Duiding over het fenomeen ronselen van vluchtelingen voor de jihad

1. © Copyright 2016 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt
uitdrukkelijk voorbehouden. Vrijdag, 22 april 2016
Zieltjes winnen of beschermen?
RONSELEN
De aanhouding deze
week van een van
ronselen voor de ji-
had verdachte Marok-
kaan in het azc Echt,
is slechts één voor-
beeld. Ronselen on-
der vluchtelingen
komt vaker voor.
Maar in Nederland is
het een fenomeen
waar, in tegenstelling
tot Duitsland, weinig
ruchtbaarheid aan
wordt gegeven uit
vrees voor onrust.
door Johan vd Beek en Claire v Dyck
TT
oen Malik Azmani (VVD)
en Attje Kuiken (PvdA)
eind vorig jaar een motie
indienden om salafisten
bij asielzoekerscentra te weren, kre-
gen ze nogal wat meewarig getoon-
zette reacties. Ronselen? Onder
asielzoekers? Die mensen waren
toch juist op de vlucht geslagen
voor radicalen? Waarom zouden ze
dan luisteren naar radicalen? Zeker,
er gingen salafisten naar azc’s .
Maar dat was om hulp te bieden.
Dat laatste zei onder andere antro-
pologe en onderzoeker van het sala-
fisme Ineke Roex van de Universi-
teit van Amsterdam in Trouw. Mis-
schien kwam bij dat hulp bieden
wel eens het geloof ter sprake,
maar dat viel dan onder de vrijheid
van godsdienst. En directeur Nasr
El Damanhoury, verbonden aan de
op salafistische leest geschoeide
Al-Fourqaan-moskee in Eindho-
ven, barstte in lachen uit. Ronse-
len? „Dom”, noemde hij die ge-
dachte. Het enige dat salafisten de-
den was kleren uitdelen. En ieder-
een moest begrijpen dat salafisme
en jihadisme tegenovergestelde be-
grippen waren.
Wat dat laatste betreft: de meest re-
cente publicaties van de Algemene
Inlichtingen en Veiligheidsdienst
(AIVD) en de Nationaal Coördina-
tor Terrorismebestrijding (NCTV)
zeggen iets anders. In Salafisme in
Nederland: diversiteit en dynamiek
staat dat weliswaar niet álle salafis-
ten in dit land een gevaar vormen
voor de democratische rechtsorde,
maar dat er redenen genoeg zijn
voor zorgen over de antidemocrati-
sche, polariserende en onverdraag-
zame boodschap die door een aan-
tal van hen wordt verspreid. Boven-
dien kan salafisme wel degelijk een
voedingsbodem vormen voor radi-
calisering naar gewelddadig jihadis-
me, aldus AIVD en NCTV.
Een sluipend gif. Zo omschreef Ais-
sa Zanzen, woordvoerder van de
Raad van Marokkaanse Moskeeën,
het salafisme eerder. „Onschuldig
als je er weinig van inneemt, maar
wanneer je er langdurig aan wordt
blootgesteld, kan het zich uiten in
haat en wrok tegen Nederland en
het westen.”
Jarenlang is in Europa veel geloof
gehecht aan de theorie van het
‘driestromen-salafisme’. Je had het
apolitieke salafisme en het politie-
ke salafisme. Beide stromingen
stonden weliswaar met de rug naar
de westerse samenleving, maar wa-
ren geweldloos. Alleen de derde
stroming, het jihadi-salafisme, was
gevaarlijk. De gedachte was dat de
eerste twee stromingen de derde in
Salafisme is een
sluipend gif. Het
kan zich uiten in
haat en wrok
tegen Nederland.
Aissa Zanzen
“
toom zouden houden. Die analyse
wankelt. De scheidslijnen tussen
de drie stromingen zijn lang niet
zo scherp als kleurige schema’s op
anti-radicaliseringsbijeenkomsten
suggereren. Er zijn ook critici die
zeggen dat de stromingen imagi-
nair zijn, bedenksels van westerse
arabisten die lijden aan wat de
Duitse islamoloog Karl Binswanger
‘dogmatische islamofilie’ noemde.
