1. Corynebacterium diphteriae ve
Corynebacterium türleri
Dr Gökhan Metan
Erciyes Üniversitesİ Tıp Fakültesİ
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji
Anabilim Dalı
1

2. Corynebacterium diphteriae
• Difteri (kuşpalazı) hastalığının etkenidir
• Etkin aşılama programları ile görülme sıklığı
belirgin olarak azalmıştır
• Asya, Çin ve Eski Sovyet Cumhuriyetleri’nde
halen görülmektedir
• Ülkemizde Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan
az sayıda olgu bildirilmektedir
2

3. Mikrobiyolojik özellikler
• Gram pozitif, kapsülsüz ve hareketsiz
• Aerop veya fakültatif anaerop
• Morfolojisi; basil veya uçları kıvrık ve şiş
bakteriler
• X, Y, V veya çin harfleri şeklinde
• Metilen mavisi veya Neisser boyası ile
boyandığında metakromik cisimcikler (Babest-
Ernst Granülleri) görülür
3

4. 4

5. Mikrobiyolojik özellikler
 En iyi serum içeren Löffler gibi besiyerlerinde
ürer
 Telürüti indirgediği için potasyum tellüritli
besiyerinde siyah renkte görülür
5

6. Patogenez
• Ekzotoksin aracılığıyla ortaya çıkar
• Doku invazyonu yoktur
• C. diphteriae toksin genini taşıyan bakteriyofaj
ile lizojenik hale gelmelidir
• β-faj ile enfekte olan suşlar toksin üretir
• Toksin üretimi için ortamdaki oksijen ve demir
konsantrasyonu önemlidir
6

7. Toksin etki mekanizması
 Toksin A ve B olmak üzere iki parçadan oluşur
 B parçası hücreye tutunmayı sağlar. A parçası ise
sadece ökaryotlarda bulunan elengosyan faktör
2 (EF2)’yi inaktive ederek protein sentezine engel
olur
 Toksin vücutta en sık miyokard, böbrek ve sinir
sistemini etkiler
 Toksinin bekletilmesi, ısıtılması ve formaldehid
ile karıştırlması ise toksoid elde elde edilir
 Toksoidin antijenik özelliği var, toksin özelliği
yoktur
7

8. Difteri aşı ve immünoglobülin
• Formalin + toksin; aşı elde edilir
• Toksoid at, sığır veya koyunlara verilir.
Hayvanda özgün antikorlar oluşur. İnsanda
immünoglobülin olarak kullanılır
8

9. Difteride klinik tablolar
• İnkübasyon periyodu 1-5 gün
– Boğaz difterisi
– Larinks difterisi
– Burun difterisi
– Deri, yara ve vulvo-vaginal difteri
– Göz difterisi
9

10. Boğaz difterisi
• Tonsil üzerinde gri renkli tabaka
(pseudomembran) ilerleyerek her iki tonsili,
yumuşak damağı ve uvulayı kaplar
• Zor kaldırılır ve kanamaya neden olur
10

11. 11

12. Boğaz difterisi
• Tonsilofaringeal tutulum sonucu servikal
lenfadenit gelişir. Boyunda gelişen ileri
derecedeki şişliğe ‘boğa boynu’ denir
12

13. 13

14. Larinks difterisi
• Ateş, ses kısıklığı ve kuru özsürük
• İnspratuvar stridor (hava yollarının tıkanması
ile)
• Membran büyür, konjesyon ve ödemin
artması ile hava yollarındaki obstruksiyon
artar.
– Hipoksi
– Siyanoz
– Koma
14

15. Diğer klinik şekiller
Burun difterisi
– En sık küçük çocuklarda görülür
– Başlangıçta seröz ve tek taraflı daha sonra çift taraflı
ve kanlı burun akıntısı gelişir
Deri, yara ve vulvo-vaginal difteri
– Derideki yaraların ve kız çocuklarının genital
bölgesinin enfekte olmasıyla gelişir
– İyileşmeyen yaralar ve gri membranlar
– Düşük sosyoekonomik çevre
Göz difterisi
– Konjuktiva ve göz kapakları tutulur
15

16. Tanı
• Klinik materyalin mikroskopik incelemesi
(Gram, metilen mavisi, Neisser boyası veya
floresan boyama)
• Kanlı agar, Löffler besiyeri ve tellüritli
besiyerlerine ekim
• Kesin tanı için toksijenik olduğu gösterilmelidir
16

