Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Nguồn chứng cứ trong pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam, cho các bạn tham khảo
Chứng cứ và vấn đề chứng minh trong Bộ luật Tố tụng dân sựanh hieu
Từ thực trạng trên, với mong muốn nghiên cứu để làm sáng tỏ một cách đầy đủ cả về lý luận và thực tiễn về chứng minh và chứng cứ trong các vụ việc dân sự, tác giả chọn đề tài: " Chứng cứ và vấn đề chứng minh trong Bộ luật Tố tụng dân sự " làm luận văn tốt nghiệp
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Quá trình chứng minh trong tố tụng hình sự, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Cơ Sở Lý Luận Nghĩa Vụ Thu Thập, Cung Cấp, Giao Nộp Chứng Cứ Của Đương Sự Theo Bộ Luật Tố Tụng Dân Sự Năm 2015. đã chia sẻ đến cho các bạn nguồn tài liệu hoàn toàn hữu ích đáng để xem và theo dõi mà các bạn không nên bỏ qua. DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO TELEGRAM : 0934.573.149 TẢI FLIE TÀI LIỆU – LUANVANTOT.COM
Download luận án tiến sĩ ngành luật hình sự với đề tài: Chứng minh trong tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai, cho các bạn làm luận án tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://baocaothuctap.net
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Chứng minh trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, từ thực tiễn Tòa án nhân dân huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội, cho các bạn tham khảo
20019
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Nguồn chứng cứ trong pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam, cho các bạn tham khảo
Chứng cứ và vấn đề chứng minh trong Bộ luật Tố tụng dân sựanh hieu
Từ thực trạng trên, với mong muốn nghiên cứu để làm sáng tỏ một cách đầy đủ cả về lý luận và thực tiễn về chứng minh và chứng cứ trong các vụ việc dân sự, tác giả chọn đề tài: " Chứng cứ và vấn đề chứng minh trong Bộ luật Tố tụng dân sự " làm luận văn tốt nghiệp
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Quá trình chứng minh trong tố tụng hình sự, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Cơ Sở Lý Luận Nghĩa Vụ Thu Thập, Cung Cấp, Giao Nộp Chứng Cứ Của Đương Sự Theo Bộ Luật Tố Tụng Dân Sự Năm 2015. đã chia sẻ đến cho các bạn nguồn tài liệu hoàn toàn hữu ích đáng để xem và theo dõi mà các bạn không nên bỏ qua. DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO TELEGRAM : 0934.573.149 TẢI FLIE TÀI LIỆU – LUANVANTOT.COM
Download luận án tiến sĩ ngành luật hình sự với đề tài: Chứng minh trong tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai, cho các bạn làm luận án tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://baocaothuctap.net
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Chứng minh trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, từ thực tiễn Tòa án nhân dân huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội, cho các bạn tham khảo
20019
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://baocaothuctap.net
Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Chứng minh trong trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, từ thực tiễn Tòa án nhân dân huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Vai trò của luật sư - người bào chữa trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ở Việt Nam hiện nay, cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Người làm chứng trong Luật tố tụng hình sự Việt Nam (trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk), cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Người làm chứng trong Luật tố tụng hình sự Việt Nam (trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk), cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Download luận án tiến sĩ ngành luật với đề tài: Pháp luật về thủ tục xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự ở Việt Nam hiện nay, cho các bạn làm luận án tham khảo
Download luận án tiến sĩ ngành luật với đề tài: Địa vị pháp lý của Luật sư trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://baocaothuctap.net
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về chế định chứng cứ trong luật tố tụng hình sự Việt Nam, cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Download luận án tiến sĩ ngành luật học với đề tài: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về chế định chứng cứ trong luật tố tụng hình sự Việt Nam, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Thu thập, đánh giá chứng cứ trong Luật tố tụng hình sự (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk), cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Thu thập, đánh giá chứng cứ trong Luật tố tụng hình sự (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk), cho các bạn tham khảo
Thủ tục yêu cầu giám định thương tích trong vụ án hình sự được thực hiện như thế nào? Đây là vấn đề pháp lý phổ biến, được bạn đọc quan tâm khá nhiều trong lĩnh vực pháp luật hình sự. Vậy để trình bày thủ tục một cách chính xác, cụ thể cần thực hiện như thế nào? Chuyên tư vấn luật mời bạn đọc tham khảo bài viết cụ thể dưới đây:
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Chứng cứ trong tố tụng theo pháp luật Việt Nam, cho các bạn tham khảo làm đề tài nghiên cứu
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Download luận văn thạc sĩ ngành luật hình sự với đề tài: Địa vị pháp lý của người làm chứng theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Yêu cầu tiến hành thực nghiệm điều tra vụ án hình sự được Viện kiểm sát đưa ra nhằm phục vụ quá trình xử lý vụ án hình sự. Thông qua việc tái hiện lại hành vi, sự việc, hiện tượng đã diễn ra trước đây, có thể đưa ra kết luận khách quan để phục vụ công tác điều tra. Trong bài viết sau đây, chúng tôi sẽ trình bày thủ tục thực nghiệm điều tra và vai trò của luật trong quá trình thực nghiệm điều tra. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn đọc các thông tin liên quan.
