De som aller angsten (deel 1). Essay over de implicaties van de aanslagen in Parijs. Over angst en veiligheid, de islam en islamisme, vreemdelingenhaat en weerbaarheid van onze democratische rechtsstaat.

1. © Copyright 2015 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt
uitdrukkelijk voorbehouden. Maandag, 16 november 2015
De som
aller angsten
‘Vrijdag de dertiende was ook afschrikwekkend omdat alles erop wijst
dat de veiligheidsdiensten hebben gefaald.’
De som
ESSAY
De aanslagen in Parijs hebben alles in zich om een zogeheten gamechanger te worden,
een keerpunt in de manier waarop we over veel dingen denken. 13/11/2015 dwingt ons
om vragen te stellen. Over angst en veiligheid, de islam en hoe die wordt beleefd door
‘onze’ moslims en de ‘nieuwe’ moslims, vreemdelingenhaat en de weerbaarheid van onze
democratie en rechtsstaat. De som aller angsten ontleed.
V
door Johan van de Beek en Claire van Dijck
V
rijdag de der-
tiende 2015 was
de avond waar-
van je hoopte
dat die nooit
zou komen. Dit
was anders dan
anders. Anders dan Madrid, Lon-
den, Charlie Hebdo. En anders dan
tal van die zogenaamde lone
wolf-aanslagen; Van Gogh (Am-
sterdam), Kopenhagen, Toulouse,
Tours. Bij de bommen in Londen
en Madrid hadden de daders geen
gezicht. En bij Hebdo zou je, als je
de door religieuze waanzin geïn-
spireerde logica van de moorde-
naars volgt, nog kunnen spreken
van specifieke doelwitten: de re-
dactie van het satirisch stripblad
omdat ze de profeet had beledigd
en de eigenaren van de koosjere
supermarkt simpelweg omdat ze
joods waren.
De aanslagen van vrijdagavond
zijn om een aantal nieuwe rede-
nen afschrikwekkend. Ze vielen in
dezelfde week als de zelfmoord-
aanslagen, ook opgeëist door IS,
in Beiroet waarbij tientallen do-
den vielen. En ze sluiten in tijd
aan op de groeiende waarschijn-
lijkheid dat IS ook achter de crash
van het Russische toestel met va-
kantiegangers in de Sinaï zit. De
boodschap: we kunnen overal en
altijd toeslaan. IS is lange tijd ge-
zien als een regionale bedreiging.
Nu is duidelijk dat het om een in-
ternationaal gevaar gaat, een bewe-
ging waarvan de strijders blijkbaar
even goed voorbereid en even vast-
beraden zijn als die andere doods-
cultus, Al Qaida, op de ochtend
van 9/11.
Het is ook geen ‘ver van mijn bed
show’ meer. Parijs is, zowel in geo-
grafische als in gevoelsmatige zin,
heel dicht bij Nederland. Het is de
stad van de liefde, van de lichten,
van de elegantie en van de cul-
tuur. Voor IS is het de stad van de
obsceniteit en de prostitutie en al-
leen al daarom open jachtgebied.
Brengers van de Dood
Wat vrijdagavond in de FranseWat vrijdagavond in de Franse
hoofdstad gebeurde was ook angst-
aanjagend vanwege de volstrekt
persoonlijke wijze waarop de
moordpartijen werden aangericht:
geen maskers, geen doeken om
het hoofd. Alsof de daders wilden
zeggen: hier zijn we, kijk naar ons,
wij zijn de Brengers van de Dood.
En dat gold ook voor de keuze
van het overgrote deel van de aan-
slagplegers om zichzelf op te bla-
zen, in hun ideologie de kortste
weg om als groene vogels te kun-
nen gaan drinken uit de rivieren
van het paradijs en zich te verma-
ken met 72 hoeri’s.
Hun menselijke doelwitten had-
den vrijdag één ding gemeen-
schappelijk: ze vermaakten zich
op plekken – restaurant, voetbal-
stadion en concertzaal – die in het
kalifaat van Islamitische Staat, vol-
gens president François Hollande
de opdrachtgever en inspirator
van het bloedbad, geen enkele rol
spelen. Het is een aanval op de
symbolen van onze samenleving.
Het kalifaat is, zoals de Britse
schrijver Martin Amis schreef, de
volmaakte tegenhanger van het
Westen: „Humorloos, antiliberaal,
anti-individualistisch, antisemi-
tisch, antidemocratisch, antiratio-
nalistisch en vervuld van een on-
stuitbaar verlangen naar een we-
reld van volmaakte terreur en vol-
maakte verveling: een wereld
zonder spel, zonder kunst, zonder
vrouwen en met openbare te-
rechtstellingen als enig vermaak.”
Vrijdag de dertiende was ook af-
schrikwekkend omdat alles er op
wijst dat de veiligheidsdiensten
hebben gefaald. Terwijl bij de in
oktober door passagiers verijdel-
de aanslag in de Thalys van Am-
sterdam naar Parijs door veilig-
heidsdeskundigen werd gezegd
dat niet alle lone wolves – ook al
staan ze ‘op de radar’, rond de
klok in de gaten kunnen worden
gehouden, is hier sprake van een
complot.
Draaiboek moordpartijen
De daders werkten met een draai-De daders werkten met een draai-
boek om hun moordpartijen te
kunnen coördineren. Ongetwij-
feld zit er om de harde kern van
de daders nog een schil van men-
sen die hebben geholpen, niet al-
leen met het verschaffen van wa-
pens en explosieven maar ook
met logistieke en ideologische on-
dersteuning.
Dat een complot van een dergelij-
ke omvang niet is ontdekt en ver-
ijdeld, is schrikbarend en geeft
aan dat het verwachtingspatroon
dat mensen hebben van de effec-
tiviteit van terreurbestrijding
overspannen is. Je kunt je daar
niet vanaf maken door weer, zo-
als vaak gebeurt, met de mantra
‘honderd procent veiligheid be-
staat niet’ aan te komen.
Radicaliseringdeskundige Ibra-
him Wijbenga wees in het week-
einde nog eens op Sultan Berzel,
de 19-jarige jihadist uit Maas-
tricht die een zelfmoordaanslag
pleegde in Bagdad waarbij 23 do-
den vielen. „Frankrijk heeft mini-
maal acht Berzels in Parijs”, aldus
Wijbenga. Maar ook hij weet dat
dit aantal veel hoger moet liggen.
Volgens recente schattingen lo-
pen er in Frankrijk alleen al rond
de vijfduizend mensen rond die
worden gezien als extremisten.
Slechts een klein deel daarvan
wordt gemonitord. Is dat iets wat
we moeten accepteren? Moeten
we leren leven met angst en per-
manente dreiging? Is het enige al-
ternatief een politiestaat worden,
zoals wel eens wordt beweerd?
En zijn de aanslagen in Parijs de
prijs die we betalen voor Wester-
se interventies? Voor coalitiebom-
bardementen in Syrië? Voor weg-
kijken van de wandaden van As-
sad? Of is er meer aan de hand? Een vrouw wordt getroost vlak bij Café Carillon en restaurant Le Petit Cambodge in Parijs. foto AP