Partnerleri tarafından
sevilmediklerinden endişelenirler
Annenin odaya dönmesi onu
rahatlatmış görünmez
İlişkiler bittiğinde perişan olur

Dezorganize Bağlanma (Mary Main, 1990)
Çocuk anneyi tehlikeli olarak algılar ama aynı zamanda bu dünyada tek güvenilir limanıdır.
Çocuk, çözümsüz bir paradoks yaşar. Anne odadan çıktığında garip davranışlar sergileyip
döndüğünde bağırmaya başlarlar.
Bazen aniden donakalıp sonra annesine sarılıp sonra kendini yerlere atabilir. Korku ve
umutsuzluk duyguları yaşarlar.
%5?
Benlik algısı - , Başkaları algısı -
Ebeveynlerinden düzenli şiddet görmüş, küçük yaşta boşanma veya ölüm nedeniyle anne ya da
baba kaybı yaşamış ya da çocukluğunda cinsel tacize uğramış çocuklarda “dezorganize bağlanma
stili” gelişebilir.

Dezorganize Bağlanma
Kafası karışmış veya şaşkın görünür Diğerleri hakkında çarpık bir bakış açısı
vardır
Dünyayı güvensiz bir yer olarak
görürler
Sosyal hayatta sorunları vardır ve
duygularını diğerleriyle örtüştürmekte
zorluk çeker
Araştırmalara göre, dezorganize bağlanan bireylerin kendi çocuklarını suiistimal
etme oranı %30

Anneeee!!!!
Hah buradasın.
Beni rahat
bırakın.
Senden nefret
ediyorum.
Ama seni seviyorum.

Bağlanma Türü Ebeveyn Davranışı Çocuğun Yetişkinlikteki Yapısı
Güvenli Çocuğun duygularıyla ilgilidir Anlamlı ilişkiler kurmayı bilir.
Empatik olmakla birlikte kendi sınırlarını çizer.
Kaygılı
(ambivalent)
Tutarsızdır ve sınırlara özen göstermez Kaygılı ve Güvensiz
Kimi zaman çekici olsa da kimi zaman da suçlayıcı ve
kontrolcüdür. Tutarsız davranır.
Kaçıngan
(avoidant)
Güven vermeyen veya çocuğun
yanında olmayan ebeveynler
Duygusal bağlanmadan kaçınır
Eleştirici, mesafeli ve hoşgörüsüz davranışları vardır.
Dezorganize Çocuğu yok saymış veya ihtiyaçlarını
gidermemiştir.
Kaotik davranışlar: vurdumduymaz, patlamaya hazır,
tacizkar. Güvenlik ihtiyacı en üst düzeydeyken bile
güvenmez.

Ainsworth, 1978 BENLİK BAŞKALARI
GÜVENLİ + +
KAÇINGAN (AVOIDANT) + -
KAYGILI (AMBIVALENT) - +
DEZORGANİZE - -
Çocuklarda Bağlanma
Yetişkinlerde Bağlanma
Bartholomew & Horowitz, 1991 BENLİK BAŞKALARI
GÜVENLİ + +
KAYITSIZ + -
SAPLANTILI - +
KORKULU - -

Meta Analiz - Van Ijzendoorn & Kroonenberg,
(1988)
Bağlanma Stili %
Ülke (araştırma #) Güvenli Kaçıngan Kaygılı
ABD (18) 65 21 14
İngiltere (1) 75 22 3
Hollanda (4) 67 26 7
Almanya (3) 57 35 8
Japonya (2) 68 5 27
Çin (1) 50 25 25
İsrail (2) 64 7 29
İsveç (1) 74 22 4

Bağlanma
Önemli !
Bağlanma türleri zaman içinde, kişinin hayat deneyimine bağlı olarak
değişebilir: sevgi dolu bir öğretmen, anneanne, babaanne, sevecen bir
eş vb. ile güvensiz bağlanma güvenli bağlanmaya dönüşebilir.
Güvenli bağlanma ise çocuklukta kurulmuşsa güvensize dönüşmesi çok
olası değildir.

Sıra Sizde
Eleştiren, mesafeli, katı tutumlu, hoşgörüsüz bir kişinin bağlanma stili ne olabilir?
a- Güvenli
b- Kaçıngan
c- Kaygılı

Sıra Sizde
Güvensiz, kontrolcü ve tutarsız bir kişinin bağlanma stili ne olabilir?
a- Kaçıngan
b- Güvenli
c- Kaygılı

Sıra Sizde
Anlamlı ilişkiler kurmamızı sağlayan bağlanma stili hangisidir?
a- Güvenli
b- Kaçıngan
c- Kaygılı

Kaynaklar
Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. (1978). Patterns of attachment: A
psychological study of the strange stiuation. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Bartholomew, K., & Horowitz, L. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four
category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61, 226-241.
Bowlby, J. (1969). Bağlanma: Vol. 1. Bağlanma.
Hazan, C., & Shaver, P. R. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal
of Personality and Social Psychology, 52, 511-524.
Main, M. (1990). Cross-cultural studies of attachment organization: Recent studies, changing
methodologies, and the concept of conditional strategies. Human Development, 33, 48-61.
Sümer, N., & Güngör, D. (1999). Yetişkin Bağlanma Stilleri Ölçeklerinin Türk Örneklemi Üzerinde
Psikometrik Değerlendirmesi ve Kültürlerarası Bir Karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi 1999, 14(43)
71-106

Teşekkürler 
lebriz.canpoyraz@gmail.com
05323265713

Yabanci Ortamlar Deneyi ve Bağlanma Stilleri

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (10)

Similar to Yabanci Ortamlar Deneyi ve Bağlanma Stilleri

Similar to Yabanci Ortamlar Deneyi ve Bağlanma Stilleri (20)

Yabanci Ortamlar Deneyi ve Bağlanma Stilleri