Đột quỵ

1. CT SCAN ĐỘT QUỴ
1
BS Nguyễn Thị Tố Quyên

2. Nhồi máu não
2

3. Mục tiêu
1. Giải phẫu mạch máu não, vùng tưới máu
2. Hình ảnh nhồi máu não theo diễn tiến thời gian
3

4. MẠCH MÁU NÃO
• Vòng tuần hoàn trước:
+ ĐM cảnh trong (ICA)
+ ĐM não trước (ACA)
+ ĐM não giữa (MCA)
+ ĐM thông trước (ACoA)
+ ĐM thông sau (PCoA)
• Vòng tuần sau:
+ ĐM đốt sống (VA)
+ ĐM thân nền (BA)
+ ĐM não sau (PCA)
4

5. Động mạch cảnh trong (ICA)

6. Động mạch não trước (ACA)

7. 7

8. 8

9. Động mạch thông trước (ACoA)

10. Động mạch não giữa (MCA)

11. 11

12. 12

13. Động mạch đốt sống (VA)

14. Động mạch thân nền (BA)

15. Động mạch não sau (PCA)

16. 16

17. Động mạch tiểu não trên (SCA)

18. Động mạch tiểu não trước dưới (AICA)

19. Động mạch tiểu não sau dưới (PICA)

20. Vòng Willis – 10 thành phần
• 2 ĐM cảnh trong (ICA)
• 2 ĐM não trước đoạn A1 (ACA)
• 1 ĐM thông trước (ACoA)
• 2 ĐM thông sau (PCoA)
• 1 ĐM thân nền (BA)
• 2 ĐM não sau đoạn P1 (PCA)
20

21. 21

22. 22

23. 23

24. 24

25. 25

26. 26

27. 27

28. 28

29. 29

30. 30

31. 31

32. Biến thể đa giác Willis
• Bất sản hoặc thiểu sản PCoA: 30%
• Bất sản hoặc thiểu sản ACA đoạn M1:
15%
• Không có ACoA: 12,5%
• PCA từ ICA kèm không có hoặc thiểu
sản PCA đoạn P1: 20%
• Bất sản, hai hoặc nhiều nhánh ACoA:
10-15%
32

33. Các giai đoạn nhồi máu não
6h 48h 2 tuần
TỐI
CẤP
CẤP
BÁN
CẤP
MẠN
2 ngày 2 tuần

34. Nhồi máu não cấp
• NECT: tìm xuất huyết trong sọ hoặc tổn thương tương tự nhồi
máu? Nếu xuất huyết điển hình của THA + Tiền căn THA 
Không làm thêm CĐHA.
• CTA (từ quai chủ  vòm sọ): có tắc mạch máu lớn không?
• Perfusion CT
34

35. Dấu hiệu CT nhồi máu tối cấp - cấp
• Tối cấp (<6h): CT bình thường trong 50-60% - Cửa sổ hẹp
• Tăng đậm độ động mạch não giữa: Đặc hiệu, không nhạy (30% ca tắc MCA) 
ICA, BA, M2 MCA
• Mất phân biệt trắng – xám: 50-70% / 3h đầu
• Dấu dải băng thùy đảo
• Giảm đậm độ nhân xám sâu
• Vùng giảm đậm độ hình chêm, theo vùng phân bố mạch máu, với mất phân biệt
trắng xám, xóa rãnh vỏ não.
35

36. Tăng đậm độ ĐM
36

37. Huyết khối ĐM não giữa
37

38. Mất phân biệt chất trắng - xám, xóa các rãnh não
38

39. Dấu dải băng thùy đảo
39

40. Giảm đậm độ nhân xám sâu
40

41. Giảm đậm độ theo vùng phân bố mạch máu
41
ĐM não giữa ĐM não trước

42. Nhồi máu não giai đoạn bán cấp (48h-2w)
• Bán cấp sớm (48h-1w): hiệu ứng khối rõ (max 3-4 ngày), có chuyển
dạng xuất huyết
• Bán cấp muộn: hiệu ứng khối giảm
• Chuyển dạng xuất huyết: 20-25% TH - trong 2 ngày  1 tuần
+ Xuất huyết dạng chấm > Xuất huyết ở thùy não
+ Xuất huyết thường gặp ở hạch nền và vỏ não
• Giãn mạch do liệt mạch
42

43. Dấu hiệu CT nhồi máu bán cấp
 NECT:
• Vùng giảm đậm độ hình chêm, giới hạn rõ, hiệu ứng khối tăng ở gđ bán cấp sớm
• Chuyển dạng xuất huyết: ở vỏ não hoặc hạch nền
• Hiện tượng sương mờ
 CECT:
• Quy luật 2-2-2: tăng quang cuộn não hoặc dạng đốm xuất hiện sớm sau 2 ngày,
đỉnh 2 tuần và biến mất sau 2 tháng
** Hiệu ứng khối: xóa rãnh não, đẩy đường giữa, ép não thất, thoát vị não
43

44. Nhồi máu não thuộc vùng chi phối đm não sau (T)
44

45. Nhồi máu não thuộc vùng chi phối đm não giữa (T)
45

46. 2h – 48h – 1w
46

47. 47

48. 48

49. Nhồi máu giai đoạn bán cấp muộn
49

50. Nhồi máu do tắc động mạch não trước, giữa, sau
50

51. Nhồi máu não mạn
• Vùng giảm đậm độ dạng hình chêm, giới hạn rõ, liên quan cả chất trắng và chất
xám, theo vùng phân bố mạch máu.
• Teo não, nhuyễn não
• Rãnh não lân cận và não thất cùng bên giãn.
• Phản ứng thần kinh đệm
• Vôi hóa: không thường gặp
• Thoái hóa Wallerian: teo cuống não cùng bên (thường gặp trong nhồi máu nhánh
lớn MCA)
51

