2. Polecana miejscowość Sosnowiec
• Sosnowiec – miasto na prawach powiatu na południu
Polski, w województwie śląskim, w Zagłębiu
Dąbrowskim, będącym historyczną częścią zachodniej
Małopolski. Położone na Wyżynie Śląskiej, stanowiącej
część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, nad 3 rzekami:
Czarną Przemszą, Białą Przemszą i Brynicą. Znajduje się
we wschodniej części Górnośląskiego Okręgu
Przemysłowego (GOP). Pierwsze pod względem ilości
mieszkańców miasto Zagłębia Dąbrowskiego, trzecie w
województwie śląskim ( po Katowicach i Częstochowie)
i piętnaste w Polsce.
4. Jak dojechać?
• Z Dąbrowy Górniczej do Sosnowca można
dojechać autobusami linii: 808, 811, 55,690,28
oraz tramwajem linii 21.
5. Ciekawe obiekty w Sosnowcu
Pałac Dietla – neobarokowy pałac Heinricha Dietela, położony w Sosnowcu
przy ul. Stefana Żeromskiego 2. Pierwsze plany budynku powstają w latach
80 XIX wieku, a sygnowane były przez Waligórskiego. Ostateczny projekt
powstał w 1890 r. Około roku 1900, wraz z pracami wykończeniowymi
pałacu powstaje założenie parkowe otoczone murem, z oranżerią i
elementami małej architektury.
Muzeum w Sosnowcu zlokalizowane w Pałacu Schona przy ul. Chemicznej
pośród drzew Parku Schona. Przy muzeum funkcjonuje dział historii i
kultury miasta, który gromadzi pamiątki z przeszłości miasta i ilustruje jego
dzieje. Obecnie w budynku znajdują się Sale Reprezentacyjne Urzędu
Stanu Cywilnego.
Balaton – ośrodek rekreacji i wypoczynku w Sosnowcu Porąbce, którego
zasadniczym elementem jest otoczony lasami staw Balaton o powierzchni
około 10 ha. Zbiornik antropogeniczny powstały w zagłębieniu po
wydobyciu materiału gliniastego. Miejsce w sezonie letnim chętnie
odwiedzane przez mieszkańców miasta.
7. Historia Sosnowca
• Sosnowiec prawa miejskie uzyskał w 1902 roku. Jednak wzmianki o osadnictwie na tych
terenach sięgają czasów piastowskich.
• Pierwsze doniesienia o Zagórzu, położonym w obecnych granicach miasta, pochodzą z 1228
roku. Równie stary jest Klimontów. Według najstarszych przekazów była to wieś należąca
wówczas do rycerza Klimunta. Dokumenty z XIV wieku wymieniają takie wsie, jak Milejowice i
Pogonia. 200 lat później możemy już uzyskać informacje o osadzie Mrowisko, która później
zmieni nazwę na Modrzejów oraz o Niwce.
• Ciekawe są też losy najstarszego zabytku w mieście - Zamku Sieleckiego. Informacje o tej
budowli pochodzą z 1403 roku. Już wtedy w miejscu obecnego zamku istniała średniowieczna
fortalicja. Niestety, do czasów obecnych nie zachowały się w zasadzie żadne jej szczątki.
• Tereny, na których obecnie znajduje się Sosnowiec wchodziły w skład Księstwa Siewierskiego i
należały do książąt śląskich, później dostały się pod panowanie biskupów krakowskich. Obszar
ten w 1790 roku został wcielony do Korony Polskiej. Po trzecim zaborze osady wchodzące w
skład obecnego Sosnowca znalazły się w zaborze pruskim, od 1807 roku były w Księstwie
Warszawskim, a w 1815 roku zostały włączone do Królestwa Polskiego (zabór rosyjski).