Download luận văn thạc sĩ ngành luật hình sự với đề tài: Vai trò người bào chữa trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://baocaothuctap.net
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://baocaothuctap.net
Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Chứng minh trong trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, từ thực tiễn Tòa án nhân dân huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Vai trò của luật sư - người bào chữa trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ở Việt Nam hiện nay, cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Người làm chứng trong Luật tố tụng hình sự Việt Nam (trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk), cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Người làm chứng trong Luật tố tụng hình sự Việt Nam (trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk), cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Download luận án tiến sĩ ngành luật với đề tài: Pháp luật về thủ tục xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự ở Việt Nam hiện nay, cho các bạn làm luận án tham khảo
Download luận án tiến sĩ ngành luật với đề tài: Địa vị pháp lý của Luật sư trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://baocaothuctap.net
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về chế định chứng cứ trong luật tố tụng hình sự Việt Nam, cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Download luận án tiến sĩ ngành luật học với đề tài: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về chế định chứng cứ trong luật tố tụng hình sự Việt Nam, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Thu thập, đánh giá chứng cứ trong Luật tố tụng hình sự (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk), cho các bạn tham khảo
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Thu thập, đánh giá chứng cứ trong Luật tố tụng hình sự (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk), cho các bạn tham khảo
Thủ tục yêu cầu giám định thương tích trong vụ án hình sự được thực hiện như thế nào? Đây là vấn đề pháp lý phổ biến, được bạn đọc quan tâm khá nhiều trong lĩnh vực pháp luật hình sự. Vậy để trình bày thủ tục một cách chính xác, cụ thể cần thực hiện như thế nào? Chuyên tư vấn luật mời bạn đọc tham khảo bài viết cụ thể dưới đây:
Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864
Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net
Luận văn thạc sĩ ngành luật: Chứng cứ trong tố tụng theo pháp luật Việt Nam, cho các bạn tham khảo làm đề tài nghiên cứu
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://vietbaitotnghiep.com/dich-vu-viet-thue-luan-van
Download luận văn thạc sĩ ngành luật hình sự với đề tài: Địa vị pháp lý của người làm chứng theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Yêu cầu tiến hành thực nghiệm điều tra vụ án hình sự được Viện kiểm sát đưa ra nhằm phục vụ quá trình xử lý vụ án hình sự. Thông qua việc tái hiện lại hành vi, sự việc, hiện tượng đã diễn ra trước đây, có thể đưa ra kết luận khách quan để phục vụ công tác điều tra. Trong bài viết sau đây, chúng tôi sẽ trình bày thủ tục thực nghiệm điều tra và vai trò của luật trong quá trình thực nghiệm điều tra. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn đọc các thông tin liên quan.
Download luận văn thạc sĩ ngành luật hình sự với đề tài: Vai trò người bào chữa trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh, cho các bạn làm luận văn tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://baocaothuctap.net
Similar to Các Nguồn Chứng Cứ Trong Tố Tụng Hình Sự (20)
Luận Văn Thạc Sĩ Hoàn Thiện Tổ Chức Kế Toán Quản Trị Tại Công Ty Tnhh Thương Mại Đầu Tư Và Phát Triển Kỹ Thuật đã chia sẻ đến cho các bạn học viên một bài mẫu với nội dung hoàn toàn mới mẽ, chất lượng. NHẬN VIẾT THUÊ LUẬN VĂN THẠC SĨ - TRỌN GÓI ZALO/TELEGRAM TRAO ĐỔI : 0934.536.149 WEBSITE:TRANGLUANVAN.COM
Luận Văn Thạc Sĩ Hoàn Thiện Tổ Chức Công Tác Kế Toán Tại Các Đơn Vị Thuộc Trung Tâm Y Tế đã chia sẻ đến cho các bạn học viên một bài mẫu với nội dung hoàn toàn mới mẽ, chất lượng. NHẬN VIẾT THUÊ LUẬN VĂN THẠC SĨ - TRỌN GÓI ZALO/TELEGRAM TRAO ĐỔI : 0934.536.149 WEBSITE:TRANGLUANVAN.COM
Tiểu Luận Thực Trạng Đời Sống Văn Hóa Của Công Nhân Khu Công Nghiệp - Hay Té Xĩu! đã chia sẻ đến cho các bạn sinh viên thân mến một bài mẫu tiểu luận về chuyên ngành QLNN về văn hoá cực kì xuất sắc, điểm cao, mà các bạn không nên bỏ qua nhé. HỖ TRỢ VIẾT THUÊ TIỂU LUẬN TRỌN GÓI TỪ A ĐẾN Z/ ZALO : 0932.091.562 / WEBSITE: VIETTIEULUAN.COM
Tiểu Luận Quản Lý Hoạt Động Nhà Văn Hóa - Đỉnh Của Chóp! đã chia sẻ đến cho các bạn sinh viên thân mến một bài mẫu tiểu luận về chuyên ngành QLNN về văn hoá cực kì xuất sắc, điểm cao, mà các bạn không nên bỏ qua nhé. HỖ TRỢ VIẾT THUÊ TIỂU LUẬN TRỌN GÓI TỪ A ĐẾN Z/ ZALO : 0932.091.562 / WEBSITE: VIETTIEULUAN.COM
Tiểu Luận Quản Lý Nhà Nước Về Văn Hóa - Hay Bá Cháy! đã chia sẻ đến cho các bạn sinh viên thân mến một bài mẫu tiểu luận về chuyên ngành QLNN về văn hoá cực kì xuất sắc, điểm cao, mà các bạn không nên bỏ qua nhé. HỖ TRỢ VIẾT THUÊ TIỂU LUẬN TRỌN GÓI TỪ A ĐẾN Z/ ZALO : 0932.091.562 / WEBSITE: VIETTIEULUAN.COM
Tiểu Luận Quản Lý Nhà Nước Về Thiết Chế Văn Hóa - Hay Quên Lối Ra!. đã chia sẻ đến cho các bạn sinh viên thân mến một bài mẫu tiểu luận về chuyên ngành QLNN về văn hoá cực kì xuất sắc, điểm cao, mà các bạn không nên bỏ qua nhé. HỖ TRỢ VIẾT THUÊ TIỂU LUẬN TRỌN GÓI TỪ A ĐẾN Z/ ZALO : 0932.091.562 / WEBSITE: VIETTIEULUAN.COM
Tiểu Luận Quản Lý Các Dịch Vụ Văn Hóa Tại Khu Du Lịch - Hay Xĩu Ngang! đã chia sẻ đến cho các bạn sinh viên thân mến một bài mẫu tiểu luận về chuyên ngành QLNN về văn hoá cực kì xuất sắc, điểm cao, mà các bạn không nên bỏ qua nhé. HỖ TRỢ VIẾT THUÊ TIỂU LUẬN TRỌN GÓI TỪ A ĐẾN Z/ ZALO : 0932.091.562 / WEBSITE: VIETTIEULUAN.COM
