Wystawa plenerowa przygotowana w ramach XVI Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego (2014).

1. NOWE ŻYCIE DWORU
PROGRAM
OBCHODÓW
PierwszaWojna.info
Opracowanie tekstów i koncepcja wystawy:
Joanna Nowostawska-Gyalókay, Monika i Barbara Lorenz
Projekt graficzny: Andrzej Karlik
Organizator: Gospodarz:
Rodzina Lorenzów z Michałowic
Współpraca:
Wystawa powstała w ramach
XVI Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego.
Wielki wybuch 1914–1918
Patroni medialni:

2. Michałowicki dwór to romantyczna budowla wzniesiona w latach 1892–1897 dla przybyłej tu z Mazowsza rodziny Dąbrowskich przez krakowskiego architekta Teodora Talowskiego.
Nieopodal miejsca, w którym usytuowana jest dziś budowla, przed rokiem 1897 stał drewniany dom należący wcześniej do rodziny Kołłątajów, od których Dąbrowscy nabyli majątek.
Choć dziś miejsce to cieszy niezwykłą, nieco tajemniczą urodą, niewiele brakowało, aby dwór podzielił los wielu innych zabytków i stał się ruiną. W 1979 roku, kiedy w budynku gospodarowały
Gminna Spółdzielnia i Bank Spółdzielczy w Słomnikach, w dworze wybuchł pożar. Strawiony ogniem , pozbawiony stropów, z powybijanymi oknami, niszczał zalewany przez deszcz.
Wydawało się, że los tego miejsca jest przesądzony. Jednak zdarzyło się inaczej. Dwór, wciąż pełen uroku, spodobał się rodzinie Lorenzów. Nie bez trudu zakupili go w 1985 roku i od tego czasu
dwór, wraz z ciągłymi remontami, stał się lejtmotywem ich życia.
Na zdjęciu: dwór Dąbrowskich, lata 20.–30. XX wieku
Pocztówka ze zbiorów Pawła Nosala

3. W 1788 roku Hugo Kołłątaj otrzymał majątek michałowicki z nadania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Po czterech latach dzierżawa została mu odebrana przez targowiczan i dopiero w 1810 roku odzyskał utracone dobra.
Następnie majątek przechodził kolejno w ręce bratanicy Hugona – Marianny Krasickiej, Dionizego Kołłątaja, Zofi i Marii z Kołłątajów
Sołtykowej i jej córki Emilii Wielogłowskiej. Po przedwczesnej śmierci żony w wieku 22 lat, Konstanty Wielogłowski sprzedał Michałowice
Dąbrowskim.
Na zdjęciach:  Emil Sołtyk,  Zofi a Sołtykowa z córką Emilią oraz  Emilia z mężem Konstantym Wielogłowskim
Rycina z podobizną Dionizego Kołłątaja
Fotografi e z archiwum rodzinnego Krystyny Skawińskiej. Rycina z podobizną Dionizego znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.

 

4. Fotografi a z archiwum rodzinnego Jana MajewskiegoTadeusz Żądło Dąbrowski Maria z Rostworowskich Dąbrowska
1829–1903 1842–1927
Teresa z Dąbrowskich
Majewska
1867–1911
+
Jadwiga Majewska
1881–1964
NałęczRadwan
Stefan
(o. Klemens)
1869–1953
Stanisław
1870–?
(s. Maria Klemensa)
1872–1953
Helena
(s. Małgorzata)
Maria Izabela
1880–1948
(s. Symplicja)
Zofia
1878–1964
Tadeusz
1873–1961
1908–1940 Katyń
Jerzy
1910–2000
Maria
1911–1912
Tadzio
1918–1990
Stanisław
Zofi a Konstancja
z Krynickich Majewska
Maria Izabela Dąbrowska
– matka Małgorzata
Helena Dąbrowska
– siostra Maria Klemensa
Stefan Dąbrowski
– ojciec Klemens
Zofi a Dąbrowska
– siostra Symplicja
Tadeusz Dąbrowski Jadwiga Dąbrowska
Stanisław DąbrowskiJan Majewski Maria Dąbrowska