8. Historia Sosnowca cz.2
• Dynamiczny rozwój Sosnowca w XIX wieku wiąże się z odkryciem bogatych złóż minerałów,
przede wszystkim węgla kamiennego oraz rozwojem kolei. W 1848 roku w Maczkach
wybudowano dworzec kolejowy. Wówczas osada ta nazywała się Granica. Miejscowość leżała
bowiem na granicy dwóch zaborów - rosyjskiego i austro-węgierskiego. W 1859 roku kolejny
dworzec powstał już w centrum przyszłego miasta. Wtedy to wybudowano odnogę Kolei
Warszawsko-Wiedeńskiej.
• Rozwój miasta w XIX wieku był ściśle związany z odkrytymi surowcami oraz nadgranicznym
położeniem. Pierwsze kopalnie węgla kamiennego powstały na początku tego stulecia. Były
to: "Nadzieja Ludwika", "Maurycy", "Pogoń", "Ostra Górka", "Wiktor", "Szarlota".
9. Historia Sosnowca cz.3
• W 1822 roku uruchomiono huty cynku: "Anna", "Ludwik" i "Milowice". Później powstała
walcownia blachy cynkowej "Emma" i fabryka bieli cynkowej. Szczególnie dynamicznie
rozwijał się przemysł od końca lat siedemdziesiątych XIX wieku. Powstały takie zakłady, jak:
kopalnia "Hrabia Renard", przędzalnia wełny czesankowej H. Dietla, przędzalnie Schönów,
fabryka kotłów parowych "Fitzner i Gamper" (1880), walcownia żelaza Huldczyńskiego (1881),
huta "Puszkin" (1882), huta "Aleksander" (1882), huta "Katarzyna" (1883) i wiele innych.
• Szybki rozwój wsi spowodował, że mieszkańcy i przedsiębiorcy zaczęli ubiegać się o uzyskanie
praw miejskich. Dzięki staraniom przemysłowców Urząd Gubernialny Piotrkowski w 1885
roku skierował po raz pierwszy do Generał-Gubernatora Warszawskiego projekt utworzenia
miasta Sosnowca. Dopiero w 17 lat później, w czerwcu 1902 roku, car Mikołaj II wydał ukaz
postanawiający, że: "... osiedle Sosnowice, pow. Będzińskiego, gub. Piotrkowskiej, z
przylegającymi do niego osiedlami, powstałymi na terenach dworskich majątków Gzichów i
Sielce oraz włościańskich: Stary Sosnowiec, Pogoń, Ostra Górka, Kolonia Radocha i osadę
Blumentala z Niwki łącznie z odnośnymi częściami gruntów drogi żelaznej Warszawsko-
Wiedeńskiej przemianować na miasto nie powiatowe z nazwą Sosnowice". Obejmowało ono
wówczas 19 km2 oraz blisko 60 tys. mieszkańców.
10. Historia Sosnowca cz.4
• W tym samym roku przyszedł na świat najsłynniejszy później mieszkaniec miasta - Jan
Kiepura, jeden z największych światowych tenorów. Mimo że nie mieszkał długo w Sosnowcu,
nigdy nie wyparł się swoich korzeni. Nawet będąc u szczytu sławy i popularności zawsze
powtarzał, że jest "chłopakiem z Sosnowca".
Już 12 lat po uzyskaniu praw miejskich Sosnowiec liczył 118 tys. mieszkańców. Włączono do
niego kolejne dzielnice: Konstantynów z Pekinem i Środulą, Milowice, Dębową Górę,
Modrzejów i dwór Zagórze. W 1953 roku dołączono Niwkę, Dańdówkę, Bór, Bobrek i Jęzor.
Ostateczny kształt terytorialny miasto uzyskało w 1975 roku, gdy przyłączono do niego
okoliczne miasta: Kazimierz Górniczy wraz z Porąbką, Klimontów, Maczki i Zagórze.
Herb miasta został opracowany przez architekta miejskiego Stefana Wyszewskiego
(Byszewskiego) i w niezmienionej formie funkcjonuje od 13 września 1904 roku.