Tiểu Luận Nâng Cao Hiệu Quả Công Tác Quản Lý Các Điểm Di Tích Lịch Sử Văn Hóa - Hay Chảy Nước Miếng! đã chia sẻ đến cho các bạn sinh viên thân mến một bài mẫu tiểu luận về chuyên ngành QLNN về văn hoá cực kì xuất sắc, điểm cao, mà các bạn không nên bỏ qua nhé. HỖ TRỢ VIẾT THUÊ TIỂU LUẬN TRỌN GÓI TỪ A ĐẾN Z/ ZALO : 0932.091.562 / WEBSITE: VIETTIEULUAN.COM
Tiểu Luận Bảo Vệ Và Phát Huy Di Sản Văn Hóa Dân Tộc - Hay Chảy Ke! đã chia sẻ đến cho các bạn sinh viên thân mến một bài mẫu tiểu luận về chuyên ngành QLNN về văn hoá cực kì xuất sắc, điểm cao, mà các bạn không nên bỏ qua nhé. HỖ TRỢ VIẾT THUÊ TIỂU LUẬN TRỌN GÓI TỪ A ĐẾN Z/ ZALO : 0932.091.562 / WEBSITE: VIETTIEULUAN.COM
Báo Cáo Thực Tập Quy Trình Tổ Chức Sự Kiện Của Công Ty Cổ Phần Truyền Thông Và Sự Kiện Taf Đã chia sẻ đến cho các bạn một bài mẫu hoàn toàn chất lượng, chất lượng từ đề tài cho đến nội dung bài làm mà các bạn không nên bỏ qua nhé. NHẬN VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI
ZALO/TELEGRAM TRAO ĐỔI : 0932.091.562
WEBSITE: LUANVANPANDA.COM
Báo Cáo Thực Tập Thực Trạng Hoạt Động Tổ Chức Sự Kiện Của Công Ty Quảng Cáo Đã chia sẻ đến cho các bạn một bài mẫu hoàn toàn chất lượng, chất lượng từ đề tài cho đến nội dung bài làm mà các bạn không nên bỏ qua nhé. NHẬN VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI
ZALO/TELEGRAM TRAO ĐỔI : 0932.091.562
WEBSITE: LUANVANPANDA.COM
Báo Cáo Thực Tập Một Số Kiến Nghị Để Nâng Cao Hiệu Quảng Đối Với Dịch Vụ Quảng Cáo Và Tổ Chức Sự Kiện Của Công Ty Đã chia sẻ đến cho các bạn một bài mẫu hoàn toàn chất lượng, chất lượng từ đề tài cho đến nội dung bài làm mà các bạn không nên bỏ qua nhé. NHẬN VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI
ZALO/TELEGRAM TRAO ĐỔI : 0932.091.562
WEBSITE: LUANVANPANDA.COM
Báo Cáo Thực Tập Hoàn Thiện Quy Trình Dịch Vụ Tổ Chức Sự Kiện Của Công Ty Đầu Tư Đã chia sẻ đến cho các bạn một bài mẫu hoàn toàn chất lượng, chất lượng từ đề tài cho đến nội dung bài làm mà các bạn không nên bỏ qua nhé. NHẬN VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI
ZALO/TELEGRAM TRAO ĐỔI : 0932.091.562
WEBSITE: LUANVANPANDA.COM
More from Dịch vụ viết bài trọn gói ZALO: 0936 885 877 (20)
Tuyển tập 9 chuyên đề bồi dưỡng Toán lớp 5 cơ bản và nâng cao ôn thi vào lớp ...Bồi Dưỡng HSG Toán Lớp 3
Tuyển tập 9 chuyên đề bồi dưỡng Toán lớp 5 cơ bản và nâng cao ôn thi vào lớp 6 trường chuyên. Đăng ký mua tài liệu Toán 5 vui lòng liên hệ: 0948.228.325 (Zalo - Cô Trang Toán IQ).
1. TIỂU LUẬN MÔN LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ
ĐỀ TÀI : CÁC NGUỒN CHỨNG
CỨ TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ
HỖ TRỢ VIẾT THUÊ TIỂU LUẬN
ZALO/TELEGRAM TRAO ĐỔI : 0917.193.864
WEBSITE: LUANVANLUAT.COM
MỤC LỤC
2. 1
LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................. 1
1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CHỨNG CỨ VÀ NGUỒN CHỨNG CỨ
TRONG LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM..................................... 3
1.1. Khái niệm chứng cứ................................................................................. 3
1.2. Các thuộc tính của chứng cứ................................................................... 2
1.3. Khái niệm nguồn chứng cứ ..................................................................... 5
2. NGUỒN CHỨNG CỨ VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ NGUỒN CHỨNG
CỨ TRONG LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM.............................. 5
2.1. Vật chứng.................................................................................................. 4
2.2. Lời khai của người làm chứng, người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị
đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người bị
bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo .............................................................. 8
2.2.1. Lời khai của người làm chứng ................................................................ 7
2.2.2. Lời khai của người bị hại........................................................................ 9
2.2.3. Lời khai của nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự..................................... 8
2.2.4. Lời khai của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan ...........................10
2.2.5. Lời khai của người bị bắt, bị tạm giữ ..................................................... 9
2.2.6. Lời khai của bị can, bị cáo....................................................................11
2.3. Kết luận giám định.................................................................................11
2.4. Biên bản hoạt động điều tra và xét xử .................................................13
2.5. Các tài liệu, đồ vật khác trong vụ án....................................................14
3. MỘT SỐ HƯỚNG HOÀN THIỆN VỀ CÁC QUY ĐỊNH LIÊN QUAN
ĐẾN NGUỒN CHỨNG CỨ TRONG BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ
NĂM 2003 ......................................................................................................14
KẾT LUẬN....................................................................................................16
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................17
LỜI MỞ ĐẦU
3. 2
Đấu tranh chống tội phạm là một trong những nhiệm vụ quan trọng và
hết sức gian nan. Phòng ngừa và điều tra, xử lý tội phạm là những hoạt động
có liên quan chặt chẽ với nhau trong cuộc đấu tranh chống tội phạm, bảo vệ
lợi ích của Nhà nước, lợi ích của xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của công
dân. Để phát hiện và xử lý chính xác, khách quan tội phạm và người phạm tội,
việc làm sáng tỏ các tình tiết của vụ án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, để làm
được như vậy thì cần phải có chứng cứ. Hay nói cách khác, chứng cứ là
phương tiện duy nhất được cơ quan tiến hành tố tụng sử dụng để làm sáng tỏ
vụ án. Vậy chứng cứ đó họ sẽ lấy từ nguồn nào và các nguồn đó là gì? Để giải
đáp được câu hỏi này, em sẽ tìm hiểu về các nguồn chứng cứ trong tố tụng
hình sự.