17. Toksin testleri
Kobay testi
• Bir hayvana antitoksin + bakteri diğerine sadece
bakteri verilir. Antitoksin verilen hayatta kalırsa
bakteri toksin (+)
Elek testi
• Besiyeri üzerinde üremiş bakteriler üzerine
antitoksin endirilmiş filtre kağıtları yerleştirilir.
Toksin varsa antitoksin ile birleşerek
presipitasyon çizgileri oluşturur
17

18. Komplikasyonlar
• Toksine bağlı komplikasyonlar en sık boğaz
difterisinde görülürler
– Miyokardit
• AV blok ve kalp yetmezliği yapabilir. Difterili hastalarda AST
ve EKG takibi yapılmalıdır
– Nörolojik komplikasyonlar
• Yumuşak doku paralizisi
• Okulomotor sinir tutulumuna bağlı şaşılık ve görme
bozukluğu
• Solunum kaslarının tutulumu ve solunum yetmezliği
• Obstrüksiyon
18

19. Tedavi
• Antitoksin (Alerjik potansiyeline dikkat !!!)
• Küçük miktarda test dozu, alerji varsa önce
desentizasyon sonra yüksek doz anti-toksin
• Antitoksin sadece dolaşımdaki toksini
nötralize edebilir. Bu yüzden mümkün
olduğunca erken verilmelidir
• Antibiyotik tedavisi
– Penisilin ilk tercih alerjik ise eritromisin
19

20. Korunma
• Aşı
– Tüm çocuklar 2, 4, 6 ve 15-18 aylarda aşılanmalı
(DBT)
– 4-6 yaş arası bir doz daha aşı uygulanmalıdır
• Shick testi (duyarlı kişileri belirlemek için
kullanılan eski bir yöntem)
– Bir kola toksin diğer kola toksoid verilir. 2, 4 ve 6.
günlerde kontrol edilir
20

21. Ayırıcı tanı
• Boğaz difterisi
– Enfeksiyöz mononükleoz
– Streptococcus pyogenes’e bağlı tonsilofarenjit
– HSV enfeksiyonları
– Adenovirüs enfeksiyonları
• Larinks difterisi
– Parainfluenza tip 1 ve 3’e bağlı krup
– Haemophilus influenza tip B’te bağlı epiglottit
21

22. Diğer Corynebacterium türleri
• Deri, üst solunum yolları, gastrointestinal ve
ürogenital sistemde normal flora elemanıdır
• Gram pozitif, hareketsiz, aerop veya fakültatif
anaerop pleomorfik basillerdir
• Bazı türler immünosüpresif hastlarda ağır
klinik tablolara neden olabilir
22

23. Corynebacterium jeikeum
• Hematolojik maligniteli uzun süre nötropenik
kalan hastalarda enfeksiyona neden olur
• Penisiline dirençlidir. Tedavisinde vankomisin
kullanılır
23

24. Corynebacterium minutissimum
• Vücudun kıvrım yerlerinde kırmızı-kahve renkli
deri lezyonlarına neden olur
• En sık kasık, koltuk altı, intergluteal bölge,
pubis, periumblikal bölge ve meme altı tutulur
• Tanı
– Mikroskopide bakterini görülmesi
– Wood ışığı ile mercan kırmızısı renk vermesi
24

25. 25

26. 26

27. Corynebacterium urealyticum
• Nadir karşılaşılır. En sık üriner sistem
operasyonu geçiren ve bağışıklık sistemi
baskılanmış hastalardan idrar yolu
enfeksiyonuna neden olabilir
• Üreaz enzimi pozitif, idrarı alkalileştirerek taş
gelişimine neden olabilir
27

28. Kaynaklar
• Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi (3.baskı). Topçu AW,
Söyletir G, Doğanay M (editörler) Ankara: Nobel Tıp Kitapevi,
2008:921-927.
• McGregor RB. Corynebacterium diphtheriae. Mandell GL,
Bennett JE, Dolin R (eds). Principles and Practice of Infectious
Diseases. Philadelphia: Elsevier-Churchill Livingstone, 2009:
2687-2695.
• Meyer DK, Reboli AC. Other Coryneform bacteria and
Rhodococci. Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (eds) Principles
and Practice of Infectious Diseases. Philadelphia: Elsevier-
Churchill Livingstone, 2009: 2695-2707.
28