Die vaagheid is ook de reden ge-
weest die Ahmed Marcouch
(PvdA) tot zijn motie bracht om te
onderzoeken of salafistische organi-
saties - „het voorportaal van het ji-
hadisme” - niet kunnen worden
verboden. Inmiddels heeft minister
Lodewijk Asscher die kamerbreed
aangenomen motie met een be-
roep op de vrijheid van godsdienst
naast zich neergelegd. Wel zal er
„met verhoogde aandacht” naar sa-
lafistische activiteiten worden geke-
ken en moeten lokale overheden
‘maatwerk’ leveren als grenzen wor-
den overschreden. Zoals kennelijk
in Echt gebeurde. Het Centraal Or-
gaan opvang Asielzoekers (COA)
laat geen (vertegenwoordigers van)
religieuze organisaties (meer) toe
op opvanglocaties. Leesboeken zijn
welkom, maar een koran of bijbel
moet de vluchteling zelf aanschaf-
fen als hij die behoefte voelt. Salafis-
ten hebben hun gedrag erop aange-
past. Ze willen hun gevluchte ‘mos-
limbroeders herinneren aan het ge-
loof’ en delen kleding uit om con-
tact te leggen.
Dat er wel degelijk wordt geronseld
in Limburg en de rest van het land
zoals deze krant van betrouwbare
bronnen heeft vernomen, kan ove-
rigens geen echte verrassing zijn.
Het Duitse Openbaar Ministerie
liet in september vorig jaar al we-
ten signalen te hebben dat salafis-
ten probeerden jonge vluchtelin-
gen in te palmen. Dat kan gebeu-
ren door ze direct te werven voor
de gewelddadige jihad of door het
binnen de invloedssfeer trekken
van jongeren. Die laatste vorm van
ronselen bestaat uit het manipule-
ren van jongeren door hen ‘wester-
se verdorvenheden’ in te prenten.
De weg wijzen naar de (salafisti-
sche) moskee is onderdeel van die
vervreemding van de samenleving.
Extra complex is dat er in asielzoe-
kerscentra al mensen rondlopen
die gedachten hebben over anders-
gelovigen, homo’s en vrouwen die
naadloos passen binnen de funda-
mentalistische opvattingen van sala-
fisten. Jongeren die zich niet willen
laten ronselen, hebben dus met
druk van binnenuit en van buiten-
af te maken. Max Klingberg, een
Duitse mensenrechtenexpert die al
vijftien jaar ervaring heeft met
vluchtelingen, merkte op dat men-
sen zich moeten bevrijden van de
illusie dat alle mensen die hierheen
komen in essentie mensenrechten-
activisten zijn. Dat past misschien
wel bij westerse opvattingen over
mededogen, maar gaat voorbij aan
het feit dat, aldus Klingberg, „on-
der hen een bepaald niet kleine
groep zit, die als het om religieuze
intensiteit gaat op het niveau van
de Moslimbroederschap zit.”
Intussen zijn begin dit jaar volgens
Duitse autoriteiten in de aan Neder-
land grenzende deelstaat Noordrijn-
Westfalen minstens honderd ron-
selpogingen door salafisten geregis-
treerd. Ook in andere deelstaten
Iedereen kan rijp
worden gemaakt
voor radicale
gedachten als er
geen perspectief is.
Ahmad Mansour
“
wordt volop geronseld. Ook daar
zijn, net als hier, jongens die zon-
der ouders arriveren het voornaam-
ste doelwit. Die hebben de meeste
behoefte aan aansluiting en zijn
makkelijk beïnvloedbaar.
De Palestijns-Israëlische psycho-
loog Ahmad Mansour maakte in
Berlijn klip en klaar wat het gevaar
was. Hoop putte hij uit de overtui-
ging dat een groot deel van de
vluchtelingen juist op de vlucht is
gegaan voor het islamisme, de poli-
tieke islam. Maar voor radicale ge-
dachten kan iedereen rijp worden
gemaakt als er geen perspectief
wordt geboden, zegt hij.
Een groot verschil met Nederland
is dat de discussie in Duitsland in
het openbaar wordt gevoerd en dat
autoriteiten ook open communice-
ren over de omvang van het pro-
bleem. In Nederland lijkt er een stil-
zwijgende afspraak om zo weinig
mogelijk naar buiten te brengen.
Het COA zei in een reactie op re-
cente ronselpogingen van de Al-Ig-
haatha-groepering in Utrecht: „Ziel-
tjes winnen mag, maar alleen zo-
lang de vluchtelingen dit niet als
ongewenst ervaren.”
Daar schuurt het. Wat is belangrij-
ker? Het recht om zieltjes te win-
nen of de plicht om zieltjes te be-
schermen?
De ingang van het asielzoekerscentrum in Echt, waar eerder deze week een man werd aangehouden die verdacht wordt van ronselen voor de jihad. foto Maartje van Berkel