Chính vì lý do trên, em xin mạnh dạn lựa chọn đề tài “Các nguồn
chứng cứ trong tố tụng hình sự”. Với vốn kiến thức còn hạn hẹp, nguồn tài
liệu chưa được phong phú nên bài làm của em sẽ không tránh khỏi những
thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô để bài làm của em lần
sau được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
4. 3
1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CHỨNG CỨ VÀ NGUỒN CHỨNG
CỨ TRONG LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM
1.1. Khái niệm chứng cứ
Cơ sở phương pháp luận của chứng cứ trong tố tụng hình sự là triết học
Mác-Lênin, đặc biệt là chủ nghĩa duy vật biện chứng. Chủ nghĩa duy vật biện
chứng được sử dụng như là cơ sở phương pháp luận của chứng cứ. Định
nghĩa chứng cứ là một trong những nội dung quan trọng của lý luận về chứng
cứ. Do có vai trò rất quan trọng nên định nghĩa về chứng cứ được nhà làm
luật xác định cụ thể trong Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003. Khoản 1 Điều 64
Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 quy định: “Chứng cứ là những gì có thật,
được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định mà Cơ quan điều
tra, Viện kiểm sát, Tòa án dùng làm căn cứ để xác định có hay không có hành
vi phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội cũng như những tình tiết khác
cần thiết cho việc giải quyết đúng đắn vụ án”.
Đồng thời Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 cũng quy định rằng chứng
cứ được xác định bằng vật chứng, lời khai của những người tham gia tố tụng,
kết luận giám định, biên bản về hoạt động điều tra, xét xử và các tài liệu, đồ
vật khác (khoản 2 Điều 64).
Như vậy, chứng cứ là những thông tin có ý nghĩa đối với việc giải
quyết vụ án được chứa đựng trong các nguồn khác nhau. Vì vậy, cần phân
biệt chứng cứ với nguồn chứng cứ. Chứng cứ là các thông tin được chứa đựng
trong các nguồn chứng cứ; do vậy, các nguồn chứng cứ không phải là chứng
cứ. Tuy nhiên, bất bỳ một chứng cứ nào cũng được lưu giữ trong nguồn mà
pháp luật quy định để bảo đám cho các chứng cứ được đúng đắn khách quan.
Trong lý luận cũng như thực tiễn tố tụng, không phải lúc nào chứng cứ và
nguồn chứng cũng được phân biệt rõ ràng.
1.2. Các thuộc tính của chứng cứ
5. 4
- Tính khách quan của chứng cứ: Tính khách quan là một trong những
thuộc tính quan trọng của chứng cứ. Trong Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003,
tính khách quan của chứng cứ được gọi là tính xác thực của chứng cứ (điều
66). Thực ra, chứng cứ trong lời khai của người tham gia tố tụng là những
thông tin về tội phạm phản ánh khách quan trong ý thức người chứng kiến sự
việc phạm tội đó. Vì vậy, về bản chất các thông tin khai báo là khách quan.
Tuy nhiên do nhiều yếu tố tác động mà thông tin đó được tiếp nhận và cung
cấp sai lệch. Các thông tin không chính xác, không khách quan thì không
được gọi là chứng cứ.
- Tính liên quan của chứng cứ: Trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử
một vụ án hình sự, thông thường Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án thu
thập được nhiều thông tin, tư liệu. tuy nhiên, không phải tất cả các thông tin
tư liệu thu thập được đều là chứng cứ, mà chỉ các thông tin, tư liệu liên quan
đến vụ án và dùng để giải quyết vụ án mới gọi là chứng cứ. Tính liên quan
của chứng cứ thể hiện ở mối liên hệ khách quan của các thông tin, tư liệu với
các tình tiết của vụ án cần được xác định. Mối quan hệ này thể hiện ở hai mức
độ khác nhau. Để xem các thông tin, tư liệu có phải là chứng cứ hay không,
Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án phải xác định được tính liên quan của
thông tin, tư liệu đó ở cả hai mức độ:
+ Mối quan hệ của chứng cứ với đối tượng chứng minh.
+ Những thông tin, tư liệu không được dùng làm căn cứ trực tiếp để
giải quyết thực chất vụ án, nhưng được dùng để xác định các tình tiết khác có
ý nghĩa đối với vụ án.
- Tính hợp pháp của chứng cứ: là sự phù hợp của nó với các quy định
của pháp luật tố tụng hình sự, được thể hiện ở các mặt:
+ Chứng cứ được xác định bằng nguồn nhất định theo quy định của
pháp luật
+ Tính hợp pháp đòi hỏi chứng cứ phải được thu thập theo trình tự, thủ
tục do Bộ luật tố tụng hình sự quy định.
6. 5
1.3. Khái niệm nguồn chứng cứ
Nguồn chứng cứ là nguồn cung cấp những vật, tài liệu quan trọng, mà
từ đó có thể rút ra được những chứng cứ có giá trị chứng minh sự thật khách
quan của vụ án. Bởi vậy, nếu không có nguồn chứng cứ sẽ không thể có
chứng cứ để chứng minh, làm sáng tỏ các tình tiết và diễn biến của vụ án, và
có thể dẫn đến một hậu quả là các cơ quan tiến hành tố tụng đưa ra kết luận
không chính xác và không đầy đủ đối với vụ án hình sự.
Hay nói cách khác, nguồn chứng cứ là những sự vật chứa đựng chứng
cứ, tức chứa đựng các thông tin, tư liệu tồn tại trong thực tế khách quan, liên
quan đến vụ án và được thu thập theo trình tự thủ tục pháp luật quy định.
Trong khoa học luật tố tụng hình sự, nguồn chứng cứ thường được gọi bằng
thuật ngữ là phương tiện chứng minh.
2. NGUỒN CHỨNG CỨ VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ NGUỒN
CHỨNG CỨ TRONG LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM
Theo quy định tại khoản 2 Điều 64 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003
quy định:
“Chứng cứ được xác định bằng:
a) Vật chứng;
b) Lời khai của người làm chứng, người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị
đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người bị bắt,
người bị tạm giữ, bị can, bị cáo;
c) Kết luận giám định;
d) Biên bản về hoạt động điều tra, xét xử và các tài liệu, đồ vật khác”.