5. Życie we dworze w latach 30. XX wieku
Na zdjęciach:  Tadeusz i Jadwiga Dąbrowscy z Jankiem Majewskim, wnukiem Teresy z Dąbrowskich
Majewskiej  zdjęcie rodzinne na tle dworu
Fotografi e z archiwum rodzinnego Jana Majewskiego



6. Rodzina Dąbrowskich chętnie angażowała się w życie wsi.
Na zdjęciu: uroczyste dożynki w pobliskiej Masłomiącej w 1939 roku,
rodzina widoczna na dalszym planie w cieniu drzew
Fotografi a ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego

7. 5 sierpnia Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Rosji. Jednocześnie austriackie władze zgodziły się na wkroczenie polskich jednostek strzeleckich do Królestwa.
I kompania na rozkaz komendanta Józefa Piłsudskiego, pod dowództwem por. Tadeusza Kasprzyckiego 6 sierpnia wyruszyła z krakowskich Oleandrów w stronę granicy austriacko-rosyjskiej.
Wieś Michałowice, stanowiąca komorę celną, stała się miejscem spektakularnego niszczenia słupów granicznych państw zaborczych przez strzelców. Właściciel tutejszego dworu, Tadeusz
Dąbrowski, podjął dowództwo kompanii obiadem i kilkugodzinną gościną.
Na zdjęciu: 11 listopada 1936 roku w miejscu tych wydarzeń odsłonięto pamiątkowy obelisk. Fotografi ę wykonano tuż po uroczystości odsłonięcia pomnika.
Fotografi a ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego

8. W 1912 roku na krakowskich Błoniach otwarto „Wystawę Architektury i Wnętrz w Otoczeniu Ogrodowem”. Jednym z jej elementów było postawienie letniego teatru ogródkowego noszącego
nazwę „Oleandry”, prawdopodobnie od kwiatów zasadzonych na terenach wystawowych. W lipcu 1914 roku Józef Piłsudski utworzył tu wakacyjną szkołę strzelecką, a 3 sierpnia I Kompanię
Kadrową. 12 sierpnia strzelcy dotarli do Kielc i zajęli miasto. W listopadzie powtórnie odbyli podobny przemarsz, staczając potyczki tym razem i w Michałowicach. Te pierwsze zakończone
sukcesem przemarsze szybko stały się elementem mitu legionowego. Już w 1924 roku dla upamiętnienia tamtych wydarzeń zaczęto organizować Marsze Szlakiem I Kompanii Kadrowej ze
startem i metą, piesze i zmotoryzowane. Odbywały się rokrocznie aż do 1939 roku. Po wojnie pierwszy przemarsz zorganizowano w 1981 roku. Marsze te odbywają się do dziś.
Na zdjęciach:  żołnierze w Oleandrach  przemarsz Kadrówki, 1933 rok  uczestniczki marszu na mecie w 1927 roku: Maja Augucewicz, Nusia Nowacka, Oleńka Tarnowska, Tusia Wesołowska
Fotografie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego

 

9. Fotografi e z archiwum rodziny Lorenzów
Dwór i opis jego stanu po pożarze, lata 1979–1985

10. 1947
1979
1985
1987
1990
1991
1993
2003
2007 2013
2013
nacjonalizacja majątku Dąbrowskich
pożar dworu, niezabezpieczony
zabytek niszczeje i stopniowo popada
w ruinę
zakup zrujnowanego obiektu przez
rodzinę Lorenzów, odbudowa
dworu własnymi siłami, praca Marii
i Stanisława Lorenzów z synem
Jackiem, później także z żoną Jacka,
Moniką, oraz dziećmi – Barbarą
i Aleksandrem
prace przy odbudowie
wykonanie stolarki okiennej
i drzwiowej
prowizoryczny domek, w którym
zamieszkiwali właściciele dworu;
rozpoczęcie remontu wnętrz
krycie dachu dachówką ceramiczną
po remoncie rodzina Lorenzów w dworze
uhonorowanie Stanisława i Jacka
Lorenzów nagrodą Prezydenta
Miasta Krakowa Honoris Gratia za
zasługi pro publico bono
powstaje praca dyplomowa
Barbary Lorenz dotycząca
planów modernizacji dworu
w przyszłości
Fotografi e z archiwum rodziny Lorenzów