Dynamiczny rozwój Sosnowca został zahamowany przez wybuch I wojny światowej. W trakcie
działań wojennych i okupacji zniszczeniu uległo wiele zakładów przemysłowych i kopalń.
Sosnowiczanie tuż po wyzwoleniu czynnie włączyli się w akcję pomocy dla mieszkańców
śląska w trakcie wszystkich trzech powstań. Tutaj znajdowały się placówki wywiadu, biura
werbunkowe, punkty przerzutu broni, amunicji i sprzętu wojskowego. W Sosnowcu powstał
Komitet Pomocy Górnoślązakom, działał powstańczy sztab, szpitale, wydawano również
prasę.
11. Historia Sosnowca cz.5
• Mimo znacznych strat w wyniku działań wojennych, przemysł na
tym terenie bardzo szybko podniósł się ze zniszczeń. Powstało w
tym czasie wiele nowych zakładów i firm. W 1927 roku Sosnowiec
stał się siedzibą Izby Przemysłowo-Handlowej, której prace
obejmowały szeroki zakres problemów gospodarczych, socjalnych,
prawnych itp.
Kolejne dramatyczne chwile nasze miasto przeżyło w 1939 roku.
Niemcy do Sosnowca wkroczyli 4 września i już w tym dniu w
publicznych i pojedynczych egzekucjach zginęło kilkadziesiąt osób -
Polaków i Żydów. W dzielnicy Środula powstało getto, do którego
przetransportowano Żydów z całego Zagłębia. Po kilku latach
okupacji Armia Czerwona wyzwoliła miasto 27 stycznia 1945 roku.
12. Historia Sosnowca cz.6
• Czas wojny i okupacji nie był łaskawy dla Sosnowca. Tuż po wyzwoleniu mieszkało w mieście
tylko 86 tys. osób. Niezwłocznie po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do
odbudowy miasta i zakładów przemysłowych. Zainwestowano przede wszystkim w przemysł
ciężki, powstawały kopalnie, huty i zakłady budowy maszyn.
Największy rozwój miasto przeżywało w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W tym
czasie na terenie miasta powstało wiele osiedli, np. Zagórze czy Środula. Przebudowano
system drogowy, który nawet teraz rozwiązuje problemy komunikacyjne w mieście.
Kolejny przełom przyniósł początek lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Dla Sosnowca to przede
wszystkim powstanie silnego samorządu gminnego, restrukturyzacja gospodarki,
prywatyzacja przedsiębiorstw, rozwój handlu i usług. Na skutek przemian ustrojowych i
wprowadzenia gospodarki rynkowej wiele gałęzi przemysłu zaczęło podupadać. Liczne
przestarzałe zakłady przestały istnieć, zamknięto również (często z powodów politycznych)
kilka kopalń.
13. Historia Sosnowca cz.7
• W tej sytuacji Sosnowiec musiał zmienić swoje oblicze. Miasto stało
się w znacznej mierze centrum usługowym, powstają również nowe
nowoczesne zakłady. Sprzyja temu m.in. utworzona na terenie
gminy w czerwcu 1996 roku, dzięki staraniom władz miasta,
podstrefa Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Na mocy ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku, Sosnowiec od 1
stycznia 1999 roku jest ponownie powiatem grodzkim.
Jednym z najistotniejszych wydarzeń w historii miasta była wizyta
Ojca Świętego Jana Pawła II w czerwcu 1999 roku. Papież spotkał się
z kilkuset tysiącami wiernych z całego Zagłębia na zagórskim, gdzie
dzisiaj stoi pomnik upamiętniający pielgrzymkę.
• Od początku XXI wieku Sosnowiec radykalnie się zmienia.
Przebudowane centrum miasta wraz z dworcem PKP stało się
prawdziwą wizytówką.
14. W którym roku Sosnowiec otrzymał
prawa miasta?
1902 1903 1904