2.1. Vật chứng
Vật chứng là nguồn chứng cứ có tình truyền thống. Từ khi có hoạt động
tố tụng tố tụng hình sự thì vật chứng luôn luôn giữ vai trò quan trọng trong
việc làm sang tỏ cự thật của vụ án. Tuy nhiên, vẫn có những quan niệm khác
7. 6
nhau về giá trị của nguồn chứng cứ này. Theo một số luật gia nước ngoài,
việc phân chia chứng cứ được xác định thành hai loại là lời khai và vật chứng:
“Lời khai là loại chứng cứ dưới dạng lời nói hoặc viết, thường là các câu trả
lời khi hỏi cung, lời tường trình, lời thú tội...Vật chứng là loại chứng cứ tồn
tại khách quan, có hình dáng, kích cỡ...Vật chứng tồn tại dưới nhiều dạng, vật
chứng cứ thể lớn như một tòa nhà, bé nhỏ như một sợi vải, có thể chỉ thoảng
qua như một mùi hương hay rõ ràng như quang cảnh của một vụ nổ”1
.
Theo Điều 74 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 thì: “Vật chứng là vật
được dùng làm công cụ, phương tiện phạm tội; vật mang dấu vết tội phạm,
vật là đối tượng của tội phạm cũng như tiền bạc và vật khác có giá trị chứng
minh tội phạm và người phạm tội”.
Từ quy định trên, có thể rút ra một số đặc trưng cơ bản của vật chứng
là: “Thứ nhất, vật chứng là vật cụ thể, tồn tại dưới dạng vật chất, chúng tồn tại
cả ở thể rắn, thể lỏng và thể khí. Sự thể hiện của vật chứng vô cùng đa dạng
với đủ loại hình dạng, kích cỡ, màu sắc, trọng lượng... song một điều cơ bản
là để những vật thể đó trở thành chứng cứ thì nó phải liên quan đến vụ án hình
sự; Thứ hai, vật chứng chứa đựng và phản ánh những sự kiện thực tế liên
quan đến vụ án, sự liên quan này có thể ít hay nhiều, trực tiếp hay gián tiếp
nhưng nó phải nằm trong mối liên quan tổng thể giữa các nội dung, vấn đề
của vụ án.”2
Từ hai đặc trưng trên, ta có thể nhận thấy rằng, vật chứng là những vật
mà dựa vào đó có thể xác định các sự kiện có ý nghĩa đối với việc giải quyết
đúng đắn vụ án hình sự. Những vật mang những thông tin xác định sự kiện đã
xảy ra có liên quan đến vụ án hình sự. Việc khai thác các thông tin từ vật
chứng khác với việc khai thác thông tin từ lời khai của những người tham gia
tố tụng.
1
Barry A.J.Fisher - Arne Svensson - Otto Wendel: “Kỹ thuật khám nghiệm hiện trường và điều tra tội
phạm”, Nxb. Công an nhân dân, H.1997, tr.19.
2
Một số vấn đề về các loại nguồn chứng cứ / Trịnh Tiến Việt và Trần Thị Quỳnh // Tạp chí Kiểm sát. Viện
Kiểm sát nhân dân tối cao, Số 12/2005, tr. 45.
8. 7
Có nhiều cách phân loại chứng cứ, căn cứ vào đặc điểm của việc xuất
hiện và tham gia vào quá trình xảy ra vụ án hình sự, có thể phân chia vật
chứng thành những loại như sau:
- Vật chứng là những vật dùng làm công cụ, phương tiện phạm tội. Ví
dụ: dao, sung, đạn, mìn, chó, cá sấu... hoặc là những phương tiện gia thông,
thông tin được sử dụng vào việc phạm tội như xe máy, bộ đàm... những bất
động sản dùng vào việc phạm tội như ngôi nhà, phòng trọ...;
- Vật chứng là những vật mang dấu vết của tội phạm. Ví dụ: quần áo
dính máu trong vụ án giết người, cánh tủ mang dấu vân tay của người cậy
phá...;
- Vật chứng là những vật được coi là đối tượng của tội phạm. Ví dụ: tài
sản của Nhà nước, công dân...
- Vật chứng còn là những vật khác có giá trị chứng minh tội phạm và
người phạm tội. Ví dụ: thông qua phạm tội mà có tiền rồi dùng tiền để mua
sắm các đồ dùng khác, hoặc phát hiện thấy vật đã để lại dấu vết tại hiện
trường (dấu giày, sợi vải trên áo...).
Ngoài ra, trên cơ sở giá trị chứng minh của vật chứng, người ta có thể
phân chia vật chứng thành hai loại:
- Vật chứng có giá trị chứng minh tội phạm là những vật, tiền bạc mà từ
đó cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng có thể tìm ra những
tình tiết có giá trị chứng minh tội phạm.
- Vật chứng có giá trị chứng minh người phạm tội là những vật chứng
mà từ đó các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự, người tiến hình sự có thể tìm
ra những tình tiết có giá trị chứng minh người phạm tội.
Thông thường, vật chứng được thu thập khi phát hiện ra tội phạm bằng
hoạt động của cơ quan tiến hành tố tụng, nhưng nhiều trường hợp trong quá
trình giải quyết vụ án hình sự việc thu thập chứng chứ có thể do bị can, bị
cáo, người làm chứng... cung cấp. Vật chứng là một trong những nguồn
chứng cứ quan trọng, nó ghi nhận chính xác những sự kiện thực tế của vụ án
9. 8
nên giá trị chứng minh của nó trong vụ án là rất cao. Vật chứng mang dấu vết
vết tội phạm có vai trò giúp các cơ quan tiến hành tố tụng xác định được
hướng điều tra để giải quyết nhanh chonhs vụ án. Tuy nhiên, trong một số
trường hợp, sự tồn tại của vật chứng chỉ mang tính chất tương đối, chỉ ở một
mức độ, một thời gian nhất định. Do đó trong quá trình thu thập, bảo quản vật
chứng, các cơ quan có thẩm quyền phải đảm bảo nguyên vẹn, không để mất
mát, hư hỏng hay lẫn lộn vật chứng.