52. 52

53. 53

54. 54

55. Nhồi máu lỗ khuyết
• 25% TH
• Một hoặc nhiều ổ, <15mm, đậm độ thấp, giới hạn rõ, hình tròn hoặc bầu dục
• Tắc mạch máu xuyên nhỏ, vùng sâu
• Hạch nền, đồi thị, bao trong, chất trắng sâu, cầu não
• Phát hiện tình cờ ở người lớn tuổi không có triệu chứng khiếm khuyết thần kinh
• Yếu tố nguy cơ: tuổi, tăng huyết áp, ĐT, HTL, rung nhĩ
• CĐPB: Rộng khoang quanh mạch
55

56. 56

57. Nhồi máu vùng water-shed
• Tổn thương ở vị trí nối giữa phần xa hai vùng tưới máu
• 10-12% TH
• 2 loại: vùng water-shed ngoài / vỏ não (thường gặp hơn) và
vùng water-shed trong / chất trắng sâu
57

58. 58

59. 59

60. Xuất huyết não
60

61. Mục tiêu
• Nhận diện vị trí xuất huyết, giai đoạn xuất huyết
• Phân biệt các nguyên nhân xuất huyết
61

62. 62

63. Đóng vôi bình thường ở sọ não
• Đám rối mạch mạc
• Nhân bèo
• Tuyến tùng
• Liềm não, màng cứng, lều tiểu não
• Nhân răng
63

64. Đóng vôi đám rối mạch mạc và tuyến tùng
64

65. Đóng vôi nhân bèo hai bên
65

66. Vôi hóa liềm não
66

67. Vôi hóa lều tiểu não
67

68. Đóng vôi nhân răng tiểu não
68

69. Vôi hóa bất thường – Vôi trong u sọ hầu
69

70. Xuất huyết não
** HAH phụ thuộc:
• Vị trí
• Mức độ xuất huyết
• Giai đoạn: cấp (tăng đậm độ), bán cấp (đồng đậm độ), mạn
(giảm đậm độ)
70

71. 71

72. Vị trí xuất huyết não
** Trong trục
+ Trong nhu mô
+ Trong não thất
** Ngoài trục:
+ Ngoài màng cứng
+ Dưới màng cứng
+ Khoang dưới nhện
72

73. Nguyên nhân xuất huyết não
• Chấn thương
• THA
• U xuất huyết
• Dị dạng mạch máu
• Huyết khối tĩnh mạch não
• Bệnh mạch máu thoái hóa dạng bột
• Rối loạn đông máu
73

74. XUẤT HUYẾT NÃO DO THA
• Thường gặp nhất
• Vị trí đặc trưng:
+ Hạch nền: 50%
+ Đồi thị: 25%
+ Thùy não: 15%
+ Cầu não
+ Tiểu não
74

75. Xuất huyết bao ngoài – nhân bèo / THA
75

76. Xuất huyết nhân bèo / THA
76

77. Xuất huyết đồi thị (P)
gây xuất huyết não thất
bên hai bên / THA
77

78. Xuất huyết tiểu não / THA
78

79. Dị dạng mạch máu não
• Túi phình
• Dị dạng động – tĩnh mạch (AVM)
• U mạch hang (Cavernous malformation)
• Dò động tĩnh mạch màng cứng (AVF)
79

80. Túi phình
• 90-95% vòng Willis
• 90% tuần hoàn trước
• Kích thước: nhỏ (2-3mm)  khổng lồ (>25mm)
• Một hoặc nhiều túi phình (20-30%)
• Đậm độ cao nhẹ / NECT, tăng quang mạnh tương đương mạch
máu, +/- huyết khối
80

81. Túi phình tại vị trí xuất phát MCA
81

82. Vị trí túi phình – Vị trí xuất huyết
• ACoA – Vách trong suốt, rãnh gian bán cầu, não thất
• PCoA – Rãnh Sylvius
• MCA – Thùy thái dương, rãnh Sylvius, não thất
• BA – bể trước cầu não
82

83. Túi phình ACoA
83

84. AVM xuất huyết
84

85. 85

86. Cavernous malformation xuất huyết
86

87. U não xuất huyết
• Nguyên nhân: độ ác cao, giàu mạch máu, phát triển nhanh, hoại tử, xâm lấn
mạch máu,…
• Loại u xuất huyết:
+ U tuyến yên
+ U sao bào độ ác cao (GBM)
+ U màng não thất (Ependymoma)
+ Di căn (RCC, Car tuyến giáp dạng nhú, K vú, K phổi, Choriocarcinoma,
melanoma,…)
87

88. Glioblastoma xuất huyết
88

89. Pilocystic astrocytoma xuất huyết / BN 10
tuổi
89

90. U màng não thất (ependymoma) xuất huyết
90

91. U não di căn xuất huyết
91

92. Xuất huyết do HKTMNS
92

93. HKTMNS
93

94. Tài liệu tham khảo
• Anne G. OsBorn (2018). Osborn’s Brain, Elsevier.
• Lê Văn Phước (2013). CT Sọ não, NXB Y Học
• https://radiopaedia.org
94