2.2. Lời khai của người làm chứng, người bị hại, nguyên đơn dân
sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án,
người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo
Lời khai trong vụ án hình sự có thể nói cũng là một nguồn chứng cứ rất
quan trọng. Cơ quan điều tra sử dụng hoạt động nghiệp vụ của mình để lấy lời
khai của các đối tượng nêu trên và Hội đồng xét xử thẩm định lại những lời
khai một lần nữa tại phiên tòa. Sự hình thành lời khai là một quá trình phức
tạp và nó bị chi phối bởi nhiều yếu tố khách quan lân chủ quan khác nhau.
“Nếu như vật chứng là một vật cụ thể được xác định, mang tính vật chất và nó
phản ảnh khách quan về vụ án, do đó không thể có một vật nào khác thay thế
cho nó, thì lời khai của các đối tượng nêu trên lại được hình thành từ tư duy, ý
thức của con người”3
. Ví dụ: Khi một người biết những tình tiết của vụ án và
được các Cơ quan tiến hành tố tụng triệu tập đến với tư cách là người làm
chứng, thì họ nhận thức, thì họ nhận thức, tri giác về nó và trên cơ sở đó, lời
khai của người này là sự diễn tả lại vụ án thông qua lăng kính chủ quan của
họ, chính vì vậy sẽ thiếu đi sự khách quan.
2.2.1. Lời khai của người làm chứng
Là lời trình bày của người có hiểu biết về những tình tiết có liên quan
đến vụ án theo yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng hình sự.
3
Một số vấn đề về các loại nguồn chứng cứ / Trịnh Tiến Việt và Trần Thị Quỳnh // Tạp chí Kiểm sát. Viện
Kiểm sát nhân dân tối cao, Số 12/2005, tr. 45.
10. 9
Theo khoản 1 Điều 67 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003: “Người làm
chứng trình bày những gì mà họ biết về vụ án, nhân thân của người bị bắt,
người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị hại, quan hệ giữa họ với người bị
bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị hại, người làm chứng khác và
trả lời những câu hỏi đặt ra”.
Lời khai của người làm chứng có ý nghĩa quan trọng trong việc làm rõ
sự thật của vụ án. Khi một người được cơ quan tiến hành tố tụng xác định là
người làm chứng thì họ pải nghiêm chỉnh chấp hành các quy định về tố tụng
hình sự đối với họ. Không thể nhờ người khác đến cơ quan tiến hành tố tụng
hình sự để làm chứng thay. Nếu một người đã tham gia tố tụng hình sự với vị
trí là người làm chứng thì cơ quan tiến hành tố tụng không để họ giữ vai trò tố
tụng khác như người phiên dịch, người giám định hoặc người tiến hành tố
tụng trong vụ án hình sự.
2.2.2. Lời khai của người bị hại
Là lời trình bày của người bị người phạm tội trực tiếp xâm hại đến thể
chất, tinh thần, tài sản.
Theo khoản 1 Điều 68 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003: “Người bị hại
trình bày về những tình tiết của vụ án, quan hệ giữa họ với người bị bắt,
người bị tạm giữ, bị can, bị cáo và trả lời những câu hỏi đặt ra”.
Lời khai của người bị hại có ý nghĩa quan trọng trong việc làm sáng tỏ
sự thật của vụ án. Bản thân họ là người bị thiệt hại nên họ ming muốn nhanh
chóng làm rõ vụ án, họ có thể nhớ được những tình tiết có ý nghĩa cho việc
giải quyết nhanh vụ án. Tuy vậy, họ cũng có những đặc điểm tâm lý không
phải luôn luôn có lợi cho việc điều tra như họ có thể khai tăng thiệt hại so với
thực tế.
2.2.3. Lời khai của nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự
Lời khai của nguyên đơn dân sự là lời trình bày của cá nhân, cơ quan
hoặc tổ chức bị thiệt hại về vật chất và có đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại
dân sự.
11. 10
Lời khai của bị đơn dân sự là lời trình bày của cá nhân, cơ quan, tổ
chức mà pháp luật quy định phải chịu trách nhiệm vật chất đối với thiệt hại do
hành vi phạm tội gây ra.
Theo khoản 1 Điều 69 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003: “Nguyên đơn
dân sự, bị đơn dân sự trình bày về những tình tiết liên quan đến việc bồi
thường thiệt hại do tội phạm gây ra”.
Lời khai của nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự có ý nghĩa cho việc xác
định thiệt hại vật chất do tội phạm gây ra.
2.2.4. Lời khai của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan
Là lời trình bày của người có quyền lợi, nghĩa vụ có liên quan đến các
quyết định của Tòa án.
Theo khoản 1 Điều 70 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003: “Người có
quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án trình bày về những tình tiết trực tiếp
liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ”.
Họ là những người không trực tiếp liên quan đến việc phạm tội, nhưng
có quyền và lợi ích hợp pháp liên quan đến vụ án, nên phạm vi trình bày của
họ chỉ hạn chế về các tình tiết liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp
của họ.
2.2.5. Lời khai của người bị bắt, bị tạm giữ
Người bị bắt, bị tạm giữ là người bị nghi thực hiện tội phạm, chứ chưa
chính thức bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Lời khai của người bị bắt là lời trình bày của người bị bắt trong trường
hợp khẩn cấp, phạm tội quả tang hoặc đang bị truy nã về những tình tiết có
liên quan đến việc họ bị nghi là đã thực hiện tội phạm.
Lời khai của người bị tam giữ lời trình bày của người đang có quyết
định tạm giữ hình sự về những tình tiết có liên quan đến việc họ bị nghi là đã
thực hiện tội phạm.
Theo Điều 71 Bộ luật tố tụng hình sự: “Người bị bắt, bị tạm giữ trình
bày về những tình tiết liên quan đến việc họ bị nghi thực hiện tội phạm”.
12. 11
Thông thường, người bị bắt, bị tạm giữ chỉ khai báo về các tình tiết liên
quan đến việc họ bị nghi thực hiện tội phạm. Họ có nguy cơ bị truy cứu trách
nhiệm hình sự nên họ thường khai báo những tình tiết theo hướng có lợi cho
mình, đôi khi không khách quan và đúng sự thật. Tuy nhiên họ có quyền từ
chối việc khai báo bởi khai báo là quyền chứ không phải nghĩa vụ của người
bị bắt, bị tạm giữ, và pháp luật không truy cứu trách nhiệm hình sự đối với
hành vi từ chối khai báo và cố tình khai báo gian dối của họ.
2.2.6. Lời khai của bị can, bị cáo
Bị can, bị cáo là người chính thức bị truy cứu trách nhiệm hình sự bằng
quyết định khởi tố bị can, quyết định truy tố, quyết định đưa ra xét xử
Lời khai của bị can, bị cáo là lời trình bày của người đang bị truy cứu
trách nhiệm hình sự về những tình tiết của vụ án. Họ là người hiểu rõ nhất về
những tình tiết của vụ án. Lời khai của họ có ý nghĩa quan trọng trong việc
làm sáng tỏ sự thật.
Theo khoản 1 Điều 72 Bộ luật tố tụng hình sự: “Bị can, bị cáo trình
bày về những tình tiết của vụ án”.
Đây là nguồn chứng cứ quan trọng nhất trong loại nguồn chứng cứ này
vì họ có thể nhận tội, khai ra những người đồng phạm khác hoặc đưa ra
những chứng cứ chứng minh họ không phạm tội... mà từ đó các Cơ quan tiến
hành tố tụng có thể kết hợp với nguồn chứng cứ khác để làm rõ những vấn đề
phải chứng minh trong vụ án.
Bị can, bị cáo là những người hiểu rõ nhất về những tình tiết của vụ án.
Lời khai của họ có ý nghĩa quan trong trong việc làm sáng tỏ sự thật. Tuy
nhiên, họ không có nghĩa vụ phải khai báo như người làm chứng mà họ có
quyền bào chữa. Nếu bị can, bị cáo khai báo thành khẩn thì sẽ được khoan
hồng.
2.3. Kết luận giám định
13. 12
Kết luận giám định là bản nhận xét của người giám định về vấn đề có
liên quan đến việc làm rõ vụ án hình sự được cơ quan tiến hành tố tụng trưng
cầu, dựa trên cơ sở quy luật khách quan của tự nhiên, xã hội.
Nội dung của bản kết luận giám định có thể là cơ sở để xác định có tội
phạm xảy ra không, ai là người phạm tội... Việc giám định có thể do một
người hoặc một nhóm người tiến hành. Vì vậy, mặc dù Bộ luật tố tụng hình
sự năm 2003 không quy định việc giám định trước khi khởi tố vụ án hình sự,
song thực tế trong quá trình tiến hành tố tụng hình sự, hoạt động giám định có
thể được tiến hành trước khi khởi tố vụ án hình sự.
Phạm vi kết luận giám định được giới hạn trong quyết định trưng cầu
giám định của cơ quan tiến hành tố tụng. Kết luận giám định là loại nguồn
chứng cứ quan trọng vì các chứng cứ này được dựa trên những cơ sở của các
thành tựu khoa học. Theo các quy định của pháp luật tố tụng hình sự và thực
tiễn đấu tranh chống tội phạm thì các trường hợp trưng cầu giám định để phục
vụ việc giải quyết vụ án hình sự được chia thành hai trường hợp:
- Trường hợp thứ nhất, theo quy định tại khoản 3 Điều 155; khoản 2
Điều 75 Bộ luật tố tụng hình sự thì bắt buộc phải trưng cầu giám định khi xác
định: nguyên nhân chết người, tính chất thương tích, mức độ tổn hại sức khỏe
hoặc khả năng lao động; tình trạng tâm thần của bị can, bị cáo trong trường
hợp có nghi ngờ về năng lực trách nhiệm hình sự của họ; tình trạng tâm thần
của người làm chứng, người bị hại trong trường hợp có nghi ngờ về khả năng
nhận thức và khai báo đúng đắn về những tình tiết của vụ án; tuổi của bị can,
bị cáo, người bị hại, nếu việc đó có ý nghĩa đối với vụ án và không có tài liệu
khẳng định tuổi của họ hoặc có sự nghi ngờ về tính xác thực của những tài
liệu đó; khi vật chứng là vàng, bạc, kim khí, đá quý, đồ cổ, chất nổ, chất cháy,
chất độc, chất phóng xạ, chất ma túy, tiền giả...
- Trường hợp thứ hai, theo quy định tại khoản 1 Điều 155 Bộ luật tố
tụng hình sự thì cơ quan tiến hành tố tụng trưng cầu giám định khi xét thấy
cần thiết: do yêu cầu của vụ án; vấn đề thuộc chuyên môn khoa học mà người
14. 13
tiến hành tố tụng không thể tự mình kết luận được (như: hàng giả, văn hóa
phẩm đồi trụy...).
Kết thúc việc giám định, người giám định phải có bản kết luận giám
định, kết luận giám định phải được thể hiện bằng văn bản, nếu việc giám định
do một nhóm người giám định tiến hành thì tất cả các thành viên đều ký vào
bản kết luận chung. Trong trường hợp có ý kiến khác nhau thì mỗi người ghi
riêng ý kiến kết luận của mình vào bản kết luận chung (theo khoản 1 Điều 73
Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003).
Kết luận giám định là nguồn chứng cứ quan trọng, nó chỉ là một phán
quyết mang tính khoa học và không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của con
người nên đối với quá trình làm ró sự thật của vụ án, giá trị chứng minh của
kết luận giám định bao giờ cũng mang tính khách quan hơn các nguồn chứng
cứ khác. Chính vì tầm quan trong của kết luận giám định trong vụ án hình sự
mà người giám định phải chịu trách nhiệm về kết luận của mình nếu có kết
luận gian dối vì động cơ cá nhân và phải chịu trách nhiệm hình sự.
2.4. Biên bản hoạt động điều tra và xét xử
Biên bản hoạt động điều tra, xét xử là những văn bản ghi nhận những
hoạt động tố tụng hình sự của cơ quan tiến hành tố tụng. Những tình tiết ghi
trong biên bản điều tra (biên bản khám nghiệm hiện trường, biên bản khám
nghiệm tử thi, biên bản khám xét...), biên bản xét xử (biên bản phiên tòa, biên
bản nghị án, biên bản thu giữ vật chứng, biên bản xem xét tại chỗ...) hoặc
biên bản các hoạt động tố tụng khác có thể được coi là chứng cứ (khi thỏa
mán các thuộc tính của chứng cứ).
Vụ án nào cũng phải có biên bản, do vậy nguồn chứng cứ này mang ý
nghĩa rất quan trọng trong hoạt động tố tụng hình sự. Đây là nguồn chứng cứ
ghi nhận những sự việc mà cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện nên thông tin
của nó đầy đủ về mặt nội dung, chuẩn xác về mặt hình thức sẽ giúp cho chính
cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết vụ án hình sự nhanh chóng và thuận lợi.
15. 14
2.5. Các tài liệu, đồ vật khác trong vụ án
Các tài liệu khác là những văn bản hợp pháp khác có những tình tiết
liên quan đến vụ án mà các cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân cung cấp cho các
cơ quan tiến hành tố tụng. Các tài liệu khác như lý lịch bị can, giấy khai sinh,
báo cáo của cơ quan nhà nước, biên bản xử lý vi phạm hành chính, trích lục
bản án... Các tài liệu khác thu được phải chú ý đến nguồn cung cấp (về thẩm
quyền, sự khách quan...) và tính hợp pháp khi thu thập.
Các đồ vật khác do cơ qua, tổ chức hoặc cá nhân cung cấp cho các cơ
quan tiến hành tố tụng hình sự có những thông tin có liên quan đến vụ án hình
sự. Nếu tài liệu, đồ vật có đặc điểm quy định tại Điều 74 Bộ luật hình sự thì
được coi là vật chứng.
Trên thực tế, những tài liệu, đồ vật được cung cấp từ cơ quan, tổ chức,
cá nhân không phải là cơ quan tiến hành tố tụng nên không đảm bảo tính hợp
pháp. Hơn nữa, sự hạn chế của loại nguồn chứng cứ này ở chỗ các tài liệu, đồ
vật do cơ quan tiến hành tố tụng chuyển hóa thành chứng cứ pháp lý có giá trị
chứng minh hay không. Nếu không được chuyển hóa thành chứng cứ pháp lý
thì chúng không có giá trị chứng minh.
3. MỘT SỐ HƯỚNG HOÀN THIỆN VỀ CÁC QUY ĐỊNH LIÊN
QUAN ĐẾN NGUỒN CHỨNG CỨ TRONG BỘ LUẬT TỐ TỤNG
HÌNH SỰ NĂM 20034
- Để “ lời khai của người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan” (Điều 70
Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003) là một trong những nguồn chứng cứ, cần
phải quy định người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan là gì. Tuy nhiên, Điều
54 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 quy định về người có quyền lợi, nghĩa
vụ liên quan lại không đưa ra định nghĩa thế nào là “người có quyền lợi và
nghĩa vụ liên quan”.
4
Một số vấn đề về các loại nguồn chứng cứ / Trịnh Tiến Việt và Trần Thị Quỳnh // Tạp chí Kiểm sát. Viện
Kiểm sát nhân dân tối cao, Số 12/2005, tr. 48
16. 15
- Tên gọi của Điều 64 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 là “Chứng cứ”
thì chưa đầy đủ và chính xác. Bởi lẽ trong nội dung điều này ngoài đề cập đến
khái niệm chứng cứ còn đề cập đến các loại nguồn chứng cứ.
- Cần bỏ cụm từ “có thể” trong nội dung quy định về các tài liệu, đồ vật
khác nhau trong vụ án (Điều 78 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003). Bởi vì
việc quy định như vậy sẽ dẫn tới sự tùy tiện lạm dụng những người tiến hành
tố tụng.
- Thực tế, có nhiều tài liệu, đồ vật được cá nhân, cơ quan hay tổ chức
cung cấp nhưng do yêu cầu bảo đảm bí mật và không để người khác pham tội
tiêu hủy, song không đảm bảo tính hợp pháp nên tài liệu, đồ vật này không
được coi là nguồn chứng cứ. Hơn nữa, quyền đánh giá các tài liệu, đồ vật này
lại thuộc về các cơ quan tiến hành tố tụng. Do đó, nhà làm luật nên sửa đổi
theo hướng quy định rõ những tài liệu, đồ vật do cơ quan, tổ chức hay cá nhân
cung cấp khi hội tụ đủ những điều kiện nào thì mới được coi là nguồn chứng
cứ.
17. 16
KẾT LUẬN
Qua những phân tích trong bài này, có thể thấy rằng, nguồn chứng cứ là
một yếu tố không thể thiếu trong hoạt động tố tụng hình sự, bởi vì nguồn
chứng cứ là nguồn cung cấp những vật, tài liệu quan trọng, mà từ đó có thể
rút ra được những chứng cứ có giá trị chứng minh sự thật khách quan của vụ
án. Bởi vậy, nếu không có nguồn chứng cứ sẽ không thể có chứng cứ để
chứng minh, làm sáng tỏ các tình tiết và diễn biến của vụ án, và có thể dẫn
đến một hậu quả là các cơ quan tiến hành tố tụng đưa ra kết luận không chính
xác và không đầy đủ đối với vụ án hình sự.
Nguồn chứng cứ là căn cứ pháp lý để Cơ quan tiến hành tố tụng ra các
quyết định cần thiết để giải quyết đúng đắn và chính xác vụ án hình sự, qua
đó góp phần lớn vào công cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm vốn đã hết
sức gian nan ở nước ta.
18. 17
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam năm 2003;
2. Trường đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật tố tụng hình sự Việt
Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội - 2006;
3. PGS.TS Võ Khánh Vinh, Bình luận khoa học Bộ luật tố tụng hình
sự, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội - 2004;
4. Phạm Hồng Hải, Mô hình lý luận Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam,
Nxb Tư pháp, Hà Nội - 2003;
5. Nguyễn Văn Cừ, Chứng cứ trong luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb
Tư pháp, Hà Nội - 2005;
6. Trịnh Tiến Việt và Trần Thị Quỳnh, Một số vấn đề về các loại nguồn
chứng cứ, Tạp chí Kiểm sát Viện kiểm sát nhân dân tối cao, số 12/2005;
7. Các website: www.vietlaw.gov.vn, vbqppl.moj.gov.vn,...